Əhali sağlamlığının və ətraf mühitin qorunmasında, xəstəliklərin qarşısının alınmasında gigiyenanın rolu. Gigiyena ətraf mühit və insan sağlamlığı arasında əlaqələri öyrənən və profilaktik təbabətin nəzəri əsaslarını hazırlayan bir elmdir. Onun prerdmeti, məzmunu, vəzifələri, müasir problemləri, müayinə üsulları. İnkişafının tarixi mərhələləri. Azərbaycanda gigiyenanın inkişafı və müasir vəziyyəti. Sanitariya nəzarəti və təşkilatları. Ətraf mühitin sağlamlaşdırılması və əhali sağlamlığının mühafizəsində onların rolu. Sanitariya nəzarətinin təşkili və formaları. Azərbaycanda sanitariya nəzarətinin təşkili
2
2
Bəzi somatik və yoluxucu xəstəliklərin inkişafında və yayılmasında, müalicəsi və profilaktikasında havanın əhəmiyyəti. Atmosfer havası biosfer elementi kimi. Onun fiziki amillərinin insan orqanizminə və sağlamlığına təsiri və gigiyenik əhəmiyyəti. Meteoroloji amillərin (havanın temperaturu, rütubəti, cərəyanı, barometrik təzyiq) ionlaşmasının, elektromaqnit sahələrinin gigiyenik səciyyələndirilməsi. Günəş radiasiyasının təbii mühit amili kimi insan sağlamlığının formalaşmasında rolu. Bir sıra xəstəliklərin inkişafında Günəş şüalarının etioloji rolu. Ultrabənövşəyi şüa çatışmazlığı ilə əlaqədar xəstəliklər, onların profilaktikasının əsas prinsipləri. Günəş şüalarının gigiyenik əhəmiyyəti və bioloji təsirini şərtləndirən əsas göstəricilər – spektral tərkibi. Intensivliyi. Bu göstəricilərə təsir edən əsas amillər.
Hava, iqlim və mikroiqlim anlayışları, əsas göstəriciləri. İqliməuyğunlaşmanın fizioloji-gigiyenik əsasları. Meteotrop xəstəliklər və reaksiyalar, onların profilaktikası. Orqanizmin möhkəmləndirilməsində hava amilindən istifadə olunması
2
3
Bir sıra spesifik və qeyri-spesifik xəstəliklərin (tənəffüs, ürək-damar, sinir sistemi və s.) inkişafında və kəskinləşməsində havanın qaz tərkibinin rolu. Atmosfer havasının təbii qaz tərkibinin (oksigen, azot, karbon və s. qazları) dəyişməsi ilə səbəb-nəticə asılılığı olan xəstəliklər (“dağ” və “kesson” xəstəlikləri), onların profilaktikası.
Havanın zərərli qazlarla, tozlarla və mikroorqanizmlərlə çirklənməsinin insan orqanizminə və sağlamlığına təsiri. Havanın çirklənməsi ilə əlaqədar inkişaf edən xəstəliklər, onların profilaktikası. Atmosfer havasının əsas çirklənmə mənbələrinin gigiyenik səciyyələndirilməsi. Atmosfer havasının sanitariya mühafizəsinin əsas prinsipləri
2
4
Yaşayış mühiti amillərinin əhalinin sağlamlıq və xəstələnmə göstəricilərinə təsirinin ümumi qanunauyğunluqları. Yaşayış məskənlərinin tikilməsi və planlaşdırılmasının gigiyenik-ekoloji prinsipləri. Urbanizasiyanın gigiyenik-ekoloji problemləri. Iri şəhərlərin əsas funksional zonalarının yerləşdirilməsinin gigiyenik xüsusiyyətləri.
Kənd yaşayış məskənlərinin planlaşdırılmasının gigiyenik xüsusiyyətləri. Mənzil gigiyenası. “Xəstə binalar” problemləri. Şəhər mühitinin yaxşılaşdırılması tədbirləri. Sanitariya mühafizə zonaları haqqında anlayış. Yaşıllıqların gigiyenik əhəmiyyəti
2
5
Əhali arasında bir sıra yoluxucu, qeyri-yoluxucu və endemik xəstəliklərin inkişafında və yayılmasında su amilinin rolu. İnsanların həyat və məişət, əmək şəraitinin sanitariya vəziyyətinin formalaşmasında suyun əhəmiyyəti. Ətraf mühit obyekti kimi suyun keyfiyyətini səciyyələndirən əsas fiziki, kimyəvi və bakterioloji göstəricilərin gigiyenik səciyyələndirilməsi. Suyun keyfiyyətini normalaşdıran dövlət standartları. Suyun keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinə təsir edən əsas amillər
2
6
Su təchizatı mənbələri və sistemlərinin gigiyenik səciyyələndirilməsi. Ayrı-ayrı su mənbələrinin əhalinin içməli və təsərrüfat-məişət əhəmiyyətli su ilə təchizatında rolu. Su təchizatı sistemlərinin istismarının gigiyenik təminatı. Suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasının üsullarının gigiyenik səciyyələndirilməsi. Təmizlənmə və zərərsizləşdirmə üsullarının əsas prinsipləri və su epidemiyalarının profilaktikasında əhəmiyyəti
2
7
Bir sıra yoluxucu, parazitar və qeyri yoluxucu xəstəliklərin inkişafında və yayılmasında torpağın rolu. Torpağın mexaniki quruluşu, fiziki xassələrinin gigiyenik cəhətdən səciyyələndirilməsi. Bir sıra endemik xəstəliklərin inkişafında torpağın kimyəvi tərkibinin təsiri.
Geokimyəvi endemiyalar və mikroelementozlar haqqında anlayış. “Biogeokimyəvi əyalətlər” anlayışı.
Torpağın çirklənməsi və öz-özünə təmizlənməsi proseslərinin gigiyenik və ekoloji aspektləri. Yaşayış məskənlərinin sanitariya təmizlənməsində torpağın rolu. Tullantıların gigiyenik səciyyələndirilməsi və uzaqlaşdırma sistemlərinin və zərərsizləşdirilməsinin gigiyenik məsələləri
2
8
Əhalinin ionlaşdırıcı şüaların təsirindən və ətraf mühitin radioaktiv çirklənmədən mühafizəsində radiasiya gigiyenasının bir elm kimi əhəmiyyəti, onun məzmunu, vəzifələri və müasir problemləri. İonlaşdırıcı şüaların bioloji təsirinin ümumi qanunauyğunluqları, növləri, fiziki xüsusiyyətləri. İonlaşdırıcı şüalar və şüa mənbələrini səciyyələndirən əsas anlayışlar, ölçü vahidləri, terminlər. Aktivlik və doza. İonlaşdırıcı şüa mənbələrinin gigiyenik səciyyələndirilməsi. Ətraf mühitin radioaktiv çirklənməsi. Radiasiya fonu, növləri. Ətraf mühitin radioaktiv çirklənmədən və əhalinin ionlaşdırıcı şüa təsirindən mühafizəsi prinsipləri. Radiasiya təhlükəsizliyi normaları
