Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

Çənə sümüyünün sınıqları. Çənə sümüyü üz sümükləri arasında ən ağır və ən möhkəm sümükdür. Bu sümük digər üz sümüklərinə nisbətən travmaya daha çox məruz qalır.

Çənə sümüyü sınıqlarının səbəbləri iki qrupa bölünür :

1. 
   Travmatik səbəblər: yol qəzaları, boks, iş qəzaları, yıxılmalar, odlu silah yaralanmaları və s.
   
2. 
   Lokal, yaxud sistem xəstəliklər: Osteomielit, xoş və bədxassəli şişlər, metastatik şişlər, metabolik dəyişikliklər, elektrik cərəyanının təsirindən əzələ yığılmaları.
   

Təsnifat. Çənə sümüyü sınıqları açıq və qapalı olmaqla 2 yerə bölünür. Bu sınıqlar da öz növbəsində çəp, köndələn, parçalı və “yaşıl ağac” formasında olur. Sınıq xəttindəki dişlərə görə I, II və III sinif sınıqlar fərqləndirilir:

• 
  I sinif - Sınıq xəttinin hər iki tərəfində diş mövcuddur.
  
• 
  II sinif - Sınıq xəttinin yalnız bir tərəfində diş mövcuddur.
  
• 
  III sinif - Sınıq xəttində diş müşahidə olunmur.
  

Lokalizasiyasına görə çənə sümüyü sınıqlarını çoxdan aza doğru saysaq, belə nəticəyə gələrik: kondilyar, korpus, anqulus, simfiz, ramus, alveolyar və koronoid sınıqlar.

Sınıqlar müayinə olunarkən bu təsnifatların hamısı nəzərə alınmalıdır. Məsələn, I sinif simfizial açıq mandibula sınığı.

Simptomlar – ağrı, anormal dişləm, hipersalivasiya, disfagiya. Yerli olaraq ödem, krepitasiya, qançır, deformasiya, ağızdan pis qoxunun gəlməsi müşahidə olunur.

Müalicə. Travmadan dərhal sonra şəxsin ümumi vəziyyəti qənaətbəxşdirsə, ödem inkişaf etmədən repozisiya və fiksasiya lazımdır. Çənə sümüyü sınıqlarının böyük bir hissəsində intermaksilyar fiksasiya ilə dişləri okkluziyada saxlaya bilmək mümkündür. İntermaksilyar fiksasiya - aşağı və ya yuxarı çənəyə qarmaqlı polad məftillərlə dişin boynunu bağlayaraq sonra bu halqalardan rezin halqalar keçirilərək dişləri fiksasiya edib, normal okkluziyaya gətirən bir metoddur. I sinif korpus sınıqlarında intermaksilyar fiksasiya kifayət edir. İkitərəfli anqulyar sınıqlarda olduğu kimi dişlərin distal hissəsində açıq repozisiya, yəni internal fiksasiya və əlavə olaraq bunu qüvvətləndirmək məqsədilə intermaksilyar fiksasiya da tətbiq olunmalıdır.

İkitərəfli subkondilyar və simfizial sınıqlarda simfizə internal fiksasiya əlavə olaraq intermaksilyar fiksasiya olunmalıdır.

Subkondilyar sınıqlar, adətən, intermaksilyar fiksasiya ilə müalicə edilir.

Koronoid sınıqlarda da intermaksilyar fiksasiya tətbiq edilir. Dişsiz şəxslərdə çənə sümüyü sınıqları zamanı açıq repozisiya və internal fiksasiya tətbiq olunduqdan sonra çənə və əngə məftillərlə protez taxıldıqdan sonra, protezlər də bir-birinə fiksasiya edilərək intermaksilyar fiksasiya tətbiq olunur.

Bütün bu deyilən müalicələrdə aparılan intermaksilyar fiksasiyanın tətbiq müddəti 4-5 həftə arasında dəyişir. Xüsusilə, subkondilyar və koronoid sınıqlarında 5 həftə müddətində tətbiq etmək faydalıdır.