Bibliyografya : 6 İcazetname 7

Bibliyografya :

İbn İzan, el-Beyânü'l-muğrib, I, 82-84, 210-216; İbn Fazlullah el-Ömeri. Mesâlİk, V, 49; İbn Ebû Zer', et-Entsü'l-mutrİb, Rabat 1973, s. 15-95;Makrîzî, el-Mukaffe'l-kehlr(r\şr. Muhammed el-Ya'lâvî), Beyrut 1411/1991, II, 10; İbn Haldun. el-'İber, IV, 12-17; VI, 216-220; Muhammed b. Ali es-Senüsl, ed-Dürerü's-senİyye fi ahbâri's-sütâleü'l-idrlslyye, Beyrut 1980;Selâvî. et-İsük-şâ, 1, 147-226; Ahmed eİ-Halebî. ed-Dürrü'n-ne-fîs ve'n-RÛrü'l-enîs fi menâkıbı Mevlâ idrîs b. idrls, Fas 1300; R. Le Tourneau, Fes aoant te protectorat, Casablanca 1949; a.mlf., "Fas", El2 (İng ). II, 818; D. Eustache, Corpus des dirhams idrisiles, Rabat 1970, s.71; a.mlf., "Idrisids", O3 (İng.|, 111, 1035-1037; Muhammed Vüüd Dâ-dâh. Mefhûmu.'l-mülk /T/-Magn6, Beyrut 1977, s. 33-39; Abdülazîz Salim, el-Mağribü'l-kebîr, Beyrut 1981, II, 465-503; İsmail el-Arabî. Deute-iü 'l-Edârise: Millûkü Tilemsân ue Fâs ue Kur-Harekât, el-Mağrlb 'abrc't-târîh, Dârülbeyzâ 1405/1984, I, 95-146; Sa'dûn Abbas Nasrullah, Deuletü'l-Edârisefı'l-Mağrtb, Beyrut 1407/1987; a.mlf.. Deutetü'l-Edârise (l'l-Maânb ae'l-Ende-/üs, Beyrut 1996; Mahmûd İsmail, el-Edârlse fi'l-Mağribİ'l-akşa, Kuveyt 1409/1989; a.mlf.. "Mü­lâhazat havle târih i'1-Edârise", el-Hayatü'ş-şe-kâfıyye, sy. 5, Tunus 1979, s. 4-13; Hüseyin Mu­nis, Tarîhu'l-Mağrib, Beyrut 1992, 1/1, s. 369-419; Abdülhamîd Hâciyât. "Târîhu devleti'l-Edârise min hilâli kitabi Nazmi'd-dürer ve'l-cik-yân li-Ebî'Abdillâh et-Tenesî", Mecetletü't-Tâ-rlh, sy. 2, Cezayir 1980, s. 5-47; Abdüllatîf es-Sa'dânî. "İdrîs el-İmâm münşi'ü devle ve bâ'i-şü daS'e", Mecelletîı KüLtiyıjcU'l-âdâb ue'l-'ulû-mi'l-insâniyye bt-Fâs, sy. 4-5, Dârülbeyzâ 1980-81, s. 7-32; Abdüİvehhâb ibn Mansûr, "Nuşûş cedide 'ani'l-Edârise", el-Akademiyye, sy. 10, Rabat 1993, s. 75-82; H. Terrasse. "Fâs", E!2 (İng.). II, 821;G. Yver. "al-Maghrib", a.e., V, 1189; Muhammed Zenîber, "el-Edârise", MaHe-metü't-Mağrib, Rabat 1410/1989, I, 217-219; Mehmet Özdemir. "Hammûdîler", Dİ A, XV, 496-497; Sâdık Seccâdî. "Al-i İdrîs", DMBİ, I, 561-565.

1 Bed-reddin Simâvî, 1, 324; İbnÂbidîn, V, 106

2 Bedreddin Simâvî, I, 314

3 Serahsî, XXX, 139-140

4 Kâ-sânî, VII, 193

5 md. 67

6 İcâzet-İ lahika

7 vekâlet-i sabıka

8 el-Fetâuâ, 1, 322

9 İbn Âbidîn, IV, 141

10 Serahsî, XXIV, 182-, Merginânî, 111,69

11 md. 1453

12 md. 1452

13 bk. İzin; Vekâlet

14 bk. İcazet

15 bk. Sadreddin Konevî

16 el-Enfâl8/31

17 el-Ankebût 29/50-51

18 el-Ba-kara 2/23-24; Yûnus 10/37-39; Hûd 11/13; el-İsrâ 17/86-88

19 aş. bk

20 İbn Fûrek, s. 62-63, 178-179

21 Beyânü i'câzi'l-Kur-3ân, s. 19-25,64

22 İ'câzü 7-Kur'ân, s. 13-21, 36-45

23 De-\â"üü'Uccâz, s. 34-52

24 Ahmed Cemâl el-Ömerî, s. 218-226; Salâh Abdülfettâh el-Hâlidî, s. 100, 140

25 Salâh Abdülfettâh el-Hâ-lidî, s. 108

26 bk, Sar­fe

27 Rummânî, s. 70-100

28 Ahmed Cemâl el-Ömerî, s. 267-290

29 Salâh Abdülfettâh el-Hâlidî, s. 125-141

30 M. Reşîd Rızâ, I, 207; Man­ın ûd Seyyid Şeyhûn.s. 23; Salâh Abdülfet­tan el-Hâlidî, s. 321-325

31 Bâkıllânî, s. 36

32 el-Muğnl, XVI, 20

33 M. Re­şîd Rızâ, 1, 205; Ahmed Cemâl el-Ömerî, s.310-311

34 M. Reşîd Rızâ, 1, 207-212; Mahmûd Seyyid Şeyhûn, s. 72-88; Ah­med Cemâl el-Ömerî, s. 339; Muhammed Hasan Heyto, s. 1 57-159

35 Mahmûd Di-yâb, s. 18-25,30-35, 75-94; Salâh Abdül-fettâh el-Hâlidî, s. 276-277; Muhammed Kâmil Abdüssamed, s. 200-229

36 el-İ'câzü't-'a.dedîli'1-liu.r^ân, s. 7-25

37 Salâh Abdülfettâh el-Hâlidî, s. 374-375; Altıkulaç, S. 98-105

38 el-A'raf 7/157

39 el-Hicr i 5/9

40 et-Tevbe9/33; el-Feth 48/28; es-Saf 61/9

41 İ'câzü'l-Kur'ân, neşrederim girişi, s. 24-27; Mustafa Sâdıker-Râfiî, İ'câzü'l-Kur'ân,s. 171-173

42 A Tenth-cen-tury DocumentofArahicLiterary Theory and Criücism, Chicago 1950

43 Mustafa eş-Şek'a, s. 58; Fethî Ab-dülkâdir Ferîd, s. 2Ö2-267

44 el-ikrâh bi-gay-ri hakkın

45 el-ikrâh bi-hakkın

46 Âl-i İmrân 3/19, 85

47 Yûnus 10/99

48 Yûnus 10/99; el-Kehf 18/29; el-Kâfirûn 109/6

49 el-Bakara 2/256

50 bk. Cihad

51 bk. rîdde

52 Zerkeşî, I, 361

53 Buhârî, "Şavm", 47; Ebû Dâvûd, "Şalât", 26; Şevkânî, i, 348-349; IV, 222-224

54 İbn Mâce, "İkâ­met", 77; Tirmizî, "îmân", 9; Nesâî, "Şa­lât", 8; Şevkânî, I, 336-348

55 velâyet-i icbar, velâyet-i nedb

56 bk. Velayet

57 Hanefîler'in bulûğ muhayyerli­ği açısından icbarvelâyetini üçkademede ele almaları hakkında bk. M. Ebû Zehre, el-Ahuâtü'ş-şahşiyye, s. 118-121

58 bu mezhepteki icbarteorisinin kaynakla­rı hakkında bk. M. K. Masud, XXlV/2 [ 1405/ 1985], s. 215-253

59 el-Muhallâ, XI, 42-43

60 en-Nûr 24/ 32; et-Talâk 65/4

61 Şevkânî, VI, 136-138

62 bu ko­nuda çeşitli uygulama örnekleri hakkında bk. Muhammed Mustafa Şelebî, Ta'lîlü'l-ahkâm, s. 35-71

63 bk. Çocuk Düşürme

64 varı Ess, WO, IX [1977-78|, S. 272

65 Hafız Dluanı, s. 537

66 Şerhu Muhta­sar, s. 6-7

67 Cürcânî, Şerhu'i-Meuakıf, i, 22

68 et-Meuakıf, s. 4-5

69 Şerhu Muhtasar, s. 4

70 a.g.e., s. 4

71 et-Meuâkıf, s. 8; Şerhu Muhtasar, s. 6

72 el-Meuâkıf, s. 96-18 i, 182-265

73 a.g.e., s. 2

74 Ceuâhirü'l-kelâm, 11/2, s. 224-225

75 krş. Sarton, III/l, s. 629

76 van Ess, Dle Erkenntnislehre, s. 38-39

77 Süleymani-ye Ktp., Çorlulu Ali Paşa, nr. 443/14; Bağ­datlı Vehbi Efendi, nr.815; Fâtih, nr. 3157,3158, 3159, 3160

78 Keşfü'z-zunûn, II. 1892

79 bk. bibi

80 Keşfü'?-zunün. II, 1144-1145

81 el-Makâletü'l-mukarrara

82 Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 2581/6; Beşir Ağa, nr. 662/3

83 Taşköprizâde, s. 236; Keşfü'z-zunûn,\\, 1853-1857

84 İstanbul 1307, 1317; Bulak 1316-1319; Beyrut: 1983

85 meselâ bk. Şerhu Muh­tasar, s. 8, 9

86 Taşköprîzâ-de, s. 972; Keşfü'z-zunûn, 1,41

87 Beşir Ağa, nr. 1113; bu nüs­hadan alınmış iki örnek için bk. Yılmaz, s. 15-47

88 İA, V/2, s. 922; Elr., III, 270

89 Yılmaz, s. 50-61

90 a.g.e., ek., s. 2-44

91 Miflâhu's-sa'âde, s. 489; yazma nüshaları için bk. Sü­leymaniye Ktp., Pertev Paşa, nr. 625/19; Kütahya Vahid Paşa İl Halk Ktp., nr. 668

92 Keşfü'z-zu­nûn, II, 1299

93 diğer şerhleri ve yazmaları için bk. Taşköprizâde, s. 273-274; Brockelmann, GAL, II, 271; Suppt., II, 292-293

94 meselâ bk, Süleymaniye Ktp., Kasîdecizâde Süleyman Sırrı, nr. 704/7, 4437

95 Süleyma­niye Ktp., nr. 1317

96 Logische Synlax derSprache, Wien 1934

97 Keş-fü'z-zunûn, 1, 898] ve birçok defa basıl-miştir{İstanbul 1267, 1275, 1292, 1295, 1297, 1305, 1308, 1311; Kahire 1310

98 Keşfü'z-zunûn, 1, 258; Hediyyetü.'l-Carifin, 1, 527

99 Brockelmann, GAL, II, 271; İA, V/2, s. 922-923

100 Brockelmann, GAL, II, 289; SappL, 11,313; Yılmaz, s. 49

101 Millet Ktp., Reşid Efendi, nr. 663; Süleymaniye Ktp., İzmir, nr. 375

102 Risale mincAdu> diddîn el-îcî ilâ Fahjiddîn el-Çârperdî", Amasya Beyazıt İl Halk Ktp., nr. 1849, vr. 49b-50b

103 Die Erkenntnİslehre des Adudad-din al-İcî, Wiesbaden 1966

104 bk. bibi

105 bk. bibi

106 Sehâvî, V11I, 37

107 aş. bk

108 CâmFu'l-beyân fî tefsîri'l-Kur'ân, Tefsirü'ş-Şafevî, Tefsîrü'l-îcî

109 Ceuâmi'u't-Ubyân, Süleymaniye Ktp., Hamidiye, nr. 70, vr. 3b; a.e.; Camı'u 't-beyân, s. 508

110 Amcazade Hüseyin Paşa, nr. 24, vr. 563'

111 Denli 1296, Süyûtî'nin el-İktît'i ile birlikte; Delhi 1297, Şah Veliyyullah'ın el-Fevzil'l-kebır'i ile birlikte; 1316; Kahire 1343; Lahor 1879

112 Lâleli, nr. 3710; Hüsrev Paşa, nr. 752/4

113 nr. 3684

114 bk. vr. 48b

115 Hüsrev Paşa, nr. 752/3

116 Sü\eyman\ye Kip., nr. 708

117 Hüsrev Paşa, nr. 752/2

118 bk. Milletlerarası İslâm Hilâl Komitesi

119 Yâküt, V, 61

120 Taberî, 111, 355

121 Müntefik b. UkayI b. Âmir

122 et-cİber, II, 302

123 bk. Ebû Dülef el-İclî

124 bk. EBÛ MANSÛR el-İCLÎ

125 bk. Ebü'1-Fazl er-RâzÎ

126 Hatîb, IV, 215

127 Ma'rifetü'ş-şikâi, Sübkî'nin mukaddimesi, I, 186

128 Ma'rifetü'ş-şikât min ricali ehli'l-cilm ue't-had'ış ue mine'd-du'afâ' uezikru mezâhi-bihim ve ahbârihim

129 Ekrem Ziya el-Ömerî, s. 100-101

130 l-ll, Medine 1405/1985

131 Mac-rifetü'ş-sikât, neşredenirı girişi, 1, 13-18

132 meselâ bk. Keşfa'z-zanân, I, 582-, Hediyyetü't-'ârifîn, I, 54

133 Ma'rifetü'ş-şikât, neşrede-nin girişi, 1, 67

134 Yûnus 10/71; Yûsuf 12/15, 102; Tâhâ 20/64

135 bk.

Ehl-İ Medine

136 er-Risâle, s. 471-472

137 el-Medhal, s. 335-341

138 konuya ilişkin gö­rüşler ve tartışmaları için bk. Ahmad Ha­san, IS, V1II/2 [1969J, s. I 35-150; Muham­med Âbid ei-Câbirî, s. 178-180

139 Keleş, s. 11, 15-16, 57-66; Muhammed Âbidel-Câbirî.s. 178, 180-181

140 Ahmad Hasan, The DocLrine of Ijmâc in islam, s. 260

141 Mekke site-devletinin karar organı

142 Ta-berî, II, 248-249; İbn Atıyye el-Endelüsî, I, 168

143 Ebû Hilâl el-Askerî, s. 255

144 Muhammed Biltâcî, I, 350

145 el-Hücce ca/â eh-U't-Medîne, IV, 262

146 a.g.e., II, 677

147 a.g.e, II, 443

148 a.g.e., II, 609

149 a.g.e., 1, 64

150 el-Üm, VII, 274; er-Risâle, s. 510

151 The Doctrine ofljmâ' in İslam, s. 197-222; Gibb de icmâın "da­lâlet"! belirlemedemihenk taşı görevi üst­lendiği tesbitinden yola çıkarak kilise kon-silleriyie icmâ arasında benzerlik kurar, a.g.e., s. 221-222, 254

152 y âkillerin, hikmet ve basîret sahiplerinin rüşleri

153 The Origins of Muhammadan Jurispr derice, s 83

154 Ar mad Hasan, The Early Deuelopment of h lamic Jurisprudence, s. 159

155 Risâletü'ş-şatıâbe, s. 125-127

156 The Early Deuelopmenl oflslamic Jurispru­dence, s. 161-162

157 icmâ iie"consensus" ve"ordinance" kavramları ve Roma hukukunun muayyen birdonemindeki bir uygulama arasında ya­pılan mukayese İçin bk. Ahmed Hamed, s. 342-344; Ahmad Hasan, TheDoctrine of ljmâc in islam, s. 238

158 CamilleMan-soıır, s. 42-57

159 el-Bakara 2/143, 257; Âl-i İmrân 3/103, 1 10; en-Nisâ 4/59, 83; el-Â'râf 7/181; et-Tevbe 9/16, 1 15, 1 19, 122; el-Hac 22/78; Lokman 31/15; el-Ah-zâb 33/43; eş-Şûrâ 42/10

160 Ahkâmü'l-Kur'ân, 1, 39-40

161 er-Risâle, s. 472-474

162 Buhârî, "Fiten", 2,11; Müslim, "İmâre", 13, 170;İbnMâce,"Fiten",8;EbûDâvÛd, "Fİten", 1, "cîlim", 10; Tirmizî, "Fİten", 7, 27

163 Cessâs, ili, 264-267; Debûsî, vr. 9h

164 Şâtıbî, el-İıtişâm, II, 258-265

165 İbnAbdülber, 11,852-853

166 Cessâs, III, 257; Debûsî, vr. 8atı

167 et-tarîku'l-ma'nevî

168 daha çok Batılı araştırmacılartarafından sün­netten getirilen delillere, özellikle de İs­lâm ümmetinin hata veya dalâlet üzerin­de birleşmeyeceğini ifade eden hadise yö­neltilen tenkitler için bk. Goldziher, s. 44-45; Schacht,/s/am Hukukuna Giriş, s. 57; Fazlurrahman, Tarih Boyunca İs lam i Me­todoloji Sorunu, s. 64-65; Ahmad Hasan, ed-Dirâsâtü'l-İslâmiyye, s. 218-219, 224-225; Keleş, s. 189-226; Hourani, XXI119641, s. 13-60;WaelB. Hallaq, XVI11/4 1986, s. 431

169 fiilen meydana gelmiş olduğuna

170 cevap ve tartış­malarıyla birlikte bk. Cüveynî, I, 671-675; Gazzâlî, I, 173, 180-181; Abdülazîzel-Bu-hârî, III, 227; konuya cedel metodu açısın­dan toplu bir bakış için bk. Fehd b. Mu-hammed es-Sedhân, s. 75-1 17

171 el-Muuâfakat,!, 37

172 UMES, XVlll/ 4 [19861, s. 433-450

173 Pezdevî, III, 226-227; Şemsüleimme es-Serahsî, 1, 303

174 Gazzâlî, 1, 181, 191

175 el-İhkâm, I, 204

176 El, IV, 1114

177 Muham-med Biltâcî, II, 728, 736-737

178 el-üm, VII, 256

179 el-Üm, V, 35, 198; VII, 248,257-258; er-Risâle, s. 534-535

180 Şemsüleimme es-Serahsî, 1, 312, Gazzâ­lî, I, 183

181 Pezdevî, I il, 238; Şemsüleimmees-Serahsî, I, 311-312; Abdülazîz el-Buhârî, III, 238

182 Şemsüleimme es-SerahsîJ, 302; Abdülazîz el-Buhârî, lii, 26i, 265

183 meselâ kim­yevî veya tıbbî

184 me­selâ sahabeye ait bilgiler, âhiret, kıyamet alâmetleri gibi

185 itikadî konularda icmâ olup olamayacağı hakkında bk. Osman b. Ali Ha­san, l, 151-154

186 sahabenin ihtilâf üzerine icmâ etmesinin

187 el-icmâu'I-mü-rekkeb, el-haddü'l-müşterek

188 Ebû Bekir ve Ömer

189 e/-âm, V, 35, 198; VI, 123

190 el-İh-kâm, IV, 128-238

191 Mek­ke ve Medine

192 Basra ve Küfe

193 a.g.e, s. 27, 97

194 el-Mûstaş-fâ. I, 215-216

195 MerâÜbü'l-icmâc, s. 8, 16

196 Abdülazîz el-Bu-hârî, III, 228

197 Cessâs, III, 285; Pezdevî, ili, 230; Şemsüleimmees-Serahsî, I, 305

198 Şemsüleimme es-Serahsî, II, 202-203; Abdülazîz el-Buhârî, III, 228-236

199 Muhammed Mahmûd Fergalî, s. 373-384

200 el-Üm, VII, 142-143

201 el-!hkâm, I, 228

202 İ'lâmü'1-mu.ua.kkftn, I, 30

203 ihtilaflı meselelerde delil olarak ileri sürülen İcmâların sükûtî nitelikte oi-duğu tezi için bk. Fehd b. Muhammed es-Sedhân, s, 273

204 er-Risâle, s. 534, 599; Muham­med Biltâcî, II, 736-737

205 er-Risâle, s. 534-535

206 a.g.e., s. 599-600

207 er-R/sâ/e, s. 39,471-472, 476-479, 598-600

208 er-Risâle'yle ilgili özel incelemesinde Rıdvan es-Seyyid'in, Şafiî'nin karşı çıktığı bu görü­şü onun savunduğu görüş gibi anlamış ol­ması, hem Şafiî'nin icmâ konusundaki te­zini yanlış takdim etmesine hem de onun sünnet anlayışı hakkında çürük bir teme­le dayanan bir iddia ileri sürmesine yol açmıştır; bk. el-lcühûd, 11/8 11990|, s. 65-74

209 gerek objektif olarak gerekse içyüzü bakımından doğruluğunda şüphe bulunmayan

210 sadece objektif olarak doğ­ruluğu kabul edilen

211 Ahmad Hasan, The Early Deuelopment oflslamic Jurispruden-ce, s. 211; Wacl B. Hallaq, XVIIl/4 [19861, s. 431

212 Takuîmü'l-edUle, vr. 12a; aynı konuda bk. Pezdevî, IH, 261; Şemsüleimmees-Serahsî, 1,318-319

213 Ab-dülazîzel-Buhârî, ili, 176

214 gerçekleştiği n-de ihtilâl bulunmayan icmâ

215 el-Medhal, s. 343-344

216 Fazlurrahman, icmâ ile ictihad arasındaki canlı bağın İmam Şa­fiî'nin doktrini tarafından koparılmış ol­duğu ve ondan sonra icmâın geriye ba­kan dondurulmuş bir kavram haline gel­diği kanaatindedir; bk. ed-Dirâsâtü't-lsIâ-miyye, 1/4-5 [1965-661, s. 112-113

217 Ahmad Hasan, TheEarSy Development of Istamic Juris-prudence, s. 156;a.mlf., The Doctrine of Ijmâ' in islam, s. 253-254, 259-261

218 a.mlf., ed-Dirâsâtü'l-lstâmiyye, XII/2-4 [1397/1977|, s. 225-226

219 Muhammed İkbâl, s. 233-236; Ahmed Hasan, ed-Dirâsatü'l-İslâmiy-ye,XII/2-4 |1397/İ977|, s. 216-225; Allâl el-Fâsî, s. 120-123; Muhammed Âbid el-Câbirî, s. 180-181, bu konuda irade kavra­mına ağırlık veren biryaklaşım için bk. Re-fîkel-Acem.s. 103-116

220 Ahmed Hasan, ed-Dirâsâ-tü'l'lslâmiyye, XI1/2-4 11 397/1977|, s. 218-219

221 Reşîd Rızâ, V, 180-209

222 konu etrafında cereyan eden tartışmalar için bk. Şener, V (I982|, s. 231-247

223 bk. İçtihadı

224 Aral, s. 84 vd; bk. Âdet; Örf

225 el-Müslaşfâ, I, 186-187, 196-197, 202

226 bunların bir kısmı için bk. bibi

227 e/-Filuisi, s. 264

228 ibnü'l-Münzir en-Nîsâbûrî, neşredenin girişi, s. 17; Kitâbü't-İcmâc adını taşıyan ve günü­müze ulaşmayan diğer eserler için bk. İb-nü'n-Nedîm, s. 161, 208, 21 7, 221, 267, 272, 292

229 bk. bibi

230 I-llI, Dımaşk 1418/1997

231 bk. Tahrir; Timar

232 bk. Umar; Zeamet