Bolalar kiymini konstruksiyalash va modellashtirish

Mashg‘ulot yakuni: 
1.Faol ishtiriok etgan o‘quvchilarni javoblari va 
bajargan amaliy ishlarini baholaydi, hamda 
rag‘batlantiradi. 
Diqqat 
qiladilar.. 
Baholari bilan 
tanishadilar. 

---

Uyga vazifani berilishi: 
2. Kelgusi mashg‘ulotga vaziga va uni bajarilishi 
yuzasidan yo‘riqnoma beradi (8-ilova). 
Topshiriqni 
yozib oladilar
. 
 
1-ilova 
Tezkor savollar 
 
2-ilova 
3-ilova 

---

4-ilova 
Klaster 
texnikasi
 
 
 
 
 
 
 

---

 
5-ilova 
Mavzu: Yenglarni texnik modellash 
Reja:
1. Ye
nglarni loyihalashtirish xususiyatlari.

2. 
Etagi kengaygan yengni modellash.
 
3.
Yuqoriga kengaygan yengni modellash. 
Tayanch iboralar: 
Model, modellashtirish, konstruktiv (texnik)
modellashtirish, konussimon va parallel kengaytirish, detallarni bo'laklash,
drapirovka, burma, taxlama, yelka qismi, yeng o'mizi, kengaytirish, o'tqazma
yeng, murakkab shakldagi yenglar, "fantaziya" yenglar, yengni konussimon
kengaytirish, yengni parallel kengaytirish.
Dabdabali kiyimida yenglar turli-tumanlik bilan farqlanadi. Ular ustki 
qismida kattalashtirilgan hajmli va pasti tor, pastga qarab kengaytirilgan va yeng 
qiyamasi bo‘yicha salqisiz, yeng qiyamasi bo‘yicha dabdabali va pastida ko‘p 
miqdorli burmali va hokazo bo‘lishi mumkin. Bu yenglar tabiiy yeng kengligida 
yeng o‘mizida quriladi, shuningdek qisqartirilgan va uzaytirilgan bo‘lishi 
mumkin, bunda yeng qiyamasi muvofiq kattalashtiriladi yoki kamaytiriladi. 
Yeng uzunligi ham turlicha bo‘lishi mumkin: juda kalta, tirsakkacha, 3

4 
uzunlikda, 7

8 va uzun. 
Murakkab shakldagi yenglar shakli to‘g‘risida real tasavvur hosil qilishga 
maketlashtirish yordam berishi mumkin. Eng ratsional usul tayyor asosda 
maketlashtirishdir.
Talab etiluvchi qismda shakl o‘zgartiriladi. O‘zgartirilgan asos bo‘yicha 
maket gazlamadan kerakli joyda gazlama zahirasini ta’minlab yeng bichiladi. 
Tayyorlangan yeng maketi yeng o‘miziga ulanadi yoki to‘g‘ri turishiga intilib 
manekenga igna bilan qadaladi va hamma o‘zgarishlar qayd etiladi. Keyin 
maket asos chizmasida nusxalanadi. SHunday qilib, yeng asosi hosil qilinadi. 
Ustki qismda kattalashtirilgan hajmli yeng. Yeng qiyamasida hajmli va asta-
sekin pastga qarab torayuvchi yenglar birchokli tor yeng chizmasida yasaladi. 
CHizmada kesik chiziqlari, miqdori va yeng shakli bog‘liq bo‘lgan yo‘nalishi 
belgilanadi. Kesik uzunligi yeng torayishi boshlanishi darajasi bilan aniqlanadi: 
yeng o‘mizi chuqurligi chizig‘i, tirsak chizig‘i yoki ular orasidan. 
Eng qiyamasi bo‘yicha burmalar hosil qilish uchun o‘rta chiziq bo‘yicha 
bitta kesik qilinadi va kerakli kattalikka suriladi (1.90-rasm, a, b). Yeng 
qiyamasi bo‘yicha taxlamachalar, vitochkalar yoki mayda taxlamalar hosil qilish 

---

uchun asosda bu elementlar yo‘nalishi bo‘yicha kesiklar qilinadi va muvofiq 
kattalikka suriladi (1.90-rasm, v,g). 
Yeng qiyamasi bo‘yicha taxlamachalar, vitochkalar yoki mayda taxlamalar 
toq miqdori (uch yoki besh) loyihalansa, markaziysi ustki kertma joyida, 
qolganlari undan teng masofalarda belgilanadi. Taxlamalar, vitochkalar yoki 
mayda taxlamalar juft miqdorida (ikki, to‘rt yoki olti) ular ustki kertikdan ikki 
tomonga bir tekis taqsimlanadi. 
Maketlashtirish usuli bilan hosil qilingan yeng asosi bu yeng konstruktsiyasi 
chizmasini tuzish uchun uchastkalarni hisoblashda foydalanish mumkin. Yeng 
qiyamasi bo‘yicha uch mayda taxlamali ikkichokli yeng chizmasining tuzilishi 
misol bo‘la oladi. 
Turli shakldagi yenglaming loyihasi xuddi shunday bichimdagi yeng loyihasi 
asosini texnik modellash usuli bilan hosil qilinadi. Yuqoriga va etagiga kengaygan 
(fonarik) yengni modellash quyidagicha bajariladi. Asos yeng chizmasi qog‘ozga 
tushirib olinadi. Unda o‘rta chiziq o‘tkaziladi. Shu o‘rta chiziq bo‘ylab 20-35 sm 
yeng uzunligi o‘lchab qo‘yiladi. Shu o‘rta chiziq bo‘ylab qirqma hosil qilinadi. 
Yeng ikki bo‘lakka ajratilib, model bo‘yicha 10-20 smga kengaytiriladi. Yengning 
bosh qismi egriligi o‘rtasidan 1,5-2,5 sm ko‘tarilib to‘g‘rilanadi. Yengning etak 
qismi ham huddi shunday miqdorga tushiriladi va yeng etak egri chizig‘i yaxshilab 
o‘tkaziladi (1-rasm, a). Etagiga kengaygan yengni texnik modellashtirishda yeng 
asosini qog‘ozga tushirib olinadi. Yeng o‘rta chizig‘i o‘tkaziladi. Bu o‘rta chiziqda 
yeng uzunligi 20-45 sm qo‘yiladi (2-rasm, b) va o‘rta chiziqqa parallel qilib 3-7 ta 
qirqim chiziqlari o‘tkaziladi. 0‘tkazilgan chiziqlardan qirqma hosil qilinadi, bu 
qirqma yeng boshi egriligiga 0,3-0,5 sm yetmasdan to‘xtatiladi. Hosil bo‘lgan 
bo‘laklar 3-6 smga ochiladi.