Азярбайъан милли елмляр академийасы

Birinci rəvayət: Vedi yarım mühasirə vəziyyətindənmiş. Vəziyyət getdikcə pisləşirmiş. Amma Abbasqulu bəy ruhdan düşmür, səngərləri gəzir, deyirmiş: «Bir az da dözün, səbir edin. Osmanlıdan kömək gələcək.» Axşamüstü Vedi döyüşçülərinin sıraları seyrəlib patronları azalanda bir də görüllər Araz tərəfdən yolda toz-duman qalxdı. Budu, atlar Vediyə tərəf çapıllar. Bunnan ruhlanan Vedililər özdərinnən qat-qat çox olan erməni qoşununun üzərinə hücuma keçirlər. Ermənilər qaçmağa üz qoyur. Vedililər ermənilərin xeyli tüfəngini, patron və başqa hərbi sursatını ələ keçirirlər.

Sən demə, köməyə gələn yoxmuş. Abbasqulu bəy hiylə işlədib adamlarından beş-altı atlını ayırıb göndəribmiş. Tapşırıbmış ki, naxırı Vediyə tərəf qovsunlar. İki-üç silahlı da naxırın qabağında atını çapsın. Onlar da komandirlərinin tapşırığını yerinə yetiriblər.

Ermənilər də uzaqdan baxanda silahlı atlıları seçiblər. Toz-dumandan arxadan gələnin naxır olduğunu seçə bilməyiblər. Osmanlı əsgərlərinin köməyə gəldiyini güman edib qaçıblar.

İkinci rəvayət: Abbasqulu bəy yenə şayiə yayır ki, Osmanlılar Vediyə top göndərəcəklər. Bundan bir neçə gün sonra nehrələrin bir başını qırdırıb içərisinə daş doldurur. Sonra da onları dəvələrə yüklədib Vediyə gətirdir. Vedini mühasirəyə almış ermənilər görürlər dəvələr ağır-ağır Vediyə tərəf gəlir. Durbinlə baxıb dəvənin üstündəki nehrələrin qırıq tərəfini top lüləsinin ağzına bənzədərək qorxub geri çəkilirlər.

Üçüncü rəvayət: Döyüşdə alınan qənimətlər komandirə – Abbasqulu bəyə peşkəş edilirmiş. Abbasqulu bəy də bunun müqabilində silah, patron, geyim, qida verərmiş. Bir dəfə döyüşdən sonra iki nəfər hərbçilərin çöl şəraitində xörək bişirilən təkərli qazanı Abbasqulu bəyə peşkəş edirlər. Abbasqulu bəy qoşqu üzərindəki qazanı gətirənlərin qürurunu, sevincini görüb xəbər alır:

– Bu nədir?

– Abbasqulu bəy, samalyot* vuran topdu!

– Bunun harası topdu?

Həmin iki nəfər dil-boğaza qoymadan qazanın altındakı ocaq yerini göstərib: «Bəy burdan mərmi qoyurlar» – tüstü çıxan bacanı da göstərib «burdan da göydə uçan samalyot vurulur» – deyirlər.

Abbasqulu bəy hərbi xidmətdə olmamış, topu səyyar mətbəx qazanından seçə bilməyən, amma şərəf və namuslarını qorumaq üçün əllərinə silah alıb erməniyə qarşı döyüşən bu insanlara bərkdən gülsə də, hərəsinə bir eşşək bağışlayaraq deyir: «Aparın, qoy ailəniz dəyirmana dən aparsın, çöldən otunuzu, samanınızı daşısın».