Birinci Bölüm Din ve Mahiyeti
Yüklə 6,05 Mb.
|
|
İçindekiler Birinci Bölüm Din ve Mahiyeti I. DÎN KELİMESİ 1 E. DİNİN TANIMI 3 IIL DÎNÎN KAYNAĞI 5 IV. DÎNÎN ÖNEMİ 6 V. DİNLERİN TASNİFİ 8 VI. DİĞER DÎNLER ve İSLAM 10 İkinci Bölüm İslâm Dini I. İSLÂM DÎNÎNİN MAHİYETİ 15 E. TARİHÎ SÜREÇ 19 A) ÎTİKADÎ FIRKALAR 21
g)Şîa 29 B) FIKIH MEZHEPLERİ 31
aa) Mezhebe Bağlanmanın Tarihî ve Fikrî Temelleri 41 bb) Tek Mezhebe Bağlılık 45 cc) Telfik 46 C) TASAVVUF 48
VI Üçüncü Bölüm Akaid I. ÎMAN 68
E) ÎMANIN ARTMASI ve EKSÎLMESÎ 73 F) ÎMANIN GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI 74 G) ÎMAN-ÎSLÂM ÎLÎŞKÎSÎ 75 H) BÜYÜK GÜNAH KAVRAMI 76 I) TASDÎK ve ÎNKÂR BAKIMINDAN İNSANLAR 77
J) KÜFÜR ve ŞÎRK 78 K) ÎMAN ile KÜFÜR ARASINDAKİ SINIR 79 L) TEKFÎR 79 E. ÎMAN ESASLARI 81 A) ALLAH'A ÎMAN 82
aa) Zâtı Sıfatlar 88 bb) Sübûtî Sıfatlar 89 B) MELEKLERE ÎMAN 92
aa) Cin 96 bb) Şeytan 98 C) KİTAPLARA İMAN 99
aa) Suhuf 101 bb) Tevrat 101 cc) Zebur 102 dd) İncil 102 ee) Kur'an 102
D) PEYGAMBERLERE İMAN 106
aa) Mucize 113 bb) Diğer Olağan Üstü Haller 115 h) Hz. Muhammed'in Peygamberliğinin İspatı (Mucizeleri) 115 aa) Manevî (aklî) Mucize Olan Kur'an Mucizesi 115 bb) Hissî Mucizeler 116 cc) Haber Şeklindeki Mucizeler 117 E) AHİRETE İMAN 117
aa) Kabir Hayatı (Berzah) 121 bb) Kıyamet ve Kıyamet Alâmetleri 121
cc) Ba's (Yeniden Dirilme) ve Âhiret Halleri 125 l.Ba's 125
Vlll İLMIHHL 9. Araf 129
F) KAZA ve KADERE İMAN 132
aa) Allah'ın ve İnsanın İradesi 135 bb) İnsan İradesi ve Fiildeki Rolü 136 cc) İnsanın Fiillerinin Yaratılması 136
h) Ecel 140 Dördüncü Bölüm Fıkıh I. KAVRAM 141 H. KAYNAK ve METOT 143
f)İîstislâh (Mesâlih-i Mürsele) 151 g) Örf ve Âdet 151 h) îstishâb 152 ı) Sahabe Sözü 153 j) İslâm Öncesi Şeriatlar 153 k) Sedd-i Zerâi* 154 C) RE'Y ve İCTİHAD 155 El. MÜKELLEFİYET ve HÜKÜM 157
aa) Beş Temel Teklifi Hüküm 164 1. VACİP 164
IX 2. MENDUP 167
3. MUBAH 169
4. MEKRUH 172
5. HARAM 174 a) Haram Fiillerin Nevileri 175
bb) Azimet ve Ruhsat 178 IV. ÎLMÎHAL 180 Beşinci Bölüm Temizlik I. İLKELER ve AMAÇLAR 183 E. MADDÎ ve HÜKMÎ TEMİZLİK 185 A) SULARIN HÜKMÜ 186
B) MADDÎ ve HÜKMÎ KİRLİLİK 190
C) TEMİZLEME YOLLARI 192
EL ABDEST 195
E) ABDESTİ BOZAN DURUMLAR 199 F) ABDESTİN ŞEKLİ 200 G) ÖZÜRLÜNÜN ABDESTİ 201 H) MESH 202
X İLMIHHL IV. GUSÜL 204 A) GUSLÜ GEREKTİREN DURUMLAR 204
V. TEYEMMÜM 208
VI. KADINLARA MAHSUS HALLER 210 A) HAYIZ 211
Altıncı Bölüm Namaz I. GENEL OLARAK İBADETLERİN AMACI 217 E. NAMAZIN MAHİYETİ ve ÖNEMİ 219 El. NAMAZ ÇEŞİTLERİ 223
IV. NAMAZIN FARZLARI ve VACİPLERİ 226 A) NAMAZIN FARZLARI 227 a) NAMAZIN ŞARTLARI 227
4.1stikbâl-iKıble 231 5. Vakit 233 aa) Beş Vakit Namazın Vakitleri 234 bb) Müstehap Vakitler 236 cc) Mekruh Vakitler 237 dd) Kutuplarda Namaz 238 6. Niyet 238 b) NAMAZIN RÜKÜNLERİ 240 l.lftitah Tekbiri 240
XI aa) Kur'an Meâliyle Kıraat 242 bb) Gizli ve Açık Okumanın Ölçüsü 243 cc) Zelletü'1-kârî 245
B) NAMAZIN VACİPLERİ 249 V. NAMAZIN SÜNNET ve ÂDABI 251
VI. NAMAZA AYKIRI DAVRANIŞLAR 256
VII. NAMAZIN KIUNIŞI 262 Vm. EZAN ve KAMET 266 K. CEMAATLE NAMAZ 270 A) CEMAATLE NAMAZ 270
B) İMAMLIK 277
C) İMAMA UYANIN HALLERİ 282
X. CUMA NAMAZI 287
a) Cuma Namazının Vücûb Şartları 290
b) Cuma Namazının Sıhhat Şartlan 294
İLMIHHL
aa) Hutbenin Rüknü 299 bb) Hutbenin Şartları 300 cc) Hutbenin Sünnetleri 301 dd) Hutbenin Mekruhları 302 C) CUMA NAMAZININ KILINIŞI 302
XI. VİTİR NAMAZI 304 XII. BAYRAM NAMAZI 306 Xin. NAFİLE NAMAZLAR 308 A) REVÂTİB SÜNNETLERİ 308 a) Vakit Namazlarıyla Birlikte Düzenli Olarak Kılınan Sünnetler 308 aa) Müekked Sünnetler 309 bb) Gayr-i Müekked Sünnetler 309 b) Teravih Namazı 311 B) DİĞER NAFİLE NAMAZLAR 315
h) İstihare Namazı 318 i) Tövbe Namazı 319 j) Teşbih Namazı 319 k) Yağmur Duası 320 1) Küsûf ve Husuf Namazları 321 m) Mübarek Gecelerde Namaz Kılmak 322 XIV. NAMAZLA İLGİLİ BAZI MESELELER 322
XV. NAMAZLARIN KAZASI 334
XVI. SECDELERLE İLGİLİ MESELELER 339 A) SEHİV SECDESİ 339
XIII aa) Terkedilmiş Bir Farzın Namaz İçinde Kaza Yoluyla Telâfi Edilebileceği Durumlar 343 bb) Sehiv Secdesi Yapılması Gereken Durumlar 344 cc) İmamlara Özel Durumlar 351
XVE. CENAZE NAMAZI 354
E) Cenazeye İlişkin Bazı Meseleler 364 F) Taşınması 365 G) Defin 366 H) Kur'an Okuma ve Telkin 367 1) Taziye 369 J) Iskat ve Devir 370
K) Şehidlere Ait Hükümler 377 Yedinci Bölüm Oruç I. İLKELER ve AMAÇLAR 379 E. ORUCUN MAHİYETİ ve ÖNEMİ 381 EL ORUCUN ÇEŞİTLERİ 384
IV. ORUCUN RÜKÜN ve ŞARTLARI 390 A) HİLÂLİN GÖRÜLMESİ 391
B) YÜKÜMLÜLÜK ŞARTLARI 394
C) GEÇERLİLİK ŞARTLARI 398
D) ORUÇLU İÇİN MUSTEHAP OLAN ŞEYLER 402 E) ITİKÂF 404 XIV" İLMIHHL V. ORUCUN YASAKLARI 405
VI. ORUCUN KAZASI 411
Sekizinci Bölüm Zekât I. İLKELER ve AMAÇLAR 419 E. MAHİYETİ ve ÖNEMİ 422 EL ZEKÂTIN ŞARTLARI 426 A) YÜKÜMLÜLÜK ŞARTLARI 426
B) GEÇERLİLİK ŞARTLARI 436
IV. ZEKÂTA TÂBİ MALLAR 439 A) ALTIN ve GÜMÜŞ 440 a) Mübadele Aracı Olması Bakımından Nakit veya Külçe Altın ve Gümüş 440
E) MADENLER ve DENİZ MAHSULLERİ 448
F) HAYVANLAR 452
XV G) SINAÎ SERVET, YATIRIM ve ÜRETİM ve ARAÇLARI 457 H) BİNA ve NAKİL VASITALARI GÎBÎ GEÜR GETİREN MALLAR 460 I) MAAŞ, ÜCRET ve SERBEST MESLEK KAZANÇLARI 462 J) HİSSE SENEDİ 463 V. ZEKÂTIN ÖDENMESİ 469
VI. ZEKÂTIN DAĞITIMI 476 A) ZEKÂTIN SARF YERLERİ 476
VII. ZEKÂT-VERGİ İLİŞKİSİ 493
Vm. ZEKÂT VERMENİN ÂDABI 498 K. FITIR SADAKASI 501
Dokuzuncu Bölüm Hac ve Umre I. İLKELER ve AMAÇLAR 511 E. HACCIN TANIMI ve MAHİYETİ 514 El. HACCIN ŞARTLARI 516
İLMIHHL C) GEÇERLİLİK ŞARTLARI 518 a) İHRAM 518 aa) İhramın Rükünleri 519 bb) İhramın Vacipleri 522 cc) İhramın Sünnetleri 523 dd) İhram Yasakları 523 ee) İhramlıya Yasak Olmayan Şeyler 525
IV. HACCIN RÜKÜNLERİ 526 A) ARAFAT VAKFESİ 526
B) ZİYARET TAVAFI 528 a) Tavafın Sahih Olmasının Şartlan 529
V. HACCIN VACİPLERİ 533 A) SAT 533
B) MÜZDEÜFE VAKFESİ 536
C) ŞEYTAN TAŞLAMA 537
h) Vaktinde Atılamayan Taşların Kazası 541 ı) Artan Taşlar 541 XVII D) SAÇLARI TIRAŞ ETMEK veya KISALTMAK 541
E) VEDA TAVAFI 544
VLHACON SÜNNETLERİ ve ÂDABI 545 A) HACCIN SÜNNETLERİ 545
B) HACCIN ÂDABI 546 VII. UMRE 547
Vm. HACCIN ÇEŞİTLERİ 548
K. HAC ve UMRENİN YAPILIŞI 550 X. HAC ve UMRE ile İLGİLİ KURBANLAR 555
E) KURBAN YERİNE ORUÇ 557 XI. HAC ve UMRENİN CİNAYETLERİ 558
a) Hac ve Umrenin Bozulmasına Yol Açan ve Kaza Edilmesini Gerektiren Cinayetler 559 b) Deve veya Sığır Kesmeyi (Bedene) Gerektiren Cinayetler 559 XVIII lUVılHHL c) Koyun veya Keçi Kesmeyi (Dem) Gerektiren Cinayetler 560 aa) Hac ve Umrenin Vâcipleriyle İlgili Olanlar 560 bb) ihram Yasaklarıyla İlgili Olanlar 560
aa) Karada Yaşayan Av Hayvanlanyla İlgili Olanlar 562 bb) Harem Bölgesinin Avları ve Bitkileriyle İlgili Olanlar 563 f) Özür Sebebiyle İhram Yasaklarına Uymamak 563 C) CİNAYET CEZA ve KEFARETLERİN ÖDEME ZAMANI ve YERİ 563 XII. ÎHSÂR ve FEVÂT 564 A)ÎHSÂR 564
B) FEVÂT 565 Xin. HACDA VEKÂLET 566
XIV. MEDİNE'DE MESCÎD-İ NEBÎ'Yİ ve PEYGAMBERİMİZ'İN KABRİNİ ZİYARET 569 Onuncu Bölüm Hz. Peygamber'in İbadet Hayatı 573 Önsöz
Kısaca "davranış bilgisi" demek olan ilmihal, Rabbine, kendine ve içinde yaşadığı toplum ve çevreye karşı sorumlulukları olan ve bunu yerine getirme gücüne sahip bulunan insanın, kendisinden beklenenleri yerine getirmesinde ona kılavuzluk etmeyi hedefleyen derli toplu bilgilerden ibarettir. Bu bilgiler hem dinî metinlerin doğrudan belirlemelerini hem de bu belirlemeler etrafında oluşan yorumları, tecrübe birikimlerini ve uzun dönemlerden süzülüp gelen bir dinî yaşayış geleneğini temsil eder. Ferdî ve sosyal hayatı dinin emir ve önerilerine uygun şekilde yaşayabilmeyi mümkün Man bir bilgilenmeye olan ihtiyaç, İslâm toplumlarında ilk dönemlerden itibaren değişik usullerde karşılanmış, fakat hem çalışma hayatının ve meşguliyetlerin arttığı hem de asırlardır oluşan dinî bilgi ve yorum mirasının iyice zenginleşip çoğaldığı ve âdeta bir kargaşanın yaşandığı günümüzde bu ihtiyaç daha mübrem hale gelmiştir. Elinizdeki bu ilmihalde akaid, ibadetler, haramlar ve helâller, aile hayatı, ticarî ve sosyal hayat da dahil olmak üzere günlük hayatı kuşatan bütün dinî ve fikhî konu ve problemler, dinin aslî kaynaklarına ve genel kabul görmüş bilimsel metotlara bağlı kalınarak, fakat günümüzdeki gelişme ve değişim de göz ardı edilmeksizin ele alınmıştır. Böylece bu çalışmada, ilmihal kültürü çerçeve sindeki problemleri güncelleştirmek ve günceli de problem edinmek, dinî-fıkhî hükümlerin anlatımında klasik doktrindeki farklı görüşlerin ve şeklî tartışmaların arasına sıkışıp kalmadan fakihlerin yaklaşım tarzlarını ve demek istediklerini araştırmak, hem geleneksel fıkıh kültürünü vermek hem de bu bağlamda mâkul ve uygulanabilir bir çözüm önerisi getirmek amaçlanmıştır. Konuların anlatımında dinin aslî kaynaklarında yer alan hükümler ile İslâm toplumunda bu hükümler etrafında oluşan fıkıh kültür ve geleneğini, yorumları ve farklı bakış açılarını birbirinden titizlikle ayırt etmek de bu çalışmada izlenen temel bir metot olmuştur. Eserin telifinde Hanefî mezhebinin görüşleri esas alınmış olmakla birlikte bu konuda sağlıklı bir muhakeme yapabilmeye zemin hazırlaması için çoğu zaman diğer fıkıh mezheplerinin ve çağımız İslâm bilginlerinin görüşlerine de yer verilmiş, gerektiğinde bunlar arasında gerekçesi de açıklanarak tercihlerde bulunulmuştur. Bununla birlikte bir konuda fıkıh kültüründe farklı görüşlerin bulunmasının birey açısından ne anlama geldiği ve bunlardan nasıl ve hangi ölçülerde yararlanılabileceği hususu hem başlangıçta bir metodoloji sorunu olarak işlenmiş hem de yer yer özel olarak belirtilmiştir. J3C İLMIHHL Özellikle ibadet konuları incelenirken, ilk önce, ibadetin anlam ve gayesini genel olarak bildirmek üzere söz konusu ibadetin ilke ve amaçlarından bahsedilmiş, daha sonra verilecek birtakım şeklî bilgilerin hangi anlam çerçevesi içerisinde yer aldığı gösterilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, ibadetlerin yapılışına ilişkin mevcut bilgi ve hükümlerin anlamına da yer yer işaret edilmiştir, İbadet konularında verilen ilke ve amaçlar ile çizilen anlam çerçevesi, diğer birçok ilmihalde yer alan ve mükellefi düşünme, kavrama ve bilinçli ifada bulunma konumundan uzaklaştıran gereksiz ayrıntı ve bilgi yığınını tekrar etmemize gerek bırakmamıştır. Yazım konusunda izlenen bu metot, netice itibariyle bireyin, ibadetlerin ifasına ilişkin soru ve sorunlar konusunda Allah karşısında sorumluluk üstlenmesini ve bu sorumluluk çerçevesinde inisiyatif kullanmasını mümkün ve gerekli kılmaktadır. Eserin telifinde fıkıh kültüründeki ağırlıklı görüşlerin yanı sıra, büyük bir ilmî mesai ile hazırlanan Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisinden, yine araştırma ürünü bilimsel bir eser olan İslam'da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisinden, merhum Ömer Nasuhi Bilmen'in Büyük İslâm İlmihali'nden ve kaynak belirtilmemekle birlikte genel fıkıh literatüründen âzami ölçüde yararlanılmıştır. Birinci ciltte, din ve İslâm dini, İslâm dininin tarihî süreçteki anlaşılma tarzı ve ekolleşmeler, fıkıh ilminin gelişim seyri, ilmihal kültürünün iyi kavranabilmesi için anahtar konumundaM temel fıkıh ve fıkıh usulü kavramları üzerinde durulduktan sonra İslâm'ın beş esası işlenmiştir. I, cilt müslümanın yaratan karşısındaki konum ve sorumluluğunun işlenmesine tahsis edilmiştir, II, ciltte ise, sosyal içerikli bazı ibadetler, helâller ve haramlar, aile hayatı, sosyal ve siyasal hayat, hukukî ve ticarî hayat, ferdî ve toplumsal ahlâk da dahil müslümanın toplum içindeki konumu ve ilişkileri ele alınmıştır. Konuların çatısı, telif heyetinde yer alan sahasının uzmanı ilim adamlarınca oluşturulmuştur. Heyetimiz, bu tür çalışmaların kolektif bir çalışma sonucu daha verimli hale geleceğinin idraki içinde ortak mesai ile her bir konuyu aralarında tartışarak bazı tercih ve çözüm önerileri geliştirmiş ve eserin nihaî ilmî sorumluluğunu yazarlarla birlikte üstlenmiştir. Bu itibarla eserin hazırlanmasında bilimsel katkılarda bulunan ilim adamlarına, bu projenin gerçekleşmesini aktif olarak destekleyen İSAM ve DİVANTAŞ yetkililerine ve personeline teşekkür ederiz, 12,09,1998 Bağlarbaşı-İstanbul Prof, Dr, Hayreddin Karaman Prof, Dr, Ali Bardakoğlu Prof, Dr, H, Yunus Apaydın Birinci Bölüm Din ve Mahiyeti Din insanın Tanrı, diğer insan ve varlıklarla münasebetlerini düzenleyen ve hayatına yön veren, onlarla ilgili davranışlarına esas olacak kurallar bütününe verilen addır, İnsanla beraber var olan, tarihin bütün devirlerinde ve bütün topluluklarında karşılaşılan din olgusu, çeşitli şekillerde kendini göstermektedir. Bütün bu çeşitliliği kuşatacak bir tanım zor olmakla birlikte bu müesseseye verilen isimlerden yola çıkarak dinin mahiyeti hakkında bilgi sahibi olunabilir. Yüklə 6,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|