Bölüm: İş Sağlığı ve Güvenliği Danışman Yrd. Doç. Dr. Mehtap CİVİr bitirme Tarihi (Şubat, 2014)
Yüklə 120,46 Kb.
|
|
YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 
TEKSTİL SEKTÖRÜNE 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNUNA GÖRE GENEL BAKIŞ Bitirme Projesi Ayten ALTUNAY 131101309 Bölüm: İş Sağlığı ve Güvenliği Danışman Yrd. Doç. Dr. Mehtap CİVİR Bitirme Tarihi (Şubat, 2014) İÇİNDEKİLERÖZET………………………………………………………………………………………..i SUMMARY…………………………………………………………………………………………………………………………………ii İÇİNDEKİLER 2 GİRİŞ 4
ANALİZ VE MODELLEME 5 FİRMANIN COĞRAFİK KONUMU 6 1.TEKSTİL SEKTÖRÜNDE İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 7 1.1. İşyeri Açma 7 1.2. Bildirim 7 1.3. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının Kesinleşmesi 7 1.4. İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi 8 1.5. Sağlık Gözetimi………………………………………………………………………8 1.6. Çalışanların Bilgilendirilmesi 9 1.7. Çalışanların Eğitimi 9 1.8. Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması 10 1.9. Ortam Ölçümleri Konusunda İşverenlerin Yükümlülükleri 11 1.10. İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda İşverenin Görevleri 12 1.11. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri 13 1.12. İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanları 13 2.TEKSTİL SEKTÖRÜNDE BİNA VE EKLENTİLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜV 15 2.1. Binaların Yapısı ve Dayanıklılığı 15 2.2. Elektrik Tesisatı 15 2.3. Acil Çıkış Yolları ve Kapıları 15 2.4. İşyeri Tabanı, Duvarları, Tavanı ve Çatısı 16 2.5. Aydınlatma 16 2.6. Pencereler 17 2.7. Kapılar ve Girişler 17 2.8. Çalışma Yeri Boyutları-Çalışma Yerinde Hareket Serbestliği 17 2.9. Dinlenme Yerleri 18 2.10. Yemek Yeme Yeri 18 2.11. Lavabolar 18 2.12. Merdivenler 18 2.13. Ortam Sıcaklığı 19
3.1. Direkt (Görünür) Maliyetler………………………………………………………......20 3.2. İndirekt (Görünmez) Maliyetler……………………………………………………….20 4.İŞLETME İÇERİSİNDE MEYDANE GELEBİLECEK TEHLİKE GRUPLARI……...22 4.1. Fiziksel Tehlikeler……………………………………………………………………..22 4.2. Elektrikle Çalışma İle Meydana Gelen Tehlikeler…………………………………….22 4.3. Mekanik Tehlikeler……………………………………………………………………22 4.4. Tehlikeli Yöntem ve İşlemler………………………………………………………….23 4.5. İşyeri Ortamından Kaynaklanan Tehlikeler……………………………………………23 5.İŞ EKİPMANLARINDAN KAYNAKLANAN RİSKLER……………………………..24 5.1. Yük Asansörleri……………………………………………………………………….24 5.2. Basınçlı Kaplar………………………………………………………………………..24 6.GÜRÜLTÜLÜ ORTAM KOŞULLARI ……….………………………………………..25 7.ERGONOMİK OLMAYAN ÇALIŞMA ŞEKİLLERİ………………………………….27 ARTIŞMA VE SONUÇLAR ………………………………………………………………28 KAYNAKLAR ..29 GİRİŞ İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda yapılan yasal düzenlemelerle çalışan sağlığının korunması konusunda işverenlerin, İş Sağlığı ve Güvenliği uzmanlarının ve çalışanların sorumluluk alanları yapılan düzenlemelerle genişletilmiştir. 20.06.2012 tarihinde kabul edilen Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu daha sonra yayımlanan yönetmeliklerle de desteklenerek çalışan sağlığını destekleyen önlemler alınmaya devam etmiştir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4.maddesinde ve bu durum daha sonra yapılan düzenlemelerin de temelini oluşturmuştur (6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu). İnsanoğlunun varoluşundan bu yana süregelen giyinme ihtiyacının doğurduğu tekstil sektöründe her geçen gün bir takım teknolojik yenilikler ve metotlar ortaya çıkmakta, daha yüksek üretim hızlarına ulaşılmakta ve dolayısıyla rekabet hızla artmaktadır. Baskı emprime ile giysilere daha ileri düzeyde görsel, fiziksel ve estetik özellikler kazandırmak amacıyla çeşitli efektler ve ham maddeler uygulanabilmektedir. Farklı biçim ve renkte geliştirilen kombinasyonlar; tekstil sektöründe zengin bir kreasyon oluşumunu sağlamaktadır. Proje kapsamında baskı emprime işinde çalışanların daha sağlıklı ve rahat bir çalışma ortamında çalışmaları için yapılması gerekenler 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa ve İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğüne göre irdelenmiştir. Öncelikle işverenin işyerini kurma aşamasında yapması gereken yasal sorumluluklarına, iş sağlığı ve güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma yükümlülüklerine yer verilmiştir. Daha sonra tekstil sektöründe bina yeri ve eklentileri hakkındaki yönetmelik gereklerine yer verilmiştir.
Bu projede 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun Karakter Baskı Emprime Tekstil İhracat San. ve Tic. Ltd. Şti. firmasının işverenine getirmiş olduğu yükümlülükleri irdeledik. Firmaya risk analiz raporu hazırlanarak 75 maddeyi içeren risk değerlendirmesi raporu 5 x5 Matrix Metodu ile hazırlanmıştır. Yapmış olduğum çalışma raporunu firma sahibi ile paylaştım. FİRMANIN COĞRAFİK KONUMU 
Şekil 1: Firmanın genel görünüşü Firmamız; Beylikdüzü Org. San. Bölgesi Mustafa Kurtoğlu Cad. No: 23 Beylikdüzü/ İSTANBUL yerleşkesinde yer almaktadır. İşyeri binası 4 katlı olup, firma 3. katta yer almaktadır.
1.1. İşyeri Açma Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır. (Değişik fıkra: 19/03/2007 - 2007/11882 S.Yön./3. md.) İşyeri ruhsatları yetkili idarelerin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından bu Yönetmelikte öngörülen sürede imzalanır; ruhsat için ayrıca, meclis veya encümen tarafından bir karar alınmaz. Ruhsat düzenlenir. İşyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra form doldurarak yetkili idareye başvurur. Bu Yönetmeliğe göre yapılacak her türlü ruhsat başvurusunda, müracaat sahibine başvuruyu kabul eden görevlinin adı, soyadı ve unvanı ile başvurunun yapıldığı tarih ve saati gösteren alan alındı belgesi verilir. Ayrıca, başvuru ve beyan formu ile ekli evrakın verilmesi sırasında başvuruyu kabul eden görevli tarafından yapılacak ön incelemede tespit edilen noksanlıklar, müracaat sahibine verilen alındı belgesinde gösterilir. Bu yönetmelikte belirtilen ruhsatlandırmaya ilişkin süreler eksik belgelerin yetkili idareye verilmesi ile başlar.
Yetkili idareler tarafından verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının örnekleri aylık olarak sigorta il müdürlüğüne ve ilgili ise ticaret siciline gönderilir. 1.3. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının Kesinleşmesi İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, yetkili idareler tarafından ruhsatın verildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde kontrol edilir. İşyerinin bu süre içinde kontrol edilmemesi halinde ruhsat kesinleşir. Kontrol görevini yerine getirmeyen yetkili idare görevlileri hakkında kanunî işlem yapılır. İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde tespit edilen noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde, ruhsat iptal edilerek işyeri kapatılır. Ayrıca ilgililerin yalan, yanlış ve yanıltıcı beyanı varsa haklarında kanunî işlem yapılır. 1.4. İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi İşveren;
a)Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler.
a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde. b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde.(madde14, 6331) 1.5. Sağlık Gözetimi İşveren;
a)Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde. 2) İş değişikliğinde. 3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde. 4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. İşveren sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyeti karşılar, çalışana yansıtamaz.(madde15,6331)
İşveren;
a) Ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan bütün çalışanların tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgilendirir. b) Başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanlarına gerekli bilgileri almalarını sağlamak üzere, söz konusu çalışanların işverenlerine gerekli bilgileri verir. c) Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin ulaşmasını sağlar.(madde16,6331)
İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar. Bu maddeler kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir.(madde17,6331)
İşveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlar: a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması. b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması. İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlar: a)İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi. b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi. c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi. ç) Çalışanların bilgilendirilmesi. d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması. Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında, yetkili makama başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.
İşveren, işyerinde bulunan, kullanılan veya herhangi bir şekilde işlem gören maddelerin ve çalışma ortam koşullarının tehlikelerinden, zararlı etkilerinden çalışanları korumak ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla çalışma ortamındaki kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle ilgili ölçüm, test, analiz ve değerlendirmeleri, ön yeterlik veya yeterlik belgesine haiz laboratuvarlara yaptırmakla yükümlüdür. İşveren, iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında tanımlanmış aralıklarla yaptırır. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatında tanımlanmamış süreler için ulusal ve uluslararası standartlar dikkate alınır. İşveren, yaptıracağı iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerin yapılması sırasında doğru sonuçları almak için; a)Laboratuvar personeline işyerinde kullanılan teknolojiler hakkında gerekli bilgileri verir ve personelin çalışanlarla görüşmelerini sağlar, b) Laboratuvar tarafından hazırlanan plana göre iş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapılmasını sağlar, c) Normal çalışma şartlarında ve kapasitede herhangi bir değişiklik yapmadan, gerçek sonuçları verecek şekilde çalışmanın sürdürülmesini sağlar, ç) İşyerinde ölçümü yapılacak fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler hakkında her türlü bilgi, belge ve dokümanı, malzeme güvenlik bilgi formlarını da içerecek şekilde laboratuvarlara verir, d) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan bütün ölçüm, test, analiz ve değerlendirme sonuçları ile ilgili kayıtları tutar, e) Yürürlükte bulunan iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında kayıtların saklanması ile ilgili olarak belirlenen süreler saklı kalmak kaydı ile yasal mevzuatlarda belirtilen en uzun süre ile yasal mevzuatlarda herhangi bir süre belirtilmemişse bu maddenin (d) bendinde belirtilen kayıtları en az 10 yıl süre ile işyerinde saklar. İşveren, mevzuat gereği işyerinde yapılacak iş hijyeni ölçüm, test ve analizi ile ilgili olarak çalışanların ve/veya temsilcilerinin görüşlerini almak ve katılımlarını sağlamaklayükümlüdür.
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a)Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.(madde4,6331) 1.11. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir. Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar. İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar. 1.12. İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanları İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir. Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır. İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan (B) sınıfı işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır. Bakanlık, iş güvenliği uzmanlarının ve işyeri hekimlerinin görevlendirilmesi konusunda sektörel alanda özel düzenleme yapabilir. Belirlenen çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. Bu durumda, çalışanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresi dikkate alınır.(madde8,6331)
İş sağlığı ve güveliği konusundaki çalışmalar yapılırken işyeri bina ve eklentileri çok önemli bir yer tutmaktadır. İşyeri bina ve eklentileri; işyerine bağlı çalışılan alanlar, çalışanların girip çıkılabileceği bina, tesis vb. ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentileri kapsamaktadır(4.madde,6331). Çalışmalar çalışanlar ile birlikte yürütülmeli, görüşleri alınmalı, sonuçlar paylaşılmalıdır. 2.1. Binaların Yapısı ve Dayanıklılığı Binaların dayanımına ilişkin değerlendirmelerde 6/3/2007 tarihli ve 26454 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikten ve TS 500 standardından yararlanılabilir.İşyerinde yapılan işin niteliğine uygun büyüklükte yer seçimi yapılmış olması çalışanların daha rahat bir ortamda çalışması için yararlıdır.Ayrıca deprem gibi doğal afetlere karşı tedbir almakta da büyük fayda sağlamaktadır. 2.2. Elektrik Tesisatı Elektrik tesisinin kurulmasında 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, 4/11/1984 tarihli ve 18565 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ile 21/8/2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği hükümleri dikkate alınarak gerekli sağlık ve güvenlik tedbirleri alınır. İşyerinin ana pano ve tali elektrik panolarında seçicilik ilkesine uygun kaçak akım rölesi (artık akım anahtarı) tesis edilir.Ayrıca elektrik panolarının yerleri levhalar ile gösterilmeli ve elektrik panolarının önlerine izolasyonu sağlayacak paspaslar konmalıdır.
Acil çıkış yolları ve kapıları, 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır. Acil çıkış kapıları çalışanların acil durumlarda kolayca açabilecekleri şekilde dışarı doğru açılır olmalıdır. Ayrıca elektrik kesilmesi hali dahil olmak üzere rahat görülebilecek şekilde olmalıdır. Çalışan sayısına ve işin niteliğine bağlı olarak acil çıkış kapı sayısı belirlenmelidir.
İşyeri, çalışanların fiziksel faaliyetleri, yapılan işlerin niteliği ve termal konfor şartları dikkate alınarak uygun bölümlere ayrılır. İşyerlerinde işçilerin daimi olarak çalıştırıldığı yerlerin tavan yüksekliği, en az 3 metre olacaktır.Tabana paralel olmayan tavanlarda bu yüksekliğin ortalaması 3 metre olacak ve en alçak kısmı, varsa, kirişin alt noktasından 240 santimetreden aşağı olmayacaktır. Fazla ısı, buhar, gaz yahut zararlı tozlar çıkarması gibi sağlık yönünden sakıncalı olmayan işler için, hava hacmi 8 inci maddede yazılı miktara uygun bulunduğu ve yeterli havalandırma sağlandığı hallerde , bu yükseklik 2 metreye kadar kabul edilebilir.17/5/1941 tarihinden sonra ve bu işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğünün yürürlüğe girmesinden önce çalışmakta olan işyerlerinde birinci ve ikinci fıkralarda yazılı tavan yüksekliği, en az 285 santimetre olarak kabul edilir. İşyerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler dahil olmak üzere, işçi başına en az 10 metreküp olacaktır. Hava hacminin hesabında, tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz(madde8, İşçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü).Ancak 17 temmuz 2013’te çıkan İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelikte veriler işyeri tavanının, yeterli hava hacmini ve havalandırmayı sağlayacak ve sağlık yönünden sakınca meydana getirmeyecek yükseklikte olması esastır şeklinde geneldir. 2.5. Aydınlatma İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veyaişyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanır. İşyerlerinin aydınlatmasında TS EN 12464-1: 2013; TS EN 12464-1.2011: 2012; standartları esas alınır. İşyerinde kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iç geçit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.Fermuarın yapıldığı yerler ayrıntıların, yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler olduğu için, en az 300 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. 2.6. Pencereler İşyerlerinde pencerelerin ve tavan pencerelerinin, güvenli bir şekilde açılır, kapanır ve ayarlanabilir olması sağlanır. Pencereler açık olduklarında çalışanlar için herhangi bir tehlike oluşturmayacak şekilde yerleştirilir. Çalışanları, pencere ve menfezlerden gelen güneş ışığının, ısısının ve hava akımlarının olumsuz etkilerinden koruyacak şekilde camların boyanması ya da perdeleme ile gerekli tedbirler alınmıştır. 2.7. Kapılar ve Girişler Kapı ve girişlerin yerlerinin, sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları malzemelerin, bulundukları oda ve alanların yapısı ile kullanım amacına ve çalışanların rahatça girip çıkmalarına uygun olması sağlanır. 2.8. Çalışma Yeri Boyutları - Çalışma Yerinde Hareket Serbestliği Çalışanın işini yaptığı yerde rahat hareket edebilmesi için yeterli serbest alan bulunur. İşin özelliği nedeniyle bu mümkün değilse çalışma yerinin yanında serbest hareket edeceği alan olması sağlanır. İşyerindeki geçitlerin genişliği , oradan geçecek işçilerin miktarına ve malzeme hareketine uygun olarak ayarlanacak ve bu genişlik 120 santimetreden az olmayacaktır. Geçitlerin tabanı sağlam, arızasız ve kaymaz şekilde yapılmış olacak, ayrıca geçitler işaretlenecektir. Makinalar, motorlar ve bunlar tarafından çalıştırılan aletler ve diğer tezgahlar arasındaki açıklık, işçilerin rahat çalışmalarını sağlamak üzere, en az 80 santimetre olacaktır. 2.9. Dinlenme Yerleri Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri sağlanır. İş aralarında uygun dinlenme imkânı bulunan büro ve benzeri işlerde ayrıca dinlenme yeri aranmaz. İşyerlerinde uygun bir yer yoksa gerekli şartların sağlanması şartıyla, yemek yeme yerleri dinlenme yeri olarak kullanılabilir.
Yemeklerini işyerinde yiyecek olan çalışanlar için, rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte, uygun termal konfor ve hijyen şartlarını haiz yeteri kadar ekipman ve araç-gereç ile donatılmış yemek yeme yeri sağlanır. 2.11. Lavabolar Duşlar ve lavaboların her zaman çalışanların kullanımına hazır halde olması sağlanır, buralarda gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur. İşçilerin işten çıkarken el ve yüzlerini yıkayıp temizlemeleri için, işyerlerinin uygun yerlerinde yeterli kadar musluklu akarsu, temizlik ve silecek malzemesi bulundurulacaktır. Yıkanma yerleri, temiz, bakımlı, havalı, aydınlık ve sağlık şartlarına uygun olacaktır. Kadın ve erkek işçilerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde, kadın ve erkek yıkanma yerleri, birbirinden ayrı yapılacaktır. 2.12. Merdivenler Merdivenlerin; işyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre, ateşe dayanıklı yanmaz malzemeden, sağlam, yeterli genişlik ve eğimde, etrafı düşmelere karşı uygun korkuluklarla çevrili olması sağlanır. Merdivenler, ilgili mevzuatın öngördüğü hükümler esas alınarak sağlık ve güvenlik yönünden risk oluşturmayacak şekilde yapılır. İşyeri merdivenlerinin mukavemet katsayısı 4 olacak ve metrekarede en az 500 kilogram yük taşıyacaktır. Delikli veya ızgaralı merdiven ve sahanlıklardaki delikler ve ızgara aralıkları en çok 2 santimetre olacaktır.Merdivenlerin genişliği, bakım işlerinde kullanılanlar dışında en az 110 santimetre olacak ve merdiven korkuluklarının bu genişlik içinde bulunmaları zorunluluğu halinde temiz genişlik 100 santimetreden az olmayacaktır.Merdivenlerin eğimi, bakım işlerinde kullanılanlar dışında tabanla en az 20 ve en çok 45 derece olacaktır. Tabandan 20 dereceden az eğilimin bulunması gerektiği işyerlerinde, rampalar yapılacak ve 45 dereceden fazla diklik gereken hallerde de, korkuluklu servis merdivenleri şeklinde sabit merdivenler kurulacaktır. Merdivenlerde, baş üstü boşlukları bulunacak ve bu boşlukların yüksekliği de 220 santimetreden az olmayacaktır. 2.13. Ortam Sıcaklığı Yapılan işin niteliğine göre, sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bir ortamda çalışılması ve bu durumun değiştirilmemesi zorunlu olunan hallerde, çalışanları fazla sıcak veya soğuktan koruyucu tedbirler alınır. İşyerinin ve yapılan işin özelliğine göre pencerelerin ve çatı aydınlatmalarının, güneş ışığının olumsuz etkilerini önleyecek şekilde olması sağlanır.
İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu meydana gelen görünür ve görünmez maliyetleri aşağıda inceleyelim. 3.1. Direkt (Görünür) Maliyetler • İlk müdahale, ambulans ve tedavi masrafları, • Geçici veya sürekli iş göremezlik ve ölüm ödemeleri, • İşçiye veya yakınlarına ödenen maddi ve manevi tazminatlar • Sigortaya ödenen tazminatlar
• İşletmenin, makinaların, prosesin yada fabrikanın bir bölümünün yada tamamının kaybedilmesi, • İşçinin üretimde çalışmaması nedeniyle iş gücü ve maliyet kaybı, • Adli masraflar (Mahkeme) • İşe yeni bir işçinin alınması gerekiyorsa veriminin düşük olmasının getirdiği maliyet, • Kazanın getirdiği fazla mesainin maliyeti, • Kaza esnasında, bu bölümde işin durması nedeniyle zaman ve maliyet kaybı, • Proses, makina veya tezgahın kısmen yada tamamen zarar görmesi nedeniyle tamir yada yeni makina alımının getirdiği maliyet, • Ürünün yada hammadddelerin zarara uğraması, • Çalışanların moral bozukluğu nedeniyle dolaylı yada dolaysız iş yavaşlatmaları, • Yeni işçi alımı gerekiyorsa, işçiye verilen eğitim ve işçinin işi öğrenmesi esnasında geçen sürenin getirdiği maliyet • Bürokratik işlemlerle ilgili harcanan zaman ve maddi kayıp, • Siparişin zamanında teslim edilememesi nedeniyle uğranılacak kayıplar 
Şekil 2: İş Kazası Maaliyetleri Buz Dağı Örneği (ÖZKILIÇ Ö., İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri)
4.1. Fiziksel Tehlikeler: • Gürültü • Yetersiz havalandırma • Aşırı Isı, nem ve hava hareketleri • Yetersiz veya aşırı aydınlatma
• Topraklaması yapılmamış el aletleri • Topraklamanın belli periyodlarla kontrolünün yapılmaması • Elektrik ve aydınlatma tesisatının periyodik kontolünün yaptırılmaması • Yıpranmış ve hatalı onarılmış el aletleri • Yetkisiz kişilerin müdahale etmek istemesi • Kırık yıpranmış el aletleri • Zeminin yalıtılmaması 4.3. Mekanik Tehlikeler: • Ahtapot baskı makinası arasında sıkışma • Makina ve tezgahı tehlike anında durduracak stop butonun yada swich’nin bulunmaması • Yetersiz ve uygun olmayan makina ve koruyucu techizat • Yetersiz uyarı sistemleri • Düzensiz ve dağınık işyeri ortamı • Makinaların, kaldırma aletlerinin, kazanların, kompresörlerin vb. gerekli bakım ve periyodik kontrollerinin yapılmaması 4.4. Tehlikeli Yöntem ve İşlemler: • Makina veya tezgahlarda çalışırken koruyucu techizatın devre dışı bırakılması • Gözlük, siper, maske vb. kişisel koruyucuların kullanılmaması • Aşırı yük kaldırma • Etiketlenmemiş veya yetersiz etiketlenmiş malzeme • Gereken uyarı, ikaz işaret ve yazılarının konmamış olması • Güvenlik kartı olmayan kimyasalla çalışma • İşe yeni başlayan işçiye çalıştığı işle ve iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim vermeden çalıştırma • Belli aralıklarla işçilere iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim verilmemesi • Yeterli ikaz vermeden araçların çalıştırılması veya durdurulması • Elektrik kesilmeden techizat üzerinde onarım • Onarım esnasında şalter vaya beklenmedik bir harekete karşı güç düğmesinin emniyete alınmamış olması • Çalışır haldeki techizatın yağlanması, temizlenmesi, ayarlanması, • Parlama, patlama ve yangın ihtimali olan yerlerde elektrik tesisatının exproof olmaması • Parlama patlama tehlikesi olam yerlerde sigara içilmesi • Yükleme ve boşaltma işlemlerinin uygun yöntemle yapılmaması • Malzemelerin, makinaların ve techizatın uygun yerleştirilmemesi
• İşyeri zemini • Yetersiz Çıkış yerleri • Düzensiz işyeri
5.1.Yük Asansörleri: 3 ayda bir kez yetkin bir makine mühendisi tarafından kaldırma testleri ve kontrolleri yapılarak uygun bir rapor düzenlenmelidir. Bu raporlarda eksik hususlar belirtilmişse hemen giderilmelidir. Asansörlerde her katta kat kontağı bulunmalı, asansör kata gelip durmadan asansör kapısı açılmamalıdır. Özellikle yük asansörlerinin bulunduğu kat kenarlarında yüksekten düşmeye karşı gerekli önlemler (korkuluk vb) alınmalıdır. Bina dışına kurulan asansörlerin zemine indiği yerler koruma altında olmalıdır. Asansörlerin taşıma kapasiteleri görünür şekilde yazılarak belirtilen yükten daha fazla yük yüklenmesi önlenmelidir.
Kompresörler, buhar /sıcak su kazanları ve hidrofor gibi basınçlı kapların yılda bir kez yetkin bir makine mühendisi tarafından hidrostatik basınç testleri ve kontrolleri yapılarak uygun bir rapor düzenlenmelidir. Bu raporlarda eksik hususlar belirtilmişse hemen giderilmelidir. Özellikle belli basınçlara ayarlanmış emniyet ventillerinin açılmaması gibi noksanlar hayati önem taşımaktadır. Kompresörlerin hava tankları, buhar kazanları gibi basınçlı kaplar bir patlama anında parçalara ayrılarak şarapnel etkisi oluşturduğundan işçilerin bulunmadığı patlamaya dayanıklı bölümlerde bulunmalıdır. Bir patlama anında basıncın yan duvarlara dolayısıyla işçilere ve işyerine çok zarar vermemesi için çatısı hafif malzemeden yapılmalı, patlama basıncı buradan tahliye edilmelidir.
İşyeri çalışma ortamında çalışan üzerindeki en büyük etken gürültüdür. Gürültü düzeyinin yüksek olup olmadığına karar vermek için teknik olmayan bazı basit kurallar da vardır: Örneğin;yanında bulunan bir kişinin konuşmasının anlaşılabilmesi için, o kişinin alışılmış konuşma tonunun dışında ses tonunu arttırarak konuşması gereği, veya kişinin anlaması için kulağına doğru bağırmak zorunluluğu doğuyorsa, gürültü müsaade edilebilir (kulak koruyucusu kullanılmadan çalışılabilir) düzeyi aşmış demektir. İşyerlerinde gürültü konusunda alınması gereken önlemler İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 78 nci maddesinde ve Gürültü Yönetmeliğinde belirtilmiştir. Alınacak önlem sırası gürültüyü, (1) gürültünün kaynağında, (2) yansıma kaynaklarının ortadan kaldırılması , (3) alıcıda yani kulakta engellemektir.
1. Gürültü çıkartan işlemi daha az gürültülü işlemle değiştirmek. 2. Daha az gürültü çıkartan makineleri kullanmak (ikame). 3. Gürültü çıkartan makinelerin işleyişini yeniden düzenlemek (bakım, titreşen veya vuran bölümleri yumuşak maddelerle kaplamak, süreçte bazı değişiklikler yapmak gibi).
1. Gürültü kaynağı ve ona maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı arttırmak. 2. Sesin havada yayılmasını önlemek için ses emici engeller kullanmak. 3. Sesin duvar, tavan ve taban gibi geçebileceği ve yansıyabileceği yerleri ses emici malzeme ile kaplamak veya böyle malzemelerle yapmak. 4. Gürültü kaynağını ses emici malzeme ile kapatmak veya ayırmak.
1. Gürültüye maruz kalan kişiyi tecrit etmek. 2. Kişisel koruyucu kullanmak. 3. Gürültüye maruziyet – sunuk kalma süresini azaltmak veya gürültülü yerlerde rotasyonla çalıştırmak (idari kontrol).
Ergonomi temelde işi ve işyeri şartlarını çalışanlara uygun hale getirme bilimidir. Uygunluk ne kadar artarsa, iş güvenliği ve iş verimi o kadar artacaktır. Ergonomi sadece tekstil sektörü için değil bütün sektörler için önemli bir kavramdır. Ancak emek yoğun sektörlerde ve insana dayalı tekrarlı hareketlerin yoğun olarak yapıldığı yerlerde daha da önem kazanmaktadır. Tekstil sektörü açısından değerlendirildiğinde; Bütün çalışmalar insanın doğal duruşuna en uygun şekilde yapılmaya çalışılmalıdır. Doğal duruş iş için en güvenli ve rahat duruştur, doğal olmayan uygunsuz duruşlar kas ve eklemlere baskı yapması sonucu vücudun fiziksel limitlerini zorlayarak kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına sebep olur ve iş stresini arttırır. Bu konuda işçilerin fikirlerinin alınması çok önemlidir. İnsan ayakta iken daha çok yorulacağından işler mümkün olduğu ölçüde oturularak yapılacak şekilde düzenlenmeye çalışılmalıdır. Yük kaldırma işleri teknoloji elverdikçe otomatik makinalar ve iş makinaları ile yapılmalı, el ile taşımanın zorunlu olduğu durumlarda işçilere doğru yük kaldırma ile ilgili eğitim verilmeli, işyerine bu konu ile ilgili afişler asılmalıdır. Ayakta çalışma masalarında yapılan işlerde masa yüksekliği yapılan işe uygun olmalıdır. Güç gerektiren işlerde bel seviyesine yakın, dikkatli bakmayı gerektiren ince işlerde ise göz seviyesine yakın olmalıdır. Başta kalite kontrol bölümleri olmak üzere işyerinin bütün bölümleri uygun ve yeterli şekilde aydınlatılmalıdır. Aydınlatma işçinin gözüne yansımayacak şekilde yapılmalıdır. Ortam sıcaklığı yapılan işe uygun olmalıdır. Makina ve bilgisayarlara ait ekranlar ayakta veya oturarak çalışırken göz seviyesinde olacak şekilde yerleştirilmelidir.
Çünkü iş kazası halinde karşılaştıkları bedeller çok büyük olmaktadır. Firmanın genel anlamda tehlike ve risklerine yönetmelik genelinde baktığımızda birçok değişiklik yapılması gerekiyor, bunlar hakkında bilgilendirme yaptım. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının tekstil sektöründe iş sağlığı ve güvenliği örnek çalışmaları çok yararlı bir yol göstericidir. Makinalarda gerekli güvenlik önlemleri alındı, makina kullanım, bakım onarım talimatları hazırlanarak makinanın görülen kısımarına asıldı. Yangın tüpü sayısı arttırıldı yönetmeliğe uygun olarak gerekli çalışmalar yapıldı. Elektrik panolarının bulunduğu oda için teknik personel sorumlu olarak belirlendi, elektrik panolarıyla ilgili ( kaçak akım rölesi, topraklama, izole paspas, ikaz levhaları ) gerekli önlemler alındı. Elektrik panolarının termal kamera ölçümü yetkili elektrik mühendisi tarafından yapıldı. Dinlenme süreleri yeniden düzenlendi. Çalışanlar; 2 ara mola ve öğlen yemeği mola hakkına sahipler. Aydınlatmalar yönetmeliğe bağlı olarak asgari ölçüde düzenlendi. İşyerinde; gürültü, toz, termal konfor ölçümleri yaptırılmasına karar verildi. Kullanılan kimyasalların MSDS formları dahilinde; çalışanlara bilgilendirme semineri düzenlendi. MSDS formları malzemenin kullanıldığı çalışma bölgelerinde duvarlara asıldı. Sektörün meslek hastalıkları arasında işçileri en çok gürültü ve kullanılan kimyasal malzemeler etkilemektedir. Gürültünün kaynakta önlenemediği durumlarda kulaklık kullanımı sıkı bir şekilde takip edilmelidir. Gürültü ölçümü sonrası risk kaynağında yok etmek için önlemler alınacaktır. Bu mümkün değilse; ortama yönelik farklı yöntemler devreye girecektir. Bütün bu yöntemlerin etkili olmadığı hallerde; en son korunma yöntemi olarak Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) kullanımı önerilecektir. Sonuç olarak; yasanın yaptırım gücü ve ağır cezalar firmaları korkutmuş olmasıyla beraber yaptırımı kolaylaştırmıştır. Ancak 4857 sayılı iş kanununda daha sayısal verilerin yer alması, 6331 sayılı kanunun daha genel olması kafalarda soru işaretleri oluşturmuş konumdadır.
2.İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik (17 Temmuz 2013/28710) 3.İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü (11 Ocak 1974/14765) 4.İş Kanunu (22 Mayıs 2003/4857) 5. İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Laboratuvarları Yeterlik Yönetmeliği (taslak) 6. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik (10 Ağustos 2005/25902) 7. UĞURLU F., 2011 Tekstil Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği,T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 8.ÖZKILIÇ Ö., İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri 9.Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Kasım, 2012 http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/csgb/dosyalar/kitap/kitap03_6331 Yüklə 120,46 Kb. Dostları ilə paylaş:
|