Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BULGARCA BASIN

330

331

BULGURLU

nün üzerine okul idaresinin, okulun 8 yıla çıkartılıp denkliğinin sağlanma isteği bakanlıkça kabul görmemiştir.

1940'lı yıllardan, okulun faaliyetini durdurduğu yıla kadar yapılan istatistiklerde dikkati çeken konu, okuldaki toplam öğrenci sayısının her yıl 2-3'ü aşmadığıdır. 1970-1971 öğretim yılında resmi istatistiklere göre toplam öğrencisi 2'dir. Nitekim okul 1972-1973 öğretim yılında öğrenci bulunamadığından faaliyetini durdurmuştur.

AHMET HEZARFEN-AHMET MÜLAYİM

BULGARCA BASIN

Abdülmecid döneminde (1839-1861) ba-sın-yayın ile ilgili nizamnamelerin Tak-vimhane-i Âmire'de bastırılmasından sonra diğer dillerde de patrikhanelerce bastırılmasına izin verildi. Bastırılan Bulgarca 1.000 adet nizamname Takvimhane tarafından ilgili makamlara yollandı. Bundan cesaretlenen İstanbullu Bulgarlar kitap, dergi gazete yayımlamak için devletten izin almayı başardılar.

İstanbul'da yayımlanan Bulgarca ilk gazete Tsarigmdski Vestnik'tit (İstanbul Gazetesi). İlk sayısı Ocak 1848'de çıkan gazetenin yayımcısı İvan Bogorov'du. Bulgarların kültürel gelişmesinde ve siyasal bilinçlenmesinde önemli rol oynayan bu gazete 1862'ye kadar yayımlandı. İkinci gazete olan Novina Bılgarska 1850' de çıkmaya başladı. Onu 1859-1863 arasında Dragan Tsankov'un yayımladığı Kon-sile izledi (1862). Kiros Petro bu gazeteyi çıkarmak için tüccar Hristo Tıpçileş-kov'un kefaletiyle ilgili makama başvurdu. Osmanlı Devleti'nin Bulgar ulusuna karşı iyi niyetinin bir göstergesi olacağı için gazetenin posta masrafı da bağışlanarak basılmasına padişah iradesiyle izin verildi. Ardından Svetnik (Nasihatçı) (1863-1865) yayımlandı. Gene 1863'te Petko R. Slaveykoy tarafından çıkarılan Gayda, haftalık siyasi, ticari ve edebi gazeteydi. Slaveykov, Bulgar kilisesinin Rum kilisesinden ayrılmasına çalışan eylemci bir kişiydi. İstanbul'da genç Bulgar aydınları onun yanında yer alarak Bulgar kilisesinin özgürlüğü için çalıştılar. Daha sonraki yıllarda yayımlanmış bellibaşlı gazete ve dergiler olarak Mesetsa Zornü-sa (Ay, Sabah Yıldızı) (1864-1877), Amerikan misyonerlerince çıkarıldı; Vreme (Zaman) (1864-1867); Turtsiya (Türkiye) (1864-1873), Nikolo Genoviç tarafından haftalık gazete olarak yayımlandı; Çtta-lişte (Okuma Yurdu) (1867), Robert Kolej'de okuyan Bulgar öğrencilerce çıkarıldı; Makedoniya (1866-1872), Petko R. Slaveykov tarafından yayımlandı, aşırı milliyetçi yazılardan dolayı kapatıldı; Zornitsa (Sabah Yıldızı-Zühre) (1868-?), Amerikan Protestan misyonerlerince çıkarıldı; Pravo (Hak) (1869-1873); Napre-dık (İlerleme) (1874-1877); İztoçno Vreme (Doğu Çağı) (1874-1877); Sutrina (Sabah) (1877-?); Novini (Haberler) (1890); Progres (İlerleyiş) (1896-?); Glas (Ses) (1910-?) sayılabilir.

İstanbul'daki Bulgar basını bu uyanış döneminde, biri evrimci diğeri devrimci olmak üzere iki yol izledi. Evrimci yolu izleyen Vreme, Pravo, Sıvetnik, Napre-dık gibi gazeteler, çorbacıların, büyük tüccar ve sanayicilerin çıkarlarını savunuyordu. Gayda, Makedoniya gibi gazeteler ise ulusal bilinç için mücadele ediyorlardı.

Bibi. Kratka Bılgarska Ensiklopediya, Sofya, 1967, I, s. 382; Bılgariska Ezik i Literatürü, Sofya, 1945, s. 127, 128; P. Tuğlacı, Bulgaristan ve Türk-Bulgar İlişkileri, ist., 1984, s. 192; I. Ortaylı, "Osmanlı Bulgar Basını Üzerine Notlar", TAD, 26 (1991), 253-259.

AHMET HEZARFEN