Azərbaycan

ТЕМА 39.MİRZƏ FƏTƏLİ AXUNDOV

Şərqdə və Avropada məhşur dramaturq filosof kimi tanınmış Mirzə Fətəli Axundzadə (Axundov) 1812-ci ildə Şəki şəhərində anadan olmuşdur. Hələ kiçik yaşlarından anasının əmisi Axund Hacı Ələsgərin yanında yaşamış və onun tərbiyəsi ilə böyümüşdür. Hacı Ələsgər Mirzə Fətəlini övladlığa götürmüşdu. O istəyir ki, Mirzə Fətəli ruhani olsun. Buna görə də ona ərəb, fars dillərini öyrədirdi.

Axund Hacı Ələsgər 1832-ci ildə Mirzə Fətəlini Gəncəyə gətirir. Mirzə Fətəli Gəncədə olarkən şair Mirzə Şəfi vazəhlə tanış olur. Mirzə Şəfi onu ruhani olmaqdan çəkindirir.

M.F.Axundzadə Şəkiyə qayıtdıqdan sonra rus dilini öyrənmək üçün irada təzə açılmış rus məktəbinə daxil olur.

Mirzə Fətəli Axundzadə 1834-cü ildə Tiflis şəhərinə gedir, orada tərcüməçi və Tiflis məktəblərindən birində müəllim işləyir. Burada bədii yaradıcılıqla məşğul olur. Şeirlər, pyeslər və fəlsəfi əsərlər yazır. Onun “A.S.Puşkinin ölümü haqqında Şərq poeması”, “Aldamış kəvakib” hekayəsi, “Həkayəti-Molla İbrahim Xəlil kimyagər”, “Hekayəti-Müsyö Jordan və dəvriş Məstəli şah”, “Hacı Qara” bə başqa komediyaları məşhurdur. M.F.Axundzadə yaradıcılığa lirik şeirlərlə başlasa da, ədəbiyyat tarixində dramaturq kimi məşhurlaşmırdırdır.O, XX əsrin 50-ci illərində yazdığı altı orijinal pieslə Azərbaycan ədəbiyyatında yeni bir ədəbi növün əsasını qoymuş, milli dramaturgianın baycan dilinin yeni əlifbasını yaratmış və onun həyata keçirilməsinə çalışmışdır.

M.F.Axundzadə 1878-ci ildə Tiflis şəhərində vəfat etmiş, onun vəsiyyətinə əsasən müəllimi Mirzə Şəfi Vazehin qəbri yanında dəfn olunmuşdur.

Bakıda, Tiflisdə, Şəkidə M.F.Axundzadənin heykəl və büstləri qoyuluşdur. Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı, Respublika kitabxanası, eləcə də müxtəlif şəhərlərdə bir sıra meydan və küçələr M.F.Axundzadənin adını daşıyır.
Lüğət

bani – основатель

tərbiyə - воспитание

övlad – дитя

buna görə - поэтому

ərəb dili – арабский язык

həyata keçirmək – осуществить

fars dili – персидский язык

çəkindirmək – отговаривать

məşhurlaşmaq – стать известным

orijinal – оригинальный

hekayə - рассказ

Tapşırıq 196. Mətni oxuyun və tərcümə edin

Tapşırıq 197. Suallara cavab verin

- M.F.Axundzadə kimdir? O neçənci ildə və harada anadan olmuşdur?

- Kiçik yaşlarında Mirzə Fətəlinin tərbiyəsi ilə kim məşğul olmuşdu?

- Mirzə Fətəlini ruhani olmaqdan kim çəkinidirir?

- M.F.Axundzadə Tiflisə gəldikdən sonra nə ilə məşğul olur?

- M.F. Axundzadənin hansı əsərləri məşhrdur?

- M.F.Axundzadə neçənci ildə və harada vəfat etmişdir?

Tapşırıq 198. Mətni oxuyun və tərcümə edin

МИРЗА ФАТАЛИ АХУНДОВ

Выдающийся писатель Ахундов вырос под влиянием передовой демократической русской литературы и общественной мысли. Он положил начало азербайджанской реалистической литературе и театру. Им написано шесть комедий, посвященных жизни и быту родного народа. В своих произведениях Ахундов призывал азербайджанский народ и все народы Востока к культуре и прогрессу.

Ахундов боролся за замену сложного арабского алфавита более простым, составленным на основе русского.

Наш народ глубоко чтит память Мирзы Фатали Ахундова – замечательного художника слова, мыслителя и общественного деятеля.

(Азиз Шариф)