Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CRAVEN, ELLZABETH

(l 750, ? -1828, Napoli) İngiliz gezgin.

Dördüncü Berkeley Senyörü Augus-tus'un kızı olarak dünyaya geldi. 17 yaşında William Craven ile evlendi. On üç yılda altı çocuk annesi olmasına rağmen piyesler yazıp sahneye koydu. 1780'de, 30 yaşındayken, kocasından ayrılıp Avrupa seyahatine çıktı. Bu arada Almanya'da Anspach ve Bayreuth Markgrafı (kont) Kari Alexander ile tanıştı ve aralarında dostluk başladı. 1786'da Rusya, Kırım ve İstanbul'a yaptığı yolculuğun izlenimlerini Kari Alexander'e yazılmış mektuplar biçiminde kaleme aldı. Bunlar 1789'da A journey tbrougb Crimea to Constantinople in a series of letters from the Right Honourable Elizabeth Lady Craven to his serene Highness the Margrave of Brandenburg Anspach and Bareith ıvritten in the year 1786, adıyla 1789'da Londra'da basıldı. Aynı yıl içinde, iki ayrı Fransızca ve bir Almanca çevirisi Paris ve Leipzig'de yayımlandı. Kitabın ayrıca Londra'da yapılmış 1814 tarihli bir ikinci İngilizce baskısı vardır.

Kari Alexander ile Lady Craven 1791' de eşlerinin ölümlerinden sonra evlendiler. Alexander, Anspach ve Bayreuth senyörlüklerini Prusya'ya satarak İngil-

J 0_ ü R N^E Y

J/?,t fc

// / /y

THE CRİMEA

CONSTANflNOPLE.

ELIZ.ABETH L A D Y CRAVEN,

TO HİS SERENE HİGHNESS

THE MARGRAVE OF BRANDEBOURG, ANSPACH, AND BAREÎTH.

Elizabeth Craven'in gezi izlenimlerinin yer aldığı 1789'da basılan kitabının kapağı. Gözlem Yaymcıhk Arşivi

tere'ye yerleşti. Orada, yazılarıyla edebiyat çevrelerinde tanınan Lady Craven, i-kinci kocasının 1806'da ölümünden sonra edebi faaliyetlerini sürdürdü.

Dönemi için epey ilginç bir hayat hikâyesi olan Lady Craven aynı zamanda, Lady Mary Montague ile birlikte İstanbul'u ilk gören ve anlatan kadın gezginlerdendir.

Sivastopol'dan gemiye binen Lady Craven 20 Nisan 1786'da İstanbul'a gelerek Fransız Elçisi Choiseul-Gouffier(->) tarafından Fransız elçilik sarayında misafir edilir. Elçi onun için saraydan 75 camiyi ziyaret etmesine izin veren bir emir çıkartır ve Lady tahtırevanla Ayasofya'yı ve belirtmediği bazı diğer camileri gezer. Fransız Elçiliği'nin penceresinden dürbünle Sarayburnu'nda Yalı Köşkü'nde-ki merasimleri seyreder. I. Abdülhamid' in genç görünmek için sakalını siyaha boyadığını yazar. Diğer elçiler ve eşleriyle birlikte dönemin en gözde kişilerinden olan Kaptan-ı Derya Cezayirli Hasan Paşa'yı ve haremini görmeye gider. Paşanın yazlık sarayındaki harem dairesinin alt katının çevresi açık, ortası havuzludur. Üst katta ise daire biçimindeki bir sofaya odalar açılır. Başodada onları kabul eden paşanın orta yaşlı hanımının zengin giysilerini uzun uzun anlatan Lady Craven, buna karşı sohbetin gayet basit olduğunu yazar.

istanbul'da iken kentin olağan olaylarından olan bir yangına da tanık olduğunu yazan Lady Craven 12 Mayıs'ta Ege adalarına bir gezi yapmak üzere İstanbul'dan ayrılır, izmir ve Atina'ya uğradıktan sonra 7 Haziran'da İstanbul'a döner ve bu defa Fransız Elçiliği'nin Ta-rabya'daki binasında misafir edilir. Oradan Büyükdere ve Belgrad Ormam'na geziler yapan Layd Craven Jkentten 25 Haziran'da denizyoluyla ayrılıp Varna ve Bükreş üzerinden Viyana'ya döner.

STEFANOS YERASİMOS