Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

XIII fəsil. Mikrocərrahiyyə
İnsan əli gözün görə bilmədiyi daha kiçik obyektlər üzərində işləyə bilən bir orqandır. Bu reallıq çox qədimdən bəri müəyyən olunmuş və cərrahiyyədə də istifadə olunmaqla mikrocərrahiyyə təşəkkül tapmışdır. Elektrotexnika sahəsində mikro-çiplərin yaradılmasında, eləcə də müasir kompyuter texnologiyasının inkişafında mühüm addımlar atılmışdır.

Qısa tarixi məlumat. Əməliyyat mikroskopu ilk dəfə 1921-ci ildə Nilen tərəfindən xroniki otiti olan bir xəstənin labirint fistulasının müalicəsində istifadə olunmuşdur. Kiçik ölçülü damarların anastamozu üçün mikroskop ilk dəfə 1960-cı ildə Yakobson tərəfindən tətbiq edilmişdir. Enyi dövrlərdə yapon alimi Tomita siçanlarda porto-kaval anastamozlar, Abbort isə ürək trasnplantasiyası aparmışdır. Mikroneyrocərrahiyyə sahəsində Dohangi və Yaşargil-in də adlarını çəkə bilərik. Mikrovaskulyar cərrahiyyənin inkişafında uğurlu addımlar 1963-cü ildə dovşan qulağını kəsərək replantasiya edən plastik cərrah Bunke tərəfindən atılmışdır.

İnsanda ilk uğurlu replantasiya 1962-ci ildə Malt və Mak Xann tərəfindən həyata keçirilmiş və 1964-cü ildə 12 yaşlı oğlanın dirsəküstü amputasiyası ilə tətbiq edilməyə başlanmıdır. Bunke 1965-ci ildə özünün düzəltdiyi tikiş materialı ilə meymun barmağını replantasiya etmişdir. İnsanda ilk sərbəst fleb müdaxiləsi Kaplan, Bunke və Murray tərəfindən həyata keçirilmişdir. Bu zaman ağız içində olan qüsuru bağlamaq üçün qasıq nahiyəsindən köçürülmüş sərbəst fleb həyat qabiliyyətini 3,5 həftə saxlamışdır.

Zaman keçdikcə mikrovaskulyar cərrahi alətlərin müasirləşməsi, mühüm uğurların əldə olunmasına gətirib çıxartdı. Əvvəllər tikiş materialı kimi insan saçı, tantal teli, ipək, pıxtalaşmış plazma istıfadə olunsa da, hazırda 9/0, 10/0, 11/0 qalınlıqda müxtəlif monolif tikiş materiallarından istifadə olunur.

Tətbiq sahəsi. Mikrocərrahiyyəni ümumi və transplantasiya mikrocərrahiyyəsi olmaqla iki hissəyə ayırmaq olar:

Ümumi mikrocərrahiyyə kardiovaskulyar, ginekoloji, üz-çənə, neyrocərrahi, ortopedik, oftalmik, pediatrik, plastik və rekonstruktiv cərrahiyyə, ümumi və uroloji cərrahiyyə kimi cərrahi profillərdə istifadə olunur.

Transplantasiya mikrocərrahiyyəsi replantasiya ilə toxuma və orqanların trasplantasiyasını əhatə edir.

Mikrocərrahiyyədə əməliyyat sahəsi mikroskoplar və lupalar vasitəsilə böyüdülür.

•