Botanika Gulli o’simliklar va o’simliklarni hayotiy shakllari

a) a-3 b-1.4 c- 1.2.3.4 b) a-3. 4 b-1.2 c-1.3.4 c) a-2.3.4 b-1 c-1.2.3.4
d) a-1.2.4 b-2.4 c-1.3.4
14. Uchlik nerv yallig’langanda, tananing qaysi qismida kuchli og’riq, yuzaga keladi?
1.yuz sohasida 2.tomoq qismida 3.ko’z sohasida 4.boshda 5.tishlarda 6.ko’krak sohasida
a) 1,3,5 b) 1,2,4 c) 2,3,4 d) 3,4,5
15. Massasi 150 g bo’lgan, bosh miya yarimsharlari ensa bo’lagining ostida joylashgan bosh miya bo’limini belgilang?
a) miyacha b) uzunchoq miya c) o’rta miya d) oraliq miya
16. Miya po’stlog’i nerv hujayralari shakil jixatdan qanday tartibda joylashgan?
1.duksimon 2.piramidasimon 3.yirik piramidasimon 4.kalta o’simta 5.yulduzsimon 6.donador
a) 4,6,2,3,5 b) 3,2,5,6,4,1
c) 1,2,3,4,5,6 d) 4,6,2,5,3,1
17.Nerv tuguninig kasalligi ….
a) nevrit b) nevralgiya
c) ganglionit d) mielit
20.Nevralgiya bu
a) harakatlanish nerv tolalarining yalig’lanishi b) sezuvchi nerv tolalarining yallig’lanishi c) aralash nerv tolalarining yallig’lanishi
d) sezuvchi nerv tolalarining qisilishi
21. Bosh miya katta yarimsharlarning bo’limlarini belgilang?
a) o’rta, chakka, peshona, ensa
b) peshona, tepa, ensa, oldi
c) peshona, tepa, chakka, ensa
d) orqa, chakka, peshona, tepa, ensa
22. Simpatik nerv tolalari miyaning qaysi qismlardan chiqishini belgilang?
a) o’rta miya va orqa miyaning ko’krak qismidan b) uzunchoq miya va orqa miyaning bo’yin qismidan
c) oldingi miya va orqa miyaning bel qismidan d) orqa miyaning-bel va ko’krak qismidan
23. Nerv sistemasi ishining asosiy prinsipi nima?
a) qisqaruvchanlik b) o’tkazuvchanlik
c) reflex d) qo’zg’aluvchanlik
24. Katta yarim sharlar po’stlog’ida necha milliardga yaqin neyronlar bo’ladi?
a) 10 millard b) 11 millard
c) 13 millard d) 14-16 millard
25. Bosh miyaning qaysi qismining yadrosi ovqat hazm qilish, nafas olish, yurak faoliyatini boshqaradi?
a) ko’prik b) uzunchoq miya
c) miya ko’prigi d) oraliq miya
26. Bosh miyaning qaysi qismi harakatlanishini boshqaradi?
a) o’rta miya b) oraliq miya
c) uzunchoq miya d) miyacha
27. Bosh miya katta yarim sharlar po’stlog’ining qaysi qismida ko’rish zo’nasi joylashganligini belgilang?
a) chakka b) tepa c) ensa d) peshona
28. Nerv sistemasining skelet muskullari ishini boshqaruvchi qismining nomi nima?
a) faqat simpatik nerv sistemasi
b) faqat parasimpatik nerv sistemasi
c) bosh miya d) somatik nerv sistemasi
29. Oq moddadan iborat nerv sistemasi qismlarini ko`rsating.
1. targ`il tana 2. oqimtir yadro 3. orqa miyaning tashqi qismi 4.orqa miyaning ichki qismi 5.bosh miya yarimsharlari po`stlog`i 6.bosh miya yarimsharlari po`stlog`ining ostki qismi
a) 2, 3, 5 b) 1, 2, 4, 5 c) 2, 3, 6 d) 3, 6
31. Periferik nerv sistemasiga quyidagilarning qaysi biri kiradi?
1.bosh miya 2.sezuvchi nerv tolalari 3.orqa miya 4.harakatlanuvchi nerv tolalari 5.bosh miyadan chiqadigan 12 juft nervlar 6.bosh miya po’stlog’i 7.nerv tugunchalari
a) 1,3,6,7 b) 2,4,5,7c) 1,2,3,5d) 2,3,5,6
32. Talamus bosh miyadagi qaysi bo’limning tarkibi qismi hisoblanadi?
a) uzunchoq miya b) miyacha
c) o’rta miya d) oraliq miya
33. Bajaradigan funksiyaga ko’ra, nerv sistemasi qanday xillarga ajratiladi.
a) periferik, markaziy b) simpatik, parasimpatik c) somatik, vegetative
d) periferik, somatik
34. Har qaysi muskul guruhining ishini boshqaruvchi nerv markazlari bosh miya po’stlog’ining qaysi qismida joylashgan?
a)tepa b)chakka c)ensa d)peshona
35. Parasimpatik nerv sistemasining qaysi tolasi ichki a’zolariga boradi?
a) o’rta miyadan chiqqan adashgan nerv b) uzunchoq miyadan chiqqan adashgan nerv c) ko’krak sigmentidan chiqqan aralash nerv d) bel qismidan chiqqan aralash nerv
36. Nerv sistemasining qaysi qismi yallig’lanishdan nevrit kasalligi kelib chiqadi?
a) harakatlantiruvchi nerv tolasi
b) nerv tugunlari c) qo’shimcha nerv tolasi d) sezuvchi nerv tolasi
37.Orqa miya uch qavat parda bilan o’ralgan, bular….
a) qattiq, o’rgimchak to’rsimon, yumshoq parda b) yumshoq, parallelsimon, yupqa parda c) liqildoq, miya suyuqligi, yupqa parda d) yupqa parda, o’rgimchak to’rsimon, oq modda
38. Nerv sistemasining kasalliklari qanday xillarga bo’linadi? Ularga xos kasalliklar nomi berilgan qatorni aniqlang.
1.periferik 2.markaziy a.nevralgiya b.ensefalit g.meningit e.mielit
a) 1-a,b,g / 2-e b) 1-a,b / 2-b,g,e
c) 1-a /2-b,g d) 1-b,g,e /2-a
39. Vegetativ nerv sistemasining markazlari qayerda joylashgan?
1.1-ko’krak sigmentidan to 3-bel sigmentigacha 2.2-4-dumg’aza sigmentida 3.uzunchoq miyada 4.o’rta miyada 5.ko’prikchada 6.miyachada 7.oraliq miyada
a) 1,2,3,4 b) 1,2,4,5
c) 1,3,4,6 d) 1,5,6,7
40. Ensefalit qaysi kasallikni o’z vaqtida davolanmaslikdan yuzaga keladi?
a) meningit b) radikulit
c) nevrit d) mielit
41. Po’stloq osti ko’rish markazlari qayerda joylashgan?
a) o’rta miyadagi 4 tepalikning oldingi ikkitasida b) o’rta miyadagi 4 tepalikning orqa ikkitasida c) o’rta miyadagi 4 tepalikning atrofida
d) o’rta miyadagi 4 tepalikning oldingi o’rtasida
42. Somatik nerv sistemasi odamda qanday jarayonni bajaradi?
a) yurak ishini b) oshqozonning shira ajratishini c) ayrish sistemasini
d) harakati
43. Qaysi nervlar tasirida yurak urushi tezlashadi va qon tomiri torayadi?
a) somatik b) parasimpatik c) orqa miya d) simpatik
44. Markaziy nerv sistemasining kasalliklarini aniqlang.
a) gepatit, plevrit b) infarkt, gastrit
c) mielit, ensefalit d) kolit, paratit
45. Po’stloq osti eshitish markazi bosh miyaning qayerida joylashgan?
a) oldingi miya b) o’rta miya
c) oraliq miya d) miyacha
46. Parasimpatik nerv sistemasi yurak va qon tomirlarga ta’sir qilib….
a) yurak ishini sekinlashtiradi
b) arteriya qon tomirlarini kengaytiradi c) qon bosimini pasytiradi d) a,b,c
47. Gipotalamus, talamus qaysi miyaning tarkibi qismlari hisoblanadi?
a) o’rta b) oraliq c) uzunchoq
d) oldingi
48. Uchlik ko’z soqqasini va yuz muskullarini harakatlantiruvchi nervlarning markazlari bosh miyaning qaysi qismida joylashgan?
a) miya ko’prigida b) o’rta miyada
c) oraliq miyada d) uzunchoq miyada
49. Yarimsharlar po’stlog’idagi nerv hujayralarini orqa miya bilan tutashtiruvchi nerv yo’llari bosh miyaning … qismida kasishadi.
a) yuqori b) o’rta c) quyi d) a,b
50. Qaysi nerv tolalari jigardan ajralgan o’t suyuqligini ko’paytiradi?
a) vegetativ b) orqa miya
c) parasimpatik d) somatik
51. Ko’z soqqasi va yuz muskullarini harakatlantiruvchi nervlarning markaziy qayerda joylashgan?
a) uzunchoq miyada b) miya ko’prigida c) miyachada d) oraliq miyada
52. Somatik nerv sistemasi…. boshqaradi.
a) sezgi azolarini b) yurak ishini
c) gipofiz bezi d) oshqozon ishini
53. Skelet muskullaridagi moddalar almashinuvini … nerv sistemasi boshqaradi?
a) somatik b) vegetativ
c) markaziy d) somatik, simpatik
54. Skelet muskullarining sezish va harakatlanish … nerv sistemasi boshqaradi?
a) somatik b) vegetative c) simpatik, parasimpatik d) periferik
55. Simpatik nerv sistemasi…
a) yurak ishini sekinlashtiradi
b) oshqozon-ichaklarning harakatini susaytiradi c) oshqozon-ichaklarning harakatini kuchaytiradi d) qon tomirlarini kengaytiradi
56. Yurak ishini tezlashtirish, qon bosimini oshirish kabi funksiyalarni qaysi nerv sistemasi boshqaradi?
a) simpatik b) parasimpatik
c) somatih d) vegetativ
57. Chap yarimsharlar po`stlog`ining oliy nerv markazlarini ko`rsating.
1.hid bilish 2.siypalash 3.eshitish 4.gapirish 5.intonatsiya 6.hisoblash 7.mo`ljal olish 8.o`qish 9.geometrik shaklni aniqlash 10.ko`rish
a) 1,2,3,4,6,8,10 b) 1,2,3,5,8,9,10
c) 1,2,3,6,8,9,10 d) 1,2,3,5,7,9,10
58. Refleks yoyi qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
1.retseptor 2.ishchi organ 3.sezuvchi nerv tolasi 4.harakatlantiruvchi nerv tolasi 5.nerv markazi
a) 1-2-3-4-5 b) 5-4-3-2-1
c) 2-3-5-4-1 d) 1-3-5-4-2
59. Nafas olish qon aylanish, ovqat hazm qilish, ayrish kabi jarayonlarni qaysi nerv sistemasi boshqaradi?
a) somatic b) vegetative
c) periferik d) markaziy
60. O`ng va chap yarimsharlar uchun umumiy bo`lgan oliy nerv markazlarini ko`rsating.
1. hid bilish 2. siypalash 3. eshitish 4. gapirish 5.intonatsiya 6. hisoblash 7. mo`ljal olish 8. o`qish 9. geometrik shaklni aniqlash 10. ko`rish
a) 1,2,3,10 b) 1,2,3,4,6,7,10
c) 1,2,3,4,10 d) 1,3,5,8,9,10
61. Orqa miyaning oq moddasi qanday funksiyani bajaradi?
a) reflektor b) sezuvchi
c) o’tkazuvchi d) analiz
62. Bosh miyaning qaysi qismlari kulrang modda bilan qoplangan?
a) katta yarimsharlar, o’rta miya
b) katta yarimsharlar, oraliq miya
c) katta yarimsharlar, uzunchoq miya
d) katta yarimsharlar, miyacha
63. Miya po’stlog’idagi joylashgan hujayralarning funksiyasiga qarab, po’stloq satxi qanday zonalarga bo’linadi?
a) sezish, eshitish, ko’rish b) peshona, tepa, chakka, harakat c) harakat, sezish, hid bilish, ta’m bilish
d) sezish, harakat, assotsiativ
64. Ensefalit…. yallig’lanishi.
a) bosh miya to’qimasining
b) bosh miyaning o’rab turgan pardaning c) orqa miya to’qimasining
d) orqa miyaning o’rab turgan pardaning
65. Orqa miyaning bo’yin sigmentida joylashgan nerv markazlari qaysi a’zolarning harakatlanish funksiyasini taminlaydi?
a) qo’lning ichki yuzasini, teri muskullarini, shu sohada joylashgan ichki organlari b) qo’lning tashi yuzasi, kaft, barmoqlarning terisi, muskullarning sezish va harakatlanish funksiyasini bajaradi c) qo’lning ichki yuzasi, kaft, barmoqlarning teri muskullarini d) qo’lning tashqi, ichki yuzasi, kaft va barmoqlarni teri muskullarini sezish, harakatlanish funksiyasini taminlaydi
66. Miya po’stlog’ining qismlarida qanday markazlar joylashganligi to’g’ri berilgan javobni toping?
1.ensa 2.chakka 3.peshona qismining ostki ichkari sohasida 4.tepa qismidagi oldingi markaziy pushtasida 5.tepa qismining orqa markaziy pushtasida
a.ko’rish b.eshitish v.hid bilish g.harakat d.tana terisining sezish
a) 1-a / 2-b / 3-v / 4-g/ 5-d
b) 1-a/ 2-b/ 3-g/ 4-v/ 5-d
c) 1-a/ 2-v/ 3-b/ 4-d/ 5-g
d) 1-a/ 2-b/ 3-d/ 4-g/ 5-v
67. Adashgan nerv bosh miyaning qaysi qismida chiqadi?
a) o’rta miya b) uzunchoq miya
c) ko’prikcha d) oraliq miya
68. Po’stloq osti nerv markazlari qanday moddadan tashkil topgan?
a) oq moddadan b) kulrang moddadan
c) targ’il tanadan d) oqimtir yadrodan
69. Simpatik nerv sistemasi….
a) siydik qopi muskullarini bo’shashtiradi b) siydik qopi muskullarini qisqartiradi c) bronixlarni toraytiradi d) qon tomirlarini kengaytiradi
70. Oqimtir yadro… funksiyalarni boshqaradi.
a) oraliq va o’rta miya b) oraliq va uzunchoq miya c) uzunchoq miya va ko’prikcha d) miyacha va ko’prikcha
71. Somatik va vegetativ nerv sistemasi qaysi organlar ishini boshqaradi?
1.somatik 2.vegetativ a.skelet muskullari b.moddalar almashinuvi v.ichki sekretsiya bezlari g.ichki organlar d.sezgi organlari
a) 1-a,g/ 2-b,v,d b) 1-a,d/ 2-b,v,g
c) 1-v,g/ 2-a,b,d d) 1-b,v/ 2-a,g,d
72.Gapirish markazi qayerda joylashgan?
a) chap yarimsharlar po’stlog’ining ensa qismida b) o’ng yarimsharlar po’stlog’ining chakka qismida c) o’ng yarimsharlar po’stlog’ining ensa qismida d) chap yarimsharlar po’stlog’ining chakka qismida
73. Bosh miya yarimsharlari po`stlog`i tuzilishining qaysi xususiyatlari unda ko`proq nerv hujayralari joylashuviga imkon beradi?
1.pushta va egatlar sonini ortishi 2.bosh miya og`irligining ortishi 3.po`stloq hujayralarining olti qavat bo`lib joylashishi 4.po`stloqda oliy nerv markazlari sonining ko`payishi
a) 1, 3 b) 1 c) 2, 3, 4 d) 1, 3, 4
74. Qayerda po’stloq osti nerv markazlari joylashgan?
a) bosh miya yarimsharlari ostki sohasida, oraliq miyaning ustki qismida b) orqa miyaning bel va bo’yin qismida c) orqa miyaning bo’yin qismidan va bosh miya yarim sharlarning kulrang moddasi ichida
d) orqa miyaning ko’krak qismida, bosh miya sopida, miyachaning pastki qismida
75. Markaziy nerv sistemasi kasalliklari berilgan javobni belgilang.
1.ganglionit 2.meningit 3.mielit 4.miozit 5.ensefalit 6.radikulit
a) 4,5 b) 2,4,6 c) 2,3,5 d) 3,4,5
76. Yuqori tomondan o’rta miya, yon tomonlardan miyacha bilan tutashib turadigan bosh miyaning bo’limini aniqlang.
a) ko’prikcha b) thalamus c) uzunchoq miya d) oraliq miya
77. Bosh miya yarimsharlari ensa bo’lagining ostida nima joylashgan?
a) uzunchoq miya b) miyacha c) o’rta miya d) oraliq miya
78. Miya po’stlog’i mikroskopda tekshirilganda undagi nerv hujayralari 6 qavat bo’lib uchinchi qavatida qanday hujayralar bo’ladi?
a) donasimon b) yirik piramidasimon c) yulduzsimon d) piramidasimon
79. Qaysi nervlar tasirida yurak urushi tezlashadi va qon tomiri torayadi?
a) somatik b) bosh miya
c) simpatik d) parasimpatik
80. … nerv sistemasi skelet muskullardagi moddalar almashinuvini boshqaradi.

1. 
   Somatic
   
2. 
   periferik
   
3. 
   vegetativ
   
4. 
   markaziy
   

81. Vegetativ nerv sistemasi qaysi organlar ishini boshqaradi?
a) edokrin bezlar, sezgi orginlari
b) nafas olish, qon aylanish, skelet muskullari c) ichki organlar, skelet muskullari d) ovqat hazm qilish, ayirish, nafas olish, qon aylanish, endokrin bezlar
82. Simpatik nerv sistemasining tasiri to’g’ri ko’rsatigan javobni belgilang.
a) me’da va ichaklarning harakatini susaytiradi, nafas yo’llarini kengaytiradi b) me’da va ichaklarni harakatini tezlashtiradi, nafas yo’llarini toraytiradi c) me’da va ichaklarning harakatini susaytiradi, nafas yo’llariga tasir etmaydi d) nafas yo’llarini toraytiradi, me’da-ichaklarning harakatiga ta’sir etmaydi
83. Muskul, paylar, bo’g’imlar, suyaklarning retseptorlaridan impluslarni bosh miya yarimsharlarining qaysi zonasi tashkil qiladi?
a) harakatlanish zonasi b) assotsiv zona c) sezish va harakatlanish zonasi
d) sezish zonasi
84. Orqa miyaning ko’ndalang qismida oq va kulrang moddalar farqlanadi.Oq modda (1) va kulrang modda (2) nimadan tashkil topgan?
a.nerv hujayralardan b.nerv tolalardan c.neyrogliyadan d.retseptorlardan
a) 1-a,c / 2-b b) 1-c,d / 2-a,b
c) 1-b / 2-a d) 1-c / 2-a
85. Orqa miyaning qaysi segmentida joylashgan nerv markazlari qo’lning tashqi yuzasi, teri va muskullarning sezish va harakatlanish funksiyasini taminlaydi?
a) ko’krak b) bel c)bo’yin d) dumg’aza
86. Markaziy nerv sistemasi qaysi qismlarning yallig’lanishi natijasida meningit (1) ensefalit (2) va mielit (3) kasalliklari yuzaga keladi.
a.bosh orqa miya pardalari b.bosh miya to’qimasi c.orqa miya to’qimasi
a) 1-a/ 2-b/ 3-c b) 1-b/ 2-c/ 3-a
c) 1-c/ 2-a/ 3-b d) 1-b/ 2-a/ 3-c
87. Ko’rish dombog’i va dombog’ osti sohasi qaysi miyaning tarkibiy qismi hisoblanadi ?
a) o`rta miya b)oraliq miya c) po`stloq osti markazi d) miya ko`pirigi
88. Oraliq va o’rta miya funksiyasi bosh miyaning qaysi qismidan boshqariladi?
a) katta yarimsharlarning tepa va ensa qismidan b) oqimtir yadrodan
c) miyachadan d) talamusdan
89. Po’stloq osti nerv markazi qanday qismlardan iborat?
a) oqimtir yadro va targ’il tana b) ensa va tepa c) talamus va gipotalamus
d) o’rta miyaning to’rt tepaligi
90. Gapirish (I), ohang (II), harakat (III), teri sezgi (IV) markazlarini juftlab ko’rsating
1.o’ng chakka 2.chap chakka 3.tepaning orqa qismi 4. tepaning oldingi qismi.
a) I-1 II-2 III-4 IV-3
b) I-2 II-1 III-3 IV-4
c) I-2 II-1 III-4 IV-3
d) I-3 II-4 III-2 IV-1
91. Organizmning muhit sharoitiga moslashuviga qaysi nerv sistemasi muhim ahamiyatga ega?
a) somatik nerv sistemasi b) vegetativ nerv sistemasi
c) periferik nerv sistemasi d) quyi nerv sistemas
92. Markaziy nerv sistemasidan qancha nerv tolalari chiqadi?
a) 31 juft b) 62 juft c) 12 juft d) 43 juft
93. Aralash nerv tolasi ...
a) orqa miyaning oldingi qismidan chiqadi b) orqa miyaning o’rta qismidan chiqadi c) orqa miyaning orqa shoxidan chiqadi d) sezuvchi va harakatlanuvchi nervlarning qo’shilishidan hosil bo’ladi
94. Orqa miya suyuqligi qayerda joylashgan?
a) tashqi va o’rta qavatlar orasida
b) o’rta va ichki qavatlar orasida
c) tashqi va ichki qavatlar orasida
d) oq va kulrang modda orasida
95. Orqa miyaning qismlari va segmentlari sonini juftlab ko’rsating
1. bo’yin 2. ko’krak 3.bel 4.dumg’aza 5.dum
a)1-8ta 2-12ta 3- 5ta 4-5ta 5- 1-3ta
b)1-7ta 2-12ta 3-5ta 4-5ta 5-1-3ta
c)1-8ta 2-12ta 3-5ta 4- 5ta 5- 4-5ta
d)1-7ta 2-12ta 3-5ta 4- 5ta 5- 4-5ta
96. Simpatik nerv sistemasining birinchi qismi qayerda tugaydi?
a) birinchi ko’krak segmentida
b) uchinchi bel segmantida
c) organlardagi nerv tugunlarida
d) umurtqa pog’onasi atrofidagi nerv tugunida
97. Parasimpatik nerv sistemasi qaysi organlar faolyatini kuchaytiradi?
1.yurak qon tomir 2.ovqat hazm qilish 3.siydik qopini toraytiradi 4.nafas olish
a) 2,3 b) 1,2 c) 3,4 d) 1,4
98. Gipofiz bezining ishi qaysi nerv sistemasi tomonidan boshqariladi?
a) vegetativ b) simpatik
c) somatik d) periferik
99. Adashgan nerv uchun xos xususiyatlarni aniqlang?
1.simpatik nerv 2.parasimpatik nerv 3.o’rta miyadan chiqadi 4.uzunchoq miyadan chiqadi 5.orqa miyadan chiqadi 6.so’lak ajralishini kuchaytiradi 7.ichki organlarga boradi
a) 2,4,7 b) 2,5,6 c) 1,4,6,7 d) 1,5,6
100. Agar polimiyelit virusi orqa miyaning bel qismini zararlasa, tananing qaysi qismida periferik shol (falajlik)
yuzaga keladi?
a) oyoqning orqa yuzasi b) qo’lning tashqi yuzasi c) oyoqning oldingi yuzasi d) qo’lning ichki yuzasi
101. Parasimpatik nerv sistemasi qaysi organlar faolyatini susaytiradi?
1.yurak-qon tomir 2.ovqat hazm qilish 3.siydik ajratish 4.nafas olish
a) 1,4
b) 2,3
c) 1,2
d) 3,4
102. Simpatik nerv sistemasi qaysi organlar faoliyatini susaytiradi?
1.yurak qon tomir 2.ovqat hazm qilish 3.siydik ajratish 4.nafas olish
a) 3,4
b) 2,3
c) 1,2
d) 1,4
103. O`ng yarimsharlar po`stlog`ining oliy nerv markazlarini ko`rsating.
1. hid bilish 2. siypalash 3. eshitish 4. gapirish 5.intonatsiya 6. hisoblash 7. mo`ljal olish 8. o`qish 9. geometrik shaklni aniqlash 10. ko`rish
a) 1,2,3,6,8,9,10
b) 1,2,3,5,7,9,10
c) 1,2,3,5,8,9,10
d) 1,2,3,4,6,8,10
104. To’sh ko’rinishida bosh miyaning qaysi qismidagi nerv hujayralarining faoliyati aktivlashadi?
a) ensa
b) chakka
c) tepa
d) peshona
105. Tormozlanish odamda qaysi kasallik yuzaga kelishining oldini oladi?
a) nevroz
b) nevralgiya
c) ensefalit
d) infarkt
106. Odamlarda ixtiyoriy siydik ajratish markazi qayerda joylashgan?
a) orqa miyaning bel qismida
b) katta yarimsharlar po’stlog’ida
c) uzunchoq miyada
d) orqa miyaning dumg’aza qismida
107. Oliy nerv faoliyati bosh miyaning qaysi bo’limi funksiyasi bilan bog’liqligini belgilang.
a) o’rta miya
b) oraliq miya
c) orqa miya
d) katta yarimsharlar
108. Shartli reflekislarning markazlari qayerda joylashgan?
a) katta yarimsharlar po’stlog’ida
b) orqa va uzunchoq miyada
c) orqa miyada
d) bosh miyaning quyi qismida
109. Xotira nerv sistemasining qaysi qismi bilan bog’liq?
a) yarimsharlar po’stlog’i
b) orqa miya
c) miyacha
d) oraliq miya
110. Letargiya uyqusi bu odamning…
a) chuqur uyquga katishidir
b) tungi uyquda o’rnidan turishidir
c) tungi uyqusining buzulishidir
d) kimyoviy modalar ta’siridagi uyqusidir
111. ”To’sh ko’rish-bu odam ko’rgan-kechirganlari ta’sirining uyqu vaqtida aralash-quralash holdagi ko’rinishidir” degan fikirni bildirgan mashhur biolog olim kim?
a) I.Ya. Sechenov
b) I.I. Mechnikov
c) I.P. Pavlov
d) A.M. Ugolev
112. ”Bosh reflaekislari” nomli asarini qaysi olim yozgan?
a) I.P. Pavlov
b) I.I. Mechnikov
c) I.M. Sechenov
d) P.K. Anoxin
113. Shartli reflekislarning tormozlanishining qanday xillari mavjud?
a) birdaniga sekinlashgan
b) tez, sekin
c) tashqi
d) shartli, shartsiz
114. Xolerik tipga kiruvchi bolalar qanday xususiyatlarga ega bo’ladi?
1.juda serharakat 2.kam harakat 3.ishyoqmas 4.tez o’rtoqlashib, tez urishadigan 5.qo’rqoq 6.xulq-atvori juda murakkab
a) 2,3,5
b) 1,4,6
c) 2,4,6
d) 1,5,6
115. Flegmatik tipga kiruvchi bolalar qanday xususiyatlarga ega bo’ladi?
1.qobilyatli 2.zexnli 3.har bir ishni shoshmasdan bajaradi 4.fikrlash qobilyati past 5.har bir ishni tezroq bajarishiga intiladi.
a) 1,3,4
b) 1,4,5
c) 1,2,3
d) 1,2,5
116. Tormozlanish vaqtida nerv hujayralari…
a) dam oladi
b) o’ziga energiya to’playdi
c) energiya tarqatadi
d) a,b
117. Quyda berilganlardan qaysi birining markazlari o’ng yarimsharlari po’stlog’ida joylashgan?
a) hid, bilish, ko’rish
b) oxang, intonasiya, gapirish
c) orientirlash, geometrik shakillarni aniqlash
d) hisoblash, gapirish
118. Xotira… bo’ladi.
a) musbat va manfiy
b) emosional, obrazli
c) qisqa va uzoq muddatli
d) kuchli-kuchsiz
119. Ohang, intonatsiya berish markazi bosh miya yarimsharlar po’stlog’ining qaysi qismida joylashgan?
a) chap ensa
b) o’ng chakka
c) chap
d) o’ng peshona
120. Qanday uyqu kasalligiga chalingan odamni o’lgan deb hisoblaganlar?
a) letargiya
b) insomniya
c) nevroz
d) lunatik
121. Qaysi uyqu kasalligida odam tungi vaqtida o’rnidan turub, hovliga chiqadi, bazilar esa devorga chiqadi, ko’chaga chiqib ketib, yana qaytib kelib, uyquni davom ettiradi?
a) lunatizm
b) letargiya
c) insomniya
d) agripniya
122. Qaysi tipdagi bolalar mustaqil fikrlarga ega bo’lmaydi?
a) xolerik
b) sangivnik
c) flegmatik
d) melanxolik
123. Bosh miyaning qaysi qismi shartli reflekislar faoliyatini boshqaradi?
a) katta yarimsharlar
b) oraliq miya
c) uzunchoq miya
d) o’rta miya
124. Kuchsiz, muvozanatlashmagan tormozlanish qo’zg’alishdan ustun tip qanday nomlanadi?
a) sangivnik
b) flegmatik
c) melanxolik
d) xolerik
125. Refleks deb nimaga aytiladi?
a) organizmning markaziy nerv sistemasidan beriladigan va u orqali nazorat qilinadigan ta’sirga javob reaksiyasi
b) nerv sistemasi ishining boshqarilishiga
c) organizmning nerv va gumarol yo’l bilan boshqarilishiga
d) nerv sistemasiga tashqi muxit ko’rsatadigan ta’sirga
126. I.P. Pavlov nimaga asoslangan holda oily nerv faoliyatini 4 tipga bo’lgan?
a) sharti va shartsiz reflekislarning hosil bo’lishi, bosh miya po’stlog’ining tuzulishi asoslangan holda
b) miyaning nerv hujayralardagi qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlarning kuchiga, tarqalish tezligiga asoslangan holda
c) bosh miya qismlarining tuzulishiga, nerv hujayralarida tasurotlarni tarqatish kuchiga katta yarimsharlar po’stlog’idagi ilonizi egatchalarining joylashuviga asoslangan holda
d) nerv sistemasidagi qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlari galma-galdan amalgam oshishi ularning o’zaro munosabatiga asoslangan holda
127. Uzunligi 3-3,5 sm vazni o’rtacha 7 gr bo’lgan markaziy nerv sistemasi bo’limini aniqlang.
a) uzunchoq miya
b) oraliq miya
c) orqa miya
d) miyacha
128. Diafragma harakatini boshqaruvchi nerv markazi qayerda joylashgan?
a) orqa miyaning ko’krak qismida
b) orqa miyaning qorin qismida
c) uzunchoq miyada
d) orqa miyaning bo’yin qismida
129. Muskullar harakatini tartibli boshqarilishini taminlovchi bosh miya qismi….
a) o’rta miyaning doimiy yadrosi
b) miyacha
c) uzunchoq miya
d) o’rta miyaning qoramtir moddasi
130. Kuchli, muvozanatlashgan, kamharakat-bu oily nerv faoliyatining qaysi turiga ta’luqli?
a) sangvinik
b) xolerik
c) melanxolik
d) flegmatik
131. Agar shartli signal haddan tashqari kuchli bo’lsa ...
a) shartli refleks yuzaga kelmaydi
b) shartli refleks susayadi
c) shartli refleks tormozlanadi
d) shartli refleks so’nadi
132. Oliy nerv faoliyatining fiziologik asosi bosh miyaning qaysi qismi hisoblanadi?
a) talamus
b) gipotalamus
c) oqimtir yadro va targ’il tana
d) katta yarimsharlar po’stlog’i
133. Oliy nerv faoliyati necha turga bo’linadi?
a) 2 b) 3 c) 4 d) 6
134. Chegaradan tashqari tormozlanish qanday tormozlanish turiga kiradi?
a) shartsiz tormozlanish
b) shartli tormozlanish
c) so’nuvchi tormozlanish
d) kechikuvchi tormozlanish.
135. Oliy nerv markazlarida qolgan ta’sir izga nima deyiladi?
a) fikrlash
b) xotira
c) hissiyot
d) uyqu
136. Har qaysi muskul guruhining ishini boshqaruvchi nerv markazlari bosh miya po’stlog’ining qaysi qismida joylashgan?
a) chakka
b) tepa
c) ensa
d) peshona
35. Sezgi a’zolar.

1. Suyak parda labirinti orasidagi torgina bo’shliqda nima joylashgan bo’ladi?

a) perilimfa suyuqligi
b) yarim aylana kanalchalar
c) daxliz
d) endolimfa
2. Aylanasimon muskullar qaerda uchraydi?
1.og’iz atrofida 2.burun soxasida 3.ko’z atrofida 4.yonoqda 5.gavxar atrofida 6.qorachiq atrofida
a) 1,3
b) 1,3,6
c) 2,3,4
d) 1,3,5
3. Muskl qisqarganda .... va bo’shashganda… retseptorlar qo’zg’aladi.
a) paylardagi / bo’g’imlardagi
b) tolalar orasidagi / bo’g’imlardagi
c) paylardagi / tolalar orasidagi
d) bo’g’imlardagi / paylardagi
4. Muskul va paylardagi sezuvchanlikni yashirin sezgi deb atagan olimni belgilang.
a) N.S. Koratkov
b) B.A. Basov
c) I.P. Pavlov
d) I.M. Sechenov
5. Muskul pay va bo’g’imlarda joylashgan petseptorlar qanday nomlanadi?
a) taktil
b) proprioretseptorlar
c) vitseroretseptor
d) vistibulyarretseptorlar
6. Gavhar atrofini qanday muskullar o’rab turadi?
a) silliq
b) miofibrilyar
c) pardasimon
d) kiriksimon
7. Barmoq terisi siypalash markazi bosh miyaning qaysi qismida joylashgan?
a) chakkaning oldingi yuqori sohasida
b) po’stloq qismining tepa o’rta sohasida
c) chakkaning pastki sohasida
d) chakkaning yuqori sohasida
8. Qaysi olim bundan 200 yil oldin “Og’riq” hamma xavf xatardan odamning eng ishonchli qo’riqchisidir,u doim extiyot bo’ling, hayotingizni asrang va avaylang deb uqtiradi? deb yozgan?
a) Volter
b) Mechnikov
c) Pavlov d) Krasnov
9. Odam terisidagi taktil reseptorlarning vazifasi nima?
a) bosimni sezish b) og’riqni sezish
c) harakatni sezish d) issiqni sezish
10. Teridagi sovuqni sezuvchi reseptorlar miqdorini aniqlang
a) 30 mingta b) 40 mingta
c) 20 mingta d) 10 mingta
11. Quyida berilagan retseptorlar qaysi organda joylashganligi to’g’ri berilgan javobni belgilang.
1.vistseroretseptorlar 2.proprioretseptorlar 3.vestibulyar retseptor a.pay b.muskul v.o’pka d.oshqozon g.daxliz va yarim doira kanalchalarda
a)1-a,g/2-b,v/3-d b)1-a,b / 2-v,d/ 3-g
c) 1-d,v/2-a,b/3-g d) 1-b,v / 2-a,g / 3-d
12. I. Sechenov qaysi analizatorni chuqur o’rgangan?
a) harakat analizatorini b) muvozanat analizatorini c) teri analizatorini d) hid bilish analizatorini
13. Tana terisining sezish markazi bosh miya po’stlog’ining qaysi qismida joylashgan?
a) chakka qismida b) peshonaning ostki qismida c) orqa markaziy pushtasida d) oldingi markaziy pushtasida
14. Teri orqali sezish markazlari katta yarimsharlar po’stlog’ining qaysi qismida joylashgan?
a) ensa b) chakka c) peshona d) tepa
15. Hid bilish markaziy bosh miya po’stlog’ining qaysi qismida joylashgan?
a) orqa markaziy pushtda b) tepa
c) chakka d) ensa
16. Tana terisining sezgi markazlari katta yarim sharlar po’stlog’ining qaysi qismida joylashgan?
a) ensa b) peshona orqa markaziy pushtada c) tepa qismidagi markaziy pushtada d) orqa markaziy pushtada
17. Bosh miya po’stlog’ining qaysi qismida eshitish zonasi joylashganligini belgilang?
a) tepa b) chakka c) ensa d) peshona
18. Bola necha haftalik bo’lganda, umurtqa pog’onasining bo’yin qismida oldinga egilish hosil bo’ladi?
a) 8-10 b) 20-22 c) 16-18 d) 5-6
19. Qaysi analizator muvozanat organi hisoblanadi
a) harakat b) vestibulyar c) eshitish
d) ko’rish
20. Ko’zning optik sistemasini aniqlang.
1.shox parda 2.to’r parda 3.gavhar 4.shishasimon tana 5.tomirli parda
a) 5,2,1 b) 2,5,4 c) 1,3,4 d) 1,2,3
21.Akkomodasiya ko’zdagi qaysi qismning shakl o’zgarishi hisoblanadi?
a) gavhaning b) soqqaning
c) qorachig’ining d) shishasimon tananing
22. Ko’zning kolbachasimon retseptorlari qanday ranglarni qabul qilish xususiyatiga ega?
a) oq kulrang, qora b) oq qora, sariq
c) ko’k, yashil, qizil d) qo’ng’ir, qizil, sariq
23. Ko’z soqqsining tashqi qismi qanday qavatlardan iborat?
a) rangli, shox, oq parda
b) shox, oq parda, ko’z gavhari
c) ko’z gavhari, qon tomiri, shox parda
d) fibroz, qon tomiri, to’risimon parda
24. Nog’ora parda quloqning qaysi bo’limida joylashganini belgilang?
a) tashqi quloq b) o’rta quloq
c) o’rta quloq bilan ichki quloq o’rtasida d) tashqi quloq bilan o’rta quloq o’rtasida
25. Ko’zning qaysi pardasida yorug’lik nurlari ta’sirida qo’zg’alish paydo bo’ladi?
a) oqsil parda b) to’r parda
c) tomirli parda d) kamalak parda
26. Vestibulyar apparat ichki quloqni qaysi qismlardan tashkil topgan?
a) chig’anoq va xaltacha
b) labirint va yarim doira kanalchalar
c) haltacha va yarim doira kanalchalar
d) sadoncha, uzangicha, bolg’acha
27. O’rta quloqda joylashgan eshitish suyakchalarining soni nechta?
a) ikkita b) uchta c) to’rtta d) beshta
28. Ko’rish analizatorini belgilang.
a) retseptor, ko’rish nervi, bosh miyaning ko’rish zonasi
b) qorachig’, ko’rish nervi, miyam po’stlog’ining ko’rish zonasi,
c) miya po’stlog’ining ko’rish zonasi,qorachiq,kamalak parda
d) retseptor, to’r parda, ko’rish nervi
29. Narsaning og’irligi, qattiqligini aniqlaydigan muskul sezgi retseptorlari qayerda joylashgan?
a) terida b) ko’zda c) quloqda d) pay, bo’g’inida
30. Ko’zning qaysi qismida yorug’lik nurlari nerv impulslariga aylanadi?
a) qorachiqda b) gavxarda
c) to’rpada d) kamalak parda
31. Ichki quloqda quyidagilarning qaysi biri joylashgan?
a) eshitish suyakchalari b) eshitish yo’li c) nog’ora parda d) chig’anoq
32. Analizator uchta qismdan iborat.ular qaysilar?
1.retseptor 2.ijro etuvchi organ 3.harakatlantiruvchi neyron 4.sezuvchi neyron 5.bosh miya qismlari 6.katta yarimsharlar po’stlog’I 7.qo’shimcha neyron
a) 1,4,6 b) 1,3,6 c) 2,3,5 d) 3,5,7
33. Visseroreseptorlar… reseptorlaridir.
a) teri b) muskullarda joylashgan
c) ichki organlar devorlaridagi
d) tam bilish
34. Ko’zning to’r pardasida joylashgan tayoqchasimon retseptorlar … ko’rishni taminlaydi.
a) qorong’ilikda b) kunduzi
c) uzoqdan d) yaqindan
35. Qachon vesitibulyar retseptorlar juda qo’zg’aluvchan bo’ladi?
a) muvozanat a’zosining funksiyasi har xil kasalliklar bilan buzilganda
b) muvozanat a’zosi bir ta’sir bilan shikastlanganda c) muvozanat a’zosi yoshlikda chiniqtirilgan bo’lsa
d) muvozanat a’zosi yoshlikda yaxshi chiniqtirilmagan bo’lsa
36. Bolg’acha, sandoncha, uzangi suyaklari eshitish a’zosining qaysi qismida joylashgan?
a) tashqi quloqda b) tashqi va ichki quloq o’rtasida c) o’rta quloqda
d) ichki quloqda
37. Ko’z soqqasining qaysi pardasi o’rtasida yumaloq teshikcha bo’ladi?
a) oqsil parda b) to’rsimon parda
c) tomirli parda d) rangli parda
38. Nog’ra parda qanday to’qimadan iborat?
a) yassi epiteliy b) biriktiruvchi
c) bir qavatli epiteliy d) silliq muskul
39. Qaysi retseptorlar ichki organlardagi temperatura va bosim o’zgarishi natijasida qo’zg’aladi?
a) proprioretseptor b) vistseroretseptor
c) hid bilish retseptori d) ta’m bilish retseptori
40. ”Miopiya” termini anglatgan manoni aniqlang.
a) uzoqdan ko’rish b) rangini ajrata olmaslik c) gavharning kasallanishi
d) yaqindan ko’rish
41. Muvozanat a’zosining markazlari nerv sistemasining qaysi qismlarida joylashgan?
1.uzunchoq miya 2.miyacha 3.miya ko’prigidagi po’stloq osti 4.orta miya 5.bosh miya yrimsharlari po’stlog’i 6.oraliq miya
a) 1,2,5 b) 1,3,4 c) 2,3,5 d) 2,5,6
42. Buyumlar ko’zdan qancha masofada bo’lib, yorug’lik qaysi tomondan tushushi kerak?
a) 35-40 sm, o’ng tomondan
b) 25-30 sm, chap tomondan
c) 30-35 sm, barcha tomondan
d) 35-40 sm, chap tomondan
43. Odam tanasining fazoda malum muvozanatda bo’lishini qaysi analizator taminlaydi?
a) xarakat b) vestibulyar c) ichki
d) ko’rish
44. Bola nutqining rivojlanishi qaysi a’zoning faoliyati normal bo’lishi bilan bog’liq?
a) eshitish b) ko’rish c) sezish
d) harakat
45. Ichki quloq qanday qismlardan iborat?
1.suyak labirint 2.parda labirint 3.perilimfa suyuqligi 4.endolimfa suyaqligi 5.chig’anoq 6.yevstaxiyev nayi 7.eshitish suyakchalari
a) 1,2,4,5,6 b) 1,3,4,6,7 c) 1,4,6,7,2
d) 1,2,,4,5
46. Endolimfa suyuqligi qayerda joylashgan bo’ladi?
a) ichki quloqda b) tashqi quloq bezida
c) ichki quloq bilan o’rta quloq o’rtasida d) bunday suyuqlik bo’lmaydi
47. Nima uchun kitob o’qigan payitda har 12-15 minutda uzoqdagi narsalarga qarash kerak? Chunki ….
a) ko’z qorachig’i torayib, ko’z ichidagi bosim pasayib, ko’z dam oladi b) ko’z qorachg’i torayib, ko’z ichidagi bosimortadi, ko’z dam oladi
c) ko’z qorachig’i kengayib, ko’z ichidagi bosim ortadi, ko’z dam oladi.
d) ko’z qorachig’i kengayib, ko’z ichidagi bosim o’zgarmaydi ko’z dam oladi
48. Ko’zning optik sistemasining vazifasi nimadan iborat?
a) yorug’lik nurini sindirish, himoya qilish b) yorug’lik nuri o’tishini boshqarish, oziqlanish c) himoya, yorug’likni sindirish, oziqlantirish
d) yorug’lik nurini sindirib o’tkazish, uni reseptorlarga to’plab berish
49. Qanday holatlarda qorachiq kengayadi?
1.yorug’lik ko’p bo’lganda 2.yorug’lik kam bo’lganda 3.qonda adrenalin kamayganda 4.qonda adrenalin ko’payganda 5.qo’rqqanda 6.hayajonlanganda 7.og’riq sezganda
a) 1,3,5,6,7 b) 2,4,5,6,7
c) 2,3,6,7,5 d) 1,2,4,3,7
50. Sechenov qayerdagi sezuvchanlikni yashirin sezgi deb atadi?
a) vestibulyar apparatdagi
b) chig’anoqdagi c) muskul, paydagi
d) burun bo’shlig’idagi
51. Vestibulyar analizatorning retseptorlari … shuncha kuchli qo’zg’aladi.
a) tovush to’lqinlari qancha kuchli bo’lsa b) odam qancha ko’p tik tursa
c) harakat tezligi qancha past bo’lsa
d) harakat tezligi qancha kuchli bo’lsa
52. Po’stloq osti muvozanat markazi qayerda joyloashgan?
a) miya ko’prigi b) uzunchoq miya
c) miyacha d) oraliq miya
53. Evstaxiy nayi tananing qaysi qismida joylashgan?
a) o’rta quloq bilan burun-xalqum bo’shlig’i o’rtasida b) o’rta quloqda
c) burun-halqum bo’shlig’ida
d) nog’ora parda orqasida
54. Evstaxiy nayi qaysi a’zolarni o’zaro bog’alab turadi?
a) o’rta quloq, halqum b) tashqi quloq, quloq suprasi c) ichki quloq, chig’aniq
d) ichki va o’rta quloq
55. Keksalarda uzoqdan ko’rish (gipermetropiya) ning sababini aniqlang.
a) ko’z gavhari do’ngligining kamayishi b) ko’z ichidagi bosimning ortishi c) ko’z gavhari do’ngligining ortishi d) ko’z ichidagi bosimning kamayishi
56. Ko`zning rangli pardasi o‘rtasida nima joylashgan ?
a) ko`z gavhari b) ko`z qorachig`i
c) shoh pardasi d) kipiriksomon muskular
57. Qaysi vitaminning yetishmasligidan tayoqchasimon va kolbachasimon retseptorlarning faoliyati buziladi?
a) B b) A c) D d) B₂
58. O’rta quloqda qaysi organlar joylashadi?
a) quloq suprasi b) eshitish nervi
c) nog’ora parda d) eshitish suyakchalari
59. Odamlarning tug’ma uzoqni ko’rishi nimaga bog’liqlikgini belgilang.
a) ko’z soqqasining cho’zinchoqligiga
b) ko’z soqqasining qisqarganligiga
c) ko’z retseptorlari bo’lgan tayoqcha va kolbachalar miqdorining ko’payib ketishiga
d) ko’z retseptorlari bo’lgan tayoqcha va kolbachalar miqdorining kamayib ketishiga
60. Quloqdagi eshitish suyakchalari qanday vazifa bajarishini belgilang.
a) nog’ora pardani tarang qilib turadi
b) nog’ora pardaning tebranishni kuchaytirib, uni ichki quloq teshigiga yo’naltiradi c) ichki quloqdagi suyaklarning tebranishini kuchaytiradi
d) eshitish nervlari faoliyatini boshqaradi
61. Kishining uzoqdan va yaqindan ko’rishi ko’zning qaysi qismi bilan bog’liq
a) to’r parda b) qorachiq
c) yoy parda d) gavhar
62. Ko’z retseptorlari tayoqcha va kolbachalar qaysi pardada joylashfganini toping.
a) kamalak b) oqsil c) shox d) to’r
63. Shox parda ko’zdagi qaysi pardaning oldingi qismi hisoblanadi?
a) to’r b) tomirli c) kamalak d) fibroz
64. Daltonizm qanday kasallik?
a) narsalardan uzoqdan ko’ra olmaslik
b) narsalarni yaqindan ko’ra olmaslik
c) ayrim ranglarni farqlash qobilyatining buzulishi
d) kechasi ko’ra olmaslik
65. Ichki quloq qanday qismlardan iborat?
a) bo’shliq, suyak labirinti b) eshitish yo’li, parda labirintidan c) eshitish yo’li, perilimfa suyuqligidan
d) endolimfa suyuqligi, bo’shliqdan
66. Eshitish retseptorlari qayerda joylashgan?
a) suyak labirintining daxlizida
b) suyak labirintidagi chig’anoqda
c) suyak labirintining yarim doira kanalchalarida d) suyak labirintining haltasimon tuzilmalarida
67. Fazoda odam tanasining muvozanatini taminlovchi asosiy organi belgilang.
a) suyak labirinti b) ko’z c) chig’anoq d) suyak labirintidagi yarim doiracha kanalchalar
68. Normal odamda ko’rish o’tkirligi qancha deb belgilangan?
a) 1.0 b) 5.0 c) 10.0 d 0.1
69. Tekshiriluvchining ko’rish o’tkirligi 0,8 ga teng bo’lsa...
a) ko’rish o’tkirligi normal b) ko’rish o’tkirligi yuqori c) ko’rish o’tkirligi past d) ko’rish qobiliyatiga ega emas
70. Ko’z soqqasining tashqi qismi qanday qavatlardan tashkil topgan?
1.fibroz 2.qon tomiri 3.to’rsimon parda 4.ko’z gavhari 5.shishasimon tana 6.ko’z ichi suyuqligi
a) 1,2,3 b) 1,3,6 c) 1,2,4 d) 3,4,6
71. Vistseroretseptorlar qaysi a’zolarda joylashgan?
1.teri 2.o’pka 3.yurak 4.oshqozon 5.til 6.ichak 7.quloq 8.jigar 9.siydik pufagi 10.burun bo’shlig’i 11.qon tomirlar devoir 12.taloq
a) 1,2,4,6,8,9,10 b) 1,2,3,4,5,10,12
c) 2,3,4,5,8,9,11,12 d) 2,3,4,5,6,7,8,9
72. Eshitish retseptorlaridagi qo’zg’alish eshitish markaziga qanday izchillikda boradi?
1.retseptorlar 2.miya ko’prigi 3.oraliq miya 4.o’rta miya 5.yarimsharlar po’stlog’ining chakka qismi
a) 1,2, 4,3,5 b) 1,3,4,5,2
c) 1,4,5,2,3 d) 1,5,2,4,3
74. Kipriksimon muskullar nimani taminlaydi?
a) ko’z soqqasining harakatini
b) qorachiqning torayib kengayishini
c) gavhar shaklining o’zgarishini
d) ko’zning yumilib ochilishini
74. Parda labirintini ichida nima joylashgan bo’ladi?
a) suyak labirinti b) perilimfa suyuqligi c) endolimfa suyuqligi
d) daxliz
75. Taktil retseptorlar qayerda joylashgan?
a) quloqda b) terida c) og`iz bo`shlig`ida d) ko`zda
76.Vestibulyar analizatordagi qo’zg’alish qanday izchillikda bosh miya yarimsharlari po’stlog’idagi muvozanat markaziga boradi?
1.reseptor 2.miya ko’prigidagi po’stloq osti muvzanat markazi 3.vestibulyar nerv 4.oraliq miya 5.miyacha
a) 1,2,3,4 b) 1,3,2,5
c) 1,3,5,2 d) 1,3,4,5
77.Tovush to’lqinlari qanday a’zolar izchiligidan o’tib, eshitish retseptorlarini qo’zg’atadi?
1.tashqi quloq yo’li 2.quloq suprasi 3.eshitish suyakchalari 4.chig’anoq 5.perilimfa va endolimfa suyagi 6.nog’ora parda
a) 1,2,4,5,3,6 b) 2,1,6,3,4,5
c) 1,2,3,6,4,5 d) 1,2,3,4,5,6
78. Qaysi paytda ko’z dam oladi?
a) yaqinga qaraganda
b) kitob o’qiganda c) yozganda
d) uzoqdagi buyumga qaraganda
79. Uzoqdan va yaqindan ko’rishning asosiy sababi nimada?
a) ko’z soqqasi shaklining normal bo’lmasligi b) ko’zdagi shox parda egriligining normal bo’lmasligi c) ko’z gavxari egriligining normal bo’lmasligi
d) ko’z retseptorlarining har xil joylashuvi
80. Ko’z bajaradigan funksiyasiga ko’ra qanday qismlardan iborat?
a) optik sistema, retseptor b) retseptor tomirlari c) retseptor, sclera
d) to’rsimon, tomirli
81. Yaqindagi buyumlarga qaralganda, ko’z gavhari qanday o’zgarishga uchraydi?
a) yassilashadi b) qalinlashadi
c) tiniqlashadi d) qavariqligi ortadi
82. Teri orqali og’riqni sezish analizatori qanday qismlardan iborat?
1.teridagi og’riqni sezuvchi retseptor 2.sezuvchi nerv tolalari 3.uzunchoq miya 4.orqa miyadagi quyu nerv markazlari 5.o’rta miya 6.oraliq miyadagi po’stloq osti markazi 7.bosh miya yarimsharlari po’stlog’ining orqa markaziy pushtasidagi sezish markazi 8.harakatlantiruvchi nerv tolasi
a) 1,2,3,4,5
b) 1,3,4,5,6
c) 1,4,5,6,7
d) 1,2,4,6,7
83. Ko’z qorachig’ining kengayishi qanday holatlarda kuzatiladi?
a) yorug’lik ko’p bo’lganda, og’riq sezganda, adrenalin gormoni ta’sirida
b) yorug’lik kam bo’lganda, qo’rqqanda, simpatik nerv tolasi qo’zg’alganda
c) kam yorug’likda, hursand bo’lganda, ko’p noadrenalin ishlab chiqarganda
d) ko’p yorug’likda, hayajonlanganda,tiroksin gormoni ta’sirida

36.Odamning paydo bo’lishi va ko’payishi

1.Homila necha haftaligida uning hujayralari uch qavatga ajraladi?

a) 3
b) 1
c) 5
d) 2
2. Rivojlanishining 23-kunidan boshlab homilaning… ishlay boshlaydi.
a) yuragi va kichik qon aylanish doirasi
b) yuragi va katta qon aylanish doirasi
c) yuragi,kichik va katta qon aylanish doirasi
3. 7 oylik odam embrionining bo’yi (sm) va vazni (kg) qancha bo’ladi?
a) 30 va 1-1,5
b) 35 va 1-1,3
c) 33 va 1-2
d) 40 va 0,9-1
4.Tuxumdon qanday gormon va hujayralar ishlab chiqaradi?
a) progesteron,urug’
b) testosteron,tuxum
c) esteradiol, tuxum
d) testosteron,urug’
5. So’ngi 100 yil davomida chaqoloqlarda (I) o’smirlarda (II), o’rta yoshdagi erkaklarda (III) bo’yning o’rtacha uzunligi…
a) I-sm; II-5-10sm; III-7-8 sm
b) I-5-6sm; II-5sm; III-10sm
c) I-3-4sm; II-5-10; III-10-15
d) I-5sm ; II-10-15sm; III-6-8sm
6. Akseleratsiya so’zining manosi nima?
a) sekinlashish
b) moslashish
c) jadallashish
d) aralashish
7. Bola suyak sistemasining normal rivojlanganligi nima bilan belgilanadi?
a) oziq tishlarning chiqishi
b) sut tishlarning chiqishi
c) sezgi a’zolarni rivojlanishi
d) boshini tik tuta boshlashi
8. Bolaning boshidagi kichik va katta liqldoqlar qayerda bo’ladi?
a) ensa va tepa,peshona va tepa suyaklari o’rtasida
b) ensa va chakka,ensa va tepa suyaklari o’rtasida
c) peshona va chakka,peshona va tepa suyaklari o’rtasida
d) chakka va ensa,peshona va ensa suyaklari o’rtasida
9. Yosh bola bosh suyagining qaysi qismida katta laqildoq joylashgan bo’ladi?
a) peshona va tepa suyagi o’rtasida
b) peshona va chakka suyagi o’rtasida
c) tepa va ensa suyagi o’rtasida
d) tepa va chakka suyagi o’rtasida
10.Odam embrioni tuxum yo’lida qancha vaqt bo’ladi?
a) bir hafta
b) ikki hafta
c) 3 kun
d) 18-20 kun
11. Bolaning embrional rivojlanish davrida … ishlamaydi.
a) ayrish, qon aylanish sistemasi
b) ovqat hazm qilish sistemasi, katta qon aylanish dorasi
c) o’pkasi, kichik qon aylanish doirasi
d) yuragi, kichik qon aylanish doirasi
12.Testosteron gormonini qaysi bez ajratib chiqaradi?
a) gipofiz
b) ayrisimon
c) urug’don
d) tuxumdon
13. Tuxumdondan qanday gormonlar ishlab chiqariladi?
a) progestron,esteron, esteriol, esteradiol
b) progesteron, sterol, testosteron, estorogen
c) progesteron, esteron, estrogen, androgen
d) progesteron, esteron, estrogen, gastron
14. Urug’don qanday gormon va hujayralar ishlab chiqaradi?
a) progestron, urug’
b) testosteron, tuxum
c) estradiol, tuxum
d) testosteron, tuxum
15. Sut emizuvchi hayvolarda bu a’zo tez-tez harakat qiladi, odamda esa rudiment holatida, bu a’zoni aniqlang
a) quloq suprasi
b) dum
c) kiprik
d) qovoq
16. Qaysi yoshda bola tovush chiqgan tomonga qaraydi,kuladi,biron o’yinchoqqa talpinadi,boshini tik tuta boshlaydi?
a) 3 oylikda
b) 7 oylikda
c) 4 oylikda
d) 5 oylikda
17. Chaqaloqning umurta pog’onasining qaysi qismida egilish hosil bo’ladi?
a) ko’krakda
b) bo’yinda
c) bel
d) qorin
18. Surxondaryo viloyatining Teshiktosh g`oridan topilgan odam suyaklari odam evolutsiyasining qaysi bosqichiga kirishi va qanday nomlanishini belgilang ?
a) odamning boshlang`ich ajdodlari – avstralopitek
b) eng qadimgi odam – pitekantrop
c) dastlabki (hozirga) odam – kromanon
d) eng qadimgi odam – geydelberg
19. Avstralopitek tanasining qaysi qismidagi tuzilishi uning ikki oyoqlab harakatlanganligidan dalolat beradi?
a) gavda tuzilishi
b) chanoq suyagining tuzilishi
c) umurtqa pog’onasining tuzilishi
d) tayanch-harakat sistemasining tuzilishi
20. Dastlabki hozirgi zamon odamlarining vakilini toping.
a) neandertal
b) pitekantrop
c) sinantrop
d) kromanon
21. Odamdagi rudiment organ qaysi javobda to’g’ri berilgan?
a) junli odam
b) ko’p emchakli odam
c) dumli bola
d) uchinchi qovoq
22.Dastlabki neandretal odamlar necha ming yil ilgari yashganligini belgilang.
a) 50-60 ming
b) 50-100 ming
c) 100-150 ming
d) 150-250 ming
23. Dastlabki hozirgi odam kromonon kalla suyagining hajmi necha sm³ ekanligini ko’rsating.
a) 1100 sm³
b) 500-600 sm³
c) 1400 sm³
d) 1800 sm³
24.Ibtidoiy dehqonchilik bilan shug’ullangan birinchi odamlarni ko’rsating.
a) neandretal
b) pitekantrop
c) sinantrop
d) kromanon
25. Qaysi odamlar birinchi bo’lib tosh qurollar yasay olgan?
a) aqlli odam
b) uquvli odam
c) eng qadimgi odam
d) qadimgi odam
26. Odam ajdodlarining qaysi biri 150-250 ming yil oldin paydo bo’lib, sovuq iqlim sharoitida yashagan?
a) neandretal
b) pitekantrop
c) sinantrop
d) kromanon
27.Chaqaloqlar umrtqa pog’onasining ko’krak qismida egilma, bel qismida oldinga tomon egilma qachon hosil bo’ladi?
a) 5 va 12 oyligida
b) 3 va 5 oyligida
c) 5 va 8 oyligida
d) 8 va 10 oyligida
28.Chaqoloqning 8-10 haftaligida umurtqa pog’onasining qaysi qismida olidinga egilish hosil bo’ladi?
a) bo’yin
b) ko’krak
c) qorin
d) bel
29. Homilaning rivojlanishi davrida qaysi organlari ishlaydi?
1.yuragi, 2.o’pkasi, 3.katta qon aylanish doirasi, 4.kichik qon aylanish doirasi
a) 1,2
b) 2,3
c) 3,4
d) 1,3
30. Rivojlanishning 23-kunidan boshlab homilaning… ishlay boshlaydi.
a) yuragi va katta qon aylanish doirasi
b) yuragi va kichik qon aylanish doirasi
c) yuragi va o’pkasi
d) yuragi,kichik va katta qon aylanish doirasi
31. Bolaning qaysi a’zolari tug’ilgandan keyin ishlaydi?
a) yuragi, katta qon aylanish doirasi,nafas sistemasi
b) katta qon aylanish doirasi, buyuragi, ovqat hazm qilish sistemasi
c) ichki sekresiya bezlari,nerv sistemasi,kichik qon aylanish doirasi
d) nafas,ovqat hazm qilish sistemasi,kichik qon aylanish doirasi
32.Homilaning o’pkasi ishlamaydi,u… orqali ona organizm hisobidan O₂ bilan ta’minlanadi.
a) kindik nerv tomirlari
b) kindik qon tomirlari
c) kindik yo’li
d) o’pkadagi bronxial tolalari
33. Bola necha haftalik bo’lganda, umurtqa pog’onasining bo’yin qismida oldinga egilish hosil bo’ladi?
a) 8-10
b) 20-22
c) 16-18
d) 5-6
34. 5 oylik bola o’tira boshlaydi, bu vaqtda umurtqa pog’onasida qanday o’zgarish kuzatiladi?
a) belning oldinga egilmasi
b) ko’krakning orqaga egilmasi
c) bo’yinning oldinga egilmasi
d) dumg’azaning orqaga egilmasi
35. Homilani ona organizmidagi zaharli moddalar va mikroblar ta’siridan nima himoya qilib turadi?
a) bachadon
b) amnion parda
c) amnion suyuqligi
d) yo’ldosh
36. Homilaning quloq suprasi necha oyligida maymunlarnikidek bo’ladi?
a) 3
b) 5
c) 6
d) 7
37. Bunyod bo’lgan bolaning jinsi nimaga bog’liq?
a) ota jinsiy hujayrasiga
b) onaning jinsiy hujayrasiga
c) tashqi muhit sharoitiga
d) odamning ixtiyoriga
38. O’rta yoshli(I), o’smirlar(II), . chaqaloqlar (III) da bo’yning akseleratsiyasini belgilang.
1.5-sm 2.10-15 sm 3. 6-8 sm
a) I-3,II-2,III-1
b) I-3,II-1,III-2
c) I-2,II-1,III-3
d) I-2,II-3,III-1
39. Avstralopiteklarning (1) og’irligi (2) bo’yi (3) bosh miyasining hajmi to’g’ri berilgan qatorni toping?
a) 1. 36-55 kg 2. 120-140 sm 3. 500- 600 sm².
b) 1. 45-60 kg 2. 135-150 sm 3. 650-680 sm².
c) 1. 50-65 kg 2. 170-175 sm 3. 900-1100 sm².
d) 1. 60-75 kg 2. 160-180 sm 3. 1100-1800 sm².
40. Etti oylik bolaga xos belgini aniqlang.
a. koz soqqasini harakatlantiradi
b. o’tiradi va emaklaydi
c. buyumlarni ushlab o’rnidan tura boshlaydi
d. o’z yaqinlarini taniydi va kuladi qiyqiradi
41. Besh oylik bolaga xos belgini aniqlang.
a. koz soqqasini harakatlantiradi
b. o’tiradi va emaklaydi
c. buyumlarni ushlab o’rnidan tura boshlaydi
d. o’z yaqinlarini taniydi va kuladi qiyqiradi
42. Sakiz oylik bolaga xos belgini aniqlang.
a. koz soqqasini harakatlantiradi
b. o’tiradi va emaklaydi
c. buyumlarni ushlab o’rnidan tura boshlaydi
d. o’z yaqinlarini taniydi va kuladi qiyqiradi
43. Bir oylik bolaga xos belgini aniqlang.
a. koz soqqasini harakatlantiradi
b. o’tiradi va emaklaydi
c. buyumlarni ushlab o’rnidan tura boshlaydi
d. o’z yaqinlarini taniydi va kuladi qiyqiradi
44. Uch oylik bolaga xos belgini aniqlang.
a. koz soqqasini harakatlantiradi
b. o’tiradi va emaklaydi
c. boshini tik tuta boshlaydi
d. o’z yaqinlarini taniydi va kuladi qiyqiradi
45. Uch yoshli bola bir yilda bo’yi qancha sm ga yetadi
a. 8-10 sm
b. 4-6 sm
c. 7-8 sm
d. 12 sm
45. 4-5 yoshli bola bir yilda bo’yi qancha sm ga yetadi
a. 8-10 sm
b. 4-6 sm
c. 7-8 sm
d. 12 sm
45. 6-7 yoshli bola bir yilda bo’yi qancha sm ga yetadi
a. 8-10 sm
b. 4-6 sm
c. 7-8 sm
d. 12 sm
45. 2 yoshli bola bir yilda bo’yi qancha sm ga yetadi
a. 8-10 sm
b. 4-6 sm
c. 7-8 sm
d. 12 sm
46. 4-5 yoshli bola bir yilda vazni qancha kg ga ortadi
a. 1.5-2 kg
b. 2.5 kg
c. 2-2.8 kg
d. 2.4-3 kg
47. 2 yoshli bola bir yilda vazni qancha kg ga ortadi
a. 1.5-2 kg
b. 2.5 kg
c. 2-2.8 kg
d. 2.4-3 kg
48. 3 yoshli bola bir yilda vazni qancha kg ga ortadi
a. 1.5-2 kg
b. 2.5 kg
c. 2-2.8 kg
d. 2.4-3 kg
49. 6-7 yoshli bola bir yilda vazni qancha kg ga ortadi
a. 1.5-2 kg
b. 2.5 kg
c. 2-2.8 kg
d. 2.4-3 kg

UMUMIY BIOLOGIYA

37. Organik olam xilma-xilligi

1. Hujayra qobig’i mureindan tashkil topgan organizmni aniqlang.

a) bakterya
b) fag
c) zamburug’
d) ko’k-yashil suv o’tlari
2. Tashqi mikorizaning o’simlik (a) va zamburug’(b) uchun ahamyati qanday?
1. Karbon suv va vitaminlarni o’zlashtiradi. 2.Gumus tarkibidagi oqsilni aminokislatalargacha parchalaydi. 3.Ildizni shimish yuzasini oshiradi.
a) a-2.3; b-1
b) a-3; b-1.2
c) a-2; b-1.3
d) a-1; b-2.3
3. Ektotrof mikoriza qaysi o’simliklarda uchraydi?
a) ignabarglilarda
b) lishayniklarda
c) o’t-o’simliklarda
d) butalarda
4.O’simlik (1) va zamburug’ (2) hujayralari hamda hasharotlarnig tashqi skeleti (3) tarkibidagi polisaxaridlarni aniqlang.
a) xitin b) glikogen c) kraxmal d) sellyuloza
a) 1-d; 2-b; 3-a
b) 1-a; 2-a; 3-c
c) 1-d; 2-d; 3-c
d) 1-d; 2-a; 3-a
5. Mamont daraxtiga xos belgini aniqlang?
a) gullamaydigan tuban o`simlik
b) gullamaydigan yuksak o`simlik
b) gul, meva, urug` hosil qiladigan yopuq urugli o`simlik
d) gullaydigan sporali o`simlik
6. Ko`k – yashil suvo`tlarning ahamiyati qanday?
a) atmosferadagi erigan azotni o`zlashtirib, tiproqni azotga boyitadi
b) tuproq hosil bo`lishida qatnashadi
c) berilganlarni barchasi
d) ozuqa sifatida ishlatiladi
7. Yashil suvo`tlar guruhining vakillari berilgan qatorni aniqlang?
a) nitella, spirogira
b) laminariya, ulotriks
c) batsidiya, parmeliya
d) spirogira, laminariya
8. Qayin, eman va ignabargli daraxtlarda mikorizani qanday turi uchraydi
a) ektotrof
b) endotrof
c) mezotrof
d) ekotop
9. Markaziy Osiyo cho`llarida uchraydigan ko`k – yashil suvo`tiga xos xususiyatni ko`rsating ?
a) havodagi azotni o`zlashtradi
b) tuproq hosil qilishda ishtrok etadi
c) tuproqni yumshatadi va havodagi oltingugurtni o`zlashtiradi
d) tuproqni azotga boyitadi
10. Indikator o`simlik guruhini aniqlang.
a) moxlar
b) paporotniklar
c) lishayniklar
d) ko’k – yashi suvo`tlar
11.Organizmlarning nima bilan oziqlanishi saprofit deyiladi.
a) tirik organizmlar
b) o`lik qoldiqlar
c) faqat o`simliklar
d) faqat hayvonlar
12. Qaysi bakteriyalar o`simliklar ildizida yashab hovodagi erkin azotni o`zlashtradi ?
a) chirituvchi
b) achituvchi
c) avtotrof
d) tugunak
13. Tugunak bakteriyalar bir gektar maydonda qacha (kg) azot to`plashi mumkin?
a) 200 kg
b) 300 kg
c) 100 kg
d) 250 kg
14. Kislorodsiz muhitda yashovchi bakteriyani aniqlang?
a) aerob
b) achitqi
c) anaerob
d) parazit
15. Bakteriyalarning hayot faoliyati jarayonlari bilan bog`liq fermentlar qayerda joylashgan?
a) sitoplazma bo`ylab tarqalgan yoki menbranalarning ichki tomoniga birikkan
b) menbranalarning ichki devorida
c) bakteriya ichki suyuqligida
d) DNK molekulasi atrofida
16. Achitqi zamburug’i qanday modda bilan oziqlanadi va uning parchalanishidan nima hosil bo’ladi?
a) qand/ spirt, CO₂
b) oqsil/ spirt, CO₂
c) spirt/ CO₂ H₂O
d) organik moddalar/ CO₂ H₂O
17. Zamburug’lar asosan qanday yo’l bilan ko’payadi?
a) jinssiz, jinsiy, oddiy bo’linish
b) jinsiy, zoosporalar hosil qilib
c) vegetativ, izogametalar orqali
d) jinsiy, jinssiz, vegetativ
18. Zamburug’ hujayrasining tuzilishini aniqlang.
1.qobiq 2.protoplazma 3. plastida 4.yadro 5.xlorofil 6.vakuol 7.sitoplazma
a) 1.2.5
b) 1.2.3
c) 1.5.6
d) 1.2.4
19. Vertitsillum zamburug’i sporalari qayerda yetiladi?
a) sporangiyband
b) bandlarning halqasimon shoxlangan qismidan
c) qalpoqchasida yetilgan sporalardan
d) sporangiya ichida yetilgan sporalar
20. Zamburug’ning xarakterli belgilarini aniqlang.
1.tanasi poya, ildizlarga bo’lingan 2. 1.tanasi poya, ildizlarga bo’inmagan 3. urug’i bilan ko’payadi 4.sporalari bilan ko’payadi 5. hujayralarida plastidalar bor 6.hujayralarida plastidalar yo’q 7.tayyor organik moddalar bilan oziqlanadi 8.autotrof
a) 1.3.6.7
b) 2.4.6.7
c) 1.4.5.8
d) 2.4.6.5
21. Mikoriza nima?
a) zamburug’ bilan suvo’tini simbiozi
b) zamburug’ bilan lishayniklarni simbiozi
c) bakteriya bilan ildizni simbiozi
d) zamburug’ mitselliysi bilan daraxt ildizini simbiozi
22. Qo’ziqorinni …. yillik vegetativ tanasi….. faslida oziq modda to’playdi va …. boshlab meva tana hosi bo’ladi.
a) bir/ yoz/ kuz/
b) ikki/ yoz/ kuz/
c) bir/ kuz /yoz/
d) ko’p/ yoz/ kuz/
23. Zamburug’ qanday usulda oziqlanadi?
a) saprofit
b) autotrof va getratrof
c) parazit va avtotrof
d) saprofit va parazit
24. Zang zamburug’ining oraliq va asosiy xo’jayinini aniqlang.
a) salomalaykum, bug’doy
b) zira, bug’doy
c) safsan, bug’doy
d) oq narsis, bug’doy
25. Qaysi zamburug’ning haqiqiy mitselliysi bo’lmaydi? Hujayrasi oval shaklda bir yadroli.
a) vertetsillum zamburug’
b) qorakuya zamburug’
c) achitqi zamburug’
d) zang zamburug’
26. Oraliq xo’jayinga ega bo’lgan zamburug’ni aniqlang.
a) zang zamburug’
b) vertitsillum zamburug’
c) siyoh zamburug’
d) mog’or zamburug’
27. Qaysi lishaynikni iste’mol qilish mumkin ?
a) kladoniya
b) manna
c) everniya prunastri
d) soqolli usneya
28. Tillarang sariq qoplam hosil qiladiga lishaynikni aniqlang?
a) ossillatoriya
b) ksantoriya
c) parmeliya
d) kladoniya
29. Lishayniklar tarkibidagi disaxaridlarni belgilang ?
1 maltoza 2 saxaroza 3 laktoza
a) 1
b) 2
c) 3
d) 1.3
30. Bargsimon lishaynikni aniqlang.
a) parmeliya
b) ossillatoriya
c) batsidiya
d) kladoniya
31. Quyida berilgan lishayniklarni yopishqoq
(1) bargsimon (2) butasimon (3) turlarga ajrating.
a. kalodniya b. batsidiya c. parmeliya
a) 1 – b 2 – c 3 – a
b) 1 – a 2 – b 3 – c
c) 1 – c 2 – b 3 – a
d) 1 – c 2 – a 3 – b
32. Toshlar ustiga yopishib turadigan lishaynikni aniqlang.
a) kladoniya
b) batsidiya
c) usneya
d) kladoniya
33. Yopishqoq lishaynikni aniqlang ?
a) parmeliya
b) usneya
c) kladoniya
d) batsidiya
34. Qaysi suvo’tlarda N₂ to’planadi?
a) ko’k-yashil
b) yashil
c) qo’ng’ir
d) qizil
35. Ko’p hujayrali ipsimon yashil suvo’tlarni aniqlang.
a) nostok, ulotriks
b) xlomidomanada, spirogira
c) spirogira, ulotriks
d) xara, ossilatoriya
36. Ko’k-yashil suvo’tlarni hujayra po’sti qanday nomlanadi?
a) murein
b) pektin
c) mezosoma
d) klechatka
37. Koloniya hosil qilib yashovchi ko’k-yashil suvo’tini aniqlang.
a) xrokokk
b) ossilotoriya
c) nostok
d) nitella
38. Quyida berilgan suvo’tlarni ko’k-yashil (a), yashil (b) suvo’tlarga ajrating.
1. xrokokk 2. ulotriks 3.ossilatoriya 4. nitella 5. nostok
a) a-1.5: b-2.3.4
b) a-1.3: b-2.4.5
c) a-1.2: b-3.4
d) a-1.3.5: b-2.4
39. Fikotsian va xlorofill pigmentiga ega bo’lgan suvo’tlarni belgilang.
1. xrokok 2.xlorella 3.ossilotoriya 4.nostok 5.makrosistus
a) 1.2.3
b) 1.3.4
c) 2.4.5
d) 2.3.5
40. Viruslar tiriklikka xos xususiyatlarni qachon namoyan qila oladi?
a) tirik organizmlar hujayrasida
b) harorat ko`tarilganda
c) oziq yetarli bo`lganda
d) sovuq tushganda
41. Virus hujayraga kirganda qanday jarayonlar sodir bo`ladi?
1 virus genomi ikki xissa ortadi 2 oqsil hosil bo`ladi 3 kapsid hosil bo`ladi 4 virus genomi ikki xissaga kamayadi
5 dekarboksillanish
a) 1.4
b) 4.5
c) 4.5
d) 1.3
42. Prokariot hujayralarda hujayraning qaysi
qisimlari bo`lmaydi
a) yadro
b) mitaxondirya
c) goljiy apparati
d) barja javob to`g`ri
43. Barcha organizmlarning tuzilish, funksional va rivojlanishi birligini aniqlang?
a) hujayra
b) molekula
c) irsiyat
d) o`zgaruvchanlik
44. Tiriklikning bir butunligi hayot darajalarini qaysi birida ta’minlanadi ?
a) molekula
b) hujayra
c) biogeotsenoz
d) populyatsiya
45. Hayotning qaysi darajasida irsiy axborot berilishi boshlanadi ?
a) molekula
b) hujayra
c) populyatsiya
d) individ
46. Qaysi metod biologoya fanining ilk rivojlanish davridan keng qo’llanilgan ?
a) eksperimental
b) tarixiy
c) kuzatish
d) modellashtirish
47. Organik dunyoning rivojlanishi qaysi usul yordamida yaratilgan ?
a) taqqoslash
b) kuzatish
c) tarixiy
d) eksperimental
48. Hayotning hujayrasiz shaklini nimalar tashkil etadi?
a) bir hujayrali yashil suv o`tlar
b) ko`k yashil suv o`tlar
c) bakteriyalar
d) viruslar
49. Hayotning tuzilish darajasi bu - …
1 organ 2 organizm 3 turkum 4 tur 5 biotsenoz 6 fitosenoz 7 molekula 8 hujayra 9 populyatsiya 10 biosfera 11 biogeosenoz
a) 2.4.7.8.9.10.11
b) 2.3.4.6.8.10.11
c) 5.6.7.8.9.10.11
d) 1.2.3.4.9.10.11
50. Oddiy viruslar qanday molekulalardan tashkil topgan?
a) nuklein kislotalar, oqsillar
b) oqsil, fosfat kislota
c) uglevod, lipidlar
d) aminokislotalar, uglevod
51. Viruslarni o`ziga xos xususiyatni aniqlang ?
1 tiriklik xususiyatini hujayraga kirganda nomoyon qiladi
2 hujayraviy shakilga ega 3 hujayraviy shakilga ega emas
4 hujayra tashqarisida ko`payadi 5 hujayra tashqarisida ko`paya olmaydi 6 bir xil nuklein kislotaga ega 7 DNK, RNK ga ega 8 tashqi tomondan qattiq qobiq bilan o`raglan
a) 1.2.4.8
b) 1.3.5.6
c) 2.4.6.7
d) 3.4.5.7
52. Genomi RNK dan iborat organizmni toping ?
a) tamaki mozaikasi
b) vertitsillum zamburug`i
c) pichan bakteriyasi
d) achtqi bakteriya
53. Prokariot va eukaroit hujayralariga xos belgini mos ravishda ko`rsating ?
1 prokariot 2 eukariot
a. shakllangan yadroga ega b. shakllangan yadrosi yo’q v. irsiy materiallari bor g. irsiy materiallari yo’q d. organoidlar yaxshi rivojlangan e. organoidlari yaxshi rivojlanmagan
a) 1-b,g,e / 2-a,v,d
b) 1-b,v,e / 2-a,g,e
c) 1-b,v,d / 2-b,v,e
d) 1-b,v,e / 2-a,v,d
54. Prokaroid hujayralarga xos belgilarni ko’rsating.
1. shakllangan yadroga ega 2. shakllangan yadrosi yo’q 3. irsiy materiallari bor 4. irsiy materiallari yo’q
5. organoidlar yaxshi rivojlangan 6. organoidlari yaxshi rivojlanmagan
a) 1.3.5
b) 2.4.6
c) 2.3.6
d) 2.4.5
55. Virus hujayradan chiqishining qaysi usulida xo’jayin hujayralari saqlanib qolishi mumkin?
a) portlash
b) kurtaklanish
c) membrana teshiklaridan chiqishi
d) membranani botib kirishi
56. Quyidagi qaysi organizmlarda DNK sitoplazmada joylashgan bo’lib, membrana bilan o’ralmagan.
a) viruslar
b) eukaroit
c) prokaroit
d) zamburug’
57. Moddalar va energiyaning davriy aylanishi (I), dastlabki evalyutsion yangilanish (II), energiyani to’plash va taqsimlash (III) tiriklikni qaysi darajalariga xos?
a. hujayra b. populyatsiya c. biogeotsenoz d. molekula e.biosfera
a) I-a / II-b / III-d
b) I-e / II-b / III-c
c) I-b / II-a / III-c
d) I-e / II-d / III-a
58. Geteretrof organizmlarni aniqlang.
1 bakteriyalar 2 suvo`tlar 3 zamburug`lar 4 hayvonlar 5 bir yillik o`tlar 6 ko`p yillik o`tlar
a) 2.3.6
b) 1.2.6
c) 4.5.6
d) 1.3.4
59. Qaysi organizmlar tuproq gumusi tarkibidagi oqsilni aminokislatalarga parchalaydi ?
a) azot bakteriyalar
b) tuproq bakteriyalari
c) zamburug`lar
d) lishayniklar
60. Tirik organizmlarning sifat va miqdor ko`rsatkichlarini tasvirlashda qaysi ilmiy taqtiqod usuli ko`p qo’llaniladi ?
a) kuzatish
b) tarixiy
c) taqqoslash
d) eksperimental
61. Biogeosenozlar nimalarni o`z ichiga oladi ?
a) anorganik va organik moddalar, avtotrof va geteratrof organizmlar
b) molekula, hujayra, organizm, populyatsiya
c) faqat mikrorganizmlar, o`simliklar, hayvonlar
d) anorganik moddalar, topografik ommillar, iqlim, mikrorganizmlar va antropogen omillar
62.Tamaki mozaikasi (1), bakteriofag (2) va hayvonlarda oqsil kasalligini qo’zg’atuvchi viruslar (3) ni kashf etgan olimlarni aniqlang.
a. F.Leffler b. D.Ivanovskiy c. F.de Erell; d. Mak Klintok
a) 1-a; 2-b,c,d
b) 1-b,2-c,3-b
c) 1-c,2-b,3-a
d) 1-b,2-c,3-a
63. Qaysi organizmlar tuproqni yemirilishdan saqlaydi?
a) bakteriyalar
b) zamburug’lar
c) o’simliklar
d) lishayniklar
64. Qaysi belgilariga ko’ra zamburug’lar yuksak va tubanlarga ajraladi?
a) mitseliyning tuzilishi va ko’payish usuli
b) mitseliyning tuzilishi va yadrolar soni
c) ko’payish usuli va sporalar tuzilishi
d) ko’payish usuli va yadrolarining soni
65. Ko’k-yashil suv o’tlar fotosintez mahsuli sifatida qaysi organik moddani to’playdi?
a) uglevodlar
b) oqsillar
c) yog’lar
d) nuklein kislatalar
66. Zamburug’lar tarkibida qaysi mikroelementlar bo’ladi?
1. Fe 2. Cu 3. Ca 4. Br 5. Zn 6.Zr
a. 1.3.5
b. 2.4.6
c. 1.4.6
d. 2.3.5
67. Qaysi zamburug’ oraliq xo’jayinga ega?
a) qo’ziqorin
b) zang
c) vertitsil
d) qorakuya
68. Lishayniklar organik olamning qaysi dunyosiga mansub?
a) bakteriya
b) zamburug'
c) o'simlik
d) hayvon
69. Qaysi organizmlar guruhi substratdan radioaktiv moddalarni ham to'play oladi?
a) bakteriya
b) zamburug'
c) o'simlik
d) lishaynik
70. Ko'k-yashil suvo'tlar(I) va dengiz suvo'tlari(II) da qanday pigmentlar bo'ladi.
1. xlorofill 2.karotin 3.fikotsian 4. ksantofill
a.I-1.2 II-3.4
b.I-1.3 II1.2.4
c.I-1.3 II-2.4
d.I-2.4II-1.3
71. Zamburug'(I) bakteriya(II), ko'k yashil suvo'ti(III) va o'simlik(IV) hujayrasining qobig'i nimadan iborat?
1.kletchatka 2.pektin 3.murein 4.xitin
a) 1.3.2.4.
b) 1.2.3.4
c) 3.4.2.1
d) 4.3.2.1
72. Osillatoriyaning sitoplazmasi qanday qismlardan iborat?
a) rangsiz sentroplazma va atrofida rangli xromotoplazma
b) rangli xromotoplazma va atrofida rangsiz sentroplazma
c) rangsiz xromotoplazma va atrofida rangli sentroplazma
d) rangli sentroplazma va atrofida rangsiz xromotoplazma
73. Daraxtlar po’stlog’ida yaxlit qoplam hosil qiluvchi lishayniklarni ko’rsating?
1. batsidiya 2.xntoriya 3. everniya prunastri 4. usneya barbata.
a. 1
b. 1,2,3,4
c. 2,4
d. 2,3,4
74 Tiriklikning qaysi tuzilish darajasida biologik moddalar bir butun tizim sifatida birlashadi?
a) molekula
b) hujayra
c) organizm
d) biogeosenoz
75. Viruslar hujayra ichida qanday tarqaladi?
a) ular tarqalmay faqat yadroga boradi
b) plazmatik vakuolalar vositasida
c) sitoplazmada erkin harakatlanadi
d) endoplazmatik to’r kanallarida
76. Biologiyaning qaysi metodi hayotiy jarayonlarni o’rganishning asosiga aylangan?
a) kuzatish
b) taqqoslash
c) tarixiy
d) eksperimental
77. Tiriklikning molekula darajasida tiriklikka xos qaysi jarayonlar ketadi?
a) tuzilmalarning avlodlardagi barqarorligi
b) biologik moddalarning uyushishi
c) energiya to’plash
d) evolyutsion o’zgarishlar
78. Bakteriofag molekulasining qaysi qismida maxsus ipchalar bo'ladi?
a) DNKli boshchasida
b) g'ilofida
c) dumida
d) iplari bo'lmaydi
79. Ikkilamchi anaeroblarni ko'rsating.
a) ayrim viruslar
b) ayrim bakteriyalar
c) ayrim ko'k -yashil suvo'tlar
d) ayrim eukariotlar
80. Viruslar genomining tarkibiga ko'ra qanday guruhlarga bo'linadi?
a) patogen ,nopatogen
b) DNK yoki RNK tutuvchilar
c) ektoparazit, endoparazit
d) oddiy, murakkab
81. To'qimalar necha komponentdan iborat?
a) 2.
b) 3.
c) 4
d) 5
82. Biologiyaning qaysi uslubi biologiyada chuqur sifatiy o’zgarishlarga sabab bo`ladi?
a) kuzatish
b) taqqoslash
c) tarixiy
d) eksperimental
83. Suvda yashab, uni tozalovchi organizmlar qanday nomlanadi ?
a) plankton
b) tallom
c) bentos
d) biofiltr
84. Qaysi parazit hisobiga sulining boshoqlaridagi donlari rivojlanmay qolishi mumkin?
a) zang va achitqi zamburug’i
b) faqat vertisillium zamburug’i
c) achitqi va vertisillium zamburug’i
d) qorakuya va zang zamburug’i
85. Qaysi organizmlarda tanasi to’qima va organlarga ajiralmagan
a. meduza b. aktiniya c. ulva d. nitella e. plaun f. yo`sin
a) a, b, c, d, e, f
b) c, d, e, f
c) a, b, e, f
d) a, b, c, d
86. Qaysi fasldan boshlab qo’ziqorinning meva tanasi hosil bo’ladi?
a) yozdan
b) bahordan
c) qishdan
d) kuzdan
87. Ko’p hujayrali zamburug’larni belgilang?
1.achitqi 2.oq pupanak 3.penitsill
a) 1,2
b) 3
c) 1
d) 2,3
88. Biologiya fanining qaysi usuli fizika va kimyo fanlarining ravnaqi tufayli XIX-XX asrlardan keyin qo’llanila boshlandi?
a) kuzatish
b) tarixiy
c) taqqoslash
d) eksperimental
89. Qaysi faslda qo’ziqorinning vegetativ tanasida oziq moddalar to’planadi?
a) yozda
b) bahorda
c) kuzda
d) qishta
90. Biologiya fanining qaysi usulidan foydalanib har qanday biologik hodisalarni tasvirlash mumkin?
a) taqqoslash
b) eksperimental
c) kuzatish
d) tarixiy
91. Qo’ziqorin mevatanasida yetilgan sporalarni qachon sochadi?
a) bahorda
b) kuzda
c) qishda
d) yozda
92. Qaysi o`simliklarning tanasi organlarga bo`linmagan?
a) dala qirqbo`g`imining
b) parmeliyaning
c) funariyaning
d) suv qirqulog`ining
93. Lishayniklarga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.
a) spora va vegetativ yo`l bilan ko`payadi
b) havo tozaligini ko`rsatuvchi mezon
c) tanasi to`qima va organlarga bo`linmagan
d) tanasi to`qima va organlarga bo`lingan
94. Tiriklikning qaysi darajasida energiyani to`plash va taqsimlash (I), modda va energiyani davriy aylanishi (II) kuzatiladi?
a) I biotsenoz; II biosfera
b) I populayatsiya; II biosfera
c) I biogeosenoz; II biosfera
d) I populyatsiya; II biogeosenoz
95. Bir hujayrali zamburug`(lar)ni belgilang.
1. achitqi 2. oq po`panak 3. penitsill
a) 1
b) 3
c) 1, 2
d) 2,3
96. Qaysi organoidlar bakteriya hujayrasida bo`lmaydi?
a) ribosoma b) plastida c) mitoxondriya d) hujayra markazi e) gazli vakuolalar
a) b, c, d
b) a, c, d
c) a, e
d) a, b, d
97. Hujayra po`sti pektin (a) va murein (b) dan iborat organizmlarni juftlab ko`rsating.
1. xrokokk 2. tugunak bakteriyasi 3. qoqshol bakteriyasi 4.asillatoriya 5. nostok 6. kuydirgi bakteriyasi
a) a-1, 4, 5; b-2, 3, 6
b) a-2, 4, 5; b-1, 3, 6
c) a-1, 3, 4; b-2, 5, 6
d) a-1, 2, 3; b-4, 5, 6
98. Qaysi lishaynik substratdan ko’tarib turadi?
a) parmeliya
b) bitsidiya
c) kladoniya
d) bargsimon lishaynik
99. Qaysi zamburug’ning vegetativ tanasi qo’ng’ir rangda?
a) achitqi
b) vertitsillium
c) mog’or
d) qo’zidumba
100.Achitqi zambrug’iga xos hususiyatni aniqlang
a) N li organik moddalarni parchalash
b) N siz organik moddalarni parchalash
c) bir hujayrali
d) ko’p hujayrali
e) kurtaklanib ko’payadi
f) ikkiga bo’linish yo’li bilan ko’payadi
a) a,c,e
b) b,c,e
c) a,c,f
d) b,d,f
101. Achitqi (a) va po’panak (b) zamburug’iga xos bo’lmagan xususiyatni aniqlang.
1. bir hujayrali
2. ko’p hujayrali
3. mitselliysi bor
4. mitselliyga ega emas
5. kurtaklanib ko’payadi
6. saprofit oziqlanadi
7. yorug’likka talabchan
8. yorug’likka talabchan emas
9. bir yadroli
10. ko’p yadroli
A) a-1.4.5.6.8.9 b-1.4.5.6.8.10
B) a-2.3.7.10 b-2.4.5.7.9
C) a-1.4.5.6.8.9 b-2.3.8.10
D) 2.3.7.10 b-1.4.5.6.8.9
102. Zamburug’larga (1) va lishayniklarga (2)xos xususiyatni aniqlang.
1. vegetativ tanasi tallom 2. sporasi bilan ko’payadi 3. vegetativ ko’payadi 4.avtotrof oziqlanadi 5.tanasini rangi va shakli xar-xil 6.saprofit oziqlanadi 7.parazit oziqlanadi 8. xitin modda bor 9. kurtaklanib ko’payadi
a) I-2.3.6.7.9: II-1.2.3.4.5.8.9
b) I-2.3.8.9: II-1.2.3.4.5.8
c) I-2.3.6.7.8.9: II-1.2.3.4.5.8
d) I-1.2.3.6.8.7.9: II-1.2.3.4.5.8
103. Bir (1), ko’p (2) hujayrali yashil suvo’tlar va bir (3), ko’p (4) hujayrali ko’k-yashil suvo’tlarni aniqlang.
1. nostok 2.xlorella 3.xrokok 4.ulva 5.spirogira 6.xlomidomonada 7.xara 8.ossilatoriya 9.nitella
a) 1-2.4.6 2-5.7.9 3-3 4-1.8
b) 1-2.6 2-4.5.7.9 3-1.3 4-8
c) 1-1.2.6 2-4.5.7.9 3-3.6.2 4-8
d) 1-2.6 2-4.5.7.9 3-3 4-1.8
104.Vertitsilum zamburug’i qayerda va qanday holda qishlaydi.
a) g’oza chigitida / spora
b) tuproqda / gifalari
c) g’o’za chigitida / gifa
d) tuproqda / spora
105. Qorakuya zamburug’i qayerda va qanday holda qishlaydi.
a) tuproqda /spora
b) bug’doy donida / gifalari
c) bug’doy donida / spora
d) tuproqda / gifa
106. Qaysi lishaynik substratdan ko’tarib turadi?
a) parmeliya
b) bitsidiya
c) kladoniya
d) bargsimon lishaynik
107. Biologiyaning taqqoslash metodi yordamida yaratilgan qonuniyatlarni toping.
1. hujayra nazariyasi 2.evolyutsion ta’limot 3.biogenetik qonun 4.dominantlik qonuni 5. irsiy o’zgaruvchanlikning gomologik qatorlar qonuni 6. belgilarning mustaqil irsiylanish qonuni
a) 1.3.4
b) 2.3.6
c) 4.5.6
d) 1.3.5
108. Mamont daraxtiga xos belgilarni aniqlang.
a) gul, meva, urug’ hosil qiladigan yopiq urug’li o’simlik
b) gullamaydigan tuban o’simlik
c) gullaydigan sporali o’simlik
d) gullamaydigan yuksak o’simlik
109. Tashqi mikorizaning o’simlik (a) va zamburug’ (b) uchun ahamyati qanday?
1. karbon suv va vitaminlarni o’zlashtiradi;
2. gumon tarkibidagi oqsillarni aminokislotalargacha parchalaydi
3. ildizning shimish yuzasini oshiradi
a) a-2,3; b-1
b) a-1,3; b-2
с) a-1; b-2,3
d) a-3; b-1,2
110. Jonsiz tabiatdagi jismlarga xos bo’lmagan xususiyatni belgilang
a) tashqi muhit bilan o’zaro ta’sir ularning yemirilishiga olib keladi
b) tashqi muhit ta’sirida o’zing sifat ko’rsatkichlarini yo’qotadi
c) oqsillar tiklanib turadi
d) o’zgarishlarga uchraydi, yangi sifat belgilarini hosil qiladi
111. Qaysi javobda odamdagi rudiment organlar ko’rsatilgan?
a) ko’p emchaklilik
b) junli odam
c) dumli bola
d) quloq suprasi
112. Prokariotlar guruhiga mansub bo’lmagan organizmlarni belgilang.
a) xrokokk b) azot bakteriya c) nostok
d) tugunak bakteriya e) parmeliya f) achitqi zamburug’i
a) a,c,e,f
b) e,f
c) a,b,c,d
d) a,b,c,d,e,f
113. Tallomga ega bo’lgan organizmlarni ko’rsating.
1. plaun 2. ulotriks 3. ulva
4. nitella 5. kladoniya 6. parmeliya
a) 2,3,4,5,6
b) 1,2,4,5,6
c) 1,2,3,4,6
d) 1,2,3,4,5
114. Ko’p hujayrali zamburug’ (lar) ni belgilang.
1. achitqi 2. oq pupanak 3. penitsill
a) 1
b) 1,2
c) 3
d) 2,3

38. Sitologiya asoslari

1. O`simlik hujayrasi uchun xos belgini ko`rsating.

a) yadro va sitoplazma
b) yadro, sitoplazma, hujayra qobig`i
c) yadro, sitoplazma, hujayra qobig`i, plastida, hujayra markazi
d) yadro, sitoplazma, hujayra qobig`i, plastida va vakuola
2. O’simlik hujayrasining boshqa organizm hujayralaridan
tuzilishiga ko’ra asosiy farqini toping.
a) yadro,plastidalar,mitxondriyalar
b) plastidalar,sitoplazma,ribosoma
c) mitoxondriya,ribosoma,vakuola
d) selluloza,vakuola,plastida
3.O’simlik hujayralarining qobig’i qanday
moddalardan tashkil topgan?
a) oqsilardan
b) oligosaxaridlardan
c) uglevodlardan
d) polisaxaridlardan
4.Hujayraning osmotik hususiyatlari qaysi
organoidlarga bog’liq?
a) lizosoma
b) vakuola
c) sitoplazma
d) ribasoma
5. Leykoplastlar uchraydigan o`simlik qismlarini aniqlang.
a) tugunak, piyozbosh, ildiz
b) ildiz, barg, tugunak
c) tugunak, barg, gul
d) gul, meva, urug`
6. Hujayra menbranasi qanday vazifalarni bajaradi?
1 moddalar almashinuvi 2 oqsil sintezi 3 hujayra bo`linishi
4 zaharli chiqindilarni qonga chiqarish 5 hujayralararo suyuqliklardagi ionlar tarkibini muvozanatda ushlab turadi
a) 2.4.5
b) 1.2.3
c) 1.3.4
d) 1.4.5
7. Membranalari silliq, yassilangan bo`shliqlar, yirik vakuolalar va mayda pufakchalardan tuzilgan hujayra organoidini belgilang.
a) golji apparati
b) mitoxondriya
c) lizosoma
d) endoplazmatik to`r
8. Hujayrada qaysi organoid sitoplazma umumiy hajmining 30% – 50% ini tashkil etadi ?
a) endoplazmatik to`r
b) ribosoma
c) mitoxondriya
d) golji apparati
9. Xromosomalarning qaysi qismi faol faoliyatdagi genlardan tashkil topgan ?
a) yaxshi bo`yalmaydigan
b) to`q bo`yaladigan
c) yadrocha hosil qiladigan
d) RNK sintezlovchi
10. Eukariot hujayralarining kattaligi va shakli asosan nimaga bog`liq ?
a) hujayralarning xususiy organoidlariga
b) hujayralarning umumiy organoidlariga
c) yadroning shakli, tuzlilshi va soniga
d) bajaradigan vazifasiga
11. Qaysi tirik organizmlar guruhida hujayra markazi aniqlanmagan?
a) umurtqasizlar
b) sutemizuvchilar
c) xordalilar
d) suvo`tlar
12. O`simlik va hayvon hujayralari uchun umumiy bo`lgan belgilarni aniqlang?
1 hujayraning bo`linishi 2 oziqlanishi, o`sishi 3 genetik kod 4 sellulozali hujayra qobig`i 5 modda va energiya almashinuvi 6 plazmatik membrana 7 ATF sintezi 8 hujayraning kimyovi tarkibi
a) 5.8.3.6
b) 8.2.5.3.7
c) 7.5.3.2.1
d) 1.3.5.7.8
13. Prokariot hujayralarning xarakterli belgilarini aniqlang?
1 amitoz usulda bo`linadi 2 nukleoid membrana bilan sitoplazmadan ajralamaydi 3 oqsillari DNK bilan kompleks xosil qiladi 4 yadro membrana bilan sitoplazmadan ajraladi 5 hazm vakuola bo’lmaydi 6 hujayra po’sti selluloza 7 genofor bitta halqasimon xromasomadan iborat 8 oziq moddalar shimib olish
a) 1.6.4.2.7
b) 5.6.3.7.4
c) 6.5.2.8.7
d) 1.2.7.8.5
14. Plazmatik membrana tuzilishini aniqlang ?
1 glikokaliks 2 ikki qator lipidlar 3 ikki qator oqsillar 4 oqsil molekulalari 5 ikki qator uglevodlar 6 nuklein kislatalar
a) 2.4
b) 1.3.5
c) 2.3.5
d) 1.3.6
15. Invaginatsiya nazaryasiga ko`ra mitaxondriyalar qanday hosil bo`ladi ?
a) hujayralarning simbioz holda hoyot kechirishi natijasida
b) yadro qobigining tashqi membranasi hisobiga
c) hujayra qobig`ining sitoplazmaga botib kirishi natijasida
d) yadro va xloroplastlarning bo`linish hisobiga
16. Yadro qanday asosiy funksiyani bajaradi ?
1 irsiy axborotni saqlaydi 2 uglevodlarni sintezlash 3 zapas oziq modda to`plash 4 irsiy axborotni ko`paytirish 5 moddalar almashinuvini boshqarish 6 hujayraga shakl berish
a) 1.5.6
b) 2.3.4
c) 1.4.5
d) 2.4.6
17. Qaysi hujayralar tarkibida silliq endoplazmatik to`r yaxshi rivojlangan ?
1 epiteliy 2 ter bezi 3 jigar 4 o`simlikning urug` hujayralari 5 ildiz hujayralari 6 eritrotsitlar 7 nerv hujayralari
a) 1.3.6
b) 2.3.4
c) 2.5.6
d) 3.6.7
18. Oqsil molekulalari plazmatik membranada qanday tartibda joylashgan ?
1 lipid qatlamlarining tashqarisida 2 lipid qatlamlarining ichki yuzasida 3 membranaga to`la botib 4 lipid qatlamlarida tartibsiz 5 membranaga yarim botib 6 glikokaliksning tashqarisida yarim botib 7 sitoplazmaga to`liq botib
a) 1.2.3
b) 2.3.4
c) 1.2
d) 4.5.6
19. Mikronaycha va oqsil tolachalar qaysi organizm hujayralarida yaxshi rivojlangan ?
a) o`simlik
b) hayvon
c) bakteriya
d) zamburug`
20. Hujayrada ribosomalari qanday vazifalarni bajaradi ?
a) ATF sintezi
b) DNK sintezi
c) oqsil sintezi
d) oziqni hazm qilish
21. Hujayraga kirgan oziq moddalarning hazm bo`lishida ishtrok etuvchi organoidni belgilang?
a) ribosoma
b) vakuola
c) lizosoma
d) leykoplast
22. Sentriolaning asosiy vazifasi nimadan iborat ?
a) hujayra organoidlarini hosil qilish
b) hujayra bo`linishida, fotosintezda ishtrok etadi
c) yadro va yadrochalarni shakllanishida ishtirok etadi
d) hujayraning bo`linishida, bo`linish duki hosil bo`lishida ishtirok etadi
23. Oqsil, yog`, uglevod, va nuklein kislotalarni parchalovchi fermentlarni tutuvchi hujayra organoidini belgilang ?
a) vakuola
b) ribosoma
c) endoplazmatik to`r
d) lizosoma
24. Tashqi va ichki membranasi bo`lgan organoidlarni belgilang ?
a) lizosoma, yadro, xloroplast
b) vakuola, endoplazmatik to`r, mitoxondriya
c) golji apparati, xloroplast, lizosoma
d) yadro, xloroplast, mitoxondriya
25. Odamning jinsiy hujayralari yadrosidagi xromasomalar sonini belgilang ?
a) 26
b) 24
c) 23
d) 22
26. Lizosoma tarkibidagi fermentlar hujayraning qaysi organoidida sintezlanadi ?
a) sitoplazma, ribosomalarda
b) endoplazmatik to`rdagi ribosomalarda
c) golji apparatida
d) mitoxondriyada
27. Plazmatik membranani qaysi moddalar tashkil etadi ?
a) uglevod, yog`lar
b) oqsil,uglevodlar
c) oqsil, lipid
d) oqsil, mineral tuzlar
28. Donador endoplazmatik to`r qanday vazifani bajaradi ?
a) uglevodlarni sintezlash
b) yog`larni sintezlash
c) oqsilni sintezlash
d) energiya hosil qilish
29. Hujayrada lizosoma qanday vazifani bajaradi ?
a) harakatlanish
b) energiya hosil qilish
c) hujayra ichidagi moddalarni hazm bo`lishida ishtirok etadi
d) to`g`ri javob berilmagan
30. Sitoskeletni hosil qiluvchi organoidlarni belgilang?
a) sitoplazma, mikronaycha
b) oqsil tolachalar, mikronaychalar
c) oqsil tolachalar, endoplazmatik to`r
d) kiprikchalar, xivchinlilar
31. Eukariot hujayralar evolutsiyasi haqida qanday gipotezalar mavjud?
a) biogen, abiogen
b) simbioz, invaginatsiya
c) invaginatsiya, aerob
d) simbioz, prokariot
32. Qaysi hujayra organoidi hujayralar ichida va hujayra orasida moddalarning tashilishini, aylanishini ta’minlovchi umumiy aylanma tizimi hisoblanadi ?
a) golji apparati
b) mikronaychalar
c) endaplazmatik to`r
d) oqsil tolachalar
33. Quyidagi belgilardan hujayra yadrochasi uchun xos bo’lmagan belgilarni aniqlang ?
a) to’q bo`yaluvchi tanacha, oqsil sintez qilish
b) faqat interfaza xolatdagi hujayralari bo`ladi
c) mitoz vaqtida yo’qoladi
d) ayrim RNK sintezlovchi xromasomalar tarkibida bo`ladi
34. Mitoxondriyalarning qaysi qismi uning kristalarini hosil qiladi ?
a) tashqi membrana burmalari
b) kichik membran burmalari
c) mitoxondriya matriksi
d) kichik membrana
35. Plazmoliz bu …
a) sitoplazmaning hujayra po`stiga birikishidir
b) yadro qobig`ini erib ketishi
c) sitoplazmaning hujayra po`stidan ajralishi
d) yadro qobig`ini erib ketishi
36. Ayrim turdagi hujayralarda uchraydigan organoid berilgan javobni toping ?
a) ribosomalar
b) mitoxondriyalar
c) kiprikchalar
d) plastidalar
37. Quyida berilganlarning qaysi biri tirik organizmlarning hujayralari hisoblanadi ?
a) o`simlik, hayvonlar
b) zamburug`, bakteriyalar
c) bakteriya, ko`k-yashil suvo`tlari
d) hammasi
38. Qaysi a’zolarning hujayralarida mitoxondriyalar ko`p bo`ladi ?
a) bosh miya
b) suyak
c) jigar, muskul
d) qizil ilik, taloq
39. Glikogen bu …
a) hujayra membranasi
b) hayvon kraxmali
c) osimliklardagi zapas ozuqa
d) hayvonlardagi zapas yog`
40. Plastidalar necha xil bo`ladi ?
a) 3 xil
b) 5 xil
c) 1 xil
d) 2 xil
41. Sentromera nima ?
a) xromatidaning birlamchi belbog`i
b) hujayra markazi
c) yadro
d) yadro qobig`i
42. Eukariot va prokariotlarning ribosomalari bir – biridan nimasi bilan farqlanadi ?
a) kimyoviy tarkibi
b) tuzilishi
c) og`irligi
d) farq yo`q
43. Donador endoplazmatik to`rning asosiy vazifasi nima ?
a) sintezlangan mahsulotni to`plash
b) lipid va uglevodni sintezlash
c) sintezlangan mahsulotni tashish
d) ribosomlarda boradigan oqsil sintezida ishtirok etish
44.Yadrocha qayerda hosil bo`ladi va ularda nima sintezlanadi ?
a) mitoxondriyalar, nuklein kislotalar
b) endoplazmatik to`rda , oqsil
c) golji apparatida, nuklein kislotalar
d) xromosomalarda, RNK
45. Hujayra markazi qanday jarayonlarda ishtirok etadi ?
a) hujayrani bo`linishida
b) fagositoz
c) pinositoz
d) organik modda hosil bo`lishida
46. Ribosomalar tarkibida qanday moddalar borligini aniqlang?
a) uglevodlar, RNK
b) oqsillar, RNK
c) yog`lar, DNK
d) oqsillar DNK
47. Donador endoplazmatik to`r menbranasidagi
g`adir – budirlik nimaga bog`liq ?
a) lizosoma
b) ribosoma
c) mitoxondriya
d) golji apparati
48. Ikki qavat membranasi bo`lgan hujayra organoidini belgilang?
1 lizaosoma 2 golji apparati 3 mitoxondriya 4 endoplazmatik to`r 5 yadrocha 6 leykoplast 7 ribosoma 8 hujayra markazi 9 plastida
a) 1.2.4
b) 8.7.5
c) 9.6.3
d) 8.4.5
49. Hujayraning qaysi organoidlari kuch stansiyasi va oqsil sintezining molekulyar avtomati deb yuritiladi ?
1 silliq endoplazmatik to’r 2 xloroplast 3 mitoxondriya 4 yadro 5 golji apparati 6 ribosoma 7 lizosoma
a) 1.2
b) 3.4
c) 4.5
d) 3.6
50. Har qanday eukariot organizmning hujayrasi bir – biriga bog`liq uch qisimdan iborat. Ular …
1 qobiq 2 plastida 3 shirali vakuol 4 sitoplazma 5 yadrocha
6 yadro 7 hujayra markazi
a) 2.3.7
b) 7.1.5
c) 3.6.7
d) 6.1.4
51. Qaysi molekula tarkibida nukleprotein bo’ladi?
a) sistin
b) ATF
c) sterin
d) xromatin
52. R. Virxovning hujayra nazayrasiga qo`shgan hissasi: Hujayralar …
a) tirik organizmlarning asosiy tuzilish birligidir
b) faqat ularning bo`linishidan hosil bo`ladi
c) hosil bo`lgan tirik organzmlarning takomillashinuvini ta’minlaydi
d) ko`payish tirik organizmlarning rivojlanish birligidir
53. Hujayraning qaysi organoidi moddalarni tashish va oqsil,yog’, uglevodlarni sintezida ishtirok etadi?
a) golji apparati
b) lizosoma
c) endoplazmatik to’r
d) mitoxondriya
54. Hujayrani ovqat hazm qilish organoidini aniqlang.
a) golji apparati
b) lizosoma
c) endoplazmatik to’r
d) mitoxondriya
55.O`simliklarning qaysi qismida leykoplastlarni uchratish mumkin?
a) ildizmeva, yon bargchalarda
b) bargalarda, urug`larda
c) ildizda, tugunaklarda
d) urug`larda, tojibarglarda
56. Hujayra biologiyasini o`rganishda mamlakatimizning qaysi olimlari katta xissa qo`shgan ?
a) E. To`raqulov C. Shamsiyev
b) K. Zufarov J. Hamidov
c) O. Bogdanov C. Alimuhammedov
d) T. Zohidov V, Qashqarov
57. Ko`p hujayralilarning bir hujayralilardan keli chiqganligini belgilovchi ko`rsatkichni aniqlang ?
a) sezgi a’zolarning bo`lishi
b) oqsillarning bir xilligi
c) belgilanganlarning barchasi
d) ko`p hujayralilarning rivojlanishini bitta urug`langan tuxum hujayradan boshlanishi
58. Hujayraviy tuzilish darajasiga ko`ra barcha tirik organizmlar … bo`linadi?
a) sodda va yuksak organizmlar
b) prokariot va eukariotlarga
c) yadroli va yadrosizlarga
d) bir va ko`p hujayralilarga
59. Mikrorganizmlar hujayrasida zahira
moddalar – polisaxaridlar, yog`lar, polifosfatlar to`planadi .
Ularning ahamyati nimada ?
a) parchalanishidan energiya ajraydi
b) almashinuv jarayonida ishtrok etadi va hujayra hayotining davom etishiga imkoniyat beradi
c) parchalanish mahsuloti sifatida hosil bo`lgan suv uzoq muddat suvsiz hayot kechirishga imkon beradi
d) boshqa moddalarning sintezlanishida ishtirok etadi
60. Ribosoma tarkibiga nima kiradi ?
a) lipid, oqsil
b) RNK, DNK
c) oqsil, PNK
d) lipid va RNK
61. Yadro va sitoplamaning kimyoviy tarkibidagi farqni nima saqlab turadi ?
a) organik moddalar
b) hujayra qobig`i
c) DNK va RNK
d) yadro qobigi
62. Hujayra kiritmalarining organoidlaridan farqini aniqlang?
a) hujayraning hayot faoliyati jarayonida goh paydo bo’lib, gox yo’qolib turadigan, sitoplazmaning doimiy bo`lgan qismi
b) hujayraning hayot foaliyati jarayonida paydo bo`lib turadigan, lizasomaning doimiy bo`lgan qismi
c) hujayraning hayot faoliyati jarayonida gox paydo bo’lib, gox yo`q bo`lib turadigan, sitoplazmaning(yadroning) doimiy bo`lmagan qismi
d) hujayraning hayot faoliyati jarayonida gox paydo gox yoq bo`lib turadigan, ribasomaning doimiy bo`lmagan qismi
63. ATF qayerda sintezlanadi ?
a) ribosoma va mitoxondriyada
b) lizosoma va ribosoma
c) mitoxondriya va lizasoma
d) mitoxondriya
64. Mitoxondriya tarkibidagi qanday moddaning mavjudligi, ularning bo`linish yo`li bilan tezda ko`payishiga imkon yaratadi?
a) DNK
b) RNK
c) ferment
d) vitamin
65.Mikrorganizmlar hujayrasidagi qaysi zahira moddalar energiyaning tashqi manbalari to`xtab qolganda almashinuv jarayonlarida ishtirok etib,hujayra hayotining davom etishiga imkon beradi ?
a) oqsillar, aminokislotalar
b) yog`lar, polisaxaridlar, polifosfatlar
c) uglevodlar niklein kislotalar
d) aminokislotalar, polisaxaridlar
66. Quyidagi qaysi gipotezalar eukaroit hujayraning bitta hujayradan kelib chiqqanligini isbotlaydi?
1. simbioz 2. ko’p genomli 3. panspermiya 4. invaginatsiya
a) 1.2
b) 2.3
c) 4
d) 1.3.4
67. Gomologik xromosomalar deb nimaga aytiladi?
a) har bir juftga kiruvchi xromasomalarni shakli har-xil bo’lishiga
b) xromasomalarning bir-biridan farq qilishiga
c) har bir juftga kiruvchi xromasomalarning o’z o’lchami va shakli bo’yicha bir-biriga o’xshash bo’lishi
d) diploid holatda bo’lib, o’lchami, shakli jihatdan bir-biridan farq qiladigan xromasomalarga
68. Qaysi hodisada hujayra tarkibidagi suv tashqariga chiqib ketishi natijasida, uning tarangligi yo`qaladi ?
a) gidroliz
b) plazmoliz
c) fotoliz
d) deplazmoliz
69. Xromosomalarning shakli nimaga bog`liq ?
a) sentromeraga
b) xromosoma iplariga
c) xromatidalaga
d) nuklein kislotalar soni
70. Mikroskop ko`rish kuchining chegarasi nimaga teng?
a) yorug`lik to`lqin uzunligining yarmiga
b) yorug`likni qaytarish va sindirish kuchiga
c) optik shishaga tushayotgan nurning tarkibiga
d) yorug`lik emas, optik shishaning sindirish kuchiga
71. Xromosomaning spirallashgan qismi …
a) genetik nuqtai nazardan nofoal
b) genetik nuqtai nazardan faol
c) fenotip nuqtai nazardan faol
d) fenotip nuqtai nazardan nofaol
72. Ribasoma tarkibida RNK va oqil miqdori qanday nisbatda bo`ladi?
a) 30 % RNK 70 % oqsil
b) 25 % RNK 75 % oqsil
c) 20 % oqsil 80 % RNK
d) 50% oqsil 50% RNK
d) taxminan teng miqdorda RNK va oqsil bo’ladi
73.Qanday holatda bakteriya sporalari yuz xatto ming yil tiriklik xususiyatini yo’qotmaydi?
a) quruq holatda
b) suvli muhitda
c) anaerob xolatda
d) qo’shimcha qobiqlar bilan o’ralganda
74. Deplazmoliz nima?
a) tarangligini yo’qotgan hujayraning avvalgi holatiga qaytishi
b) hujayra tarangligining yo’qolishi
c) hujayra devorining ichki bo’shliqqa bosimi
d) tarangligi yo’qolgan hujayraning avvalgi holatiga qaytmasligi
75.Qaysi hujayralar shaklini o’zgartirish xususiyatiga ega?
a) leykositlar va ayrim biriktiruvchi hujayralar
b) eritrotsitlar va ayrim to’qima hujayralari
c) ovotsitlar va embrional to’qimalar
d) muskul hujayralari va to’qimalari
76. Keltirilgan qoidalardan qaysi biri hujayra nazariyasiga mansub emas?
a) hujayra mustaqil ravishda hayot kechirish xususiyatiga ega emas
b) har qanday tirik organizm hujayradan iborat
c) hujayra mustaqil ravishda hayot kechirish xususiyatiga ega
d) hujayra hayotning eng kichik birligidir
77. Faqat prokariot hujayrada uchraydigan organoid qanday nomlanadi?
a) lizosoma
b) sentrosoma
c) vakuol
d) mezosoma
78. Odamning teri hujayralaridagi melanin nimaga misol bo’ladi?
a) genlarning kodominantligiga
b) genlarning komplimentar ta’siriga
c) sekretsiya kiritmalariga
d) pigment kiritmalariga
79.Suvarakning somatik hujayralarida nechta autosoma xromosomalari bo’ladi?
a) 46 ta
b) 48 ta
c) 12 ta
d) 24 ta
80. Shimpanze xromosomalarining gaploid va diploid to’plamlarini aniqlang.
a) 23-46 ta
b) 24-28 ta
c) 21-42 ta
d) 25-50 ta
81. Semga umurtqali hayvonlarning qaysi sinfiga kiradi?
a) baliqlar
b) suvda ham quruqlikda yashovchilar
c) sudralib yuruvchilar
d) qushlar
82. Golji majmuasining asosiy qurilma elementi nima?
a) silliq membrana
b) yirik vakuola va mayda pufaklar
c) to’rsimon struktura
d) donador membrana
83. Hujayraning qaysi organoidi ba’zan to’g’ridan to’g’ri endoplazmatik to’rdan hosil bo’ladi?
a) ribosoma
b) golji majmuasi
c) lizosoma
d) mitoxondriya
84. Tufelka sitoplazmasida qaysi organizm yashaydi va uni
ozuqa bilan ta’minlaydi?
a) xlorella
b) amyoba
c) evglena
d) xlomidomanada
85. Qaysi sababga ko’ra mitoxondriyalar tez ko’paya oladi?
a) tarkibida kristalar mavjud
b) muhim funksiya bajaradi
c) energiya hosil qiladi
d) tarkibida DNK mavjud
86. Xromosomalarning yoyilishi nima deb ataladi?
a) despirallashish
b) perespirallashish
c) postspirallashish
d) xromatin
87. Qaysi plastidalar monosaxarid va disaxaridlardan kraxmal sintez qiladi?
a) leykoplastlar
b) xloroplastlar
c) xromoplastlar
d) barchasi
88. Hujayrada plazmoliz jarayoni amalga oshishi uchun qancha vaqt zarur?
a) 3-4 min
b) 4-5 min
c) 5-6min
d) 5-7min
89. O’simlik vakuolalari qanday hosil bo’ladi?
a) endoplazmatik to’rning g’ovak membranalaridan
b) golji majmuasidan
c) sitoplazmadan
d) yadroning g’ovak membranalaridan
90. Hujayra nazariyasi asosida nima isbotlandi?
a) organizmlarning bir xil morfologik asosga ega ekanligi
b) viruslarning to’liq hayot shakli emasligi
c) barcha organizmlar hujayradan tuzilganligi
d) hujayraning mustaqil hayot kechira olishi
91. Prokariotlar fotosintezni nima vositasida amalga oshiradi?
a) xloroplast
b) sitoplazma
c) maxsus membranalar to’plami
d) mezosoma
92. Ribosomalar qayerda shakllanadi?
a) yadrocha
b) sitoplazma
c) golji majmuyi
d) endoplazmatik to’r
93. Hujayraning qaysi qismi uning shaklini aniqlaydi?
a) membrana
b) sitoskelet
c) sitoplazma
d) yadro
94. Hujayrani o'rganishning qaysi usuli takomillashuvi natijasida strukturalarning fazoviy tasvirlarini olishga muvaffaq bo'lindi?
a) yorug'lik mikroskopiyasi
b) elektron mikroskopiya
c) sitokimyo
d) sentrafugalash
95. Simbioz gipotezasiga ko'ra Golji majmuasi qanday paydo bo'lgan?
a) hujayraga anaerob bakteriya kirishidan
b) hujayraga aerob bakteriya kirishidan
c) hujayraga ko'k yashil suvo'ti kirishidan
d) yadro membranasidan
96. Simbioz gipotezasiga ko'ra lizosomalar qanday paydo bo'lgan?
a) hujayraga anaerob bakteriya kirishidan
b) hujayraga aerob bakteriya kirishidan
c) hujayradagi golji majmuyidan
d) yadro membranasidan
97. O'simlikka xos tuzilmani uning qaysi qismi ta'minlab turadi?
a) hujayra qobig'i
b) xloroplast
c) vakuol
d) xromoplast
98. Qaysi holat o'simlik hujayrasining mexanik ta'sirlarga chidamliligini ta'minlaydi?
a) hujayraning turgor holatda bo'lishi
b) hujayraning plazmolizi
c) hujayraning buferligi
d) hujayra membranasida yog'ning bo'lishi
99.Oqsil granulalari qaysi kiritma xisoblanadi?
a) sekretsiya
b) zahira oziq
c) qattiq
d) suyuq
100. Qaysi hujayra organoidlari ish faoliyatini fermentlar orqali amalga oshirmaydi?
1. endoplazmatik to’r 2. golji apparati 3.lizosoma 4.mitohondriya 5.ribasoma 6.mikronaycha
a) 1.3.4
b) 1.3.5.6
c) 1.4.5
d) 2.5.6
101. Hujayrani osmotik bosimini qaysi organoid orqali ta’minlanadi?
a) sitoplazma
b) lizosoma
c) vakuola
d) golji apparati
102. Plastidaning qaysi turi o’simliklarning tugunaklarida uchraydi?
a) xloroplast va xromoplast
b) xloroplast
c) xromoplast
d) leykoplast
103. Nima sababdan bakteriyalarning “genlari” to’xtovsiz ishlaydi?
a) ribosomalarning bo’lmasligi
b) DNK oqsillar bilan komplekslar hosil qilmasligi
c) yadro membranasining bo’lmasligi
d) DNK oqsillar bilan komplekslar hosil qilganligi
104. Eukariotlar prokariotlardan kelib chiqqanligini qaysi gipotezalar tushuntiradi?
a) invaginatsiya, ko’p genomli
b) simbioz, invaginatsiya, ko’p genomli
c) simbioz, invaginatsiya
d) simbioz, ko’p genomli, panspermiya
105. Mitoxondriyaga xos bo’lmagan xususiyatni belgilang?
a) kristalarda fermentlar joylashgan
b) ikki membranali
c) katta va kichik bo’laklardan iborat
d) DNK molekulasiga ega
106. Moddalarning suyuq holda hujayra ichiga kirishi ...
a) fagotsitoz
b) ekzotsitoz
c) endotsitoz
d) pinotsitoz
107. Qizil qon hujayralarining og`irligi qancha?
a) 10^-9 mg
b) 10^-8 g
c) 10^-9 g
d) 10^-6 mg
108. Deplazmoliz hodisasi qachon ro`y beradi?
a) hujayra bo`linishi tugaganda
b) hujayralar qizdirilganda
c) hujayra tuzli eritmadan toza suvga o`tkazilganda
d) hujayra tuzli eritmaga botirilganda
109. Mitooxondriyaning tashqi (1) va ichki (2) membranalari qanday tuzilishga ega?
a) silliq b) donador c) burmali d) sisternalar hosil qiladi
a) 1-a; 2-a
b) 1-b; 2-a
c) 1-a; 2-c
d) 1-b; 2-d
110. DNK molekulasi halqa shaklli bo`lgan organizmni belgilang.
a) spirogira
b) amyoba
c) sil bakteriyasi
d) qo`ziqorin
111. Mitoxondriya kristallarida nima joylashgan?
a) DNK
b) sentrosomalar
c) fermentlar
d) ribosomalar
112. Qaysi organizmlar genlari “to`xtovsiz” ishlaydi?
a) hayvonlar
b) zamburug`lar
c) prokariotlar
d) o`simliklar
113. Nukleoprotein tabiatli tuzilmaga ….misol bo’ladi.
a) xlorofill
b) keratin
c) xromatin
d) gemoglobin
114. Qaysi organoidda kraxmal, oqsil zaxira modda sifatida to’planadi?
a) sentrosoma
b) leykoplast
c) mitoxondriya
d) xromoplast
115. Qaysi organizmlarda hujayra markazi bo’lmaydi?
a) viruslarda, baliqlarda
b) suvo’tlarda, bakteriyalarda
c) sodda hayvonlarda, bakteriofaglarda
d) barcha hayvonlarda, ayrim o’simliklarda
116. Mitoxondriyaga xos bo’lmagan xususiyatni belgilang.
a) ikki membranali
b) katta va kichik bo’laklardan iborat
c) kristalarda fermentlar joylashgan
d) DNK molekulasiga ega

39.Hujayrani kimyoviy tarkibi. Moddalar almashinuvi

1.O’simlik yoki mikrorganizmlarning hujayralarida kechadigan anaerob nafas olish jarayoni nima deb ataladi?

a) xemosintez
b) achish
c) oksidlash
d) qaytarilish
2. Avtotrof bakteriyalar organik moddalar to`plash uchun qaysi energiyadan foydalaniladi ?
a) quyosh
b) kimyoviy
c) ATF
d) quyosh va kimyoviy
3. Qaysi birikmalar hujayraning qurilish materiali va hayotiy jarayonlarni tezlashtruvchi karalizator hisoblanadi?
a) vitaminlar
b) yog`lar
c) uglevodlar
d) oqsillar
4.Nuklein kislotalar sintezi qayerda sodir bo`ladi?
a) endoplazmatik to`rda
b) ribosomada
c) golji apparatida
d) yadro
5. Xloroplastlarda o`simlik mitoxondriyalariga nisbatan necha marta ko`p ATF sintezlanadi ?
a) 70
b) 10
c) 50
d) 30
6. Nuklein kislotalar qanday jarayonni amalga oshirishda faol ishtirok etadi ?
a) oqsil sintezi, energiya hosil qilish
b) irsiy belgilarni saqlash va nasldan – naslga o`tkazish, oqsillar biosintezi
c) barcha sintez va parchalanish jarayonlari
d) asosan irsiy belgilarni saqlash va o`tkazish
7. Lipoproteinlar hujayrada qanday vazifani bajaradi ?
a) oziqlik, energetik
b) transport, energetik
c) sintez uchun organik moddalar
d) qurilish va transport
8.Disaxaridlar guruhiga mos kelmaydigan moddani toping?
a) fruktoza
b) saxaroza
c) laktoza
d) maltoza
9. Oqsillarning hujayradagi eng muhim funksiyasini ko`rsating ?
a) fermentativ
b) mudofa
c) signal
d) tejam oziq
10. Qaysi organik moddalar biologik katolizator deb ataladi?
a) lipidlar
b) uglevodlar
c) oqsillar
d) nuklein kislotalar
11. Oqsilning tarkibi 90 ta aminokislotalardan iborat. Agar nukleotidlar orasida 5.78⁰ A bo’lsa, yuqoridagi oqsilni sintezlovchi genning uzunligi necha A ga teng bo`ladi ?
a) 1561
b) 612
c) 1200
d) 1680
12. Quyidagi geteropolimer tarkibiga kiradigan monomerlar soni to`g`ri berilgan javobni belgilang ?
1 DNK; 2 RNK; 3 oqsil; a)10 ;b) 4; v) 2; g) 20; d) 16;
a) 1 – a / 2 – b / 3 – a
b) 1 – d / 2 – b / 3 – v
c) 1 – d / 2 – b / 3 – v
d) 1 – b / 2 – b / 3 – g
13. Har bir mononukleotid qanday birikmalardan tashkil topgan ?
a) fosfat kislota, pentoza, azot asosi, purin
b) fosfat kislota, azot asosi, purin, yoki purimidin
c) fosfat kislota, pentoza, riboza yoki dezoksiriboza, azot asosi, purin yoki purimidin
d) fosfat kislota, dezoksiriboza, azot asosi, purimidin
14. Tarkibida 400 ta aminokislota bo`lgan oqsillning molekulyar massasi qanchaga teng?(aminokislotalarning malekulyar massasi Mr=138 gr/mo’l)
a) 30000
b) 50000
c) 36000
d) 48000
15. Aminokislatalarning faollashishi nima ?
a) aminokislatalarning maxsus fermentlar ta’sirida o`zaro birikishi
b) aminikislatalarning tRNKga birikish reyaksiyasi
c) aminokislatalarni ATF ishtirokida aktivlashishi
d) aminokislatalarning o`zaro birikishi
16. Quyida berilgan moddalarning qaysi biri geteropolimer hisoblanadi ?
a) kraxmal
b) kletchatka (sellyuloza)
c) oqsil
d) glikogen
17. Yog` va uglevod molekulalri oqsildan farq qilib unda… bo`lmaydi?
a) uglevod
b) azot
c) vodorod
d) fosfor
18. Monosaxaridlarga nimalar kiradi ?
a) glyukoza, kraxmal, riboza, dezoksiriboza
b) riboza, glikogen, kraxmal, fruktoza,
c) deozoksiriboza, sellyuloza, kraxmal, glikogen
d) glyukoza, fruktoza, riboza, dezoksiriboza
19. Hujayraning 0.02% ini tashkil etishda ishtrok etadigan elementlarni aniqlang?
1. Mg 2. F₂ 3. Cl₂ 4. J₂ 5. O₂ 6. Cu 7. Ca 8. K 9. Zn
a) 1.3.5.7
b) 8.7.1.5
c) 9.5.7.3
d) 9.2.6.4
20. Kraxmal, glikogen, klechatkalarning monomerlarini ko`rating ?
a) saxaroza, galaktoza, glyukoza
b) saxaroza, fruktoza, glyukoza
c) galaktoza, laktoza, fruktoza
d) glyukoza
21. Hujayrada qaysi moddaning parchalanishi natijasida 36 molekula ATF sintezlanadi?
a) oqsil
b) yog`
c) kraxmal
d) sut kislota
22. DNK tarkibida uchrovchi azot asoslarini belgilang.
a) adenin, guanin, sitozin, uratsil
b) guanin, timin, uratsil, adenin
c) uratsil, sitozin, adenin, timin
d) sitozin, adenin, timin, guanin
23. Qaysi qatorda sodda lipidlar to`g`ri keltirilgan ?
a) yog`, mum, moylar
b) yog`, xolisterin
c) moy, glyukolipid
d) mum, yog`, steroid
24. Quyidagilar uchun xos belgini aniqlang ?
1 DNK 2 RNK
a. H₃PO₄ b. riboza v. dezoksiriboza g. adenin d. guanin
e. sitozin j. timin z. uratsil
a) 1 – a, b, g, d, e, z 2 – b, g, d, j, z
b) 1 – a, v, g, d, e, j 2 – a, b, g, d, e, z
c) 1 – b, g, d, e, z 2 – a, b, d, e, z, j
d) 1 – g, d, e, j, z, a 2 – b, g, d, v, a, j
25. Tish emalida da suvning miqdori necha %ni tashkil etadi?
a) 15%
b) 10%
c) 5 – 8%
d) 20%
26. Qaysi modda hujayra membranasini tarkibiga kiradi ?
a) kraxmal
b) fosfolipidlar
c) nuklein kislota va lipidlar
d) lipidlar va sellyuloza
27. Oqsil tarkibida 1250 ta aminokislata molekulasi bo`lsa, bu zanjirda nechta peptid bo`ladi?
a) 625
b) 1249
c) 1251
d) 1250
28. Suvning fizik va kimyoviy xususiyatlari nima orqali amalga oshiriladi?
a) suv molekulasining kichikligi b) suv molekulasining qutblanishi c) suv molekulasinning bir – biri bilan vodarod bog`lar orqali orqali bog`lanishi d) erituvchiligi va buferliligi e) buferliligi va molekulyar massasining yirikligi
a) b ,d , e
b) a, c, d
c) a, b, c
d) c, d, e
29. Hujayrani energiya bilan ta’minlovchi biomolekulalarni aniqlang?
a) oqsil va lipidlar
b) uglevod va aminokislotalar
c) nuklein kislotalar va lipidlar
d) uglevod va lipidlar
30.Tiriklikning qaysi xususiyati organizmdagi hujayralarning tiklanishi, yashashi va ishlashini ta’minlaydi?
a) moddalar sintezlanishi
b) moddalar parchalanishi
c) moddalar almashinuvi
d) gomeostaz
31. Qaysi hodisada hujayra tarkibidagi suvni tashqariga chiqib ketishi tufayli uning tarangligi yo`qoladi ?
a) deplazmoliz
b) turgor
c) osmos
d) plazmoliz
32. DNK molekulasining tarkibida 1320 ta adenin nukleotidi bor. Adenin nukleotidlari umumiy nukleotidlarning 33% ni tashkil qilsa, DNKning uzunligi necha nm bo’ladi?
a) 680 nm
b) 1360 nm
c) 1105 nm
d) 448 nm
33. Quyidagi kimyoviy elementlarni ularning bajaradigan vazifalarini juftlab bering.
1.Ca 2.Fe 3.Mg 4.Zn 5.Co
a) qonni normal ivishini ta’minlaydi
b) suyak to’qimasini hosil qoladi va unga mustahkamlik beradi
c) gazlarni tashiydi
d) biokimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradi
f) jinsiy gormonlar faoliyatini oshiradi
j) qon hosil bo’lishida ishtirok etadi va B₁₂ vitamini tarkibida bo’ladi
a) 1-a.c, 2-b 3-d. 4-f 5-j
b) 1-b 2-c.d 3-a 4-j 5-f
c) 1-a.b.c 2-d 3-j 4-f 5-c
d) 1-a.b 2-c 3-d 4-f 5-j
34.Kraxmalning parchalanishi natijasida nima hosil bo`ladi?
a) aminokislatalar
b) glitsirin
c) yog`
d) glukoza
35. Qaysi modda oksidlanganda eng ko`p suv va energiya hosil bo`ladi ?
a) oqsil
b) uglevod
c) yog`
d) glukoza
36. Oqsilni tarkibi 60 ta aminokislotadan iborat. Agar nukleotidlar orasi 3.4 A bo`lsa, yuqoridagi oqsilni sintezlovchi genning uzunligi necha A ga teng bo`ladi?
a) 816 A
b) 612 A
c) 812 A
d) 512 A
37. Glyukozaning molekulyar massasi 180gr. ATF niki esa 504 gr ga teng bo`ladi. 180g gulqo`za parchalanishi natijasida necha gram ATF sintezlanadi ?
a) 17152 gr
b) 19752 gr
c) 19152 gr
d) 18152 gr
38. Xlorofillda qanday ion bor ?
a) kalsiy
b) magniy
c) temir
d) kaliy
39. Fotosintez jarayonidan ajralib chiqayotgan molekulyar kislorod qaysi organik moddaning parchalanishidan hosil bo`ladi?
a) H₂O
b) CO₂
c) H₂O va CO₂
d) C₆ H₁₂O₆
40. Oqsilning tarkibida 40 ta aminokislota bor. Agar nukleotidlar orasida 3.4 A bo`lsa, yuqoridagi oqsilni sintezlovchi genning uzunligi necha A ga teng ?
a) 408
b) 510
c) 612
d) 204
41.Hujayrada uglevodlar metabolizmining ikkinchi bosqichi qanday sharoitda o`tadi ?
a) aerob
b) anaerob
c) anobalizim
d) katobalizim
42. Fotosintez jarayonida elektronni yo`qatgan suv molekulalari … parchalanadi.
a) proton va molekulyar kislorodga
b) proton va kislorod atomlariga
c) kislorod molekulasiga va gidroksil ionga
d) atom va molekulyar kislorodga hamda vadorod atomiga
43. Uglevodni parchalanishi natijasida qanday modda hosil bo`ladi ?
a) yog` kislotasi
b) aminokislota
c) glyukoza
d) glitsirin
44. Energetik almashuvda, hujayrada qaysi moddaning kislorodsiz parchalanishi natijasida 2 ta molekula ATF hosil bo`ladi?
a) oqsil
b) sut kislata
c) glyukoza
d) kraxmal
45. ATF molekulasida nechta fosfat kislota qoldig`i bor ?
a) 1
b) 2
c) 3
d) 4
46. Qaysi moddalarning 1 g parchalanganda 17.6 kj energiya hosil bo`ladi ?
1 oqsil 2 suv 3 yog` 4 uglevod 5 lipid
a) 1.2
b) 2.3
c) 3.5
d) 1.4
47. Moddalar almashinuvi qanday funksiyani bajaradi?
1) hujayrani ko`payish materiali bilan ta’minlaydi
2) signal funksiyasini amalga oshiradi
3) transport funksiyasini amalga oshiradi
4) hujayrani energiya bilan ta’minlaydi
5 hujayrada hosil bo`lgan moddalarni chiqaradi
a) 1.2
b) 2.5
c) 5.4
d) 1.4
48. ATF ning AMF ga aylanishi natijasida necha kj energiya ajirab chiqadi .
a) 40
b) 20
c) 80
d) 60
49. Fotosintez deb nimaga aytiladi ?
a) organik moddalarni sun’iy ravishda hosil bo`lishi
b) quyosh nuri ta’sirida faqat atomar vodarodning hosil bo`lishi
c) organik moddalarning quyosh energiyasi ta’sirida parchalanishi
d) quyosh energiyasi hisobiga anorganik moddalardan organik moddalar sintezlanishi
50. 51 ta aminokislatadan tuzilgan insulin oqsili sintezini amalga oshiruvchi genda nechta nukeotid bo`ladi ?
a) 51
b) 102
c) 153
d) 306
51. Fotosintez jarayonida elektronlarini yo`qotgan… molekulalari protonlar va kislorod atomlariga parchalanadi.
a) CO₂
b) H₂O
c) C₆H₁₂O₂
d) ADF
52. Hayotning avtotrofik yo’li qanday jarayonlar orqali amalga oshadi ?
a) fotosintez
b) xemosintez
c) biosintez
d) A va B
53. Glikoliz jarayoni qanday sharoitda o`tadi ?
a) aerob
b) anerob
c) kislorodli
d) A va C
54. Tashqaridan olingan moddalarni o`zlashtirish, ulardan hujayra kompanentlarini yaratish uchun foydalanish nima deyiladi ?
a) plastik almashinuv
b) sitokinez
c) dissimlatsiya
d) energetik almashinuv
55. Tirik organizmlarda polisaxaridlar qanday vazifalarni bajaradi?
a) himoya,hosil qilish
b) qurilish,transport,energetik,himoya
c) qurilish,energetik
d) katalizator,oksidlanish
56. Barcha tirik organizmlar energiya olish turiga qarab qanday guruhlarga bo`linadi ?
a) geterotrof
b) avtotrof
c) saprofit
d) avtotrof, geterotrof
57. O`simliklarda, achitqi zamburug`ida, mikrorganizimlarda o`tadigan glikoliz jarayoniga xos umumiylikni aniqlang ?
a) barcha moddalar bir molekula glyukozaning parchalanishi, ikki molekula ATF ning hosil bo`lishi bilan boradi
b) hujayrada bir molekula uglevodning parchalanishi, ikki molekula ADFning hosil bo`lishi bilan boradi
c) barcha hollarda polisaxaridlarning monosaxaridlarga aylanishi bilan boradi
d) doim oqsil sturukturasining yemirilishi bilan boradi
58. Kuchsiz kislota va ishqorlarning anionlari vodorod ionlari hamda gidroksil ionlari bilan bog`lanishi natijasida nimani kuzatish mumkin?
a) hujayraning pH qiymatini pasayishi
b) hujayraning pH qiymatini ortishi
c) hujayraning pH qiymati deyarli o`zgarmaydi
d) hujayraning pH qiymati bunga bog`liq emas
59. Organik birikmalar tirik organizmlar hujayrasining necha foizini tashkil etadi ?
a) 30 – 40 %
b) 20 – 30 %
c) 40 – 50 %
d) 70 – 80 %
60. Ikki molekula sut kislotasining O₂ sharoitda to’liq parchalanishidan necha molekula ATF hosil bo’ladi?
a) 36 ta
b) 2 ta
c) 10 ta
d) 38 ta
61. Kichik molekulali oddiy organik moddalar qanday nomlanadi?
a) polimer
b) monomer
c) anorganik moddalar
d) nukeotid
62. Kichik molekulali organik moddalar keltirilgan javobni aniqlang.
a) pigmentlar, oqsillar, nukleotidlar
b) pigmentlar, gormonlar, aminokislotalar, kraxmal
c) pigmentlar, gormonlar, yog’lar
d) pigment, shakar, gormon, aminokislotalar
63. Axborot saqlovchi informatsion biopolimerlarni aniqlang.
a) oqsillar
b) nuklein kislotalar
c) polisaxaridlar
d) lipidlar
64. Organizmda eng muhim biopolimerlarni ko’rsating.
a) uglevodlar, oqsillar
b) oqsillar, nuklein kislotalar
c) nuleotidlar, oqsil
d) yog’lar, uglevodlar
65. Suv molekulasining bir chekkasi kuchsiz musbat zaryadga, ikkichisi manfiy zaryadga ega bo’ladi. Bunday molekula qanday nomlamadi?
a) ion
b) dipol
c) neytral molekula
d) bipolyar
66. Yorug`lik ta’sirida suvning dissotsilanish jarayoni qanday nomlanadi?
a) fotosinsibilizatsiya
b) fotoliz
c) gidroliz
d) fotopereodizm
67. Qaysi element jinsiy gormonlarning faolligini oshiradi ?
a) Co
b) Fe
c) Zn
d) Mo
68. Dezoksiriboza tarkibi ribozadan nima bilan farqlanadi ?
a) bir atom vodorod yetishmasligi bilan
b) bir atom kislorod yetishmasligi bilan
c) bir atom kislorod ortiqchaligi bilan
d) bir atom vodorod ortiqchaligi bilan
69. Nima sababdan hujayra ichidagi harorat deyarli o’zgarmaydi?
a) suv katta issiqlik sig’imiga va issiqlikni yaxshi o’tkazish xususiyatiga ega bo’lganligi uchun
b) suv kichik issiqlik sig’imiga va issiqlikni yaxshi o’tkazish xususiyatiga ega bo’lganligi uchun
c) suv katta issiqlik sig’imiga va issiqlikni yomon o’tkazish xususiyatiga ega bo’lganligi uchun
d) suv kichik issiqlik sig’imiga va issiqlikni yaxshi o’tkazish xususiyatiga ega bo’lganligi uchun
70. Mikrorganizmlardagi glikoliz jarayonida qanday moddalar hosil bo’ladi?
1.etil spirti 2.sirka kislota; 3.aseton; 4.karbonat angidrid; 5.asetat kislota; 6.sut kislota.
a) 1,4
b) 2,6
c) 3,4
d) 3,5
71. Riboza quyidagi qaysi birikmalar tarkibiga kirmaydi?
a) r-RNK
b) ATF
c) sistin
d) AMF
72. Monosaxaridlar keltirilgan qatorni aniqlang.
a) fruktoza,saxaroza
b) riboza,maltoza
c) riboza,dezoksiriboza
d) kraxmal,saxaroza
73.Glyukozaning kislorodsiz sharoitda sut kislotagacha parchalanishi tufayli ajralib chiqadigan energiyaning necha % issiqlik energiyasi sifatida tarqaladi?
a) 40
b) 50
c) 60
d)10
74. Aerob nafas olishning anerob nafas olishdan afzalligi nimada?
a) ko’p karbonat angidrid chiqadi
b) afzalligi yo’q
c) ko’p energiya ajraladi
d) ko’p kislorod chiqadi
75.Geksoza guruhiga kiruvchi moddalar-…
a) fruktoza,galaktoza
b) maltoza,saxaroza
c) riboza, dezoksiriboza
d) glyukoza, laktoza
76. 1g yog’ning to’liq parchalanishini natijasida qancha (kj) energiya ajralib chiqadi?
a) 19,8
b) 38,9
c) 17,6
d) 9,8
77. Biopolimerlar qatoriga mansub bo’lmagan qatorni aniqlang.
a) lipidlar
b) oqsillar
c) uglevodlar
d) nuklein kislotalar
78.Quyidagi oqsillardan qaysi biri albuminlarga kirmaydi?
a) qondagi oqsillar
b) no’xot oqsillar
c) tuxum oqsili
d) b va c
79. Qaysi element jinsiy gormonlarning faolligini oshiradi?
a) Co
b) Fe
c) Zn
d) Mo
80.Qanday vazifani bajaruvchi oqsillar asosan yumaloq shaklli bo’ladi?
a) katalizatorlik
b) xarakat
c) sintezlovchilik
d) katalizatorlik,transport
81. Biopolimerlar funksiyasiga ko’ra necha xil bo’ladi?
a) 2.
b) 3
c) 4
d) 5.
82. Qaysi oqsillar yadro va sitoplazmaning ajralmas qismi hisoblanadi?
a) nukleoproteinlar
b) albuminlar
c) globulinlar
d) lipoproteinlar
83 . Murakkab yog’larning qaysi turi tashish vazifasini bajaradi?
a) glikolipid
b) lipoprotein
c) fosfolipid
d) steroidlar
84. Qaysi moddadan o'simlik va hayvonlar o'ziga suvni yuqtirmaslik maqsadida foydalanadi?
a) oddiy lipidlar
b) murakkab lipidlar
c) oqsillar
d) uglevodlar
85. B₁₂ vitamini tarkibida qaysi element bo’ladi va bu vitaminning funksiyasi nima?
a) Mg, katalizator
b) Ca, qon xosil bo’lish
c) Co, qon xosil bo’lishida
d) Co, qon aylanishda.
86.DNK ning bir zanjiri TASSGTTAAAGSAST ni teskari transkripsiyalanganda m-RNK molekulasi nechta aminokislotani kodlaydi?
a) 5 ta
b) 4 ta
c) 3 ta
d) 2 ta
87. Quyidagi organizmlarning qaysi birida hujayra qobig’i xitin moddasidan tuzilgan?
1.lishaynik 2.zamburug’lar 3.bakteriyalar 4. suvo’tlar 5.hasharotlar 6.yuksak o’simliklar
a) 1.2
b) 2.5
c) 1.2.4
d) 1.2.5
88. Hujayraning 98 % ni qaysi elementlar tashkil qiladi ?
a) vodorod, kislorod, karbon, azot, suv
b) suv, kislorod, vodorod, azot
c) vodorod, kislorod, karbon, azot
d) suv, oltingugurt, fosfor, azot
89. ATF tarkibidagi uchunchi fosfat kislotaning ajiralishi natijasida qancha energiya ajraladi ?
a) 40 kj
b) 17.6 kj
c) 38.9 kl
d) 80 kj
90. Bir molekula glyukoza sintezlash uchun qancha CO₂(a) va ATF (b) sarflanadi ?
a) a – 18; b – 6
b) a – 6 ; b – 18
c) a – 12 ; b – 18
d) a – 6 ; b – 12
91. DNK molekulasining tarkibida 1222 adenin nukleotidi bor. Adenin nukleotidi umumiy nukleotidlarning 26%-ini tashkil qilsa, bu holda DNK ning tarkibida umumiy nukleotidlarning soni nechtaga teng ?
a) 2350 ta
b) 4700 ta
c) 3540 ta
d) 13500 ta
92. DNK tarkibiga kiruvchi guaninli nukleotid tarkibini aniqlang ?
a) guanin-riboza-fosfat kislata qoldig`i
b) guanin-sitozin-fasfat kislota qoldig`i
c) guanin-dezoksiriboza-fosfat kislota qoldig`i
d) guanin-maltoza-fasfat kislata qoldig`i
93. Agar DNK uzunligi 183.6 nm ga teng bo`lib, undagi qo`shni nukleotidlar orasidagi masofa 0.34 nm ga teng bo`lsa ,ushbu DNK fragmentida nechta nukleotidlar bor va ular nechta aminokislatalarni kodlaydilar?
a) 536 ta 1800 ta
b) 5480 ta 180 ta
c) 540 ta 180 ta
d) 1080 ta 180 ta
94. Agar vazopressinning iRNK molekulasida 9 ta kodon bo`lsa, u nechta nukleotiddan tashkil topgan bo`ladi ?
a) 9 ta
b) 54 ta
c) 3 ta
d) 27 ta
95. Hujayraning buferlik xususiyati nimaga bog`liq ?
a) oqsilning miqdoriga
b) tuzlarning aralashmasiga
c) barcha biopolimerlar aralashmasiga
d) suvning miqdoriga
96. Moddalar almashinuvining dastlabki (1) oraliq (2) va oxirgi (3) boshlangichlarini aniqlang ?
a) ovqat hazm qilish b) keraksiz mahsulotlarni tashqariga chiqarish c) hujayrada sodir bo`ladigan jarayonlar
a) 1c, 2b, 3a
b) 1c, 2a, 3b
c) 1a, 2b, 3c
d) 1a, 2c, 3b
97. Halqasiz aminokislatalar qatoriga kirmaydigan aminokislotalarni aniqlang ?
a) serin, valin
b) gistidin, triptofan
c) lizin, arginin
d) gistidin, glitsin
98. Monomerga ega bo`lmagan biomolekulani ko`rsating ?
a) oqsil
b) lipid
c) uglevod
d) nuklein kislota
99. Hujayra kimyoviy tarkibini va ularda sodir bo’ladigan kimyoviy jarayonlarni o’rganishga katta hissa qo’shgan o’zbek olimlarni ko’rsating.
a) Yo. To`raqulov, B.Toshmuhamedov
b) M.Mavlonoy, M.Mirzayev
c) S.N.Alimuhamedov, V.V.Yaxontov
d) M.Muzaffarov, S.Asqarov
100. DNK ning qaysi nukleotidlari o`rtasida vodorod bog`lari hosil bo`ladi va bog`larni soni nechta ?
a) A va T (2) G va S (3)
b) A va G (2) Tva S (2)
c) A va S (3) G va T (3)
d) A va T (2) G va S (2)
101. DNK (a) va RNK (b) tarkibidagi azotli asoslarni juftlab ko’rsating.
1.adenin 2.ATF 3.ADF 4.guanin 5.sitozin 6.timin 7.uratsil
a) a-1.4.5.6 b-1.4.5.7
b) a-1.2.4.5 b-1.4.5.7
c) a-1.4.5.6 b-1.4.5.6
d) a-1.2.4.5 b-1.4.3.5
102. DNK molekulasi 12 juft bo’lgan nukleotiddan iborat.Agar asoslar orasidagi masofa 3.4 A bo’lsa,mazkur DNK bo’lagining uzunligini toping?
a) 34
b) 40.8
c) 3.8
d) 4.08
103. Nechta triplet kod aminokislotalarni kodlashda ishtirok etadi?
a) 61 ta
b) 64 ta
c) 3 ta
d) 20 ta
104. Qaysi polisaxaridlar hujayra devorini hosil qilmaydi?
1. xitin 2.kraxmal 3. saxaroza 4. glikogen 5. maltoza 6.sellyuloza
a) 1.2.3
b) 2.4
c) 4.5.6
d) 1.3.5.6
108. DNK molekulasining tarkibida 3125 adenin nukleotidi bor . Adenin nukleotidi umumiy nukleotidlarning 20 % - ini tashkil qilsa, bu holda timin nukleotining soni nechtaga teng ?
a) 3125
b) 6250
c) 9375
d) 4320
109. DNK molekulasi tarkibida (T) timin nukleotidi umumiy zanjirining 16% ni tashkil etadi .Qolgan nukleotidlarning har biri necha foizini tashkil qiladi ?
a) A – 32, G – 32, S – 32
b) A – 34, G – 16, S – 16
c) A – 16, G – 34, S – 34
d) A – 16, G – 16, S – 16
110. Anaerob parchalanish reaksiyasida glyuko`zaning sut kislatasigacha parchalanishi natijasida ajiralib chiqayotgan energiyaning necha % issiqlik energiyasi sifatida tarqalib ketadi ?
a) 40 %
b) 60 %
c) 50 %
d) 70 %
111. Insulin gormoni qanday tabiatli modda ?
a) oqsil
b) lipid
c) uglevod
d) nukleotid
112. Hujayraning qaysi qismida DNK molekulasi uchraydi?
a. yadro b. sitoplazma c. lizosomada d. Golji apparati e. mitaxondriya f. xloroplastlarda
a) a, c, e
b) a, e, f
c) d, e, f
d) a, b, c
113. DNK ning ikki xissa ortishi nima deyiladi ?
a) reduplikatsiya
b) degeneratsiya
c) renaturatsiya
d) denaturatsiya
114. Halqali aminokislotalar qatoriga kirmaydiganlarini aniqlang ?
a) fenilalanin, tirozin
b) gistidin, triptofan
c) serin, tirozin
d) alanin, valin
115. RNK tarkibiga kiruvchi guaninli nukleotid tarkibini aniqlag ?
a) guanin-riboza-fosfat kislota qoldig`i
b) guanin-dezoksirboza-fosfot kislata qoldig`i
c) guanin-sitozin-fosfat kislota qoldig`i
d) guanin-maltoza-fosfat kislota qoldig`i
116. DNK molekulasi muayyan fragmentining uzunligi 73,1nm ga teng. DNK molekulasidagi nukleoditlar orasidagi masofa 0,34 nm ga teng bo’lsa, ushbu fragmentda nechta nukleodit bor?
a) 21,5
b) 305
c) 230
d) 215
117. Hujayradagi ATF sintezida qatnashuvchi organoid (lar) ni belgilang.
1.mitoxodriya 2.lizosoma 3.xloroplast 4.golji majmuasi 5.endoplazmatik to’r
a) 2,4,5
b) 1,3
c) 1
d) 2
118. Agar vazopressin oqsilining sintezini amalga oshiruvchi iRNK molekulasida 9 ta kodon bo’lsa, uning uzunligi toping? ( nukleotidlar orasidagi masofa 3,4 A ga teng) .
a) 81,5
b) 243
c) 91,8
d) 27
119. Sintez (1) va parchalanish (2) reaksiyalarida qanday jarayonlar kuzatiladi?
a) energiya sarflanishi b) energiya ajraladi c) oddiy moddalardan murakkab moddalar hosil bo’ladi d) murakkab moddalardan oddiy moddalar hosil bo’ladi
a) 1-b,d, 2-a,c
b) 1-a,c, 2-b,d
c) 1-a,d, 2-b,c
d) 1-b,c 2-a,d
120. ATF tarkibida qanday azotli asos (1) va monosaxarid (2) bo’ladi?
a) adenin b) guanin c) glyukoza d) riboza e) dezoksiriboza f) uratsil
a) 1-a, 2-e
b) 1-a, 2-d
c) 1-b, 2-c
d) 1-f, 2-e
121. Axborot tashuvchi iRNK tarkibida nukleoditlar quyidagi nisbatda uchraydi:
guanin-31, uratsil-19, sitozin-21, adenin-29,
Mazkur iRNK molekulasi asosida uning sintezida ishtirok
etgan DNK molekulasining tarkibidagi nukleoditlar miqdorini aniqlang.
a) T=19; A=29; G=21; S=31
b) T=29; A=29; G=31; S=31
c) T=48; A=48; G=52; S=52
d) T=29; A=19; G=21; S=31
122. Quyidagi qaysi jarayonlar fotosintezda kuzatiladi?
a) suv va CO₂ dan uglevodni sintezlanishi b) quyosh energiyasining kimyoviy energiyaga aylanishi c) erkin O₂ ning hosil bo’lishi d) ATF sintezlanishi e) uglevod va oqsillarning parchalanishi f) quyosh energiyasining mexanik energiyaga aylanishi
a) a,b,c,d
b) e,f
c) a,b
d) c,d
123. Quyidagi birikmalardan qaysi birining monomerlari glyukoza hisoblanmaydi?
1.kraxmal 2.albumin 3.glikogen 4.globulin 5.selluloza
a) 2,4
b) 1,2,3
c) 2,3,5
d) 2,3
124. Agar DNK molekulasida A-600, G-2400 ta bo’lsa, ushbu molekulaning reduplikatsiyasida qancha va qanday nukleotidlar ishtirok etadi?
a) 600-A, 2400-G
b) 600-A, 600-G
c) 1200-C, 4800-T
d) 600-T, 2400-C
125. Tirik organizmlarga xos bo’lgan qo’zg’aluvchanlikni amalga oshirishni ta’minlaydigan ionlarni ko’rsating?
a) Fe⁺², Ca⁺², P
b) OH, HCO₃
c) K⁺, Na⁺, Ca⁺²
d) H₂ PO₄ , HPO^-2₄
126. DNK molekulasining tarkibida 1222 adenin nukleotidi bor. Adenin nukleotidi umumiy nukleotidlarning 26 % ini tashkil qilsa bu holatda guanin nukleotidining soni nechaga teng?
a) 1128
b) 2256
c) 2444
d) 1222
127. DNK molekulasi muayyan fermentning uzunligi 33.32 nm, DNK molekulasidagi nukleotidlar orasidagi masofa 0.34 nm ga teng. Ushbu DNK fragmentida nechta nukleotid bor?
a) 89
b) 196
c) 98
d) 133
128. Agar DNKdagi qo`shni nukleotidlar orasidagi masofa 0.34 nm ekanligini hisobga olsak, 90 ta aminokislotadan iborat oqsilni kodlovchi DNK fragmentidagi nukleotidlar sonini va DNK uzunligini toping.
a) 270 ta, 91,8 nm
b) 90 ta, 91,8 nm
c) 540 ta, 91,8 nm
d) 270 ta, 94 nm
129. Spirtli achish deb nimaga aytiladi?
a) glyukozaning kislorodsiz sharoitda etil spirti va CO₂ gacha parchalanishi
b) glyukozaning kislorodli sharoitda etil spirti, sut kislota va CO₂ gacha parchalanishi
c) glyukozaning kislorodli sharoitda etil spirti va suvgacha parchalanishi
d) etil spirti bilan CO₂ ishtirokida disaxaridlarni sintez- lanishi
130. 5 kunda odam o`rtacha qancha (gr) kislorod (a) va tuz (b) o`zlashtiradi?
a) a-500, b-4300
b) a-4800, b-500
c) a-4300, b-500
d) a-430, b-50
131. Halqali (a) va haqlqasiz (b) aminokislotalarni aniqlang.
1. alanin 2. fenilalanin 3. treonin 4. tirozin 5. triptofan 6.arginin
a) a-1, 3, 6; b-2, 4, 5
b) a-2, 4, 5; b-1, 3, 6
c) a-2, 4, 6; b- 1, 3, 5
d) a-1, 2, 3; b-4, 5, 6
132. Anorganik moddalardan organik moddalarni sintez qilish qobiliyatiga ega bo`lmagan organizmlar nima deb ataladi?
a) fototroflar
b) xemotroflar
c) geterotroflar
d) autotroflar
133. Hujayra membranasi tarkibida uchraydigan lipidlarni belgilang.
1. fosfolipid 2. lipoprotein 3. organik kislota 4. mum 5. glikolipid 6. murein
a) 1, 2, 4, 6
b) 1, 2, 3, 6
c) 3, 4, 6
d) 1, 2, 5
134. Mikroelementlarga kirmaydigan qatorni belgilang.
a) K, Cl, Mg
b) Zn, Cu, Ca
c) Co, Cu, F
d) P, S, Fe
135. Barg sathi katta bo’lgan o’simlikni aniqlang.
a) qayrag’och
b) otquloq
c) yantoq
d) tarvuz
136. Labaratoriya sharoitida bargni qanday rangsizlantirish mumkin?
a) yod eritmasi
b) kislota eritmasi
c) spirt eritmasi
d) NaCl eritmasi
137. Sut kislotani oksidlanishi natijasida qancha miqdorda CO₂ (a) va ATF (b) hosil bo’ladi?
1-3; 2-6; 3-36; 4-2; 5-18
a) a-2 b-3
b) a-1 b-5
c) a-2 b-5
d) a-2 b-4
138.Getrosiklik aminokislotani ko’rsating.
a) gistidin
b) tiriozin
c) trionin
d) fenilallanin
139. 790 ta aminokislotani kodlovchi nukleotidlarning DNK zanjiridagi soni, i-RNK ni uzunligi, m-RNK dagi mononukleotidlarni soni, oqsilning molekulyar massasi
( aminokislota 138 D)
a) 2370/805.8/2370/109020
b) 4740/80.58/2370/109020
c) 2370/80.58/ 4740/94800
d) 4740/805.8/2370/94800
140.DNK ning bir zanjiri TASSGTTAAAGSAST ni teskari transkripsiyalanganda m-RNK molekulasi nechta aminokislotani kodlaydi?
a) 5 ta
b) 4 ta
c) 3 ta
d) 2 ta
141. Hujayra ichida haroratning bir xilda saqlanishida qaysi modda eng muhim rol o’ynaydi?
a) suv
b) mineral tuzlar
c) oqsil
d) kislota va ishqorlarning anionlari
142. DNK bo’lagi tekshirilganda, unda 100000 ta vodorod bog’ mavjudligi aniqlandi. Agar bu bog’larning 60% ini G-S juftligi hosil qilsa, DNK bo’lagining uzunligi qancha?(qo’shni asoslar orasidagi masofa 0.34 nm)
a) 13600 nm
b) 27200 nm

c) 34000 nm

d) 3400 nm
143. DNK bo’lagi tekshirilganda, unda 100000 ta vodorod bog’ mavjudligi aniqlandi. Agar bu bog’larning 40% ini A-T juftligi hosil qilsa, bu bo’lakning uzunligi qancha?( qo’shni asoslar orasidagi masofa 0.34 nm)
a) 13600 nm
b) 27200 nm
c) 34000 nm
d) 3400 nM
144. Barcha tirik organizmlar energiya olish turiga qarab qanday guruhlarga bo’linadi?
a) avtotrof, saprofit, parazit
b) fototrof, xemotrof
c) fototrof, geterotrof
d) avtotrof, geterotrof
145. Amilaza fermenti kraxmalga qanday ta’sir ko’rsatadi?
a) shakargacha parchalaydi
b) suv va CO₂ gacha parchalaydi
c) sellulozaga aylantiradi
d) glikogenga aylantiradi
146. Qaysi biomolekulalar nuklein kislota tarkibida bo’lmaydi?
a) riboza, dezoksiriboza
b) glyukoza, aminokislota
c) adenin, guanin
d) riboza, dezoksiriboza, azotli asoslar
147. Hujayra membranasi tarkibida uchraydigan lipidlarni belgilang.
1. fosfolipid 2. lipoprotein 3. organik kislota 4. mum 5. glikolipid 6. murein
a) 1,2,3,6
b) 1,2,4,6
c) 1,2,5
d) 3,4,6
148. Tirik organizmlarga xos bo’lgan qo’zg;aluvchanlikni amalgam oshirishni ta’minlaydigan ionlarni ko’rsating.
a) H₂PO₄, HPO₄^-2
b) OH^-, HCO₃^-
c) Fe⁺², Ca⁺², P
d) K⁺, Na⁺, Ca⁺²
149. Umurtqali hayvonlarda qaysi modda issiqlikni saqlash vazifasini bajaradi?
a) glikogen
b) yog’
c) oqsil
d) uglevod
150. O’simlik (1) va hayvon (2) hujayralarida qaysi organik birikmalar ko’p uchraydi?
a) uglevod b) oqsil c) koferment d) nuklein kislota
a) 1-c, 2-d
b) 1-a, 2-b
c) 1-a, 2-d
d) 1-b, 2-a
151. Genetik kodga xos bo`lmagan xususiyatni aniqlang ?
a) bitta triplet bir nechta aminokislatni kodlaydi
b) bitta triplet bitta aminokislatani kodlaydi
c) genlarning mustaqil irsiylanishi
d) genlarni birikkan holda irsiylanishi

40. Organizmlarni ko’payishi va individual rivojlanish. Ontogenez

1. Bir yillik ikki uyli o’t o’simlik berilgan qatorni aniqlang.

a) rezavor ismaloq
b) turkiston ismaloq
c) ebalak
d) baliqko’z
2. Ildizpoyasi va tugunagi bo`lgan o`simlikni belgilang.
a) salomalaykum
b) kartoshka
c) ajriq
d) bug`doyiq
3. Qaysi ildizpoyali o`simliklarda ildizpoyadan tashqari tuganaklar ham hosil bo`ladi?
a) ajriq
b) qamish
c) g`umay
d) salomalaykum
4. Quyidagi o’simliklarning ko’payish usullari bo’yicha juftlab ko’rsating.
1. hilol 2.molodilo 3. elodeya 4. g’umay
a.ildizpoya b. ajratuvchi kurtak c. novda d. piyozbosh
a) 1-a: 2-b: 3-c: 4-a
b) 1-b: 2-a: 3-d: 4-c
c) 1-c: 2-a: 3-b: 4-a
d) 1-b: 2-d: 3-a: 4-c
5. Gaploid va diploid to’plamli hujayraning urug’lanishi natijasida poliplodiyada qanday zigota hosil bo’ladi?
a) gaploid
b) diploid
c) triploid
d) tetraploid
6. Gulli o`simliklarni murtak xaltasida qanday hujayralar bo`ladi?
a) diploid tuxum hujayra
b) gaploid markaziy hujayra
c) gaploid tuxum hujayra
d) gaploid tuxum hujayra va diploid markaziy hujayra
7. Yopiq urug`lilarning qaysi a’zosida gametogenez jarayonida gametalar hosil bo`ladi?
a) barg
b) meva
c) gul
d) urug`
8. Savatcha to`pgulli o`simliklarning aniqlang .
1. g`o`za 2.olma 3. sabzi 4. bo`tako`z 5. dastargul 6. qo`qongul
a) 4.5.6
b) 5.6.7
c) 1.2.3
d) 2.4.5
9. Gulli o`simliklarning qo`sh urug`lanishi natijasida hosil bo`lgan zigota va triploidli hujayralarning bo`linishidan nima hosil bo`ladi?
1 urug` po`sti 2 urug`palla 3 murtak 4 endosperm 5 meva
a) 1.2
b) 2.3
c) 3.4
d) 4.5
10. Gulli o`simliklar endospermasida xromosoma to`plami qanday bo`ladi?
a) diploid
b) gaploid
c)poliploid d) triploid
11. Urug`ning qaysi qismida xromasomalar to’plami triploid bo`ladi?
a) urug`po`sti
b) urug` yo`li
c) urug` murtagi
d) urug` endospermi
12. Organizmda qaysi hujayralar butun hayoti davomida tinmasdan bo`linish xususiyatiga ega?
a) nerv, muskul
b) eritrotsitlar, nerv
c) ichak va o`pka epiteliysi
d) teri, muskul
13. Yetuk bosqichga o`tganda so`ng bo`linmaydigan hujayralarni belgilang ?
a) nerv, o`pka
b) nerv, eritrotsitlar
c) teri, eritrotsitlar
d) o`pka, teri
14. Spermatozoid hujayrasini qaysi organoid energiya bilan ta’minlaydi?
a) yadro
b) akrosoma
c) mitaxondriya
d) golji apparat
15. Interfaza qanday davrlardan iborat ?
1.mitozondan keyin 2. mitoz 3. sintezdan oldingi 4. sintez davri 5. sintezdan keyin
a) 1.2.4
b) 3
c) 3.4.5
d) 1.2.3.4
16. Blastula bosqichlaridagi hujayralarning o`xshashligi
(1) va farqi (2) ni toping.
a. barcha hujayralari mitoz usulda bo`linadi
b. diploid to`plamga ega c. sariqlik miqdori bir xil d. sariqlik miqdori turli xil
a) 1 – a / 2 – c
b) 1 – a ,c / 2 – b
c) 1 – a ,b / 2 – d
d) 1 – b / 2 – c
17. DNK reduplikatsiyasi hujayraning qaysi bo`linishi oldidan kuzatiladi ?
a) mitoz
b) meyoz
c) interfaza
d) mitoz, miyoz
18.Quyidagilardan qaysilari shakllangan spermatozoid tarkibiga kiradi?
1. yadro 2. lizasoma 3. akrosoma 4. ribasoma 5.mitaxondriya 6. sentirola 7. golji apparati
a) 1.2.3.5.6
b) 1.3.5.6.7
c) 1.3.4.5.6
d) 1.2.3.4.5
19. Akrosoma qaysi hujayraning xususiy organoidi bo`lib hisoblanadi ?
a) somatik
b) jinsiy
c) spermatozoid
d) tuxum
20. Ovogenezning yetilish davrida meyoz II dan keyin hosil bo’lgan hujayra nima deb ataladi va uning tarkibidagi xromosomalar nechta bo’ladi?
a) urug’ hujayra,yo’naltiruvchi tanacha 1n,1n
b) tuxum hujayra,yo’naltiruvchi tanacha 1n,1n
c) urug’ hujayra,yo’naltiruvchi tanacha 2n,1n
d) tuxum hujayra,yo’naltiruvchi tanacha 2n,2n
21. Odam organizimidagi eng yirik hujayrani aniqlang ?
a) tuxum hujayra
b) leykotsitlar
c) eritrotsitlar
d) trombatsitlar
22. Tuxum hujayrani boshqa hujayradan saosiy farqini aniqlang.
a) o`lchamining juda katta bo`lishi
b) o`lchamining juda kichikligi
c) xromosoma to`plamining diploid bo`lishi
d) o`lchamining tez o`zgarib turishi
23. Qanday ko`payishda genlar sporalar yoki tana hujayralar
orqali nasldan – naslga o`tadi?
a) jinssiz va vegetativ
b) jinsiy va jinssiz
c) vegetativ va jinsiy
d) shizogoniya va jinsiy
24. Hujayra markazi sentriolalari juft – juft bo`lib bir – biridan itarila boshlashi mitozning qaysi bosqichida amalga oshadi ?
a) profaza
b) metofaza
c) anafaza
d) telofaza
25. Qaysi jarayon natijasida hujayraning diploid to`plami tarqaladi ?
a) gametogenez
b) ovogenez
c) spermotogonez
d) urug`lanish
26. Mitozning qaysi fazasida xromatidlar bir – biridan tamomila ajralib xar biri alohida xromasomaga aylanadi ?
a) anafaza
b) profaza
c) metafaza
d) telofaza
27. Zigota ko`p hujayrali organizmning qanday bosqichi hisoblanadi ?
a) bir hujayrali
b) urug`langan
c) ko`p hujayrali
d) urug`lanmagan
28. Mitozning qaysi fazasi oxirida sitoplazmalarning ikkiga ajralishi kuzatiladi ?
a) metafaza
b) profaza
c) anafaza
d) telofaza
29. Xromasomalarning spiralga o`ralib katalashishi va uzayishi qaysi fazada boshlanadi ?
a) profazada
b) metofazada
c) anafazada
d) telofazada
30. Shizogoniya usulida ko`payish qanday amalga oshadi ?
a) yadro ko`p bo`laklarga bo`linadi va uning atrofini sitoplazma o’raydi
b) sitoplazma bo`linib yadrolarni o`raydi
c) bitta hujayradan bir qancha hujayra hosil bo`ladi
d) hujayralar qalin po`st bilan o`raladi
31. Metamorfoz usulda rivojlanuvchi organizm berilgan qatorni aniqlang?
a) jigar qurti
b) okun
c) agama
d) tez kaltakesak
32. Shizogoniya usulida ko`payish qaysi organizm uchun xos ?
a) suvo`tlar
b) bakteriyalar
c) viruslar
d) sporali o`simliklar
33. Qanday bo`linish tufayli avlodlar almashinuvi davomida xromosomalar sonining doimiyligi o`zgarmaydi ?
a) mitoz
b) meyoz
c) endomitoz
d) mitoz
34. Berilganlardan bir hujayrali organizimlarning jinssiz ko`payish usullarini aniqlang ?
1 bo`linish 2 vegetativ 3 shizogoniya 4 sporalar hosil qilish
5 kurtaklanish 6 poliembrional ko`payish 7 pratenogenez
a) 3.1.5.4
b) 2.3.7.5
c) 5.4.3.7
d) 4.5.7.2
35. Shizogoniyada …
a) yadro bo`laklari bo`ylab sitoplazma bo`linmaydi
b) faqat yadro bo`laklari bo`linadi
c) yadro ko`p bo`laklarga bo`linadi,keyin yadroni sitoplazma o`rab oladi
d) faqat sitoplazma bo`laklarga bo`linadi
36. Yadrocha hujayraning qaysi holatida mavjud bo`ladi ?
a) profazada
b) anafazada
c) metafazada
d) interfazada
37. Meyoz jarayoniga xos belgilarni aniqlang ?
1 qiz hujayralarda xromasomalarning diploid to`plami bo`ladi
2 bitta ona hujayradan to`rtta qiz hujayralar hosil bo`ladi
3 irsiy axborot qiz hujayralariga to`liq o`tadi
4 har xil genetik xususiyatga ega bo`lgan hujayralar hosil bo`ladi
5 metafazada xromosomalar ekvator tekisligida joylashadi
6 qiz hujayralarda xromasomalarning gaploid to`plami bo`ladi
7 xromasomalarning yangi kombinatsiyasi bo’ladi
8 anafazada xromatidlar qutblarga tarqaladi
a) 7.2.6.4
b) 8.1.7.4
c) 7.5.8.6
d) 2.3.6
38. Erkak va urg`ochi echkining tana hujayralarida 60 tadan xromosoma bor. Ularning:
1) tuxum hujayrasida 2) urug` hujayrasida 3) urug`langan tuxum hujayrasida 4) yangi tug`ilgan uloqchalarning somatik hujayrasida qancha xromasoma borligini aniqlang ?
a) 1 – 30, 2 – 30, 3 – 60, 4 – 60
b) 1 – 60, 2 – 30, 3 – 30, 4 – 30
c) 1 – 30, 2 – 60, 3 – 30, 4 – 60
d) 1 – 22, 2 – 22, 3 – 44, 4 – 44
39. Hujayraning qaysi bo`linishida xromosomalar soni ikki marotaba kamayadi ?
a) mitoz
b) oddiy bo`linish
c) amitoz
d) meyoz
40. Meyozning qaysi bosqichida gomologik xromasomalarning konyugatsiyasi sodir bo`ladi ?
a) profaza ll
b) telofaza ll
c) profaza l
d) anafaza l
41. Eng sodda tuzilgan bir hujayrali hayvonlarning ko`payish usulini belgilang ?
a) spora hosil qilib
b) mitoz
c) vegetativ ko`payish
d) teng ikkiga bo`linish
42. Urug`langan tuxum hujayra qanday atalishini belgilang ?
a) zigota
b) spora
c) gameta
d) zoospora
43. Meyoz bo`linish tirik mavjudotlarning qaysi guruhlari uchun xos ?
a) o`simlik va hayvon
b) o`simlik, hayvon va bakteriya
c) o`simlik, hayvon va ko`k – yashil suvo`tlari
d) o`simlik, hayvon, bakteriya va ko`k – yashil suvo`tlari
44. Meyozni biologik ahamyati nimadan iborat ?
a) xromasomalar sonining ikki xissa kamayishi, gaploid gametalar hosil bo`lishi
b) xromasomalar sonini ikki xissa ko`payishi va diploid to’plamning hosil bo`lishi
c) ikki marta ketma – ket bo`linishni yuzaga kelishi
d) xromosomalar sonining o`zgarmasligi
45. Zigotaning yadrosi qanday yo`l bilan bo`lina boshlaydi ?
a) meyoz
b) amitoz
c) mitoz
d) endomitoz
46. Meyoz jarayonida gomologik xromasomalar o`zaro o’xshash qismlari bilan almashinadi. Bu hodisa nima deb ataladi?
a) genlar birikishi
b) urug`lanish
c) divergentsiya
d) konyugatsiya
47. Quyida keltirilgan belgilarning qaysi biri sporalar uchun xos hisoblanadi ?
a) diploid hujayralar, jinssiz ko`payadi
b) diploid hujayralar, jinsiy yo`l bilan ko`payadi
c) gaploid hujayralar, jinssiz ko`payadi
d) gaploid hujayralar, jinsiy yo`l bilan ko`payadi
48. Gulli o`simliklarda erkak gametalar qayerda yetiladi ?
a) changchi changdonida
b) changchi ipida
c) urug`chi ustunchasida
d) urug`chi tugunchasida
49. Jinsiy ko`payishning jinssiz ko`payishdan afzalligi nimada?
a) vegetativ ko`payishni tezlashtiradi
b) jinsiy ko`payishda zigotaning xromasomasi gaploid holatda qoladi
c) ota bilan ona irsiy belgilarining birlashib olishiga imkoniyat yaratadi
d) zigota xromasomaning tetralpoid bo`linishiga imkoniyat yaratadi
50. Mitozning qaysi fazasida gomologik xromasomalar bir – biriga birikib krossingoverlashadi ?
a) profaza l
b) profaza ll
c) metafaza ll
d) interfaza
51. Birlamchi jinsiy hujayralar qanday yo`l bilan ko`payadi ?
a) meyoz
b) mitoz
c) amitoz
d) endomitoz
52. Hujayra bo`linishini qaysi bosqichida DNK sintezi amalga oshadi ?
a) profaza
b) interfaza
c) anafaza
d) metafaza
53. Mitozning biologik ahamyatini belgilang.
a) hujayra sonini tez kamayishi
b) hujayraning o`sishini ta’minlaydi
c) xromasomlar sonining qiz hujayralariga teng taqsimlanishi
d) xromosomalar sonining hujayralarga teng taqsimlanmasligi
54. Interfazaning S(sintez) – davrida qanday jarayon amalga oshadi ?
1 DNK miqdori ikki xissaga ortadi 2 tubulin oqsili sintezlanadi 3 sentriolalar soni ikki xissaga ortadi 4 hujayra o`sadi 5 DNK sintezi uchun zarur bo`lagn fermentlar sintezlanadi 6 RNK sintezlanadi
a) 1.2.5
b) 3.6
c) 2.4.6
d) 2.3.5
55.Mitozning telofaza bosqichida qanday jarayon kuzatiladi ?
1 yadro qobig`i erib ketadi 2 xromasomalar qutblarga to`planadi 3 bo`linish dukini hosil bo`lishi tugallanadi 4 yadro qobig`i hosil bo`ladi 5 mikronaychalar qisqarib xromatidlarni qutblarga tortadi 6 yadro qaytadan shakllanadi 7 sitotomiya kuzatiladi
a) 1.3.5.7
b) 1.2.3.4
c) 2.3.5.6
d) 2.4.6.7
56. Mitozning profazasida qanday jarayon kuzatiladi?
1.xromasomalarning har qaysisi 2 ta xromatidlardan iborat bo’ladi 2. bo’linish dukining shakllanishi tugallanadi
3. xromasoma yorug’lik mikroskopda ko’rinadigan bo’lib qoladi. 4. sentriolalar bir-biridan itarila boshlaydi 5.mikronaychalar bo’linish dukini hosil qiladi 6.xromatidlar bir-biridan ajraladi
a) 1.3.4.5
b) 1.2.5.6
c) 2.3.4.6
d) 1.2.3.5
57. Gametogenez nima?
a) spermatozoidlarni rivojlanishi
b) faqat tuxum hujayrani rivojlanish jarayoni
c) jinsiy hujayralardagi konyugatsiya va krossingover jarayoni
d) jinsiy hujayralarning rivojlanishi
58. Somatik hujayralar berilgan qatorni belgilang.
1. teri 2. tuxum 3.mushak 4.spermiylar 5.qon 6.gametalar 7.nerv
a) 1.3.5.7
b) 1.2.3.4
c) 2.4.6.7
d) 1.3.4.6
59. Ko’p yadroli hujayralar hosil bo’lishiga sabab nima?
a) mitozda kariokinez amalga oshmasligi
b) mitozda sitokinezni amalga oshmasligi
c) hujayrada interfaza davrini o’tmasligi
d) kariokinez bilan sitokinezni bir paytda amalga oshishi
60. Mitozning metafazasida qanday jarayonlar kuzatiladi?
1 yadrocha yo’qoladi 2 yadro qobig`i erib ketadi 3 bo`linish dukini hosil bo`lishi tugallaniladi 4 xromasomalar ekvator chizig’ida bir qator bo`lib joylashadi 5 har bir xromasoma mikronaychaga sentromerasi orqali bitikadi 6 xromatidalar bir – biridan ajiraydi
a) 1.5.6
b) 3.4.5
c) 2.4.1
d) 3.4.2
61. Homilaning mezoderma qavatidan qanday to’qima va organlar sistemasi rivojlanadi?
1. hazm bezlari 2. nerv sistemasi 3. nerv to’qimalari
4. biriktiruvchi to’qimalar 5. muskul 6. ichak epiteliysi 7.yurak-qon tomir 8. siydik-tanosil
a) 1.3.5.7
b) 2.3.4.5
c) 4.5.7.8
d) 3.4.5.6
62. Mitozning anafazasida qanday jarayonlar kuzatiladi?
1. xromasoma xromatidalarni birlashtirib turuvchi belbog’ uziladi 2. xromatidalar bir-biridan itariladi 3. xromatidalar bir-biridan ajraladi 4. xromatidlarni har biri alohida xromasomalarga aylanadi 5. sitokinez kuzatiladi 6. xromasoma qutblarga tarqala boshlaydi
a) 1.2.5.4
b) 2.3.4.5
c) 1.3.4.6
d) 1.2.5.6
63. Mitoz natijasida ….
1. hujayralar soni ortadi 2. organizmlar o’sadi 3. o’lgan hujayra tiklanadi 4. jinssiz ko’payish amalga oshadi 5.urug’ hujayra hosil bo’ladi 6. tuxum hujayra hosil bo’ladi 7. gametalar hosil bo’ladi
a) 3.6.7.1
b) 2.4.5.7
c) 1.3.5.7
d) 2.4.6.1
64. Mitoz sikli qanday davrlarni o’z ichiga oladi?
a) mitoz va sintez
b) mitoz va interfaza
c) DNK va RNK sintezi
d) sintez va profaza
65. Profazaning qaysi vaqtida yadrocha yo’qolib ketadi?
a) sentriolalar bir-biridan itarila boshlagan vaqtda
b) sentriolalar bo’linish dukini hosil qilganda
c) bo’linish dukining shakllanishi tugaganda
d) xromasomalar yorug’lik mikroskopida ko’rinadigan bo’lganda
66. Mitoz bo’linish natijasida baqada qanday hujayralar hosil bo’ladi?
a) urg’ochi gameta
b) erkak gameta
c) erkak va urg’ochi gameta
d) diploid somatik hujayra
67. Mitozning qaysi fazasida xromatidalar hujayraning qutblari tomon tarqala boshlaydi?
a) profazada
b) metafazada
c) anafazada
d) telofazada
68. Urug’don va tuxumdonning yetilish zonasidagi bo’linishlardan so’ng nechtadan spermatozoid va tuxum hujayralar hosil bo’ladi?
a) 2 ta va 2 ta
b) 1 ta va 4 ta
c) 4 ta va 1 ta
d) 3 ta va 1 ta
69. Meyozning oxirida nechta tuxum hujayra hosil bo’ladi?
a) 2 ta
b) 3 ta
c) 4 ta
d) 1 ta
70.Meyoz natijasida qanday hujayralar hosil bo’ladi?
a) urg’ochi gametalar
b) erkak gametalar
c) erkak va urg’ochi gametalar
d) murtak hujayralar
71. Gulli o’simliklarda tuxum hujayra qayerda yetiladi?
a) changchi changdonida
b) changdon ichida
c) urug’chi tugunchasida
d) urug’chi ustunchasida
72. Gulli o’simliklarning generativ hujayrasi mitoz bo’linishi natijasida nechta spermiy hosil bo’ladi?
a) 1 ta
b) 2 ta
c) 3 ta
d) 4 ta
73. Mitozning qaysi fazasida sentriolalar o’rtasida bo’linish duki hosil bo’ladi?
a) profaza
b) metafaza
c) anafaza
d) telofaza
74. Meyozning ikkinchi bo’linishining qaysi fazasida xromatidalar hujayraning qarama-qarshi qutblariga tarqala boshlaydilar?
a) profaza II
b) metafaza II
c) anafaza II
d) telofaza II
75. Partonogenez yo’li bilan rivojlanadigan organizmni ko’rsating.
a) yomg’ir chuvalchangi
b) oq planariya
c) odam askaridasi
d) erkak asalari
76. Organizmning urug’langan tuxum hujayradan to umri oxirigacha bo’lgan rivojlanish davri nima deb ataladi?
a) filogenez
b) ontogenez
c) orgonogenez
d) biogenetik qonun
77. Hujayraning qaysi bo’linishida xromasoma to’plami diploid holatdan gaploid holatga o’tadi?
a) amitoz
b) mitoz
c) meyoz
d) endomitoz
78. Mitoz profazasida quyidagi berilganlarning qaysi biri yo’qoladi?
a) sitoplazma
b) xromasoma
c) yadrocha
d) bo’linish duki
79. Odamda jinsiy xromasoma qancha bo’lishini belgilang?
a) 46 ta
b) 23 ta
c) 2 ta
d) 22 ta
80. Organik olamda jinsiy ko’payishning ahamiyatini belgilang.
a) jinsiy ko’payishda avlodlar ota-onaning aynan nusxasi bo’ladi
b) avlodlar bir-biridan va ota-onalardan irsiy jihatdan farq qiladi. Populyatsiyaning irsiy o’zgaruvchanligi ortadi
c) jinssiz ko’payishga qaraganda ko’proq avlod hosil bo’ladi va avlodlar irsiy jihatdan bir xil bo’ladi
d) organizmlarning ko’p avlod qoldirishdan iborat
81. Gametogenezning yetilish davrida hujayralar qanday usulda ko’payadi?
a) meyoz
b) mitoz
c) amitoz
d) endomitoz
82. Endosperm qanday hujayradan rivojlanadi?
a) cheksiz xromasoma to’plamiga ega bo’lgan hujayra
b) 3 ta xromasoma to’plamiga ega bo’lgan hujayra
c) 1 ta xromasoma to’plamiga ega bo’lgan hujayra
d) 2 ta xromasoma to’plamiga ega bo’lgan hujayra
83. Evolyutsiyada organizmlarning qaysi ko’payish usuli muhim ro’l o’ynaydi?
a) jinsiy
b) jinssiz
c) vegetativ
d) partonogenez
84. Qaysi hayvonlarda partenogenez uchraydi?
a) qo’ng’iz, chumoli
b) dafniya, asalari
c) kapalak, chivin
d) pashsha, chivin
85. Gametogenez jarayonida quyidagilardan qaysi biri kuzatiladi?
a) 1n – 2n
b) 2n – 2n
c) 2n – 4n
d) 2n – n
86. Qaysi umurtqali hayvonlarda ichki urug’lanish kuzatiladi?
1. akula 2. timsoh 3. ilon 4. baliq 5. kaptar 6. triton
a) 3.2.5
b) 1.2.4
c) 4.5.6
d) 3.4.6
87. Spermatogenezning qaysi jarayonida mitoz bo’linish kuzatiladi?
a) o’sish
b) yetilish
c) ko’payish
d) shakillanish
88. Qaysi organizmlarda gastrulyatsiya hujayralarning migratsiyasi natijasida hosil bo’ladi?
a) qushlar, sudralib yuruvchilar
b) lantsenik
c) kovakichlilar
d) amfibiya
89. Embrionning rivojlanishi jarayonida belgilarni ajralishi nima deb ataladi?
a) embrional divergensiya
b) embrional konvergensiya
c) ixtisoslashish
d) gastrulyatsiya
90. Qaysi hayvonlarning embrionlik davrida tishlari paydo bo’lib, keyin so’rilib ketadi?
a) karpsimonlar
b) kitlar
c) skatlar
d) molyuskalar
91. Ontogenez - bu organizmlarning …
a) tarixiy rivojlanishi
b) embrional rivojlanishi
c) individual rivojlanishi
d) rivojlanmasligi
92. Embirion qavatlarini belgilab bering ?
a) ektoderma, epiderma
b) mezoderma, ektoderma
c) mezoderma, ektoderma
d) mezoderma, ektoderma, epiderma
93. Postembrional rivojlanishda metamorfozsiz rivojlanadigan hayvonlarni belgilang ?
a) baqa
b) kapalak
c) qo`ng`iz
d) kaptar
94. Ontogenez qaysi paytda boshlanadi ?
a) yetuk organizm shakillanishida
b) urug` hujayrani shakillanishidan
c) tuxum hujayrani yetilishi bilan
d) tuxum hujayra urug`langandan keyin
95. Quyidagi javoblarda umurtqali hayvonlarning organlari guruhi berilgan . Shu guruhdan qaysi biri ektodermadan hosil bo`ladi ?
a) nerv sistsmasi, sezgi organlar
b) ichakning oldi va orqa qisimlari
c) ichak epiteliysi va jigar
d) muskullar, suyaklar
96. Bilvosita (postembironal) rivojlanadigan hayvonlar guruhini aniqlang ?
a) kaltakesak, tovushqon
b) kaptar, o`rgimchak
c) kana, zuluk
d) qaldirg`och, olmaxon
97. Embironal rivojlanishning qaysi davrida homilaning ektoderma, mezoderma, endoderma qavatlari hosil bo`ladi ?
a) blastula
b) organogenez
c) gastrula
d) blastomer
98.Homilaning o`zak a’zolarini aniqlang ?
1 nerv naychasi 2 yurak – tomir 3 o`pka 4 xorda 5 ichak naychasi 6 buyrak
a) 1.2.3
b) 4.5.6
c) 1.4.5
d) 3.4.5
99. Gametagenezning qaysi davrida hujayralar gaploid to`plamga ega bo`ladi ?
a) ko`payish
b) o`sish
c) shakilanish
d) yetilish
100. Endosperma nima uchun triploid to’plamga ega bo’ladi.Chunki …
a) diploid spermiy,gaploid markaziy hujayralar bilan qo’shilishidan hosil bo’ladi
b) gaploid spermiy,diploid tuxum hujayra bilan qo’shilishidan hosil bo’ladi
c) gaploid spermiy,diploid tuxum hujayra bilan urug’lanishidan hosil bo’ladi
d) gaploid spermiy,diploid markaziy hujayraning urug’lanishidan hosil bo’ladi
101. Bilvosita rivojlanishning biologik ahamyati nimadan iborat?
a) lichinkalarning faol oziqlanishi va o’sishi,yetuk organizmlarning tezroq shakllanishiga yordam beradi
b) bir turning lichinkalari va voyaga yetganda har xil sharoitda yashaganligi uchun,yashash joyi va ozuqa uchun raqobat kuzatilmaydi
c) faqat bir joyda harakatsiz yashashga moslashgan organizmlarning lichinkalari turining keng tarqalishiga yordam beradi
d) A,B,C javoblar to’g’ri
102. Voyaga yetgan davrda embrional rivojlanishning gastrula bosqichlaridagi kabi tuzilishda hayot kechiradigan hayvonni belgilang?
a) gidra
b) volvoks
c) exinokokk
d) lansetnik
103. Homilaning suyaklari…qavatidan hosil bo’ladi.
a) ektoderma
b) mezoderma
c) endoderma
d) A,B javoblar to’g’ri
104. Filoemriogenez nazaryasining asoschisi kimligini aniqlang?
a) A.N Seversov
b) K.Ber
c) A.O Kovalevskiy
d) A.I Oparin
105. Biologik atamalarni farqlang.
1.gametogenez 3.ovogenez
2.spermatogenez 4.ovotsit 5.spermatazoid
a.tuxum hujayraning rivojlanishi b.urug’ hujayraning rivojlanishi c.jinsiy hujayralarning rivojlanishi d.urug’ hujayralar e.tuxum hujayralar
a) 1-c, 2-b, 3-a, 4-e, 5-a
b) 1-b, 2-c, 3-d, 4-a, 5-e
c) 1-a, 2-d, 3-b, 4-c, 5-e
d) 1-d, 2-a, 3-c, 4-e, 5-b
106. Bilvosita postembrional rivojlanuvchi hayvon guruhini belgilang.
a) tillaqo’ng’iz,karam kapalagi
b) sudralib yuruvchilar,chuvalchangsimonlar
c) sudralib yuruvchilar,o’rgimchaksimonlar
d) sutemizuvchilar,baliqlar
107. Faqat bir joyda harakatsiz yashashga moslashgan organizmlarning keng tarqalishiga,ularning rivojlanishiga qaysi bosqich yordam beradi?
a) tuxumlari
b) kurtaklari
c) g’umbagi
d) lichinkalari
108. Organizmning tez ko’payishi va ko’p avlod hosil bo’lishi qaysi usulda amalga oshadi?
a) jinssiz
b) vegetativ
c) shizogoniya
d) jinsiy
109. Hayvonlarda meyoz qayerda sodir bo’ladi?
a) barcha bezlarda
b) jinsiy bezlarda
c) tuxum yo’lida
d) urug’ yo’li va bachadonda
110. Organizmning eng dastlabki rivojlanish bosqichini belgilang.
a) zigota
b) murtak
c) tuxum hujayra
d) somatik hujayra
111. Postembrional davrda organizm …
a) o`sadi, muhitga moslashadi
b) hujayra va to`qimalar ixtisoslashadi
c) o`zi ichki muhitini doimiyligini saqlaydi
d) yuqoridagilarning barchasi
112. Hayvonlarning mezoderma qavatida qanday a’zolar rivojlanadi ?
a) muskul, biriktiruvchi to`qima, bo`shliq devori, qon aylanish, ayrish, jinsiy sistema
b) teri, muskul
c) ovqat hazm qilish kanali, jinsiy sistemalar
d) tana devori, bo`shliq devor, epiteliy
113. Metamorfoz jarayonida baqaning dumi yo`qolib oyoqlar paydo bo`ladi. Bu qaysi gormon tasirida ro`y beradi ?
a) tiroksin
b) adneralin
c) kataxolamin
d) sekretin
114. Organizmning evalutsion rivojlanish tarixi nima deb ataladi ?
a) ontogenoz
b) gradatsiya
c) filogenez
d) evalutsion nazariya
115.Spermatozoidning qaysi qismida sentriol bo`ladi ?
a) boshchasi
b) dumi
c) yadrosi
d) bo`yni
116. Embrion varaqalari va ulardan qaysi organlar hosil bo`lishini toping?
1 ektoderma 2 endoderma 3 mezoderma 4 gastrula
a. muskul b. hid bilish c. hazm bezlari g. teri d. qon-tomirlar sistemasi j. jigar
a) 1-a va b, 2-b va g, 3-d va j
b) 1-b va g, 2-c va j, 3-a va d
c) 1-g va d, 2-a va d, 4-b va j
d) 1-g va j, 2-a va g, 3-a va j
117. Nima hosil bo’lishi bilan zigotaning maydalanishi tugallanadi?
a) endoderma
b) ektoderma
c) blastoderma
d) blastula
118. Meyozning qaysi bosqichida xromasomalar elkalari bir-biridan aniq ajraladi, lekin xromatidalarga ajralmagan holda qutblarga tarqaladi?
a) metofaza I
b) anafaza I
c) anafaza II
d) telofaza I
119. Jinsiy yo`l bilan ko`payuvchilarning avlodi …
a) ota – onaga nisbatan yashovchan, o`zgargan muxit sharoitiga moslashuvchan
b) ota – onadan o`tuvchi irsiy patologiyalarga ega, muhit sharoitiga moslashuvchan
c) ota – onaga nisbatan yashovchan, o`zgargan muhit sharoitiga moslashishi qiyin
d) ota – onaning yashovchanlik va moslanuvchanlik xususiyatlarini o`zida mujassamlantiradi
120. Meyozning qaysi bosqichidan boshlab xromatidlar mustaqil xromosoma bo`ladi ?
a) metafaza l
b) anafaza l
c) anafaza ll
d) metafaza ll
121. Yo’naltiruvchi tanacha jinsiy hujayralar rivojlanishining qaysi zonasida hosil bo’ladi?
a) tuxum hujayraning o’sish zonasida
b) tuxum hujayraning shakllanish zonasida
c) urug’ hujayraning yetilish zonasida
d) tuxum hujayraning yetilish zonasida
122.Devori bir qavat hujayradan iborat embrionlik bosqchini aniqlang.
a) blastula
b) gastrula
c) tuxum hujayraning urug’lanishi
d) zigota
123.Quyidagilardan qaysi biri lupa yoki mikroskop yordamisiz ko’rinadigan bir hujayradan iborat?
a) pingvin tuxumi
b) buyvol tuxum hujayrasi
c) amyoba
d) leyshmaniya
124.Spora ichida hujayra qaysi usul bilan bo’linadi?
a) mitoz
b) meyoz
c) shizogoniya
d) konyugasiya
125.Kovakichlilarga gastrulyasiyaning qaysi turi xos?
a) ovulyatsiya
b) migratsiya
c) qat-qat bo’lib joylashish
d) partenogenez
126.Butun hayoti davomida o’sadigan chuvalchangni toping.
a) jigar qurti
b) oq planariya
c) qoramol solityori
d) odam askaridasi
127. Bo’g’imoyoqlilarning ektoderma qavatidan qaysi organ yoki organlar sistemasi shakllanadi?
a) nerv,sezgi organlari,teri qoplamlari va uning hosilalari
b) sezgi organlari,ekzoskelet,reseptorlar, qon tomir
c) teri,ter va yog’ bezlari,traxeya teshiklari,xitin po’st
d) sezgi va nervlar oxirlari,ajratuvchi bezlar,po’st
128.Qaysi bezning gormoni itbaliqning baqaga aylanishida muhim ro’l o’ynaydi?
a) ayrisimon
b) buyrakusti
c) qalqonsimon
d) bu gormonga bog’liq emas
129.Tut ipak qurtining kapalagi urug’lanib, tuxum qo’ygandan keyin qacha vaqt yashaydi ?
a) 3-4 oy
b) 5-6 oy
c) 5 -10 kun
d) 5-10 oy
130. Lansetniklarga gastrulyatsiyasining qaysi turi xos?
a) botib kirish
b) embrional varaqlar hosil bo’lishi
c) migratsiya
d) qat-qat bo’lib joylashish
131. Sudralib yuruvchilar va qushlar uchun gastrulyatsiyasining qaysi turi xos?
a) qat-qat bo’lib joylashish
b) o’sib kirish
c) botib kirish
d) migratsiya
132. Noto’g’ri fikrni toping.
a) umurtqali hayvonlarning hammasida embrional varaqlar bir-biriga o’xshamaydi
b) umurtqasiz hayvonlarning hammasida embrional varaqlar bir-biriga o’xshamaydi
c) umurtqali hayvonlarning hammasida embrional varaqlar bir-biriga o’xshaydi
d) umurtqasiz hayvonlarning hammasida embrional varaqlar bir-biriga o’xshaydi
133. Salomalaykum nima hisobiga 1m² joyda 1800 tagacha yangi o’simlik hosil qiladi?
a) urug’i
b) tugunagi
c) ildizpoyasi
d) ildiz bachkisi
134. Elodeyaning vegetativ ko’payishi qanday kechadi?
a) ildizpoya
b) novda
c) ildiz
d) barg
135. Mitozning telofazasida yadro membranasi qanday hosil bo’ladi?
a) endoplazmatik to’rning g’ovak membranalaridan
b) golji majmuasidan
c) sitoplazmaning membranali qismlaridan
d) yadroning g’ovak membranalaridan
136. Mitoz qancha vaqt davom etadi?
a) 3-30 min
b) 0,5-3 soat
c) 30 soat- 3kun
d) 30-300min
137. Shakllangan spermatozoidning bosh qismida nimalar bo’ladi?
1.akrosoma 2.yadro 3.sentriola 4.mitaxondriya
a) 1.2
b) 2.3
c) 1.2.4
d) 1.2.3
138. Ba’zan bir tuxum hujayra ichiga 2 va undan ortiq spermatozoid kirganda qanday hodisa ro’y beradi?
a) mutant (aneuploid) individ hosil bo’ladi
b) mutant (poliploid) individ hosil bo’ladi
c) partenogenez kuzatiladi
d) ulardan faqat biri urug’lanishda ishtirok etadi
139. Gastrulyatsiyaning mohiyati nimada?
a) embrion hujayralar o’sadi
b) embrion hujayralar bo’linadi
c) embrion hujayralar aralashadi
d) embrion hujayralar yemiriladi
140. Embrional rivojlanishning qaysi bosqichida dastlabki genetik axborotdan foydalaniladi?
a) maydalanish
b) blastula
d) gastrula
c) ixtisoslashish
141. Gastrula bo’shlig’i nima deb ataladi?
a) gastrosel
b) blastosel
c) gastrin
d) embrion bo’shlig’i
142. Quyidagi organizmlarda gastrulyatsiya qanday boradi ?
1. kovakichli 2. lansetnik. 3. sudralib yuruvchilar 4. qushlar
a. hujayra migratsiyasi b. botib kirish c. qat-qat joylashish d. o’sib kirish
a. 1-a, 2-b, 3-c, 4-d
b. 1-b, 2-c, 3-d. 4-a
c. 1-c, 2-d,3- a,4-b
d. 1-a, 2-b, 3-c, 4-c
143. Assidiyaning sistematik o’rnini belgilang
a) xordalilar tipi , lichinka xordalilar kenja tipi
b) xordalilar tipi , bosh qutisizlar kenja tipi
c) lichinkalilar tipi, xordalilar kenja tipi
d) xordalilar tipi, amfibiyalar sinfi
144. Ko’k kitning tishi qachon chiqadi?
a) embrional davrda
b) tug’ilganda
c) milkni yorib chiqmay parchalanib ketadi
d) tishlari har-xil vaqtda chiqganligi uchun aniq aytish qiyin
145. Embrionning rivojlanishi jarayonida belgilarning taqsimlanishi nima deyiladi?
a) embrional konvergensiya
b) embrional divergensiya
c) embrional gomologiya
d) embrional induksiya
146. Metamorfoz nima bilan bog’liq?
a) hayot tarzi o’zgarishi
b) yashash muhiti o’zgarishi
c) hayot tarzi va yashash muhiti o’zgarishi
d) voyaga yetganlar bilan raqobat
147. Yadrocha xromasomaning qaysi qismidan hosil bo’ladi?
a) rRNK hosil qilishga javobgar qismidan
b) oqsil sinteziga javobgar qismidan
c) spirallashgan qismidan
d) xromasomadan hosil bo’lmaydi
148. Tanasini teng ikkiga bo’lish yo’li bilan ko’payadigan ko’p hujayrali hayvonlarni aniqlang.
1. meduza 2. halqali chuvalchanglar 3. oq planariya 4. ignatanlilar
a) 1.3
b) 1.2.4
c) 1.2
d) 2.4
149. Endospermning triploid tabiatli ekanligi qachon, kim tomonidan aniqlangan?
a) 1898-yil, S.G.Navashin
b) 1898-yil, M.S.Navashin
c) 1915-yil S.G.Navashin
d) 1915-yil, M.S. Navashin
150. Ixtisoslashish morfologik nuqtai nazardan qanday amalga oshadi?
a) har bir hujayra maxsus moddalarni sintez qila boshlaydi
b) bir biridan farq qiladigan hujayralar hosil bo'ladi
c) hujayralar aralashadi
d) hujayralar migratsiya qiladi
151. Embrional rivojlanishning qaysi davrida alohida organ va organlar sitemasi rivojlanishiga ta'sir ko'rsatadigan har xil genlar ishlay boshlaydi?
a) zigota
b) maydalanish
c) gastrula
d) ixtisoslashish
152. Sudralib yuruvchilarda gastrulyatsiya protsessi qanday yo’l bilan amalga oshadi?
a) o’sib kirish
b) botib kirish
c) migrasiya
d) qat-qat joylashuv.
153.Organogenez bosqichida jigar homila varaqlarining qaysi biridan hosil bo’ladi?
a) ektoderma
b) endoderma
c) mezoderma
d) ektoderma va endoderma hosilalaridan
154.O'simlik hujayralarida sitokinez qanday amalga oshadi?
a) sitoplazma va plazmatik menbrana o’rtasida botiqlik paydo bo’lib, uni asta sekin torayishi.
b) hujayra orasida sitoplazmatik membrana paydo bo’lib, hujayraning ikki chetiga tarqalishi.
c) mikrofibrilla va mikronaychalar orqali.
d) hujayra orasida sitoplazmatik menbrana paydo bo’lib, hujayraning ikki chetiga tarqalishi va mikrofibrilla va mikronaychalar orqali
155. ...- bu embrioning ayrim qismlari va hujayralarning tuzilishi hamda vazifasi jihatdan farq qilishidir.
a) Gastrulatsiya
b) Organogenez
c) Blastula
d) Ixtisoslashish
156.Gametogenez- bu …
(Noto’g’ri javobni aniqlang.)
a) jinsiy hujayralarning yetilish jarayoni
b) yuksak tuzilgan hayvonlarda ma’lum a’zolarda kechadi
c) jinsiy hujayralar mitoz usulda bo'linadi
d) o’simliklarda gulda kechadi
157.Spermatidalar spermatogenezning qaysi davrida hosil bo’ladi?
a) o’sish
b) yetilish(meyoz I)
c) shakllanish
d) yetilish (meyoz II)
158. Odamlarda jinssiz ko’payishning qaysi turi uchraydi?
a) odamlar jinssiz ko’paymaydi
b) poliembrioniya
c) vegetativ
d) fragmentlar orqali
159. Odamlarda bezgak plazmodiysi qanday ko’payadi?
a) binar bo’linish
b) kurtaklanib ko’payish
c) shizogoniya
d) sporalar hosil qilib
160. Embrional rivojlanish davri tugagandan keyin bo`linmaydigan (l) butun umri davomida bo`linib ko`payadigan (ll) hujayrani aniqlang ?
a) suyag iligi b) nerv c) epidermis d) ichak epiteliysi e) eritrotsitlar
a) l a,b,c ll d,e
b) I a, b ll c,d,e
c) l b, e ll a,c,d
d) l a,c,d ll b,e
161. Qaysi organlar embrioning mezoderma qavatidan rivojlanmagan ?
a)ayirish, jinsiy, organlar
b) tog`ay, suyak
c) qon, linfa
d) jigar, sezgi organlari
162. Hayvonot olamini kelib chiqishi bir xil ekanligini isbot etuvchi dalilardan birini aniqlang ?
a) ko`pchilik hayvonlarda murtak varaqlar farq qiladi
b) ko`pchilik hayvonlar aerob organizm
c) ko`pchilik hayvonlarda murtak varaqlar o`xshash
d) ko`pchilik hayvonlar geterotrof organizm
163. Mitozga xos bo`lgan (1) va xos bo`lmagan (2) jarayonlarni aniqlang ?
a) diploid to`plamli ikkita hujayra hosil bo`ladi b) gaploid to`plamli to`rtta hujayra hosil bo`ladi c) krossingover bo`ladi d) konyugatsiya bo`lmaydi e) konyugatsiya bo`ladi
a) 1- a, d 2-b, c,e
b) 1- b, c, e 2- a, d
c) 1- a, 2- b,c,d
d) 1- b, e 2- a, e
164. Ichak epiteliysi embirionning qaysi murtak varaqasida shakllanadi?
a) blastoderma
b) ektoderma
c) endoderma
d) mezoderma
165. Embrional rivojlanishning dastlabki bosqichida sodir bo’lgan o’zgarishlar nimaga olib kelishi mumkin?
a) foydali belgilarni yuzaga chiqishiga
b) kam ahamyatga ega bo’lgan belgilarga ta’sir etishga va foydali belgilarni yuzaga chiqishiga
c) rivojlanishdan orqada qolishga yoki nobud bo’lishga
d) o’zgarishlar kuzatilmaydi
166. Tanasining bir necha bo’laklarga bo’linishi yo’li bilan ko’payadigan organizmni belgilang.
a) xlorella
b) bezgak paraziti
c) xlamidomonada
d) ignatanlilar
167. Krossingover jarayoni meyozning qaysi fazasida amalga oshadi ?
a) profaza ll
b) profaza l
c) metafaza l
d) metafaza ll
168. Hayvonot olamining kelib chiqishi bir xil ekanligini isbot etuvchi dalillardan birini aniqlang ?
a) ko`pchilik hayvonlar geterotrof organizm
b) ko`pchilik hayvonlar aerob organizm
c) ko`pchilik hayvonlarda murtak varaqalari o`xshash
d) ko`pchilik hayvonlarda murtak varaqalari farq qiladi
169. Kurtaklanish yo`li bilan ko`payadigan bir hujayrali organizimni belgilang ?
a) meduza
b) oq planariya
c) achitqi zamburug`i
d) gidra
170. Ovogenez (a) va spermatogenezda (b) hosil bo`luvchi gameta soni qancha ?
a) a-4; b-1
b) a-1; b-1
c) a-4; b-4
d) a-1; b-4
171. Mitozning qaysi bosqichida xromasomaning xromatidalarini birlashtirib turuvchi belbog’ uziladi, xromatidalar mustaqil xromasomalarga aylanadi?
a) anafaza
b) metafaza
c) telofaza
d) profaza
172. Hayvonot olamining kelib chiqishi bir xil ekanligini isbot etuvchi dalillardan birini aniqlang.
a) ko’pchilik hayvonlar geterotrof organizm
b) ko’pchilik hayvonlarda murtak varaqlar o’xshash
c) ko’pchilik hayvonlar aerob organizm
d) ko’pchilik hayvonlarda murtak varaqlar farq qiladi
173. Mitozda qanday bosqich kuzatilmaydi?
a) profaza
b) metafaza
c) sitokinez
d) interkinez
174. Mitozga xos bo’lgan (1) va xos bo’lmagan (2) jarayonlarni aniqlang.
a) diploid to’plamli ikkita hujayra xosil bo’ladi b) gaploid to’plamli to’rtta hujayra xosil bo’ladi c) krossingover bo’ladi d) konyugatsiya bo’lmaydi e) konyugatsiya bo’ladi
a) 1-b,c, 2-a,e
b) 1-a,d, 2-b,c,e
c) 1-b,c,e, 2-a,d
d) 1-a, 2-b,c,d
175. Ildizpoyalari yordamida ko’payadigan o’simlikni belgilang.
a) binafsha, shirinmiya, iloq
b) lola, sarimsoq, piyoz
c) kartoshka, batat, shoyigul
d) qoraqat, tol, yantoq
176. Urug’langan tuxum hujayra maydalanishi natijasida hosil bo’ladigan hujayralar qanday ataladi?
a) gastrula
b) zigota
c) blastula
d) blastomer
177. Jinssiz ko’payish evolutsiya jarayonida ........ paydo bo’lgan?
a) jinsiy ko’payish bilan bir vaqtda
b) mitozdan oldin
c) jinsiy ko’payishdan oldin
d) jinsiy ko’payishdan keyin
178. Qalampirning diploid to’plamli markaziy hujayrasining urug’lanishidan keyingi xromasomalar sononi belgilang.
a) 72 ta
b) 24 ta
c) 96 ta
d) 48 ta
179. Teri qoplami va uning hosilalari embrioning qaysi murtak qavatida shakllanadi?
a) blastoderma
b) ektoderma
c) endoderma
d) mezoderma
180. Interfazaning qaysi davrida hujara markazining soni ikki hissa ortadi?
a) barcha davrlarda
b) sintez davrida (S)
c) sintezdan keyin (G₂)
d) sintezdan oldin (G₁)
181. Hayoti davomida tinmasdan bo’linish hususiyatiga ega bo’lgan hujayralarni aniqlang.
a) nerv, muskul
b) nerv, epidermis
c) suyak iligi, epidermis
d) teri, muskul
182. Bo`linishdan hosil bo`lgan yangi hujayraning nobud bo`lishigacha bo`lgan davri qanday nomlanadi?
a) meyotik sikl
b) hayot sikli
c) interfaza
d) sitokinez
183. Keltirilgan misollardan qaysi biri xordalilarning ontogenez va filogenezi o`rtasida bog`liqlik borligini ko`rsatadi?
a) xordaning shakllanishi
b) nerv nayining hosil bo`lishi
c) halqum atrofida jabra yoriqlarining paydo bo`lishi
d) barcha javoblar to`g`ri
184.Qaysi organlar o`zak organlar hisoblanmaydi?
a) nerv nayi b) oshqozon c) xorda d) ichak nayi e) qon tomirlari f) jabra
a) a,b,c
b) a,c,d
c) c,d,f
d) b,e,f
185. Embrional rivojlanish davri tugagandan keyin bo`linmaydigan (I), butun umri davomida bo`linib ko`payadigan (II) hujayralarni aniqlang.
a) suyak iligi b) nerv c) epidermis d) ichak epiteliysi e)eritrotsitlar
a) I a, b, c; II d, e
b) I a, c, d; II b, e
c) I b, e; II a, c, d
d) I a, b; II c, d, e
186. Keltirilgan misollardan qaysi biri xordalilarning ontogenez va filogenezi o`rtasida bog`liqlik borligini ko`rsatmaydi?
a) xordaning shakllanishi
b) nerv nayining hosil bo`lishi
c) yurakning to`rt kamerali bo`lishi
d) halqum atrofida jabra yoriqlarining paydo bo`lishi
187. Qon va limfa embrionning qaysi murtak varaqasidan shakllanadi?
a) mezoderma
b) ektoderma
c) endoderma
d) blastoderma
188. Ichak epiteliysi embrionning qaysi murtak varaqasidan shakllanadi?
a) endoderma
b) blastoderma
c) mezoderma
d) ektoderma
189. Xromosoma yelkalarining uzunligi nima bog`liq?
a) xromosomalar soniga
b) birikish guruhlari soniga
c) xromosomaning uzunligiga
d) sentromeraning joylashishiga
190. Tanasining bir necha bo`laklarga bo`linish yo`li bilan ko`payadigan ko`p hujayrali organizmni belgilang.
a) xlamidomonada
b) ignatanlilar
c) xlorella
d) bezgak paraziti
191. Mitozga xos bo`lgan (1) va xos bo`lmagan (2) jarayonlarni aniqlang.
a) diploid to`plamli ikkita hujayra hosil bo`ladi b) gaploid to`plamli to`rtta hujayra hosil bo`ladi c) krossingover bo`ladi d) konyugatsiya bo`lmaydi e) konyugatsiya bo`ladi
a) 1-b, c; 2-a, e
b) 1-b, c, e; 2-a, d
c) 1-a, d; 2-b, c, e
d) 1-a; 2-b, c, d
192. Qaysi organlar embrionning mezoderma qavatidan rivojlanmagan?
a) tog`ay, suyak
b) ayirish, jinsiy organlar
c) qon, limfa
d) jigar, sezgi organlari
193. Akrosoma qaysi hujayralarning xususiy organi hisoblanadi ?
a) somatik
b) jinsiy
c) spermatozoid
d) tuxum
194. Odam embrioni rivojlanishining dastlbki bosqichida yuragi qaysi hayvonnikiga o’xshaydi,necha kamerali yurak va nechta qon aylanish doirasi bo’ladi?
a) baliq, ikkita kamerali, 1 ta qon aylanish doirasi
b) baqa ,3 kamerali, 2 ta qon aylanish diorasi
c) qushlar, 4 kamerali, 2 ta qon aylanish diorasi
d) kaltakesak, 3 kamerali, 2 ta qon aylanish doirasi
195. O’troq yashovchi umurtqasizni belgilang
a) dengiz ko’p tuklisi
b) baqachanoq
c) oq planariya
d) assidiya
196. Birlamchi spermatotsidlar gametogenezni qaysi bosqichida hosil bo’ladi?
a) ko’payish
b) o’sish
c) etilish
d) shakillanish
197.Embrionnnig dastlabki bosqichlarida sodir bo’ladigan mutatsiyalar qaysi genlarni o’zgarishiga olib keladi?
a) organizm uchun foydali belgilarni yuzaga chiqishiga ta’sir etuvchi
b) tuzilish va moddalar almashinuviga ta’sir etuvchi
c) organizmlarni rivojlanishini orqada qolishiga ta’sir etuvchi
d) fiziologik jarayonlarni o’zgarishiga ta’sir etuvchi
198.Somatik hujayralar sentriola devoridagi bo’limlar sonini aniqlang.
1. G₁ 2.G₂ 3.S 4.telofaza oxiri
a. 9 b.18 c.27
a) 1-a, 2-b, 3-b, 4-a
b) 1-a, 2-a, 3-b, 4-b
c) 1-b, 2-b, 3-b, 4-a
d) 1-b, 2-a, 3-b, 4-a
199. Metamorfozning amalgam oshishi nimaga bog’liq emas?
1. ko’payish usuli; 2. nasl soni; 3. hayot tarsi; 4. modifikatsion o’zgaruvchanlik; 5. yashash muhitining o’zgarishi
a) 3,5
b) 1,5
c) 2,3,4
d) 1,2,4
200. Metamorfoz nimaga bog’liq holda amalgam oshadi?
1. ko’payish usuli; 2. nasl soni; 3. hayot tarsi;
4. modifikatsion o’zgaruvchanlik; 5. yashash muhitining o’zgarishi
a) 1,2,3
b) 3,5
c) 1,5
d) 2,3,4
201. Biokimyoviy nuqtai nazardan hujayralarning ixtisoslashishi shu hujayra uchun xos oqsillarni sintezlash bilan xarakterlanadi. Noto’g’ri javobni aniqlang.
a) eritrotsitlar gemoglobin sintezlaydi
b) muskul hujayralari miozinni sintezlaydi
c) jigar hujayralari insulin sintezlaydi
d) limfotsitlar antitela sintezlaydi
202. Qaysi hayvonlarda mezoderma qavati bo’lmaydi?
a) oq planariya, askarida
b) jigar quti, exinokokk
c) molluska, suvarak
d) aktiniya, aureliya
203. Erkak va urg’ochi echkining tana hujayralarida 60 tadan xromasoma bor. Ularning: 1. tuxum hujayrasida 2. urug’ hujayrasida
3. urug’langan urug’ hujayrasida 4. yangi tug’ilgan uloqchalarning somatik hujayralarida qanchadan xromasoma borligini belgilang.
a) 1-60, 2-30, 3-30, 4-30
b) 1-30, 2-60, 3-30, 4-60
c) 1-30, 2-30, 3-60, 4-60
d) 1-22, 2-22, 3-44, 4-44
204. Tanasining ikkiga bo’linishi yo’li bilan ko’payadigan ko’p hujayrali organizmni belgilang
a) xlamidomonada
b) evglena
c) halqali chuvalchang
d) triton
205. Voyaga yetganda koloniya holda yashovchi organizmlarni ko’rsating.
1. aktiniya 2.volvoks 3. korall aspidi 4. assidiya
a) 1,2
b) 2,3
c) 2,4
d) 2,3,4
206. Fenilketonuriya (a) va albinism (b) ga xos belgilarni aniqlang.
1. retsessiv belgi 2. modda almashinuvi buzilishi bilan bog’liq 3. jinsiy xromasoma bilan bog’liq
4. faqat Y-xromasoma bilan bog’liq 5. nerv sistemasi jarohatlanadi 6. aqliy zaiflik paydo bo’ladi 7. terida pigmentlar bo’lmaydi 8. ko’rish qobilyati pasayadi
a) a-1,2,5,6 b-1,3,7,8
b) a-1,4,6,8 b-2,5,7,8
c) a-1,2,7,8 b-1,2,5,6
d) a-1,2,5,6 b-1,2,7,8
207. Qaysi jarayon profaza I da bo’lmaydi?
a) krossingover
b) kon’yugatsiya
c) xromasomalarning ekvatorda joylashishi
d) yadrochalarning yo’qolishi

42. Genetika asoslari

1.Makkajo’xorining somatik hujayrasida nechta autosoma xromosomalar mavjud?

a) 2ta
b) 18ta
c) 10ta
d) 2ta
2.Makkajo’xori hujayrasida nechta jinsiy xromosoma
mavjud?
a) 2ta
b) 18ta
c) 10ta
d) 4ta
3. Qaysi chatishtirishda fenotip bo’yicha xilma-xillik 27:9:9:9:3:3:3:1 nisbatda ajralish kuzatiladi?
a) AaBb x aabb
b) AABBCC x aabbcc
c) AaBbCc x AaBbCc
d) AaBbCC x AaBBCc
4. Hasharotlar yordamida changlanadigan o’simliklarning qaysi organlari juda o’zgaruvchan bo’ladi?
a) guli
b) bargi
c) ildizpoyasi
d) poya
5. Nomozshomgul o`simligi gulining rangi qanday irsiylanadi ?
a) dominant belgi
b) retsessiv belgi
c) chala dominantlik
d) noallel genning dominantlikligi
6. Fenotipik ajralishning miqdoriy nisbati 1:2:2:4:1:2:1:2:1 holatida bo`lishi qachon kuzatiladi ?
a) epistazda
b) diduragay chatishtirishda
c) komplementar ta’sirda
d) diduragay chala dominantlikda
7.No`xot o`simligining qaysi belgilari dominant holda irsiylanadi ?
a) murakkab dukkak
b) oddiy dukkak, burshgan
c) yashil, murakkab dukkak
d) sariq, oddiy dukkak
8. Makkajo`xorining kariotipida nechta jinsiy xromosoma mavjud ?
a) 2
b) 18
c) 10
d) 20
9. Nilufarning suv ostidagi barglari lansetsimon, suv ustidagi barglari voronkasimon shaklda bo’lishi qanday o’zgaruvcanlikka misol bo’ladi?
a) kombinativ
b) mutatsion
c) fenotipik
d) rekombinativ
10. Digeterozigotalar chatishtirilganda necha xil genotipik sinf hosil bo`ladi ?
a) 12
b) 4
c) 9
d) 8
11. Biokimyoviy usul yordamida qaysi kasallik belgilarini aniqlangan ?
a) gemafiliya
b) animiya
c) miopiya
d) qandli diabet
12. Klaynfelter sindromida jinsiy xromasomalar holatini belgilang ?
a) XO
b) XXX
c) XYY
d) XY
13. Qaysi mutatsiyalar oqsil molekulasining funksional faoliyatini o`zgartiradi ?
a) retsessiv
b) dominat
c) nuqtali
d) somatik
14. Reaksiya normasining kengligi nima bilan aniqlanadi ?
a) fenotip
b) genotip
c) irsiy axborot
d) gen
15. Organizmlar fenotipining shakllanishi nimaga bog`liq?
a) fizik, kimyoviy omillar ta’siriga
b) faqat tashqi muhit omillariga
c) genotipga va ma’lum darajada muhit omillariga
d) belgi va xususiyatlarning kelgusi avlodlarga birlashishiga
16. Quyidagi organizmlarda xromasomalarning birikkan guruhi soni to’g’ri berilgan javobni aniqlang.
a.odam b. drozofila c. no’xat
a) a-22 / b-4 / c-8
b) a-23 / b-4 / c-7
c) a-23 / b-8 / c-14
d) a-24 / b-8 / c-9
17. Organizmning fenotipini belgilovchi biokimyoviy belgilarni aniqlang.
a) ferment faolligi, qondagi gormonlar konsentratsiyasi
b) oqsilning tuzilishi, fermentlar faolligi, hujayrani tuzilishi
c) ferment faolligi, tana tuzilishi, organlar joylashishi
d) hujayrani shakli, to’qima va organlarning tuzilishi
18. Jinsiy ko’payadigan organizmlarning somatik hujayrasida mutatsiya ro’y bergan bo’lsa, mutatsiya begilari qaysi organizmda kuzatiladi?
a) shu organizmda namoyon bo’ladi, ham keyingi avlodga o’tadi
b) shu organizmda namoyon bo’ladi, keyingi avlodga o’tmaydi
c) shu organizmda namoyon bo’lmaydi, keyingi avlodga o’tmaydi
d) hech qanday o’zgarish kuzatilmaydi
19. Organizmdagi o’zgaruvchanlikning qanday turlari bor?
1.kombinativ 2.gen 3.rekombinotiv 4.mutagenez 5.somatik 6.modifikatsion
a) 2.5.6
b) 1.4.6
c) 3.1.4.6
d) 3.6
20. Organizmning jinsini qaysi vaqtdan boshlab bilish mumkin?
a) urug’lanish(zigota) davridan oldin
b) tuxum hujayra urug’langandan keyin
c) gameta davrida
d) gastrulatsiya davridan
21. Digeterozigota organizmni aniqlang.
a) AABbCcDd
b) aaBBCCDD
c) aaBbCCDd
d) aaBbCCdd
22. Qanday genotipli organizmlar chatishtirilsa, avlodda 64 ta kombinatsiya hosil bo’ladi?
a) AaBbcc x AabbCc
b) AaBbCc x AaBbCc
c) AaBBCC x AaBbCc
d) AaBbCc x AABbCc
23. Qaysi bo`linish usuli ixtro qilinganidan keyin. Mendelning gamrtalari sofligi gipotezasi ilmiy jixatdan to`g`ri ekanligi isbotlandi ?
a) mitoz
b) gametogenez
c) meyoz
d) A,B va C
24. Qanday genotipli odamlarning sochi taram – taram bo`ladi ?
a) gomozigota
b) geterozigota
c) resessiv gomozigota
25. Gulli o`simliklarda gullining to`q qizil rangda bo`lishini tamin etuvchi gen ularning poya va shoxlarining. Xam to`q qizil raningda bo`lishiga sabab bo`ladi Bu quydagilardan qaysi birining tasiri natijasida sodir bo`ladi ?
a) komplementar
b) epistaz
c) polimeriya
d) pleyotropiya
26. Jinsiy xromosomlarning XO xolatda bo`lishi qaysi kasallikda vujudga keladi ?
a) Dayun
b) Shershevsskiy – Terner
c) sindaktiliy
d) Kleyifelter sindromi
27. Qaysi hayvonlar guruhida urg`ochilari geteragametali
(XY) erkaklari esa gomogametali (XX) bo`ladi ?
a) ipak qurti, timsox
b) baqa, korshapalak
c) morj, sichqon
d) qong`iz, tovushqon
28. Organizimlar kariotipining asosiy qismini nima tashkil etadi ?
a) tana hujayralari
b) X xromosoma
c) jiniy xromosomalar
d) autosomalar
29, Uchta belgisi bo`yicha farq qiladigan lekin ikkta belgisi bo`yicha geterozigota organism necha xil gamrta hosil qiladi ?
a) 2
b) 4
c) 6
d) 8
30. Odam koriotipidagi autosomlar va jinsi, xromosomlar
soni necha juftligi to`g`ri berilgan javobni toping ?
a) 21 va 3
b) 1 va 22
c) 21 va 2
d) 22 va 1
31. Odamda nasldan – nasilga o`tuvchi, dominat belgilarni ko`rsatining?
a) qo`y ko`zi, malla soch, pakanalik
b) ko`k ko`z, jigarang soch,
c) sepkillar, pakanalik, qo`y ko`z
d) pakanalik, ko`k ko`z, to`g`ri soch
32. No`xot urug`ining qanday belgilari allelgen xisoblanadi?
a) sariq, silliq
b) sariq, burishgan
c) yashil, silliq
d) silliq, burishgan
33. Nasildan – nasilga o`tib boruvchi irsiy kasalliklarni belgilang?
a) qandli diyabet, shizofreniya
b) shizofreniya, gepatit
c) dizrnteriya, qandli diyabet
d) gastrid, raxit
34. Quyidagi AaBbCc genotipga ega bo`lgan organizim necha tipdagi gametalarni hosil qilishini belgilang ?
a) 2
b) 3
c) 4
d) 8
35. To`liq irsiylanishning birinchi bo`g`in duragaylar fenotipida nomoyon bo`lmaydigan belgini aniqlang?
a) fomologik
b) dominat
c) resessiv
d) analogik
36. Uchta belgisi bo`yicha geterozigota formani ko`rsating?
a) AaBbCc
b) AaBbcc
c) AabbCc
d) aabbcc
37. Genlar qaysi payitda kamroq aloxidalanadi ?
a) turli xromosomalarda joylashganda
b) genlar xromosomalarda qachon yaqinroq joylashganda
c) xromosomada genlar bir – biridan uzoq joylashsa
d) xromosomalar kombinatsiyasi amalgam oshganda
38. Quydagi keltirilgan nisbatlarni qaysi biri Mendelning ikkinch qonuniga asosan ajiralishi ro`y berganligini bergilang/
a) 7:2
b) 2:2
c) 3:1
d) 1:1:2:2
39. Genlarin mustaqil taqsimlanish qonuni qachon tatbiq etib bo`lmaydi ?
a) genlar xar xil gomologik xromosomalarda bo`lsa
b) xar xil xromosomada joylashgan genlarga
c) bitta xromosomada joylashgan genlarning ajiralishiga
d) bitta xromosomada joylashgan genlarning birikish xodisasiga
40. Ikki xil irsiy formaga ega bo`lagan o`simliklar o`zaro chachishtirilganda bir belgi ikkinch belgi ustidan to`liqsiz xolda dominatlik qilsa u xolda F₂ da xilma – xillik qanday nisbatlarda bo`ladi ?
a) 3:1
b) 1:2:1
c) 2:2
d) 1:1:1:1
41. Diduragay chachishtirishda gomozigota dominat va gomozigota retsessiv belgilar ishtrok etgan bo`lsa. F<sub>1</sub> duragaylarning urug`chi va erkak individlaridan olingan gametalar nisbatan qanday bo`ladi ?
a) 4:2
b)1:2:1
c) 4:4
d) 3:3
42. Quyida keltirilgan qonuniyatlarning qaysi biri Tomas Morgan qonuni deyiladi ?
a) belgilarning ajralish qonuni
b) ontogenezda filogenezning qisqacha takrolanishi
c) genlarning mustaqil taqsimlinish qonuni
d) bitta xromasomada joylashlashgan genlarning birikish hodisasi
43. Qaysi kasalliklarga uchragan odamning diploid holatdagi xromosomalari soni 47 ta bo`ladi ?
a) Daun sindromi, Shershevskiy – Terner sindromi
b) Daun sindromi, sindaktiliya
c) Daun sindromi, Klaynfelter sindromi
d) mikrosefaliya, Daun sindromi
44. Bug`doyning doni qizil va oq rangli navlari o`zaro chachishtirilib, F₂ da qizil, och – qizil, pushti, och – pushti, oq rangga ega o`simliklar olinadi. Bu genlarning qaysi ta’siriga misol bo’ladi?
a) genlarning komplementar ta’siriga
b) genlarning epistaz ta’siriga
c) genlarning polimer ta’siriga
d) genlarning pleytrop ta’sirga
45. Epistaz deb nimaga aytiladi ?
a) bir gen allellaridagi dominantlikka
b) bir allel gening ikkinchi allel bo`lmagan genga nisbatan dominantlik qilish hodisasiga
c) ikki va unddan ortiq allel bo`lmagan genlarning o`zaro ta’sriga
d) genlarning ko`p tomonlama ta’siriga
46. Pleytropiya deb nimaga aytiladi ?
a) bir necha genning bir belgining rivojlanishiga ta’siri
b) ayrim allel bo`lmagan genlarning o`zaro ta’siri
c) ayrim genlarning ko`p tomonlama ta’sirida bir gen bir necha belgilarning irsiylanishi
d) ayrim genlarda yuz beradigan mutatsiylar
47. 13:1 nisbat quyidagilarning qaysi birida namoyan bo`ladi ?
a) monoduragay chatishtirish
b) diduragay chatishtirish
c) genlarning komplementar ta’sirida
d) genlarnning epistatik ta’sirida
48. Mendel qonunlari to`g`ri berilgan javobni aniqlang ?
1 dominantlik 2 birikkan holda irsiylanish 3 ajiralish 4 irsiy o`zgaruvchanlikning gomologik qatorlar qonuni
5 belgilarning mustaqil taqsimlanish qonuni
a) 1.2.3
b) 1.4.5
c) 1.3.5
d) 2.4.5
49. Belgilarning bir necha juft allel
bo`lmagan genlarning o`zaro ta’sir etib irsiylanishi
xillari qaysi qatorda to`g`ri berilgan?
1 gomeostaz 2 epistaz 3 komplementar 4 polimeriya
5 pleytropiya
a) 2.3.4
b) 3.4.5
c) 1.2.4
d) 2.3.5
50. Polimeriya … genlarning ta’siridir.
a) bir nechta belgining rivojlanishida dominant
b) bir belgining rivojlanishida bir qator allel bo`lmagan
c) bir belgining rivojlanishida dominant
d) bir belgini rivojlanishida resessiv
51. Irsiyat qonunlarining yaratilishida G. Mendel qaysi metodga asos soladi ?
a) gibridologik
b) sitogenetik
c) molekulyar genetika
d) genetk injeneriyasi
52. Genlarning komplementar ta’sirida oshqovoq mevasining gardishsimon shaklini qaysi genotip belgilaydi?
a) AAbb
b) AaBb
c) aaBB
d) aaBb
53. Genotipik ajralishning miqdoriy nisbati 1:2:2:4:1:2:1:2:1 holatida bo`lishi qachon kuzatiladi ?
a) epistazda
b) diduragay chatishtirishda
c) komplementar ta’sirda
d) barchasi
54. Morgan va uning shogirdlari jinsiy xromasomalar orqali jinsni aniqlash bilan birga … ham aniqladilar .
a) gening mustaqil taqsimlanishini
b) jinsga bog`liq holda irsiylanishni
c) birinchi bo`gindagi bir xillikni
d) DNK dagi genlarning o`zgarishini
55. Uy hayvonlarining sut miqdori va yog`liqligi qanday genlar ishtirokida irsiylanadi va rivojlanadi?
a) epistaz genlar
b) bitta gen ta’sirida
c) poligenlar
d) komplementar genlar
56.Odamdagi braxidaktiliya qanday mutatsiyaga mos bo`ladi ?
a) gen
b) xromasoma
c) somatik
d) sitoplazmatik
57. Agar 2 noallel gen bo`yicha geterozigotali gardishsimon
qovoq 2 noallel gen bo`yich retsessiv uzunchoq qovoq bilan chatishtirilasa, duragay avlodining meva shakli qanday nisbatda xilma – xil bo`ladi ?
a) 2:2
b) 3:1
c) 2:1:1
d) 1:2:1
58. Quyonlarda qaysi genlar allel gen hisoblanadi?
a) xurpaygan, kulrang
b) xurpaygan ,oq
c) silliq, kulrang
d) kulrang, oq
59. Ikki belgisi bo`yicha geterozigota bo`lgan genotipni aniqlang?
a) AABb
b) AaBb
c) AaBB
d) aaBB
60. Quyidagi belgilarning qaysi biri qoramollarda allel genlarga misol bo`la oladi?
a) sariq, silliq
b) brurushgan, yashil
c) qora, qizil
d) qizil, shoxli
61. Daun sindromi kasalligiga chalingan odamlarda xromasomalar soni qancha bo’lishini aniqlang.
a) 46 ta
b) 47 ta
c) 44 ta
d) 45 ta
62. Odamda nasldan-naslga o’tuvchi retsessiv belgilarni ko’rsating.
a) malla soch, pakanalik, polidaktiliya
b) qo’y ko’z, jigarrang soch, sekillar
c) malla soch, ko’k ko’z, normal bo’yli
d) normal bo’yli, sepkillar, tekkis soch
63. Qanday chatishtirishda belgilarning ajralishi fenotip bo’yicha 9:3:3:1 nisbatda, genotip bo’yicha 1:2:2:4:1:2:1:2:1 nisbatda bo’ladi?
a) tahliliy chatishtirishda
b) tetraduragay chatishtirishda
c) monoduragay chatishtirishda
d) diduragay chatishtirishda
64. Qanday chatishtirishda belgilarning ajralishi fenotip bo’yicha 9:3:3:1 nisbatda genotip bo’yicha 1:2:2:4:1:2:1:2:1 nisbatda bo’ladi?
a) komplementar
b) polimer
c) pleytrop
d) epistaz
65. Jinsiy X xromosomada joylashgan daltonizim geni bo'yicha sog'lom ota va onadan daltonik bola tug'ilishi mumkinmi? Agar tug'ilsa qanday jinsli bo'ladi?
a.bunday farzand tug'ilmaydi.
b.daltonik o'g'il va qiz
c.daltonik qiz
d.daltonik o'g'il
66.Mendelning II-qonuniga ko’ra birinchi avlod duragaylari o’zaro chatishtirilganda, F₂ da nechta genotipik sinf hosil bo’lishini belgilang.
a) 3 ta
b) 4 ta
c) 2 ta
d) 8 ta
67. Odamlarda uchraydigan irsiy kasalliklarni o’rganishda ko’proq qaysi metoddan foydalaniladi?
a) geneologik
b) sitogenetik
c) egizaklar
d) hammasi
68. Quyidagi chatishtirishlarning qaysi birida 37.5 % sariq silliq, 3.75% sariq burushgan,12.5% yashil silliq,12.5% yashil burushgan no’xatlar hosil bo’ladi? (3:3:1:1) nisbatda bo’ladi.
a) AABB x aabb
b) aaBB x AAbb
c) AaBb x Aabb
d) AABB x aaBB
69. Quyidagi AaBbCc genotipga xos bo’lgan organizm nechta tipdagi gametani hosil qilishini belgilang?
a) 2 ta
b) 3 ta
c) 4 ta
d) 8 ta
70. To’rtta belgisi bo’yicha geterezigota organizm necha xil gameta hosil qiladi?
a) 2 ta
b) 4 ta
c) 8 ta
d) 16 ta
71. Monoduragay chatishtirishning oraliq irsiylanishda fenotip va genotip jihatdan nisbat qanday bo’ladi?
a) 3;1
b) 1:2:1
c) 3:1 va 1:2:1
d) 9:3:3:1
72. Bekross chatishtirishda qanday duragaylash ishlari olib boriladi?
a) F₁ duragaylar o’zaro chatishtiriladi
b) F₁ duragay gomozigotali dominant organizm bilan chatishtiriladi
c) F₁ duragay gomozigotali resessiv organizm bilan qaytadan chatishtiriladi
d) resessiv organizmlar o’zaro chatishtiriladi
73. Mendel qonunlari qaysi olimlar tomonidan qaytadan ochildi?
a) T.Morgan,De-Friz
b) E.Chermark,De-Friz,J.Kyuve
c) De-Friz,E.Chermak,K.Korrens
d) N.I.Vavilov,T.Morgan,K.Korrens
74. Drozofila meva pashshasining ko’zida pigment bo’lmasligi sabab bo’luvchi gen boshqa qaysi belgilarga ham ta’sir qiladi?
1. pushtlilikni kamaytirishga 2.qanotlarning kalta bo’lishiga 3.ba’zi ichki organlar rangiga 4.tanadagi tuklarning kamayishiga 5.hayotining qisqarishiga 6.tananing kichrayishiga
a) 5.1.3
b) 6.4.2
c) 1.3.6
d) 5.3.4
75. Triduragay chatishtirishda F₂ da genotip va fenotip jihatdan ham har xil bo’lgan individlar soni nehta bo’ladi?
a) 3 va 2
b) 3 va 24
c) 16 va 27
d) 27 va 8
76. Dominantlik deb nimaga aytiladi?
a) bir belgini tashiydigan gen
b) o’zaro chatishtirilganda fenotipda namoyon bo’ladigan gen
c) geterezigota holatda ustun chiqadigan gen
d) geterezigota holatda yuzaga chiqmaydigan gen
77. Tetraduragay chatishtirishda F₂ da genotiplarning mumkin bo’ladigan kombinatsiyalar soni nechta bo’ladi?
a) 256
b) 225
c) 64
d) 32
78. Ikkita ota-ona chatishtirilganda naslda fenotipi har xil bo’lgan teng miqdordagi individlar hosil bo’lgan,ya’ni 1:1:1:1:1:1:1:1.Bunday chatishtirish tipi nima deb ataladi?
a) diduragay
b) monoduragay
c) tahliliy chatishtirish
d) tetraduragay chatishtirish
79. Mikrosefaliya qanday kasallik hisoblanadi?
a) jinsiy xromosomaning dominant gen kasalligi
b) autosomaning dominant gen kasalligi
c) jinsiy xromosomaning retsessiv gen kasalligi
d) autosomaning retsessiv gen kasalligi
80. Genotipi AaBbCcDdEe bo’lgan organizm necha xil gameta hosil qiladi?
a) 8 ta
b) 10 ta
c) 32 ta
d) 16 ta
81. “Terner-Shershevskiy sindromi” kasalligiga duchor bo’lgan ayollarda xromasomalar to’plami qanday bo’ladi?
a) XO+44 ta
b) XXX+44 ta
c) XX+44 ta
d) XY+44 ta
82. Autosomalar sonining o’zgarishi natijasida sodir bo’ladigan irsiy kasalliklarni belgilang?
a) daun sindromi
b) klayn-felter sindromi
c) shershevskiy-terner sindromi
d) gemofiliya
83. Shereshevskiy-Terner sindromida qaysi xromosoma soni o`zgaradi?
a) somatik
b) tayoqchasimon
c) autosoma
d) jinsiy
84. Biror kasallik retsessiv bo’lib, X xromasomada joylashgan.Onasi tashuvchi, otasi sog’lom bo’lgan bolalarning necha foizida kasallik uchraydi?
a) 75 %
b) 0 %
c) 100 %
d) 25 %
85. T.Morgan va uning shogirdlari ”bir xromosomada joylashgan genlarning ba’zan bir-biridan ajralgan holda irsiylanishi mumkin” ekanligini isbotladilar.Buning sababi nimada?
a) gomologik xromosomalardagi birikkan genlar mitoz jarayonidagi krossingover tufayli ayrim qismlari bilan almashinadilar
b) gomologok xromosomalardagi birikkan genlar meyoz jarayonidagi krossingover tufayli ayrim qismlari bilan almashinadilar
c) gomologik xromosomalarda mitoz va meyoz jarayonida xromasomalarnig hujayra qutblariga tarqalishi buziladi
d) hujayraning bo’linishida polimeriya hodisasi vujudga keladi
86. Odamlardagi qaysi belgilarning rivojlanish darajasi genotipga hamda tashqi sharoit va quyosh nuriga bog’liq ekanligini aniqlang?
a) ko’zning rangi
b) yuz sepkillari
c) sochning rangi
d) bo’yning pastligi
87. Qanday kasalliklar jinsga bog`liq holda nasldan-naslga o`tadi ?
a) qandli diabet, daltonizm
b) daltonizm, gemofiliya
c) polidaktiliya, qandli diabet
d) fenilketonuriya, gemofliya
88. Ota – onaning genotipi qora ko`z gomozigotali bo`lsa ular bo`yicha bolalarning necha % ni ko`zi qora bo`ladi ?
a) 25 %
b) 100 %
c) 75 %
d) 0 %
89. Taxliliy chatishtirish uchun birinchi duragay F₁ qanday genotipli organizm bilan chatishtiriladi ?
a) geterezigotali
b) resessiv gomozigotali
c) dominantli
d) noallel gen bo’yicha sof gomozigota dominant
90. Bitta genning o`zi organizmda bir qancha belgilarining rivojlanishiga ta’sir etish hodisasi nima deyiladi ?
a) epistaz
b) polimeriya
c) komplementar
d) pleytropiya
91. Drozofilaning eng muhim hususiyatlarini ko`rsating ?
1 rivojlanish sikli uzoq 2 rivojlanish sikli qisqa 3 yuqori nasldor 4 nasli kam 5 xromasoma soni kam 6 xromasoma soni ko`p
a) 2.3.5
b) 1.4.6
c) 1.3.6
d) 2.3.6
92. Qanday genotipli organizmlar ikki turdagi gametalar beradi?
a) AABbcc
b) AaBbCcKk
c) AabbCc
d) AaBbCc
93. Miqdor va sifat belgilarining rivojlanishi qaysi genlar faoliyatiga bog`liq ?
a) qaynoq nuqtalar
b) mutatsiyali genlar
c) genom
d) polimer genlar
94. Mendel qonuniyatlari isbotlangandan keyingi tekshirishlar, hushbo’y no’xot o’simligining qaysi
belgilari mustaqil irsiylanmasligini ko’rsatib berdi?
a) gul va donning rangi
b) changchi shakli va gulning rangi
c) donning shakli va rangi
d) poyasini balandligi va gulning rangi
95. Gulli o’simliklarda gulning antotsian rangda bo’lishini ta’minlovchi gen yana qanday belgilarni rivojlanishini ta’minlaydi?
a) poya, meva, urug’larini qizil bo’lishini
b) poya va shoxlarini to’q qizil bo’lishini
c) poya va barglarini yashil bo’lishini
d) poya va shoxlarini och qizil rangda bo’lishini
96. Taxliliy chatishtirishda noaniq genotipga ega individ qanday genotipli individlar bilan chatishtiriladi?
a) gomozigota dominant
b) gomozigota retsessiv
c) getrozigota organizm
d) geterozigota va gomozigota retsessiv
97. Irsiyatning xromasoma nazaryasini kim yaratgan?
a) Meller, Mendel
b) Poling, Myoler
c) T. Morgan
d) Nilson Ele
98. Ikki belgisi bo’yicha geterozigota bo’lgan genotiplarni ko’rsating?
1.AabbCcDD 2.AabbCCdd 3.AaBbCcDd 4.AABBCcDd
5.AABbCcDd
a) 1,4
b) 3,4,5
c) 2,3,5
d) 1,3,5
99. Tovuqlar tojining shakli ikki juft komplementar genlar bilan belgilanadi. Quyidagi genotiplarning qaysi biri no`xotsimon tojni belgilaydi ?
1 AaBb 2 AABB 3(AAbb 4 Aabb 5 AaBB 6 aabb 7 aaBB 8!aaBb
a) 1.2.5
b) 3.4
c) 1.6
d) 7.8
101. Qaysi xromosomalarda joylashgan genlar otadan qiz bolalarga o`tadi ?
a) autosoma va X xromosomadagi
b) autosoma va Y xromosomadagi
c) jinsiy X xromasomadagi
d) jinsiy Y xromasomadagi
101.Reaksiya normasining kengligi nima bilan bog`liq?
a) fenotip
b) tashqi muhit omillari
c) xromosoma soni
d) genotip
102. Genlarning polimer ta’sirida fenotip bo`yicha 1:4:6:4:1 nisbatda ajiralish kuzatilsa, genotip bo`yicha qanday ajralish nomoyon bo`ladi ?
a) 1:2:1
b) 9:3:3:1
c) 15:1
d) 1:2:1:2:4:2:1:2:1
103. Quyidagi genotipga ega bo`lgan organizmlardan qaysi biri to`rt tipdagi gametalar berishini belgilang ?
a) AaBBCCDd
b) AaBbCcDD
c) AaBBCcDd
d) AABBCcDD
104. Daun sindromi kasaligi o`g`il bolalar hamda qizlarda nomoyon bo`lishining sababi nimada ?
a) autosoma xromasomalarining o`zgarishi bilan bog`liqligi uchun
b) kasallikni belgilovchi gen X–xromasomada joylashganli uchun
c) jinsiy xromasomalarning o`zgarishi bilan bog`liqligi uchun
d) dominat belgi bo`lganligi uchun
105. Genlar faqat autosomalarda emas, balki jinsiy xromosomalarda ham joylashganligini qaysi olim aniqlagan?
a) G. Mendel
b) K. Korrens
c) T. Morgan
d) Nilson-Ele
106. Genlarning birikkan holda irsiylanishini qaysi jarayon buzadi?
a) konyugatsiya
b) krossingover
c) interkinez
d) reduplikatsiya
107. Mendel xushboy no`xot o`simligida necha juft alternativ belgilarining nasldan-naslga o`tishini kuzatadi ?
a) 3
b) 1
c) 7
d) 2
108. Fenilketonuriya kasalligi autosomada joylashgan retsessiv gen bilan ifodalansa, u kimlarda namoyon bo`ladi ?
a) faqat qizlarda
b) faqat o`g`il bolalarda
c) o`g`il va qiz bolalarda bir xil namoyon bo`ladi
d) birinchi avlodda o`g`il bolalarda, ikkinchi avlod qizlarda
109. Qaysi kasalliklarning dominant holatda nasldan–naslga o`tishi geneologik usul yordamida aniqlangan ?
1 qandli diabet 2 braxidaktiliya 3 tug`ma karlik 4 sil kasalligiga moyillik 5 gemofiliya 6 shizofreniya 7 ko`z shox pardasining ko`rlikka olib keladigan irsiy degeneratsiyasi
a) 2.4.7
b) 1.3.5
c) 1.5.6
d) 1.3.7
110. Qaysi kasallikda ayollar fenotip bo`yicha sog`lom , genotip bo`yicha tashuvchi bo`ladi ?
a) gemofiliya
b) Daun sindromi
c) Terner – shershevskiy sindromi
d) fenilketonuriya
111. Lavlagi ildizmevasidagi shakar miqdori qaysi genlarni ta’siriga bog`liq
a) epistaz
b) polimer
c) komplimentar
d) pleytrop
112. Qaysi holatda F₂ da genotip va fenotip bo`yicha ajralish 1:2:1 nisbatda bo`ladi ?
a) to`liq birikkan holda irsiylanish
b) taxliliy chatishtrishda
c) epistazda
d) chala dominantlikda
113. Organizmni nobud bo’lishiga olib keladigan genlar … deyiladi.
a) letal genlar
b) polimer genlar
c) allel genlar
d) monosomik genlar
114. Nuqtali mutatsiya … bu
a) bir nukleotid juftining mutatsiyaga uchrashi
b) ko`zga tashlanmaydigan mutatsiyalar
c) xromosoma miqdorini oshishi
d) xromosoma miqdorini kamayishi
115. Xromosomaning ayrim qismlirining 180⁰ bo`rilishi natijasida qanday mutatsiya sodir bo`ladi ?
a) gen
b) xromosoma
c) somatik
d) sitoplazmatik
116. Autosomalarga bog’liq bo’lgan kasallikni aniqlang.
a) Klayn-Felter sindromi
b) Shershevskiy-Tenner sindromi
c) gemofliya
d) barchasi
117. Odamlardagi qobilyat, iste’dod, aql – idrokning nasldan-naslga o`tishi qaysi metod yordamida aniqlanadi ?
a) sitogenetik
b) egizaklar
c) shajara
d) ontogenetik
118. O`simliklar populyatsalarida qaysi o`zgaruvchanlik tufayli poliploid organizimlar vujudga kelgan ?
a) kombinatsion
b) mutatsion
c) modifikatsion
d) nisbiy
119. Poliploidiya hodisasi mutatsiyaning qaysi turiga taaluqliligini aniqlang?
a) gen
b) xromosoma
c) genom
d) somatik
120. Yangi tug’ilgan qo’zichoq sovuq sharoitda boqiladi. Uning juni qalin bo’lib o’sadi.Bunda o’zgaruvchanlikning qaysi xili namoyon bo’ladi?
a) irsiy
b) genotipik
c) fenotipik
d) somatik
121. Noallel genlarning o`zaro ta’siri natijasida organizmda yang, ota – onada yo`q belgilar rivojlanishining ta’min etilishi genlarning… ta’siri deb ataladi.
a) polimer
b) chala dominantlik
c) komplementar
d) kodominantlik
122. Ozgaruvchanlikning qaysi turida o`zgarishlar guruhli xarakterga ega ?
a) fenotipik
b) genotipik
c) irsiy
d) o`zgaruvchanlik guruhli xarakatga ega emas
123. Qaysi mutatsiya “generativ”mutatsiya deyiladi?
a) autosoma xromosomalarda sodir bo’ladigan
b) somatik hujayralarda sodir bo’ladigan
c) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladigan
d) jinsiy xromosomalarda sodir bo’ladigan
124.Ressesiv belgilar keltirilgan qatorni aniqlang.
a) sepkillarning bo’lishi,kipriklarning uzun bo’lishi
b) ko’zning katta va qora bo’lishi,soch siyrakligi
c) sepkillar bo’lmasligi,kipriklarning qisqa bo’lishi,ko’zning kichik bo’lishi
d) bo’yning past bo’lishi,kipriklarning uzun bo’lishi
125.Gametalar sofligi gipotezasiga asosan, jinsiy hujayralar hosil bo’lishida…
a) har bir gameta juft genlardan faqat bittasiga ega bo’ladi
b) har bir juft gameta noallel bo’ladi
c) har bir gametalar jufti allel genlardan iborat
d) har bir gameta barcha juft genlarga ega
126. Qaysi xromosomalarda joylashgan genlar otadan o’g’ilga o’tadi?
a) autosoma va Y xromosomadagi
b) jinsiy X xromosomadagi
c) jinsiy Y xromosomadagi
d) autosoma va X xromosomadagi
127.Mendelning birinchi qonuni qanday ataladi?
a) dominantlik
b) retsessivlik
c) mustaqil irsiylanish
d) ajralish
128.Mendelning uchinchi qonuni qanday ataladi?
a) belgilarning birikkan holda irsiylanishi
b) belgilarning mustaqil holda irsiylanishi
c) belgilarning mustaqil irsiylanmasdan,qolgan belgilarga uzviy bog’liqligi
d) belgilarning birikkan holda irsiylanishida tashqi muhit roli
129.Monoduragay chatishtirishda nechta belgilar hisobga olinadi?
a) 2 ta
b) 8 ta
c) 3 ta
d) 6 ta
130. Jinsiy xromosomalarning qaysi to’plami Klayn-felter sindromiga xos emas?
a) XYY
b) XXY
c) XO
d) XXXY
131.Qanday hollarda genlarning birikish foizi yuqori bo’ladi va ular bir-birlaridan shuncha kam ajraladi?
a) genlar xromosomada bir-biridan uzoq joylashsa
b) genlar xromosomada bir-biriga yaqin joylashsa
c) oqsillarning bir-biriga maksimal muvofiqligida
d) nuklein kislotalar tuzulishi maksimal yaqinligida
132.Hujayraning shakli va to’qimalar tuzilishi organizmlarning qanday fenotipik belgilariga mansub?
a) geneologik
b) irsiy
c) gisologik
d) somatik
133.Daun sindromi bilan kasallangan erkakda jinsiy xromosomalar bo’yicha kariotip qanday?
a) XX
b) XXY
c) XY
d) XO
134.Gemofiliya va daltonizm kasalliklari qanday irsiylanadi?
a) alohida holda
b) jinsga birikkan holda
c) juft allel holida
d) barchasi
135.Fenilketonurya bilan kasallangan chaqaloq ovqati tarkibidan fenilalanin ajratib tashlanmasa,qanday hodisalar sodir bo’ladi?
a) miya shakllanishi orqada qoladi,ensefalit rivojlanadi,aqlan zaiflik paydo bo’ladi
b) miya shakllanishi buziladi,mikrosefaliya rivojlanadi,aqliy zaiflik belgilari paydo bo’adi
c) chaqoloqlarning ovqatida fenilalanin bo’lmaydi
d) fenilalanin moddasi yurak va miya kabi muhim organlarni faoliyatiga sekinlashtiruvchi ta’sir ko’rsatadi.
136.Mikrosefaliya qaysi kasallik natijasida rivojlanadi?
a) akromegaliya
b) fenilketonuriya
c) ensefalit
d) nonizm
137. Drozofila meva pashshasi ko’zining rangi qanday tipda irsiylanadi?
a) jinsga bog’liq holda
b) oraliq holda
c) autosomaga bog’liq holda
d) komplementar
138. No`xotning somatik hujayrasida nechta jinsiy xromosoma bo`ladi?
a) 14
b) 1
c) 2
d) 7
139.Drozofila pashshasining spermatazoidlarida nechta va qanday xromosomalar bo’ladi?
a) 1 ta autosoma va 1 ta jinsiy (X yoki Y) xromosoma
b) 3 ta autosoma va 2 ta jinsiy ( X yoki Y ) xromasoma
c) 2 ta autosoma va 1 ta jinsiy (X yoki Y) xromasoma
d) 3 ta autosoma va 1 ta jinsiy ( X yoki Y) xromasoma
140. Suv yong’og’ida suv osti (1) va suv usti (2) barglarining shakli qanday bo’lishini toping?
a.ingichka lansetsimon b.patsimon qirqilgan c.voronkasimon d.yaxlit
a) 1-b / 2-d
b) 1-a / 2-c
c) 1-d / 2-b
d) 1-b / 2-a
141. Tovuqlarda patning jingalak bo’lishi qanday holatlarga olib keladi?
1.ser pushtlilik 2.tashqi muhitga ko’p issiqlik ajratish 3.ovqat hazm qilish buziladi 4.yurak-tomir faolyati ishi buziladi 5.ko’p tuxum qiladi 6.hayotchanligiga salbiy ta’sir qiladi 7.nasl qoldirishga salbiy ta’sir qiladi
a) 2,4,5,7
b) 1,3,5,7
c) 1,3,4,5
d) 2,3,4,6,7
142. Tovuqning nasl qoldirish xususiyati va hayotchanligiga salbiy tasir ko’rsatadigan belgini toping?
a) no’xatsimon tojli bo’lishi
b) oddiy tojli bo’lishi
c) patning silliq bo’lishi
d) patning jingalak bo’lishi
143. Himolay quyonlari 30⁰ li muhitda boqilsa uning juni qanday rangda bo’ladi?
a) hamma juni qora rangda
b) hamma juni oq rangda
c) qulog’i, oyoqlari, dumi oq rangda, tanasi qora rangda
d) qulog’i, oyoqlari, dumi qora rangda, tanasi oq rangda
144. Geneologik metod yordamida aniqlangan retsessiv kasallikni belgilang.
a) tug’ma karlik
b) braxidaktiliya
c) silga moyillik
d) ko’z shox pardasining ko’rlikka olib keluvchi irsiy degeneratsiyasi
145. Mendel tajribalarining mohiyati nimada?
a) belgilarning avlodlarda namoyon bo’lishini miqdor jihatdan aniq hisoblash.
b) imkoni boricha ko’proq individlarni kuzatish
c) turli belgili ota-onalarni chatishtirish
d) olingan F₁duragaylarni o’zaro chatishtirish
146. Belgilarning nasldan-naslga o’tishida xromosomalar muhim ahamiyatga ega ekanligini nima yordamida isbotlash mumkin?
a) belgilarning ko’pligi, xromosomalarning ozligi bilan
b) Mendelning 3- qonuni bilan
c) genlarning birikish guruhi xromosomalarning gaploid to`plami bilan teng bo’lishi
d) barcha javoblar to’g’ri
147. Nima uchun genlarning birikishi mutlaq bir hodisa emas?
a) konyugatsiya tufayli
b) krossingover tufayli
c) jinsiy ko’payish tufayli
d) mutatsiya tufayli
148. Quyidagi berilgan chatishtirish nisbatlarining qaysi biri epistaz ta’siriga tegishli?
a) 9:7
b) 9:6:1
c) 13:3
d) 12:3
149. Organizmning gistologik belgilariga nimalar kiradi?
1. hujayra shakli 2. tana tuzilishi 3. to'qimalarning tuzilishi 4. organlarning joylashishi 5. organlarning tuzilishi 6. tana shakli
a. 1.3.5
b. 2.4.6
c. 1.4.3
d. 1.4.6
150. Fenotipik o'zgarishga xos xususiyatlarni aniqlang.
1. irsiylanish xususiyatiga ega emas
2. irsiylanish xususiyatiga ega
3. o'zgarishlar guruhli harakterga ega
4. o'zgarishlar individual xarakterga ega
5. o'zgarishlar faqat genotipga bo'g'liq
6. o'zgarishlar tashqi muhit ta'siriga bog'liq
a) 1.3.5
b) 2.4.6
c) 1.3.6
d) 1.4.6
151. Gregor Mendel ilgari surgan gipoteza qanday ataladi?
a) dominantlik gipotezasi
b) gametalar sofligi gipotezasi
c) sitologik asoslar gipotezasi
d) xromosoma gipotezasi
152. Gregor Mendel irsiyatning moddiy asoslarini nima deb ataladi?
a) irsiy omil
b) gen
c) gemulla
d) flyuid
153. Organlarning tuzilishi qaysi fenotipik belgiga misol bo’ladi?
a) anatomik
b) gistologik
c) tashqi
d) biokimyoviy
154. Mendel gametalar sofligi gipotezasini ta’riflab bergan vaqtlari qaysi hodisalar hali ma’lum emas edi?
a) gametalarning rivojlanishi
b) gametalarning rivojlanishi, mitoz va meyoz
c) faqat mitoz
d) mitoz va meyoz
155. Bir xromasomada joylashgan genlar…..? (noto'g'ri javobni aniqlang)
a) birikkan holda irsiylanadi
b) krossingover jarayoni kuzatiladi
c) asosan mustaqil irsiylanadi
d) birikish guruhini tashkil qiladi.
156. Erkaklar jinsiy X xromosomada joylashgan genlar bo’yicha qanday organizmlar sanaladi ?
a) gomozigota
b) geterozigota
c) gemizigota
d) gameta
157. Genetik tahlil qanday metodlarni qo’llash orqali o’tkaziladi ?
1.geneologik 2.duragaylash 3.ontogenetik 4.mutatsion 5. biokimyoviy 6.populyatsion
a.1.3.5
b.2.4.6
c. 1.2.3
d. 1.3.6
158. Supressor nima?
a) meyozda o’zaro konyugatsiyalanuvchi xromosoma
b) poligenning bir turi
c) ko’chib yuruvchi gen
d) ingibitor gen
159. Kariogramma odam organizmining qaysi hususiyatini aks ettiradi?
a) yurak impulslarini
b) muskul tuzilishini
c) xromosoma tuzilishini
d) xromosomaning kimyoviy tarkibini
160. Genetikaning qaysi metodi yordamida murakkab miqdoriy belgilarning irsiylanishi o’rganiladi?
a) populyatsion statistik
b) sitogenetik
c) ontogenetik
d) polimeriya
161. Noallel genlarning o’zaro qanday ta’sirida seleksiya samaradorligi ortadi?
a) komplementar
b) epistaz
c) pleytropiya
d) jamlangan
162. Ota-ona genotipida joylashib, duragay avlodlari genotipida jamlanishi natijasida o’zaro ta’sir qilib, yangi belgi rivojlanishini ta’min etuvchi genlar nima deb ataladi?
a) komplementar
b) epistaz genlar
c) pleyotrop genlar
d) poligenlar
163. Fenilketonuriya hastaligi yangi tug’ilgan chaqaloqlarning nechtasining birida uchraydi?
a) 20.000
b) 10.000
c) 5.000
d) 1.000
164. Qaysi belgi tovuq tanasidan issiqlikni ko’p ajralishiga sabab bo’ladi?
a) patining jingalak bo’lishi
b) patining siyrak bo’lishi
c) rangining chipor bo’lishi
d) bo’yinda patning bo’lmasligi
165. Qaysi ma’lumotlar genotip tabiati to’g’risidagi bilimlarni chuqurlashtirish imkonini beradi?
a) duragaylarni chatishtirish
b) genlarning o’zaro va ko’p tomonlama ta’siri
c) irsiyat qonunlari
d) Morgan tajribalari
166. Shershevskiy – Terner sindromli ayolning somatik hujayrasida nechta autosoma bo`ladi ?
a) 44 ta
b) 45 ta
d) 22 ta
d) 1 ta
167. Piyoz po`stining qizil rangini B gen sarq rangini b gen ifodalaydi, ammo ranglar genotipda Vgen bo`lsa yuzaga chiqadi. Uning retsessiv v alleli ingibtor vazifasini bajaradi va rangning chiqishiga to`sqinlik qiladi . Quyidagi genotiplarning qaysi biri qizil rangli fenotipga ega ?
a. BBVv b. Bbvv c. bbVV d. bbvv e. bbVv f. BbVv j. BbVV k. BBvv
a) c, e, f
b) c, e
c) a, f, j
d) b, d, k
168. Kartoshka tugunagida antotsion rang bo`lishi asosiy P va R genlarga bo`gliq. Lekin ular o`z ta’sirini dominant D gen bo`lganidagina fenotipda nomoyon qiladi . Shunga ko`ra P – rrD- genotipli kartoshka tugunagi ko`k – binafsha rang, P-R-D- genotipli tugunagi qizil-binafsha rang, ppR-D- genotopli tugunagi pushti ragda bo`ladi. Boshqa holatlarda tugunak oq rangda bo`ladi . Quyidagi genotiplarning qaysi birida fenotipi oq rangli bo`ladi?
a) PprrDd b) PpRrDd c) ppRRDD d) PPrrdd e) pprrDd
f) PPrrDD j) PPRrDD k) pprrdd
a) b, j
b) a, f
c) c, f, k
d) d, e, k
169. Drozofila pashshasining tanasi kulrang, qanotlari kalta.Ushbu fenotipni yuzaga chiqaruvchi genotip (lar) ni ko`rsating (kulrang dominant, kalta – retsessiv belgi).
a) aabb
b) AABb
c) AAbb yoki Aabb
d) AABB yoki Aabb
170. G`alladoshlarda boshoqning uzunligi, makkajo`xori so`tsining kattaligi qaysi genlar ta’sirida irsiylanadi ?
a) pleytrop
b) komplementar
c) epistaz
d) polimer
171. Daun sindromli qizlarning leykotsitlarida nechta autosoma bo`ladi ?
a) 44 ta
b) 47 ta
c) 22 ta
d) 45 ta
172. Quyon juni oq va tekis. Agar ikkala belgi ham retsessiv holda nasldan-naslga o`tsa ,ushbu fenotipni yuzaga chiqaruvchi genotipni aniqlang ?
a) AAbb
b) aabb
c) aaBB
d) AABB
173. Genlarning birikish guruhi … mos keladi .
a) autosomalar soniga
b) xromosomlaraning gaploid to`plamiga
c) xromosomalarning diploid to`plamiga
d) noallel genlarning soniga
174. Qaysi chatishtirishlarda fenotip va genotip bo`yicha 1:1:1:1nisbatda ajiralish olinadi ?
a) AABb x aaBb b) AaBb x aabb c) AABb x aaBb
d) AABbCc x aabbcc e) aaBBcc x aaBbcc
a) d, e
b) a, b, d
c) c, e
d) a, b, c
175. Oqsil molekulasining funksional faolligini o`zgartiruvchi mutatsiya turini belgilang ?
a) gen
b) xromosoma
c) somatik
d) retsessiv
176. Nima sababdan sariq sichqonlar orasida dominant gomozigotali formalari umuman uchramaydi ?
a) sichqonlar partenogenez yo`li bilan ko`payadi
b) sichqonlarda jinsiy xromosomalar bo`lmaydi
c) gomozigota holatda dominant gen letal xususiyatga ega
d) bepusht bo`ladi
177. Allel genlarga xos hususiyatni belgilang ?
a) gomologik xromosomalarda joylashgan
b) bir – birini istisno etadigan belgilarning rivojlanishini ta’minlaydi
c) meyoz jarayonoda har xil gametalarga o`tadi
d) barchasi to`g`ri
178. Gen kasalliklarini aniqlang ?
a) mikrosefaliya, Shereshevskiy – Tenner
b) Daun, Klaynfelter
c) fenilketonuriya, Shizofreniya
d) albinizm, Daun
179. Mendel o’z tadqiqotlarida qanday usulni qo’llagan?
a) sitogenetik
b) genologik
c) duragaylash
d) ontegenetik
180. Nilufar (1) va suv yong’og’ining (2) suv ostidagi barglarining shakli qanday bo’ladi?
a. lansetsimon b.voronkasimon c. patsimon d. yaxlit
a) 1-a / 2-c
b) 1-b / 2-d
c) 1-d / 2-b
d) 1-c / 2-a
181. Alell genlar meyoz jarayonida ...
a) meyozda ishtirok etmaydi
b) har-xil gametalarga tarqaladi
c) bitta gametaga o’tadi
d) bitta xromasomaning lokusiga joylashadi
182. X^AX^a BbDd genotipli organizm qanday gametalar hosil qilmaydi (1) va hosil qiladi (2)?
a) X^ABD b) X^ABd c) X^ABb d) X^aBD e) X^aBd f) X^AbD j)X^Abd i) X^aDd k) X^AX^ad
a) 1-e, f, j, i, k; 2-a, b, c, d
b) 1-a, b, d, e, f, j; 2-c, i, k
c) 1-a, b, c, d; 2-e, f, j, i, k
d) 1-c, i, k; 2-a, b, d, e, f, j
183. Ayrim jinsli organizmlarda jinslar nisbati nechaga teng bo’ladi?
a) 2:1
b) 1:1
c) 9:7
d) 3:1
184. Juft genlar qayerda joylashgan bo’ladi?
a) faqat autosomalrda
b) faqat jinsiy xromasomalarda
c) gomologik xromasomalarda
d) nogomolik xromasomalarda
185. Oq ko’zli drozofila pashshasiga xos bo’lmagan belgilarni aniqlang.
a) nasl qoldirishi kamayadi b) serpushtlik namoyon bo’ladi
c) ichki organlar rangiga ta’sir ko’rsatadi d) hayotchanligi kamayadi e) hayotchanligi ortadi f) yiriklashadi
a) a,d,f
b) b,e,f
c) b,d,e
d) a,c,d
186. Jinsiy X xromosomada joylashgan daltonizim geni bo'yicha sog'lom ota va onadan daltonik bola tug'ilishi mumkinmi? Agar tug'ilsa qanday jinsli bo'ladi?
a.bunday farzand tug'ilmaydi.
b.daltonik o'g'il va qiz
c.daltonik qiz
d.daltonik o'g'il
187. Mendelning III qonuni (1) va komplementarik (2) hodisasida fetotib bo’yicha bir xil 9;3;3;1 nisbatda ajralib olinadi. Bu hodisalarning farqini aniqlang.
a) organizmlar bitta belgi bo’yicha farqlanadi; b) organizmlar bir necha juft alternative belgilar bo’yicha farqlanadi; c) yangi belgining rivojlanishi kuzatiladi; d) ota-ona belgilari yangi kombinatsiyalarni hosil qiladi; e) bitta belgining rivojlanishi bir necha noallel genlar nazorati ostida bo’ladi
a) 1-b,d; 2-a,c,e;
b) 1-a,c; 2-b,d,e;
c) 1-a,c,e; 2-b,d
d) 1-a,b,c; 2-d,e
188. Qovoqda U-geni meaning sariq rangini, u-geni yashil rangini ifodalaydi. S-dominant ingibitor, s-qovoqlarda rangni yuzaga chiqishiga to’sqinlik qilmaydi
Quyida berilgan genotiplarni tahlil qilib, yashil rangli qovoqlar berilgan javobni toping.
1. UuSS; 2. UuSs; 3. Uuss; 4. UUSs; 5. uuss; 6. uuSs; 7. UUss; 8. uuSS.
a) 1,2,5,7,8
b) 1,2,4,6,8
c) 5
d) 3,5
189. Drozofila meva pashshasida tanasi kulrang, qanoti uzun urg’ochi va tanasi qora, qanoti kalta erkaklar chatishtirilganda F₁ da tanasi kulrang uzun qanotli formalar olindi F₁ dagi erkak pashshalar qora tanali, kalta qanotli pashshalar bilan chatishtirilsa, F₆ da qanday ajralish olinadi?
a) 50% tanasi kulrang, uzun qanotli, 50% tanasi qora, kalta qanotli
b) 25% tanasi kulrang, uzun qanotli, 25% tanasi kulrang, kalta qanotli, 25% tanasi qora, uzun qanotli, 25% tanasi qora, kalta qanotli
c) 41,5% tanasi, uzun qanotli, 41,5% tanasi qora, kalta qanotli, 8,5% tanasi qora, uzun qanotli, 8,5% tanasi kulrang, kalta qanotli
d) 75% tanasi kulrang, uzun qanotli; 25% tanasi qora, kalta qanotli
190. Odamda karlikning ikki turi mavjud bo’lib, ularning birinchisi dominant (A), ikkinchisi esa retsessiv (b) genlar bilan belgilanadi
Quydagi chatishtirishlarning qaysi birida naslda 5ta kar; 3 sog’lom nisbatda ajralib ro’y beradi?
a) AaBb x Aabb
b) AaBb x AaBb
c) AaBb x aaBb
d) AaBb x aabb
191. Tahliliy chatishtirish natijasida birinchi bo’g’inda genotip va fenotip bo’yicha 1:1 nisbatda ajralish yuzaga kelsa, bu holda genotipi noaniq bo’lgan organizmning genotipi qanday bo’ladi?
a) retsessiv gomozigotali
b) gemizigotali
c) geterozigotali
d) dominant gomozigotali
192. Kulrang uzun qanotli erkak drozofila pashshasini (BbVv) qora rang kalta qanotli urg’ochi drozofila (bbvv) pashshasi bilan chatishtirish natijasida avlodlar orasida faqat ota-onalarga o’xshash formalar teng miqdorda olingan. Bunga sabab nima?
a) mutagen faktorlar tasirida
b) genlar xar hil juft xromasomalarda joylashgan
c) genlar bitta xromasomada joylashgan bo’lib krossingover kuzatilmaydi
d) genlar bitta xromasomada joylashgan bo’lib krossingover kuzatiladi
193. Poliduragaylarda gametalarning umumiy sonini qaysi formula yordamida hisoblash mumkin?
a) 3ⁿ
b) 2ⁿ
c) 4ⁿ
d) 16ⁿ
194. Bug’doy donining rangi 2 juft polimer genlar bilan belgilanadi va donning rangi qizil, och qizil, pushti, och pushti va oq bo’lishi mumkin. Quydagi genotiplarning qaysi biri donning qizil rangini belgilaydi?
1. A1a1A2a2; 2. a1a1A2a2; 3. A1A1A2a2;
4. A1a1A2A2; 5. A1a1a2a2; 6. A1A1a2a2
a) 3,4
b) 1,6
c) bunday genotip ko’rsatilmagan
d) 2,5
195. Quydagi xromasoma kasalliklarining qaysi biri jinsiy xromasomalarining oshishi (1), jinsiy xromasomalarning kamayishi (2), autosomalar sonining (3) o’zgarishi bilan bog’liq?
a) Daun sindromi; b) Klaynfelter sindromi;
c) Shereshevskiy-Terner sindromi
a) 1-a, 2-b, 3-c
b) 1-c, 2-b, 3-a
c) 1-a, 2-c, 3-b
d) 1-b, 2-c, 3-a
196. Klaynfelter sindromli o’g’il bolada (a), Daun sindromli qiz bolada (b), fenilketonuriya bilan kasallangan o’g’il bolada (c), gemofilig qiz bolada (d), Shereshevskiy-Terner sindromli ayol (e), kariotipi tarkibida nechta autosomalar bo’ladi?
1. 47 2. 46 3. 45 4. 44
a) a-1; b-1; c-3; d-2; e-4
b) a-4; b-3; c-4; d-4; e-4
c) a-1; b-2; c-3; d-4; e-3
d) a-4; b-1; c-2; d-3; e-1
197. Genlarning birikkan holda irsiylanishini qaysi jarayon buzadi?
a) interkinez
b) kon’yukatsiya
c) reduplikatsiya
d) krossingover
198. Odamdagi ko’z shox pardasining irsiy degerenatsiya va sil kasalligiga bo’lgan moyillikning irsiylanish turi qaysi usul yordamida aniqlangan?
a) biokimyoviy
b) sitogenetik
c) genealogic
d) egizaklar
199. T.Morganning tajribasida olingan duragaylarning qaysi birlari krossingover natijasida hosil bo’lgan?
a) tanasi kulrangli, qanotlari normal, tanasi qora rangli, qanotlari rudiment
b) tanasi qora rangli, qanotlari rudiment va normal
c) tanasi kulrangli, qanotlari rudiment; tanasi qora rangli qanotlari normal
d) tanasi kulrang, qanotlari normal va rudimentli
200. Fenotipik o’zgaruvchanlikka xos bo’lmagan (a) va xos bo’lgan xususiyatlarni aniqlang.
1. irsiylanish xususiyatiga ega emas
2. xromasomalar soniga bog’liq
3. o’zgarishlar ayrim individlarga xos
4. o’zgarishlar tashqi muhit ta’siriga bog’liq
5. o’zgarishlarning namoyon bo’lish darajasi xar xil organizmlarda har xil bo’ladi
a) 1.2.4
b) 1.3.5
c) 1.4.5
d) 2.4.5
201. Qovoq mevasining oq rangi V, sariq rangi Y yashil rangi y gen bilan ifodalanadi. V gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi Vv Yy va Vvyy genotipiga ega organizmlar o’zaro chatishtirilsa, birinchi bo’g’in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo’ladi?
a) 3 ta sariq 1 ta yashil
b) 6 ta oq 1 ta sariq 1 ta yashil
c) 3 ta oq 1 ta sariq
d) hammasi oq
202. Qanday holda genlarning mustaqil holda irsiylanishi kuzatiladi
a) juft allel genlar faqat jinsiy xromasomalarda joylashgan bo’lsa
b) genlar doimo mutatsiyaga uchrashib tursagina
c) juft allel genlar har xil gomologik xromasomalarda joylashgan bo’lsa
d) juft allel genlar bitta gomologik xromasomalarda joylashgan bo’lsa
203. Moddalar almashinuvining buzilishi natijasida kelib chiqadigan qaysi kasallikning kuchayishini ovqatdagi ma’lum bir aminokislotani ajratib tashlash bilan oldini olish mumkin?
a) Daun
b) albinism
c) mikrotsefaliya
d) fenilketonuriya
204. Digeterozigotali sariq rangli, silliq shaklli donga ega ikkita no’xot navlari o’zaro chatishtirilsa, avlodda sariq donning soni yashil rangga silliq shaklining soni burishgan shakliga qanday nisbatda bo’ladi?
a) rang bo’yicha sariq 1yashil shakli bo’yicha 1,1
b) har bir belgi bo’yicha 1,1
c) rang bo’yicha 1,1 shakli boyicha 3 burishgan 1 silliq
d) har bir belgi bo’yicha 3,1
205. Nomozshomgul o’simlik gulining rangi qanday irsiylanadi?
a) chala dominantlik
b) to’liq birikish
c) to’liq dominantlik
d) chala birikish

43. Seleksiya asoslari

1.Kartoshkani cho`ziq, qizil, kechpishar serhosil navini aniqlang.
a) vatan
b) Samarqand
c) Obidov
d) nimrang
2. Naslsizlikni bartaraf etish uchun, turlararo o’simlik duragaylarida qanday ishlar bajariladi?
a) duragay xromosomalar sonini 2 taga kamaytirish
b) duragay xromosomalar soni 4 taga oshiriladi
c) duragay xromosomalar soni 2 barobar oshiriladi
d) duragay xromosomalar soni 4 taga oshiriladi
3.Qaysi chatishtirish tufayli tritikale avlodi yaratilgan?
a) bug’doy-bug’doyiq
b) bug’doyiq-javdar
c) makkajo’xori-bug’doy
d) javdar-suli
4. Madaniy o’simliklarning 50% ni markazi ….. hisoblanadi.
a) Janubiy Osiyo tropik markazi
b) Sharqiy Osiyo markazi
c) Abissiya markazi
d) O’rta yer dengizi markazi
5.Quyidagi o’simliklarning qaysi biri Abissiya markazidan kelib chiqqan?
a) banan
b) yeryong’oq
c) olma
d) bog’doy
6. G’alla navlarini toping.
a) Ukug’bek-600, sanzor
b) sanzor, g’alaba
c) O`zbekiston, Ulug’bek-500
d) Zarafshon
7. Soya va tariq o`simlikini asl vatanini aniqlang.
a) Janubiy Osiyo
b) Sharqiy Osiyo
c) MarkaziyAmerika
d) Xindiston
8. Tritikale bug`doy bilan qaysi o`simlikning duragayi sanaladi ?
a) sholi
b) arpa
c) tariq
d) javdar
9. Ulug`bek – 600, Sanzor galla navlari qanday xususiyatlarga ega ?
a) zararkunandalarga chidamsiz, suvni kam talab qiladi
b) zararkunandalarga chidamli, suvni ko`p talab qiladi
c) zararkunandalarga chidamli, suvni kam talab qiladi
d) zararkunandalarga chidamli ,o`g`itni kam talab qiladi
10. O’zbekiston o’simlikshunoslik institutida N.Vavilov koleksiyasining qaysi o’simliklarga tegishli qismi saqlanmoqda?
a) tropik mintaqa o’simlilari
b) subtropik mintaqa o’simlilari
c) Abissiya markazi o’simlilari
d) Janubiy Osiyo o’simlilari
11. Quyidagi o’simliklardan qaysi biri markaziy Amerikadan kelib chiqqan?
a) banan
b) kofe daraxti
c) non daraxti
d) mango daraxti
12. Madaniy o’simliklarning necha % Janubiy Osiyo tropik markazlaridan kelib chiqqanligini belgilang.
a) 50 %
b) 14 %
c) 7 %
d) 30 %
13. Mikrobiologiya fanini rivojlanishiga o’z xissasini qo’shgan olim kim?
a) O’.Oripov
b) S.Asqarova
c) A.Abdullaev
d) A.Muhamadiyev
14. Inson tomonidan yaratilgan qanday populyatsiyalar belgilangan irsiy xususiyatlarga ega bo`ladi ?
a) shtamm, tur, turkum
b) shtamm, nav, zot
c) nav, tur, avlod
d) nav, zot, tur
15. O’simliklar selaksiyasining asosiy usullarini aniqlang.
a) duragaylash
b) yakka va yalpi tanlash
c) duragaylash, yakka tanlash
d) duragaylash, yalpi tanlash
16. G’o’zani “Yulduz” navi qaysi olimlar tomonidan yaratigan?
a) Nabijon Nazirov, Oston Jalilov
b) Musayev, A.Abdullaev
c) Sodiqmirahmedov, A.Abdullaev
d) M.Mauer, G.Zaysev
17. Turlararo duragaylarning nasilsizligni bartaraf etish usuli qaysi olim tomonidan yaratilgan?
a) D.Karpachenko
b) S.Chetverikov
c) Gekkel va Myuller
d) N.Vavilov
18. Gen muhandisligi usuli yordamida olinayotgan oqsilni ko`rsating ?
a) albumin
b) interferon
c) sitoxrom
d) gemogilabin
19. “Omad” nomli o’simlik qaysi o’simlik navi?
a) olma
b) tok
c) bug’doy
d) g’o’za
20. Tajribada birinchi marotaba karam va turp duragaylarini yaratgan olim kim?
a) M.Mirzayev
b) N.Vavilov
c) G.D.Karpachenkov
d) S.Mirahmedov
21. Yovvoyi g’o’zaning qimmatli genlari asosida yaratilgan g’o’za navni ko’rsating.
a) Toshkent
b) Yulduz
c) AN-402
d) Samarqand-3
22. Rossiyada saqlanayotgan Vavilov kolleksiyasida ... dan ortiq namunani o’z ichiga olib, ... o’simlik turiga mansub.
a) 330/1041
b) 320/1041
c) 305/1043
d) 350/1043
23. Qaysi chatishtirish natijasida olingan duragaydan yiliga 3-4 marta 300-450 s/ga hosil olinadi?
a) bug’doy-javdar
b) bug’doy- arpa
c) bug’doy-bug’doyiq
d) bug’doy-suli
24.Qaysi o’simliklarning poliploid navlari keng tarqalgan?
a) beda, qand lavlagi, javdar, grechixa
b) beda, iloq ,qand lavlagi, grechixa
c) beda, qulupnay, qand lavlagi, javdar
d) beda, tarvuz, qand lavlagi, javdar
25. Qaysi markaz arpa va bananning vatani?
a) Markaziy Amerika
b) Abissiya
c) Janubiy Amerika
d) O’rtayer dengizi
26. Seleksiyaning asosiy metodlari qaysi?
a) populyatsion statistik
b) tanlash va duragaylash
c) duragaylash va sitogenetik
d) genetik injeneriya
27. Kartoshka va ananasning vatanini aniqlang ?
a) Jaqnubiy Amerika
b) O`rtayer dengizi
c) Efiopiya
d) Markaziy Amerika
28. Qand lavlagi, karam va beda o`simliklarining vatanini aniqlang ?
a) Janubiy Osiyo tropik markazi
b) Sharqiy Osiyo
c) Janubi – g`arbiy Osiyo
d) O`rtayer dengizi
29. Kartoshkaning kechpishar navining aniqlang.
a) Sanzor
b) Samarqand
c) Nimrang
d) Obidov
30. Suli, zig`ir, va dukakkli o`simliklarning vatanini aniqlang ?
a) Janubiy – G`arbiy Osiyo
b) Sharqiy Osiyo
c) Janubiy Osiyo tropik markazi
d) O`rtayer dengizi
31. Sholi va shakarqamishning vatanini aniqlang.
a) Janubiy Osiyo tropik markazi
b) O’rtayer dengizi
c) Sharqiy Osiyo
d) Janubiy G’arbiy Osiyo
32. G`o`za, qalampir va kakao daraxtining vatanini aniqlang.
a) Janubiy Amerika
b) O`rtayer dengizi
c) Efiopiya
d) Markaziy Amerika
33. Qaysi organizmlar tarkibida 60 % gacha oqsil moddasi to`planadi?
a) zamburug`lar
b) yo`sinlar
c) g`alladoshlar
d) suvo`tlar
34. Mikrobiologiya fanining rivojlanishiga xissa qo`shmagan olimni aniqlang.
a) A. Muzaffarov
b) M. Mavloniy
c) M. Mirzayev
d) S. Asqarova
35. Kartoshkaning o`rtapishar navini aniqlang.
a) sanzor
b) Samarqand
c) Obidov
d) nimrang
36. Qaysi seleksioner o`z shogirlari bilan meva va rezavor mevalarning 200 ga yaqin navlarini yaratdi?
a) J. Musayev
b) D. Abdukarimov
c) M. Mirzayev
d) S. Muhamedov
37. Hayvonlar ozuqasiga qo’shib beriladigan zaruriy aminokislotani ko’rsating?
a) lizin
b) arginin
c) fenilallanin
d) insulin
38.O’zbekistonda birinchi bo’lib 1949 yilda urchitilgan hayvonni ko’rsating.
a) Qizil dasht
b) Shortgorn
c) Bushiyev
d) qozog’iston oqboshi
39.Getrozis qaysi o’simliklar seleksiyasida foydalaniladi?
a) g’o’za
b) bug’doy
c) makkajo’xori
d) karam
40. Getrozis hodisasida genlar qanday holatga o’tkaziladi?
a) AA
b) aa
c) Aa
d) suniy mutatsiyalar olinadi
41. Qaysi o’simlik navlari hosildorligi kleykobina miqdori bilan belgilanadi?
a) g’o’za
b) bug’doy
c) kungaboqar
d) karam
42. O’simliklar seleksiyasida qanday o’simliklarga nisbatan yalpi tanlash o’tkaziladi?
a) chanlanish hisobga olinmaydi
b) o’z-o’zidan changlanadigan
c) chetdan changlanadigan
d) suniy changlanadigan
43. “Samarqand” nomi bilan nomlanadigan navlar qaysi o’simliklarda uchraydi?
a) tok, g’o’za, sholi, kartoshka, g’o’za
b) g’o’za, bug’doy, kartoshka
c) g’o’za, shaftoli, kartoshka
d) g’o’za, kartoshka
44. Oziqbop oqsillar olish maqsadida…. larni ….. da o’stirib olinmoqda.
a) mikroorganizm/ agarda
b) bakteriya/yog’och qipig’ida
c) achitq/parafinda
d) mog’or/parafinda
45. Seleksiyada qo’llanadigan qaysi usulda toza liniyalar olinadi?
a) poliploidiya
b) yakka tanlash
c) yalpi tanlash
d) turlararo duragaylash
46. Yulduz AN-402 g’o’za navlarini yaratgan olim (lar) ni aniqlang.
a) S.Mirahmedov b) J.Musayev c) N.Nazirov
d) O.Jalilov e) D.Abdukarimov
a) c,d
b) b,d
c) a
d) d,e
47. Toshkent-1, Toshkent-2, g’o’za navlarini yaratgan olim (lar) ni aniqlang.
a) S.Mirahmedov b) J.Musayev c) N.Nazirov
d) O.Jalilov e) D.Abdukarimov
a) c,d
b) a
c) e
d) b,d
44. Molekulyar biologiya va biotexnologiya asoslari

1.O’simlik tanasida shish hosil qiluvchi genom bo’lagini belgilang.

a) T-RNK
b) T-DNK
c) I-RNK
d) pBR-322
2. Ipak qurti hujayrasida transgen poliedr virusi necha soat davomida ko`payadi?
a) 1 sutka
b) 4 sutka
c) 2.5 sutka
d) 1.5 sutka
3. Bakteriyalar kalloniyasini hosi qilish uchun bakteriyani qanday oziq bilan boqiladi?
a) kislorod
b) agar – agar
c) kislorodsiz
c) meva sharbati
4. G`oza tomir tolachalari sathida qanday bakteriya turi yashaydi?
a) achituvchi
b) chirituvchi
c) pnevmokokk
d) rizosfera
5. Bakteriyalar irsiy molekulasi tarkibidagi fag qanday holatda bo`ladi?
a) profag
b) bakteriofag
c) enzim
d) DNK
6. Pestitsid qoldiqlarini parchalab zararsizlantiruvchi genlar guruhi qaysi bakteriya shtammidan ajratib olingan va qaysi bakteriyaga ko`chirib o`rkazilgan ?
a) psevdomonas, pnevmokokk
b) tugunak bakteriyasi, rizosfera
c) psevdomonas, rizosfera
d) psevdomonas, chirituvchi bakteriya
7. Vismut-sulfat, agarli muhitda qaysi bakteriya avlodi rivojlanadi va ko`payadi ?
a) salmonellyoz
b) lyambliya
c) gommoz
d) eyzeniya
8. Tuban eukaroitlarni belgilang.
a) sporalilar, viruslar
b) suvo’tlar, bakteriyalar
c) zamburug’lar, bakteriyalar
d) zamburug’lar
9. Monoklonal antitana nima uchun ishlatiladi ?
a) splenotsitlar va mieloma-rak hujayralardan iborat gibridoma hosil qilish uchun
b) gibridoma hujayralardan pronukleus yaratish va zigotaga kirish uchun
c) xastaliklarni o`ta aniq tashxis qilish uchun
d) poliklonal antitana hosil qilish uchun
10. Mutatsiyaga uchragan mikrorganizmlar qaysi oziq muhitida o`stiriladi ?
a) oqsilli
b) agar – agarli
c) spirtli
d) kislotali
11. Plazmid tarkibidagi t–DNK bo`lagi o’simliklarda qanday o`zgarishlarga olib keladi ?
a) o`simlik tanasida shish hosil qiladi
b) o`simlik tanasidagi shishni yo`qotadi
c) hayvon tanasida shish hosil qiladi
d) hayvon tanasida shishni yo`qatadi
12. Splenotsitlar qaysi organ hujayralaridan hosil bo`ladi ?
a) jigar
b) taloq
c) buyrak
d) yurak
13. Retrotranspozonlar tuzilishiga ko`ra nimaga o`xshaydi ?
a) poligenga
b) ontogenga
c) monogenga
d) RNKga
14. Moddaning har xil antigen gurupalariga alohida antitana sintez qiluvchi hujayralar qanday ataladi ?
a) osteoblastlar
b) splenotsitlar
c) trombotsitlar
d) eritrotsitlar
15. Antitanalar o`z xossasiga ko`ra qanday moddalar hisoblanadi ?
a) oqsil
b) gormon
c) lipid
d) ferment
16. Gibridoma hujayralar olish texnalogiyasi qaysi kashfiyotga asoslangan holda ishlab chiqildi ?
a) restriktazaning kashf etilishi
b) ligaza fermentini olish
c) monoklonal antitananing kashf etilishi
d) hujayra injeneriyasidan foydalanib
17. Transpozaza fermenti DNKmolekulasiga qanday ta’sir ko`rsatadi ?
a) DNK molekulasini yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi va transpozon uchlariga biriktiradi
b) DNK molekulasining nukleotidlar izchilligini buzadi
va DNKni reduplikasiya qiladi
c) DNK bo`laklarining ligaza fermenti ta’sirida kimyoviy bog`lar orqali bog`lanishini tezlashtiradi
d) faglar DNKsini bakterya DNKsi bilan biriktiradi
18. Yopishqoq uchlar hosil qilib, ikki molekulani
bir – biriga bog`lovchi ferment qanday ataladi ?
a) oksidoreduktazalar
b) liazalar
c) ligazalar
d) izomerazalar
19. R–shtammning S–shtammga transformatsiya bo`lishida qanday modda ishtrok etadi ?
a) oqsil
b) iRNK
c) DNK va RNK
d) DNK
20. Transformatsiya natijasida nima o`zgaradi ?
a) timidinkinaza fermentining miqdori va sifati
b) hujayra irsiyati
c) organizm kariotipi
d) xromosomalarning gaploid to`plami
21. Retrotranspozonlar o`simlik genomining qancha qismini tashkil etadi ?
a) hammasini
b) o’simlik genomini tashkil etmaydi
c) chorak qismini
d) yarimini
22. Makkajo’xori o’simligida ko’chib yuruvchi genetik elementlar qaysi olim tomonidan aniqlangan?
a) A.Buxoriy
b) G.Georgiyev
c) J.Bishop
d) B.Klintok
23. Transgen g’o’za va bug’doy osimliklarini yaratgan olimlarni aniqlang.
a) O.Jalilov va N.Nazirov
b) S.Jatayev va F.Muhammedxonovalar
c) O.Odilova
d) S.Jatayev va O.Odilov
24.Transpozonlar ….
a) qo’shimcha xromasomalar
b) avtonom plazmidlar
c) ko’chib yuruvchi genetik elementlar
d) avtonom plazmidlar
25. Qaysi plasmid nasldan-naslga o’tadi?
a) avtonom
b) transmissibl
c) restriktazalar
d) endonukleazalar
26. Antibiotiklarni parchalovchi genlar bir plazmiddan ikkinchisiga nima orqali o’tadi?
a) tronspozonlar
b) endonukleazalar
c) restriktazalar
d) kallus to’qima
27. Restriktazalar …. molekulalarni mayda bo’laklarga bo’luvchi fermentdir.
a) oqsil
b) DNK
c) PNK
d) yog’larni
28. Transformatsiya-……
a) ona hujayrani ketma-ket bo’linishidan hosil bo’lgan koloniya
b) qizdirish yo’li bilan bijg’ishdan halos bo’lish
c) bir organizm irsiy molekulasini ikkinchi organizm molekulasi bilan birikishi
d) DNK molekulasini profagdan holatdan ajralib chiqishi
29. Lizis bu …
a) fag bilan zararlangan bakteriya koloniyasining yo’qolishidir
b) fag bilan zararlangan ba’zi bakteriyalarning ofatdan qutilishi
c) bakteriya avlodi koloniyasini vujudga kelishi
d) DNK bo’lagining xromasoma bilan birikishi
30. “Tikuvchi” fermentni aniqlang.
a) restriktaza
b) polimeraza
c) ligaza
d) integraza
31. Qanday yo’l bilan ichak tayoqchasi bakteriyasida insulin sintezi amalga oshiriladi?
a) genotipiga insulin geni orqali ta’sir etish bilan
b) xromasomasini o’zgartirish bilan
c) insulin gormoni sitezini nazorat qiluvchi gen ta’sirida
d) insulin gormoniga ichak tayoqchasi bakteriyasining genlarini kiritish bilan
32. Maxsus tuzilishga ega bo’lgan DNK bo’lagining xromasoma bilan birikishi va undan ajralish jarayonida o’zi bilan birga genni ko’chirib chiqish jarayoni nima deb ataladi?
a) transformatsiya
b) transduksiya
c) lizogen reaksiya
d) ekssiziya
33. Plazmidlar tarkibi asosan qanday genlardan iborat?
a) oqsilni parchalovchi va sintez qiluvchi
b) organizmni o’stiruvchi gormonlarni sintezlovchi
c) zaharli moddalarni to’plovchi fermentlarni sintezlovchi
d) zaharli toksinlarni parchalovchi fermentni sintezlovchi
34. Hozirgi kungacha nechtadan ortiq retriktazalar o’rganilgan?
a) 200 ta
b) 300 ta
c) 400 ta
d) 500 ta
35. Plazmidlar ikki xil bo’ladi. Bular qaysilar?
a) hujayralardagi qo’shimcha xromasomalar va rekombinatsiya bo’la oladigan
b) DNK izchilligini kesib, rekombinatsiya bo’la oladigan va avtonom holda replikatsiyalanuvchi
c) asosiy xromosoma bilan birikuvchi va transpozonlar bilan birikkan holda ko’chib o’tuvchi
d) asosan antibiotik sintez qiladigan, DNK molekulasini mayda bo’laklarga bo’luvchi fermentni sintez qiladigan.
36. Qaysi plazmid asosiy xromosomag birika olmayd?
a) transmissibl
b) avtonom
c) restiriksion
d) transpozon
37. Genetik injineriya qanday darajada amalga oshiriladi?
1.to’qima 2.hujayra 3.organizm 4.xromosoma 5.ferment 6.gen
a) 1.2.5
b) 1.2.3
c) 2.3.4
d) 2.4.6
38.Faglarning litik reaksiyasi deb nimaga aytladi?
a) fag bilan zararlangan bakteriya koloniyasining
yo’qolishiga
b) fag bilan zararlangan bakteriyalarning ayrimalarini
ofatdan qutilib qolishiga
c) faglarning faol holatidan nofaol holatga o’tishiga
d) fagning bakteriya xromosomasining maxsus
nukleotidlarning izchilligini kesib birikishiga
39.Transpozonlarni qaysi olimlar kashf etgan?
1)Barbara Makklintok; 2.Griffit; 3.Lvov; 4.Ahmad Buxoriy; 5. L.Paster; 6. Boyer 7. G.Georgiyev
a)1.3.5
b)1.4.7
c)2.5.6
d)2.3.6
40. Transmissibl plazmid qaysi paytda o’z
mustaqilligini yo’qotadi?
a) asosiy xromosomaga birikmaganda
b) asosiy xromosomaga birikish oldidan
c) asosiy xromosomaga birikkandan keyin
d) hujayradan hujayraga ko’chib o’tganda
41. Yo’naltirilgan mutatsiya deb qanday
usulga aytiladi?
a) gen injenerligi usuli yordamida hujayrani ko’chirib
o’tkazish biotexnologiyasiga
b) DNK bo’lagning xromasoma bilan birikishi va undan
ajralib chiqish usuliga.
c) gen injenerligi usullarni qo’llash yordamida
bakteriya klonlarini hosil qilish usuliga
42. Hujayra darajasidagi genetik injeneriya qanday amalga oshiriladi?
a) ikki hujayrani qo’shish bilan
b) hujayra yadrosiga qo’shimcha xromosomalar kiritish
c) transgen hujayradan sun’iy sharoitda yetuk o`simlik o`stirish orqali
d) vektor konstruksiyani hujayraga kiritish va transgen hujayra olish orqali
43. Gen darajasidagi genetik injeneriya qanday bosqichlarda amalga oshiriladi ?
a) ahamyatga ega bo`lgan gen funksiyasi orqali qidirib topiladi, ajiratib olinadi va tizilishi o`rganiladi
b) ajratib olingan gen xromosoma DNKsi bilan rekombinatsiyalanuvchi biror fag geni bilan biriktirilib, vektor konstruksiyasi yaratiladi
c) vektor konstruksiya hujayraga kiritiladi va transgen hujayra olinadi. Transgen hujayradan sun’iy sharoitda yetuk o`simlik o`stiriladi
d) yuqoridagilarni barchasi
44. Restriktazalar deb nimaga aytiladi?
a) DNK molekulasining qo’sh spiralini hosil qilishda ishtirok etuvchi fermentlarga
b) asosiy xromosomadan bir necha barobar kichik bo’lgan DNK halqasiga
c) DNK molekulasini mayda bo’laklarga bo’luvchi fermentlarga
d) bir plazmiddan ikkinchisiga transpozon bilan birikib o’tadigan gen
45. Amerkalik olimlar Boyer va Koenlar tomonidan biotexnologiyaga oid qanday ishlar amalga oshirilgan?
a) tuban eukaroit hujayralarda asosiy xromosomadan tashqari qo’shimcha xromasomalar borligini isbotlashgan
b) ko’chib yuruvchi genetik elementlarni kashf etishgan
c) bir organizm irsiy bo’lagini bashqa organizm irsiy molekulasiga birikishini aniqlashgan
d) sun’iy sharoitda rekombinat DNK olish va genlarni klonlashni kashf etgan
46. Kallus to’qima deb nimaga aytiladi?
a) tronsformatsiya qilingan o’simlik hujayrasining bo’linishi natijasida ma’lum bir programma asosida rivojlanmaydigan hujayralar to’plami
b) tronsformatsiya qilingan o’simlik hujayrasining bir tekis bo’linadigan hujayralar to’plami
c) transformatsiya qilingan o’simlik hujayrasidan trasgen o’simlik olish
d) o’simlik embrionini hosil qiladigan hujayralar to’plami
47. Zamburug’larning zaharli toksinlarga chidamliligini nima ta’minlaydi?
a) plazmidlar
b) transpozonlar
c) klonlar
d) endonukleazalar
48. Plazmidlar qanday genlardan tuzilgan?
1. antibiotiklani parchalovchi, ferment sintez qiluvchi 2.toksinlarni parchalovchi fetment sintez qiluvchi 3. uglevodlarni parchalovchi fermentni sintez qiluvchi 4.oqsilni parchalovchi fermentni sintez qiluvchi 5. yog’ni parchalovchi fermentni sintez qiluvchi
a) 1.2
b) 2.3
c) 3.4
d) 4.5
49. Nima sababdan monoklonal antitanalar olish biotexnalogiyasi yaratildi?
a) restriktazalar
b) genlarni klonlash
c) restriktaza va ligaza fermentlarining kashf etilishi
d) gibridoma texnologiyasi
53. Yuksak hayvonar klonlarini yaratish biotexnologiyasini qaysi olim nechanchi yili ishlab chiqan ?
a) C. Kanash 1965
b) Griffit 1960
c) Lvov 1970
d) J. Gerdon 1977
54. Avtonom plazmidlarga xos xususiyatni aniqlang ?
1 asosiy xromosomga birikadi 2 asosiy xromosomaga birika olmaydi 3 o`z – o`zini replikatsiya qiladi 4 o`z – o`zini reolikatsiya qilolmaydi 5 nasldan nasilga o`tadi
a) 1.4
b) 2.3
c) 2.5
d) 4.5
55. Transpozonlarning ko`chib yurishi qaysi vaqitda oshadi ?
a) yashash muxiti keskin oshganda
b) ko`payish urchish davrida
c) oziqlanish keskin o`zgarganda
d) plazmidlar hosil bo`lagnda
56. gen terapiya …
a) genlarni ko`chib o`tishi
b) o`zgargan genlarni tuzatish
c) yangi genlar hosil qilish
d) gibridom hujayralar olish
56. Xalq ho`jaligida va meditsina ucun xar xil moddalar ishlab chiqarish maqsadida tirik o`rganizimlar va biologic jarayonlardan faydalanuvchi sanoat mrtodlari nima diyiladi ?
a) gen injenerligi
b) hujayra injenrligi
c) biotexnologiya
d) mikroorganizmlar seleksiyasi
57. Transpozonlar qanday tuzilishga ega ?
a) transpozonlar murakkab biologik tuzilma
b) trznspozonlarning ikki uch yopishqoq tuzilishga ega bo`lib
ligaza yordamida DNK ga ulanadi
c) ikki chetida nukleotidlar izchilligi markazidan bir nechta fermentlarni sintezlavchi genlar joylashgan
d) ikki cheti maxsus nukleotidlar ketma – ketligi markazidan transpozana fermentini sintez qiluvchi genlar joylashgan
58. Transpozon DNK molekulasiga qanday qilib birikadi ?
a) transpozaza fermenti DNK qopishqoq uchlar hosil qilib notekis kesadi va transpozon uchlariga qovishtiriladi
b) transpozon DNK molekulasiga bevosita birikadi
c) xromosoma DNK si bilan transpozon ligaza
d) A va c javoblar to’g’ri.
59. Bakteriya va tuban equrot hujayralardagi qo’shimcha xromosomalar nima deb ataladi?
a) klonlar
b) transpozonlar
c) plazmidlar
d) restriktazalar
60. E.Coli bakteriya xromosomasi va L.Fag molekulasining rekombinatsiyalanishi qanday ataladi?
a) duplikatsiya
b) trasformatsiya
c) trasduksiya
d) eksiziya
61. Ko’chib yuruvchi genetic elementlar molekulalarining markaziy qismidagi genni sintezlaydigan moddani belgilang.
a) transpozon
b) trnpozaza
c) integraza
d) ligaza
62. Bakteriya hujayrasiga kirgan virus ineksiyasidan qo’riqlash vazifasini nima bajaradi?
a) bakterofag
b) limfotsit
c) restriktaza
d) traspozaza
63. Getrolitik DNK bo’lagini plasmid tarkibiga klonlashda rekombinat plasmidli hujayra plazmidsiz bakteriyadan qaysi xususiyatiga qarab olinadi?
a) antibiotikka chidamliligiga ko’ra
b) molekulalarini og’irligi
c) gen kovaklardan o’tishi
d) suvda erishi
64. Antitana sintezlovchi limfasit hujayrasi bilan cheksiz bo’linuvchi rak hujayrasini bir-birga qo’shish natijasida olingan hujayra nima deyiladi?
a) kallus to’qima
b) gibridoma
c) genlarni klonlash
d) vector konstruksiya
65. Qaysi organism hujayralarida qo’shimcha xromosomalar bo’ladi?
a) viruslar, prokaroidlar
b) bakteriya va tuban ekaroidlarda
c) ko’k-yashil suvo’tlari va yuksak o’simliklarda
d) ko’k-yashil suvo’tlari va ochiq urug’lilarda
65. Transpozonlar deb nimaga aytiladi?
a) ko’chib yuruvchi genetic elementlar
b) DNK bo’lagining xromosoma bilan birikishi
c) DNK bo’lagining xromosomadan ajralib chiqishi
d) ofatdan qutilgan bakteriya
66.Quyda berilgan hujayralarning qaysi biri tadqiqotchilarda irsiyatni rejali o’zgartirish fikirini uyg’otdi?
1. DNK strukturasining kshf etilishi 2.DNK irsiyatining moddiy asosi ekanligini tan olinishi 3. transformatsiya
4. trnsduksiya 5. genetic elementlarni ko’chib yurishi
a) 1.4.5
b) 1.3.4
c) 1.2.3
d) 3.4.5
67. Qaysi usuldan foydalanib gibridoma hujayrasini olish biotexnologiyasi yaratildi?
a) gen injineriyasi
b) hujayra injineriyasi
c) xromosoma injineriyasi
d) DNK tuzilishini o’rganish
68.Bakteriyani klonlash usulini kashf etgan olimni toping.
a) L.Paster
b) Lvov
c) Griffit
d) Arrenus
69. Gen injineriyasi yo’li bilan plazmid tarkibiga DNK bo’lagi kiritiladi. Bu usul bilan nima hosil qilinadi?
a) shtamm
b) kallus to’qima
c) vektor konstruksiya
d) rekombinat plazmida
70. Gen injineriyasi yutuqlarini hujayra injineriyasi yutuqlari bilan uyg’unlashtirish natijasida qanday organizmlar olish biotexnologiyasi yaratildi?
a) transgen
b) mutagen
c) g’o’za
d) kartoshka
71. O`simlikda shish hosil bo`lishiga … sabab bo`ldi .
a) Ti – plazmidaning T – DNK geni

b) agrobakteriumning genofori

c) Ti – plazmidaning T – RNK geni
d) vector konstriksiyasi
72. Biologiya tarixida genetka faniga nechanchi yili asos solingan ?
a) 1886
b) 1930
c) 1935
d) 1900
73. Quydagi xromosoma kasalliklarining qaysi bir jinsiy xromosomalarining oshishi (1) jinsiy xromosomalarning kaayishi (2) autosomalar sonining (3) o`zgarishi bilan bog`liq
a. Daun sindromi b. Klaynfelter sindromi
c. Shereshevskiy - Trhyer sindromi
a) 1 – a 2 – b 3 – c
b) 1 – b 2 –c 3 – a
c) 1 – c 2 – a 3 – b
d) 1 – b 2 – a 3 – c
74. Poliklonal antitanga xos xususiyatni toping
a) faqat o`ziga tegishli antitan guruxini taniydi
b) turli antigen aralashmasidan ibarat
c) xar – xil antitana aralashmasidan iborat va faqat o`ziga tegishli antitgen guruppani taniydi
d) bir – xil antitana aralashmasidan iborat
75.R – Shtammning transformatsiyalanishida
S – Shtammning DNK molekulasi qatnashishini qaysi olim va qachon isbot qilgan ?
a) Lvov 1953 yil
b) Georgiev 1953 yil
c) Eyveri 1944 yil
d) Mok Kinton 1950 yil
76. Qaysi moslama yordamida DNK bo`laklari katta – kichikligiga qarab ajiratiladi, va bo`yaladi.
a) vekor konstruksiya
b) elektroforez
c) elektromagnit
77. Yuksak o`simliklarning klonlari qanday yo`l bilan olinadi?
a) urug`lar
b) sporalari orqali
c) sporangiyalari orqali
d) qalamchani payvandlash
78.Asos hujayralarini kim va qachon aniqlagan?
a) 1997-yil Roslin
b) 2000-yil Feld
c) 1998-yil Tomson
d) 1977-yil Gyordon
79.”Asos” hujayralarni A vitaminli muhitda o’stirishdan qanday to’qimalar sintezlash mumkin?
a) kallus to’qima
b) nerv to’qimasi
c) mushak to’qimasi
d) biriktiruvchi to’qima
80.Limfotsit va rak hujyralarini qo’shish natijasida qanday hujayra yaratildi?
a) gepotosit
b) fagosit
c) gibridoma
d) gibrid
81.Monoklonal antitana sintezida qaysi hujayralarning gibridomalari qo’llaniladi?
a) eritrotsit, mieloma
b) splenosit,mieloma
c) mieloma, granulosit
d) rak hujayrasi, suyak hujayrlari
82 .Gepatit B xastaligini davolash uchun vaksina yartishda qaysi rekombinant virusdan foydalaniladi?
a) NCB
b) poliedr
c) NBB
d) BCB
83.Gepatit B ni chaqiruvchi (1) jigarda rak xastaligini chaqiruvchi (2) va gepatit B ga qarshi vaksina olishda qo’llanilgan (3) viruslarni ko’rsating:a.NCB/ 2.NBB/ c) poliedr
a) 1-a/ 2-d/ 3-b
b) 1-b/ 2-a/ 3-d
c) 1-b/ 2-a, b/ 3-d
d) 1-d/ 2-a/ b, 3-b
84.Jigarda rak xastaligini chiqaruvchi virus-…
a) poliedr
b) NBB
c) NCB,NBB
d) rizosfera
85.Gen daktiloskopiya usuli-bu….
a) genning DNK izchilligi va genlar spektriga asosan noma’lum shaxsni aniqlash
b) genning RNK izchilligi va genlar spektriga asosan ixtisoslashgan hujayralarni aniqlash
c) genning DNK izchilligi va genlar spektriga asosan ixtisoslashgan hujayralarni aniqlash
d) genning DNK izchilligi va genlar spektriga asosan patologik genlarni aniqlash.
86. Peptonlar-bu….
a) oqsillarni to’la parchalanishi natijasida hosil bo’lgan mahsulotlar
b) oqsillarning chala parchalanishi natijasida hosil bo’lgan mahsulotlar
c) ferment tabiatiga ega bo’lgan oqsillar
d) oziqlik xususiyatiga ega bo’lgan oqsil
87.Taloqda hosil bo’luvchi va odam organizmning imunitet xususiyatini ta’mninlashda ishtirok etuvchi moddani belgilang.
a) leykotsitlar
b) eritrotsitlar
c) ovositlar
d) limfotsitlar
88. Ipak qurtida kasallik chaqiruvchi virus ... ...
a) poliedr virusi
b) NBB virusi
c) NCB virusi
d) rizosfera virusi
89. Trasgen kalamush olishda qaysi usuldan foydalanilgan?
a) zigotaga boshqa jinsiy hujayra yadrosi kiritiladi
b) zigotaga somatik hujayra yadrosi kiritiladi
c) zigotada boshqa kalamush embrional hujayrasidan olingan yadro kiritiladi
d) zigotaga har xil genlar mikroineksiya qilinadi
90. Qoramolda super ovulyatsiyaning vujudga kelishiga qanday usul orqali erishiladi?
a) yuqori sifatli yem-xashak beriladi
b) gormon ineksiya qilinadi
c) vitamin ineksiya qilinadi
d) kun uzunligi uzaytiriladi
91. Metallar biotexnologiyasida qaysi organizmlardan foydalaniladi?
a) fag molekulalaridan
b) bakteriofag
c) avtotrof bakteriyalardan
d) E.coli
92. Pnevmokokning SvaR shtamlaridagi ,,S’’va,,R’’ harflari nimani ko’rsatadi?
a) pnevmokokkning patogen yoki nopatogenligini
b) pnevmokokk hujayra qobig’ining holatini
c) transformatsiyalanganligini
d) aktivligini
93. Qaysi molekula asosiy xromosomadan ajralgan holda ham mustaqil halqa molekula sifatida faoliyat yurita oladi?
a) transpozon
b) retrotranspozon
c) transmissibl plazmid
d) avtonom plazmid
94. Genomdan o’zini qirqib boshqa joyga ko’cha oladigan molekulalarni ko’rsating
a) transpozon
b) retrotranspozon
c) transmissibl plazmid
d) avtonom plazmid
95. DNK molekulasining neytral sharoitdagi zaryadi qanday bo’ladi?
a) musbat
b) manfiy
c) zaryadsiz
d) o’lchamiga qarab musbat yoki manfiy
96. Yot DNK bo’lagini plazmid tarkibiga klonlashda antibiotikka chidamlilik geni qayerda joylashadi?
a) plazmidada
b) agrobakteriumda
c) yot DNK bo’lagida
d) bunday gen yo’q
97. Elektroforez gelidan xohlagan kattalikdagi DNK bo’lagini qanday ajratib olish mumkin?
a) kuchli elektron maydon ta’sirida
b) kuchli qizdirib
c) gen tortuvchi uskunalar yordamida
d) suvda eritib
98. Kallus to’qimadan qanday qilib embrional to’qima olish mumkin?
a) o’simlik gormonlari va boshqa regulyatorlar vositasida
b) hujayraga maxsus programma kiritib
c) ma’lum vaqt oziqlantirishni cheklab
d) tuproqqa ekib
99. Vektor konstruksiya kiritishdan hosil bo’lgan rekombinant agrobakterium ma’lum muddat...bilan o’stirilganda vektor o’simlik genomiga rekombinatsiyalanadi.
a) о’simlik hujayrasi
b) o’simlik yadrosi
c) o’simlik protoplazmasi
d) o’simlik qobig’i
100. Qaysi biologik fanlarning rivojlanishi natijasida zamonaviy biotexnologiya kelib chiqdi?
1. evolutsion ta’limot 2. biokimyo 3. ekologiya 4. mikrobiologiya 5. gen injenerligi 6. genetika
a) 1.3.5
b) 2.4.6
c) 2.3.5
d. 1.4.6
101. Yangi organ yaratish biotexnologiyasi genetik injeneriyaning qaysi usuli orqali olindi?
a) teri
b) xromosoma
c) hujayra
d) gen va xromosoma
102. Retrotranspozonlar bir joydan ikkinchi joyga ko’chganda sintezlanadigan moddani ko’rsating?
a) i RNK
b) t-DNK
c) m RNK
d) r RNK.
103. Transgen banan o’simligini ahamiyati nima?
a) yuqumli kasaliklarga qarshi vaksina sintez qilish
b) vitaminlar sintezini tezlashtiradi
c) irsiy kasaliklarni davolaydi
d) yuqumli kasaliklarga qarsgi vaksina sintez qilish va irsiy kasalliklarni davolaydi
104. Retrotranspozon-bu mRNK vositasida o’z nusxasini sintezlab, genomning boshqa joyiga ko’chiradigan virussimon ... molekulasi
a) DNK
b) RNK
c) oqsil
d) nukleoproteid
105.Ekzon – bu...
a) genning ma’lumot yozilmagan qismi
b) genning ma’lumot yozilgan qismi
c) genning transkripsiyalanmaydigan qismi
d) distrofinda mutatsiya hosil qiluvchi modda
106. DNK ni yopishqoq uchlar hosil qilib kesuvchi fermentni aniqlang
a) interferon
b) integratsiya
c)integraza
d) transferaza
107. Profagning bakteriya genomidan chiqib ketish jarayoni nima deb ataladi?
a) induksiya
b) ekssiziya
c) litik reaksiya
d) lizogen reaksiya
108. Quyidagi kashfiyotlarning qaysi biri gen injenerligi fanining paydo bo’lishiga sabab bo’ldi?
1.DNKni spetsifik bo’laklarga bo’luvchi enzimlarning kashf etilishi
2.DNK nukleotidlarining spetsifik ketma ketligini aniqlash
3. elektroforez uskunasining kashf etilishi
4. DNK bo’laklarini ulovchi enzimlarning ochilishi
a) 1.2.3
b) 1.2.4
c) 1.3.4
d) 1.2.3.4
109. Vektor konstruksiya vositasida bakteriya hujayrasiga kiritilgan yot DNK bo’lagi nima deb ataladi?
a) geteroxromatin
b) geterologik
c) geterozigota
d) rekombinant DNK
110. Restriktazalar vositasida parchalangan DNK bo’laklari elektroforez moslamasida nimasiga binoan ajratiladi?
1. zaryadi 2. o’lchami 3.tuzilishi 4.tarkibi
a. 1.3
b. 2.4
c. 1.2
d. 1.2.3.4.
111. Profag holatidagi fagning aktiv holatga o’tib litik reaksiyaga kirishi nima deyiladi?
a) lizis
b) lizogeniya
c) induksiya
d) ekssiziya
112. Jigarda rak xastaligini keltirib chiqaruvchi qaysi virusning turli genotipi ajratib olindi va ularning soni nechta?
a) NCB, 6xil
b) NBB, 6xil
c) NCB 3 xil
d) NBB, 4 xil
113. Rizosfera bakteriyasiga qaysi bakteriyadan genlar oilasi ko’chirib o’tkazilgan?
a) T-DNK
b) E.coli
c) Nitrifikator
d) Psevdomonas
114. Kim rizosfera genomiga psevdomonas bakteriyasining genlarini ko’chirib otkazgan?
a) R.S Muhamedov
b) Z. Bo’riyev
c) Sh.S.Azimova
d) O.G. Odilova
115. Adliya vazirligining sud med-eskspertiza bo’limi ,,Geninmar’’ bilan hamkorlikda qaysi usulni tadbiq etishdi?
a) polidaktiliya
b) braxidaktiskopiya
c) daktiloskopiya
d) dermatoglifika
116. Respublika kardiomarkazi qaysi genning irsiylanishini o’rganmoqda?
a) dilyatatsion kardiomiopatiya
b) miokard infarkti
c) ishemiya
d) insult
117. AQSh qishloq xo’jaligi va mexanika universiteti biotexnologiya markazi bilan hamkorlikda qanday genlar ajratib olingan?
a) poliedr virusi genlari
b) rizosfera bakteriyasi genlari
c) bug’doyning gullashini boshqaradigan
d) g’ozaning gullashini boshqaradigan
118.S.Jatayev va F. Muhamedovalar genetik injeneriya sohasida qanday ish olib borishgan?
a) quyon zigotasiga o’stiruvchi gen kiritishdi
b) g’o’za va bug’doyning gerbitsidga chidamli navlarini yaratishdi
c) paxtaning gullashini boshqaradigan formalarini yaratishdi
d) poliedr virusining genini olishdi
119. F. Grifit tajribalaridan olingan natijalarni qaysi olim tushuntirib bergan ?
a) J. Tomson
b) J. Gyordan
c) F. Grifit
d) O. Eyveri
120. Organizimga kirgan begona gen qanday nomlanadi ?
a) antibioz
b) antitoksin
c) antigen
d) antitana
121. J. Hamidov qanday transgen formani yaratdi ?
a) tuproqni gerbitsid va pestitsidlardan tozalovchi bakteriyalar
b) bug`doy va g`o`zani gerbitsidga chidamli navlarini
c) tuproqdagi simobni o`zlashtradigan o`simlik
d) tez o`suvchi va yirik quyon
122. Biotexnologiya sohasiga oid ilmiy ishlar o`tkazishda qatnashmagan O`zbekiston olimlarini aniqlang ?
a) R. Muhammedov b) O. Odilova c) j. Musayev
d) N. Nazirov e) J. Hamidov f) O Jalilov j) Sh. Azimova
k) I. Abdurahmonov i) D. Abdukarimov
a) a, b, e, j, k
b) a, b, c, d
c) e, f, j, k, i
d) c, d, f, i
123. Rekombinat DNK olish va genlarni kodlash biotexnologiyasini ilk bor qaysi olim amalga oshirgan?
a) J.Gyordon c) Keller
b) Roslin f) Milshteyner
c) J.Tomson j) Boyer
d) I.Abdukarimov k) Koen
a) c,d
b) a,b
c) j,k
d) e,f
124. Transpozon tarkibidagi gen tomonidan kodlangan DNK malekulasini “yopishqoq” uchlar hosil qilib kesuvchi fermentni aniqlang.
a) transpozaza
b) endonukleaza
c) ligaza
d) resrtriktaza
125. Transgen banan qanday yaratilgan va uning xususiyatlarini aniqlang.
a) banan genomiga yuqumli kasalliklarga qarshi vaksina ishlab chiqaradigan gen kiritib
b) zigotasiga somatik hujayrasining yadrosi ko’chirib o’tkazilgan
c) mevasini iste’mol qilganda ayrim yuqumli kasalliklarga immunitet hosi bo’ladi
d) urug’ va mevasidan vaksinalar tayyorlanadi va bolalar emlanadi
a) a.b.c.d
b) a.c.
c) c.d
d) a.b
126. Qaysi olimlar hayvonlar klonini yaratishda o`z xisalarini qo`shishgan ?
a. J. Gyordon; b. Roslin; c. J. Tomson; d. I. Abdukarimov;
e. Keler; f. Milshteyn; j. Koen
a) j, k
b) c, d
c) e, f
d) a, b
127. DNK ning ikki hissa ortishi nima deyiladi ?
a) reduplikatsiya
b) degeneratsiya
c) renaturatsiya
d) denaturatsiya
130. Transformatsiya jarayonini kashf etgan olimni aniqlang ?
a) J. Gyordon
b) J. Tomson
c) O. Eyveri
d) F. Grifit
131. Ko’chib yuruvchi genlar majmuasi qanday nomlanadi?
a) endonukleaza b) plasmid
c) gibridoma d)transpazon
132. Hayvonlarda ko’chib yuruvchi genlarni kashf etgan olimni aniqlang?
a) A. Buxoriy
b) G. Georgiyev
c) B. Mak-Klintok
d) J. Bishop
133. Yangi organlar yaratish texnalogiyasini qaysi olim(lar) kashf etgan?
a) J.Gyordon b) Roslin c) J.Tomson d) I.Abdukarimov
e) Keler f) Milshteyn j) Boyer k) Koen
a) a,b,d
b) j,k
c) e,f
d) c
134. Organizmning irsiyatini o’zgartirishda qaysi jarayonlardan keng foydalaniladi?
a) trasformatsiya b) trasduksiya c) simbioz d) klonlash
a) a,d
b) b,d
c) a,b
d) a,b,c,d
135. Yot genni hujayraga kiritib, undan sun’iy sharoitda yaratilgan yangi xususiyatli o’simlik-.....
a) lizogen
b) gibridoma
c) klon
d) transgen
136. Mikrorganizmlarda ko’chib yuruvchi genlarni kashf etgan olim (lar) ni aniqlang?
a) J. Bishop
b) A. Buxoriy, J.Bishop
c) B. Makklinton
d) G. Georgiyev, A. Buxoriy
137. DNK bo’lagini klonlashda vektor sifatida nimadan foydalanish mumkin?
a) virusning DNK molekulasidan b) traspozondan
c) plazmidlardan d) endonukleazadan e) gormonlardan
a) c,d,e
b) a,b,c
c) b,c,e
d) a,b,d
138. Bakteriya hujayrasiga ma’lum genlarni kiritish usuli nima deb ataladi?
a) gen muhandisligi
b) xromosoma muhandisligi
c) hujayra muhandisligi
d) genom muhandisligi
139. ... o`rtacha 3-10 dona genlardan iborat bo`lib, ularning 2 xili farqlanadi.
a) restriktazalar
b) transpozonlar
c) antigenlar
d) plazmidlar
140. O. Odilova qanday transgen formani yaratgan?
a) tuproqdagi simobni o`zlashtiradigan o`simlik
b) tuproqni gerbitsid va pestitsidlardan tozalovchi bakteriya
c) tez o`suvchi va yirik quyon
d) bug`doy va g`ozaning gerbitsidga chidamli navi
141. Sun’iy sharoitda tez ko`payadigan va antitana sintezlovchi duragay hujayrani yaratgan olimlarni aniqlang.
a) J. Gyordon b) Roslin c) J. Tomson d) I. Abdukarimov
e) Keler f) Milshteyn j) Boyer k) Koen
a) c, d
b) e, f
c) a, b
d) j, k
142. Avtonim (a) va transmitsibl (b) plazmidlarga xos hususiyatni aniqlang.
1. DNK si halqasimon tuzilgan
2. 3-10 ta geni bor
3. qiz hujayralarga tasodiffiy tarqaladi
4. asosiy xromasomaga birika oladi
5. asosiy xromosomaga birika olmaydi
6.o’z-o’zini mustaqqil replikatsiya qilish xususiyatiga ega
7. tarkibida antibiotikka chidamlilik geni bor
8. Asosiy xromosomaga rekombinatsiyalana oladi
9. antibiotikka chidamlilik geni bir plazmiddan, ikkinchisiga traspozon orqali o’tadi.
A) a) 1.2.3.5.6.7.9 b) 1.2.3.4.7.8
B) a) 1.2.3.5.6.7.9 b) 1.2.4.7.8.9
C) a) 1.2.5.6.7.9 b) 1.2.4.7.8
D) a) 1.2.3.4.5.6.7 b) 1.2.3.4.5.7.8.9
143. Transmitsibl va avtonom plazmidlarining o’xshashligini aniqlang.
1.DNK molekulasi xalqasimon
2.qiz hujayralariga tasodifiy taqsimlanadi.
3.3-10 ta geni bor
4.asosiy xromosomaga birika oladi
5.antibiotikka chidamli geni bor
6.antibiotikni parchlovchi genlar 1-plazmadan 2-siga transpozon orqali o’tadi
a) 1,2,3,5,6
b) 1,3,4,5,6
c) 1,2,3,46
d) 1,3,5,6
144. Qaysi ferment (lar) DNK molekulasini “yopishqoq” uchlar hosil qilib kesadi?
a) transpozaza, ligaza
b) ligaza
c) restriktaza
d) endonukleaza, transpozaza
145. Rekombinant DNK olish usulining amaliy ahamyatini ko’rsating.
a) yuqoridagilarning barchasi to’g’ri
b) antibiotikka chidamlilik genlarini antibiotikka chidamsiz organizmga kiritiladi
c) organizmlarning foydali hususiyatlarini ko’paytiriladi
d) organizmning kerakli genlarini klonlanadi
146. F.Griffit tajribalarida olingan natijalarni qaysi olim tushuntirib bergan?
a) J. Tomson
b) F. Griffit
c) J. Gyorton
d) O. Everi
147. Gibridoma qaysi hujayralarning qo’shilishidan hosil bo’ladi?
a) splenotsit va miyeloma
b) limfotsit va virus
c) agrobakteriya va o’simlik hujayrasi
d) bakteriya va rak hujayrasi
148. Qaysi olimlar hayvonlar klonini yaratishda o’z xissalarini qo’shishgan?
a) J.Gyordon b) Roslin c) J.Tomson
d) I.Abdukarimov e) Keler f) Milshteyn
j) Boyer k) Koen
a) j,k
b) e,f
c) a,b
d) c,d
149. Kesib olingan DNK bo’laklari ligaza fermenti yordamida bir-biriga qanday bog’lar yordamida ulanadi?
a) kovalent
b) dipole
c) vodorod
d) disulfide
150. Zaxarli toksinni parchalovchi fermentni kodlovchi gen nima tarkibida uchraydi?
a) tranpozon
b) gipridoma
c) endonukleaza
d) plazmid
45.Evalyutsion ta’limot

1.O`zbekistonda karam turkumining qanday navlari ekiladi?

1. bosh karam 2. qizil karam 3. gulkaram 5. kolrabi
karam 6. bryussel karami
a) 1.3.5.6
b) 1.2.3.4
c) 1.4.5.6
d) 1.3.4.5
2. Nima uchun lolaning bargi mumsimon qavat bilan qoplangan?
a) hasharotlardan hmoya qilish uchun
b) gaz alashinuvini yaxshilash uchun
c) bargning kam suv bug`latishi uchun
d) haroratni bir xil saqlash uchun
3.Quyidagi berilgan kserofit o`simliklarning kam suv bug’latishga moslashish belgilarini aniqlang.
1. lola. 2. qorabayalich 3. sigirquyruq 4.saksovul 5. kaktus
a. yoz oylalarida bargini to`kib yuboradi
b. barg sirti mumga o`xshash dog`lar bilan qoplangan
c) barglari tangachalarga aylangan
d) barglari qalin tuklar bilan qoplangan
a) 1 – a 2 – b 3 – c 4 – d
b) 1 – c 2 - b 3 - a 4 - b
c) 1 – b 2 – a 3 – d 4 – c
d) 1- d 2 – c 3 – a 4 – b
4. Yozda suvni kam bug`latishga moslashgan o`simliklar guruhini belgilang?
1 na’matak 2 lola 3 g`o`za 4 shuvoq 5 lolaqizg`aldoq 6 akatsiya 7 sigirquyruq
a) 1.3.5
b) 1.5.6
c)2.5.6
d) 2.4.7
5. Qaysi o`simlikni bargini ustki qismi qalin tuklar bilan qoplangan?
a) sariqchoy
b) fikus
c) mingdevona
d) sigirquyruq
6. Tropik cho`llarda tarqalgan, bargining usti mum bilan qoplangan o`simliklarni aniqlang .
a) aloe, shuvoq
b) monstera, agava
c) yantoq, qoraboyalich
d) kaktus, juzg`un
7. Qiyofadosh turlar deb nimaga aytiladi?
a) tashqi tomondan juda o’xshash, lekin o’zaro chatishmaydigan turlarga
b) tashqi tomondan o’xshash, erkin chatishadigan turlar
c) morfologik jihatdan farq qiladigan, lekin o’zaro chatishadigan turlarga
d) morfologik, fiziologik, biokimyoviy jihatdan o’xshash turlarga
8. Mevasi iste’molchilar yordamida hayvonlar juniga ilashib tarqaladigan o`simliklar guruhini aniqlang.
1 qoqio`t 2 qo`ytikan 3 terak 4 qariqiz 5 beda 6 yantoq
a) 2.4
b) 1.3
c) 5.6
d) 1.5
9. Meva va gulida ilgak, tikan, tuklar bo`lgan o`simlik guruhini toping?
1 ittikan 2 sachratqi 3 qayrog`och 4 zarang 5 qariqiz 6 qayin 7 yovvoyi sabzi 8 aylant 9 qo`ytikan
a) 4.5.3.8.7
b) 2.7.9.5.1
c) 6.7.9.4.1
d) 9.2.1.5.3
10. Sersuv, seret o`simliklar guruhini belgilng ?
a) kaktus, aloe, agava
b) momaqaymoq, ayiqtavon
c) ebalak, jag` - jag`, cherkez
d) keyreuk, shirach, andiz
11. Bug`doy o`simligida xromosomaning gaploid to`plami nechtaga teng?
a) 28
b) 42
c) 14
d) 7
12. Populyatsalarning geogegrafik alohidalanishi ko`proq qayerda ro`y beradi ?
a) tur egalagan arealning chetki qismilarida
b) populyatsa arealida alohidalanish ro`y beradi
c) tur egallagan arealning barcha qismida
d) tur egallagan aeralning markazida
13. Organizmlarning ko’payish xususiyati tur mezonining qaysi tipiga misol bo’ladi?
a) ekologik
b) genetik
c) fiziologik
d) etologik
14. Birlamchi organizmlar hayotiy xususiyatga ega bo’lishi uchun ular tanasiga …. kirishi lozim.
a) fermentlar
b) atomlar
c) malekulalar
d) flyuidlar
15. Tashqi muhitga javob reaksiyasiga qarab J.B.Lamark organizmlarni necha guruhga ajratdi?
a) 2 ta
b) 3 ta
c) 4 ta
d) 6 ta
16. G`o`zaning tetraploid turi berilgan javobni aniqlang.
a) G. Xirzutum
b) G. Xerbatseum
c) G. Meksikanium
d) G. Arbareum
17. Zot va navlar evolyutsiyasini harakatlantiruvchi kuchlar nima?
a) irsiy o’zgaruvchanlik, sun’iy tanlash
b) irsiy bo’lmagan o’zgaruvchanlik, sun’iy tanlash
c) irsiy o’zgaruvchanlik, tabiy tanlanish
d) yashash uchun kurash va tabiy tanlanish
18. Filetik yo’nalish deganda nima tushuniladi?
a) mavjud turlarni duragaylash tufayli yangi turlarning paydo bo’lishi
b) A va B turlarni duragaylash natijasida C turni paydo bo’lishi
c) A turdan uzoq yillar davomida B turni kelib chiqishi
d) A tur irsiy o’zgaruvchanlik tufayli A va B turlarga aylanishi
19. “Baquvat organizmdan kuchli, nimjondan kuchsiz organizm rivojlanadi.” Bu qaysi olim fikri?
a) Levkipp
b) Empedokl
c) Gippokrat
d) Aristotel
20. Qaysi olim gen mutatsiyalarini fizik omillar ta’sirida olish mumkinlagini tajribada isbotlab berdi?
a) I.Michurin
b) T.Morgan
c) G.Miller
d) De-Friz
21. Qaysi olim “ Bir o’simlik turi boshqa o’simlik turiga aylanishi mumkin” degan fikirni aytgan?
a) Fales
b) Aristotel
c) Teofrast
d) Levkipp va Demokritlar
22. Aneuploid turlarni ko’rsating.
a) iloq avlodi
b) skedra avlodi
c) iloq va skedra avlodi
d) yon suzar qisqichbaqa avlodi.
23. G’o’za avlodi turlari qaysi davrda alohidalashgan?
a) Yura
b) Bo’r
c) Perm
d) Trias
24. Nima sababdan populyatsiya ichida chatishish imkoni qo’shni populyatsiyalar bilan chatishishga qaraganda yuqori bo’ladi?
a) populyatsiya individlari bir vaqtda jinsiy jihatdan yetiladi
b) bir populyatsiya individlari barcha belgi va xossalari bilan o’xshash
c) qoshni populyatsiyada organizmlar har-xil vaqtda jinsiy jihatdan yetiladi
d) erkak va urg’ochi individlarni urchish imkoni yuqori bo’ladi.
25. Yangi dunyo g’o’za navlari qaysi turlar asosida yaratilgan?
a) g. xirzitum, g. xerbatseum
b) g. xirzitium, g. barbadanze
c) g. xerbatseum, g.arboreum
d) g. xirzitium, g. arboreum
26. Quyidagilardan qaysi biri allopatrik yo’nalishda turlar hosil bo’lishiga misol bo’ladi?
1. arealni bo’linishi 2.duragaylash natijasida 3. allopoliploidiya yo’li bilan 4. arealda geografik to’siqlar paydo bo’lish bilan 5. avtopoliploidiya yo’li bilan
a) 1.4
b) 2.3
c) 1.3
d) 2.4
27. Bir yovvoyi turdan kelib chiqqan zot va navlarni toping?
a) qoramol, kaptar, cho’chqa, karam
b) qo`y, xonaki kaptar, qand lavlagi
c) tovuq, kaptar, karam, qand lavlagi
d) qo`y, it, qoramol, g`o`za
28. K. Linney o`simliklarning qaysi belgilariga asoslanib ularni 24 sinfga ajiratdi ?
a) gulqo`rg`onlarinng shakli va soniga
b) changdonlar soniga, chang iplarining uzun – kaltaligiga
c) gul urug`chi tumshuqchasining shakliga
d) urug` tugunchasining joylanishiga
29. Duragaylashda … o`zgaruvchanlik hosil bo`ladi.
a) mutatsion
b) modifikatsion
c) kombinativ
d) rekombinativ
30. Umurtqasiz hayvonlarning qishki uyquga ketishi … hisoblanadi.
a) tur ichidagi kurash
b) turlararo kurash
c) tabiiy tanlanish
d) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi kurash
31. Beshiktervatarning tuzilishi moslanishining qaysi turiga mansub?
a) himoya rangi
b) mimikriya
c) himoya, maskirovka
d) maskirovka
32. Paxtazorlarda o`sadigan begona o`tlar bilan g’o’za o`rtasidagi kurash yashash uchun kurashning qaysi shakliga mansub ?
a) turlararo kurash
b) tur ichida kurash
c) tabiatning noqulay ta’siriga qarshi kurash
d) o`simliklar o`rtasida kurash
33. Mikroevolutsiyaning oxirgi natijasi nima ?
a) yangi turlar hosil bo`ladi
b) turlar qirilib ketadi
c) yangi turkum hosil bo`ladi
d) yangi oila hosil bo`ladi
34. Stabillashtiruvchi tanlanish deb nimaga aytiladi ?
a) tashqi muhitning deyarli o`zgarmagan mo`tadil sharoitida, avlod–ajdod belgilari o`zgarmagan individlarning saqlab qolinishi, o`zgarganlarining qirilib ketishiga
b) tashqi muhitning o`zgarmas sharoitida avlod – ajdod belgilari o`zgargan individlarning saqlanib qolib ozgarmaganlarning qirilib ketishi
c) muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir – biridan farq qiluvchi ikki va ortiq individlar uchrashiga
d) organizmlarning qaror topgan belgi–xossalarini o`zgarishiga, yangi belgi–xossalar hosil bo`lishi va rivojlanishning ta’minlashiga
35. Ayrim hayvonlarning tashqi qiyofasi, rang – barang bo`lib ko`zga yaqqol tashlanadi. Bu moslanishning qaysi biraga misol bo`ladi ?
a) himoya rangi
b) maskirovka
c) ogohlantiruvchi
d) mimikriya
36. Nami kam bo`lgan joydagi o`simliklarning qisqa muddat ichida gullab, urug` berishi, yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo`ladi ?
a) tur ichidagi
b) turlararo
c) noqulay sharoitga qarshi
d) A va B javoblar to`g`ri
37. Zaharsiz Amerika suvilonining zaharli korall aspidiga o`xshab qolishi qanday hodisa va evolutsion o`zgarishlar yo`nalishining qaysi biriga mansub ?
1 maskirovka a) auromorfoz
2 mimikriya b) idioadaptatsiya
3 himoya rangi v) umumiy degeneratsiya
4 ogohlantiruvchi rang
a) 2 – v
b) 3 – v
c) 4 – v
d) 2 – b
38. Hatakatlantiruvchi tanlanish natijasida kelib chiqqan o`simlikni belgilang ?
1 bo`yimadoron 2 qizil tikan 3 isfarak 4 palma 5 zirako`t
a) 4.1
b) 4.2
c) 1.3
d) 2.5
39. Misrliklar qaysi hayvonlarni xonakilashtirganlar ?
1 eshak 2 maymun 3 echki 4 qo`y 5 g`oz 6 o`rdak
a) 1.3.4
b) 2.5.6
c) 3.4.5
d) 2.4.5
40. Mutagenez qanday o`zgaruvchanlikda yuzaga keladi ?
a) kombinativ
b) rekombinogenez
c) irsiyatni o’zgarishida
d) modifikatsion
41. Populyatsiyadagi kombinatsion o`zgaruvchanlik manbai nima ?
a) mutatsiya
b) genofor
c) chatishtirish
d) evolutsiya
42. Turning xromosoma yig`indisi, soni, shakli, va katta – kichikligi qaysi tur mezoniga bog`liq ?
a) geografik
b) ekologik
c) fizologik
d) genetik
43. Kambala, skatlarning rangi suv tubi rangiga o`xshashligi evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga bog`liq?
a) rudiment
b) aromorfoz
c) idiodaptatsiya
d) degeneratsiya
44. Evalutsiyaning harakatlantiruvchi kuchlarini belgilang ?
a) irsiyat, biologik regress, tabiy tanlanish
b) irsiy o`zgaruvchanlik, gradatsiya, yashash uchun kurash
c) tabiy tanlanish, biologik progress, o`zgaruvchanlik
d) irsiy o`zgaruvchanlik, yashash uchun kurash, tabiiy tanlanish
45. Tur ichida kechadigan va uni o`zgarishiga olib kelgan jarayon qanday ataladi ?
a) elementar evolutsiya
b) makroevolyutsiya
c) mikroevolyutsiya
d) konvergensiya
46. Sun’iy tanlanish natijasida nima hosil bo`ladi ?
a) populyatsiya
b) kenja tur
c) zot va nav
d) nav va yangi tur
47. Makroevolyutsiya qanday evalutsiya hisoblanadi ?
a) populyatsiya ichida boradigan
b) kenja turlar ichida boradigan
c) turdan yuqori sistematik birlik ichida boradigan
d) har xil populyatsalar ichida boradigan
48. Turning yaxlitligi nimaga bog`liq?
a) tur individlari o`rtasidagi munosabatlarga
b) tur mezonlarini xilma-xilligiga
c) turning areal bo’ylab tarqalishiga
d) tur individlarining o’zgaruvchanligiga
49. Bir tur arealining ma’lum qismida uzoq vaqt yashab kelayotgan, mazkur turning boshqa individlari yig’indisidan nisbatan alohidalashgan, bir-biri bilan erkin chatishadigan individlar yig’indisi nima deb ataladi?
a) tur
b) kenja tur
c) populyatsiya
d) biogeotsenoz
50. 1892-yil Shimoliy Amerikada qattiq qor bo’ronida chumchuqlarning qanday xususiyatga ega bo’lganlari nobud bo’lgan?
a) kalta qanotli
b) uzun qanotli
c) normal qanotli
d) kalta va uzun qanotlilar
51.Cho’tka qanotli baliqlar va gatteriyaning o`zgarmay qolishiga nima sabab ?
a) yashash sharoitiga moslashish
b) yashash uchun kurash
c) tabiy talanish ta’siri
d) muhit sharoitining doimiy bo`lishi
52. Barcha hayotiy jarayonlarning o`xshashligiga bog`liq bo`lgan mezonni aniqlang ?
a) geografik
b) ekologik
c) fiziologik
d) genetik
53. J.B.Lamark evolyutsiyaga doir qanday tushunchalarni noto’g’ri talqin qilgan?
1. muhit sharoiti ta’sirida moslanuvchanlik paydo bo’lish sabablari 2. turlar o’zgarmas degan fikrni tanqid qilgan 3.faqat foydali o’zgarishlar nasldan-naslga o’tadi 4.evolyutsiya protsessida hayotning tuban shakllaridan oily shakillari kelib chiqqan
a) 1.3
b) 1.2
c) 4.3
d) 1.4
54. Yo’naltirish ahamiyatiga ega bo’lgan birdan-bir evalyutsiya faktori bu….
a) yashash uchun kurash
b) tabiy tanlanish
c) irsiyat
d) o’zgaruvchanlik
55. Zotlar va navlar evalyutsiyasini harakatlantiruvchi kuchlar….
1. yashash uchun kurash 2.irsiy o’zgaruvchanlik 3.sun’iy tanlash 4. tabiiy tanlanish 5.tur ichidagi yashash uchun kurash
a) 1.2
b) 2.3
c) 3.4
d) 4.5
56. Qaysi olim Hindiston, Markaziy Osiyo, Xitoy o’simliklari va hayvonot dunyosi haqida qimmatli ma’lumotlar to’plagan?
a) Abu Nasr Forobiy
b) Ahmad ibn Nasr Jayhoniy
c) Abu Rayhon Beruniy
d) Abu Ali ibn Sino
57. Turning elementar struktura birligi nima?
a) populyatsiya
b) genofond
c) irsiyat
d) mutatsiya
58. Yantoq barglarining mayda, ildizining uzun bo’lishi yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo’ladi?
a) tur ichida
b) tur ichdagi, turlar aro
c) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi
d) turlar aro
59. Bir turga mansub organizmlar orasida bir-biridan farq qiladigan bir necha shaklli individlarni uchrashi tabiiy tanlanishning qaysi shakliga misol bo’ladi?
a) stabillashtiruvchi
b) harakatlantiruvchi
c) dizruptiv
d) divergensiya
60. Lattachi baliqning suv ostidagi o’simliklarga o’xshash bo’lishi, moslanishning qaysi turiga misol bo’ladi?
a) maskirovka
b) ogohlantiruvchi
c) mimikriya
d) himoya rangi
61. Evolyutsiyaning boshlang’ich hodisasi deb nimaga aytiladi?
a) populyatsiya genofondining uzoq davom etadigan yo’naltirilgan o’zgarishlariga
b) populyatsiya ichidagi mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlikka
c) populyatsiya genofondida genlarning tasodifiy o’zgarishiga
d) turlar o’rtasida vujudga keladigan alohidalanishga
62. Xonqizi qo’ng’izining rangini yashash muhitidan aniq ajralib turishi moslanishning qaysi turiga misol bo’ladi?
a) himoya rangi
b) maskirovka
c) mimikriya
d) ogohlantiruvchi
63. Suyakli baliqlarning har-xil turlarida tana shakli, rangi, suzgich qanotlarini shakli va tuzilishini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?
a) aromorfoz
b) idioadaptatsiya
c) degenaratsiya
d) konvergensiya
64. O’simliklarni spora bilan ko’payishdan, urug’dan ko’payishga o’tishini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?
a) aromorfoz
b) idioadaptatsiya
c) degenaratsiya
d) konvergensiya
65 .Kushandalari tomonidan ko’p qiriladigan hayvonlarning ogohlantiruvchi rangga ega organizmlarga taqlid qilishi qanday hodisa deyiladi?
a) himoya rangi
b) maskirovka
c) mimikriya
d) ogohlantiruvchi
70. Hayvonlardagi himoya rangini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?
a) aromorfoz
b) idioadaptatsiya
c) degenaratsiya
d) konvergensiya
71. Bir tur individlarining ko’payish jaroyonlarini o’xshashligiga, birinchi navbatda ko’payish usulini o’xshashligiga asoslangan mezonni belgilang.
a) genetik
b) ekologik
c) morfologik
d) fiziologok
72. Qaysi olim mutatsiyalarni tajriba orqali o’rganish mumkinligini isbotladi?
a) Chetverikov
b) Kamarov
c) Seversev
d) Miller
73. Evolyutsiyaning boshlang’ich materiali … hisoblanadi.
a) populyatsiya, turlarning hosil bo’lishi
b) modifikatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik
c) mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik
d) organizmlarning erkin chatishuvi
74. Qonli hayvonlarning barchasida ichki a’zolar o’zaro o’xshash va bir xilda joylashgan degan fikrni qaysi olim ilgari surgan?
a) Aristotel
b) Teofrast
c) Fales
d) Gippokrat
75. Odamlarning rangi, qiyofasi, tabiati, ahloqi turlicha bo’lishi irsiyatgagina emas, balki tashqi muhitga bog’liq ekanligini etirof etgan olimni aniqlang.
a) Beruniy
b) Forobiy
c) ibn Sino
d) Bobur
76. Atomistik nazariyani qaysi olimlar yaratgan?
a) Anaksiman
b) Anaksimandr
c) Gippokrat
d) Levkipp va Demokrit
77. O’simliklar tuzilishining qaysi xususiyati idioadaptatsiyaga misol bo’ladi?
a) ildizning popuk ildizdan iboratligi
b) barglarning yashil rangda ekanligi
c) gullarning hasharotlar yordamida changlanishga moslashishi
d) poyaning sershox bo’lishi
78. Tur ichida kechadigan yangi populyatsiya va kenja turlarning hosil bo’lishiga olib keladigan jarayonni belgilang.
a) regres
b) degeneratsiya
c) makroevolyutsiya
d) mikroevolyutsiya
79. Agarda sanot markazlashgan tumanlarda havoning ifloslanishi kamaysa yoki umuman to’xtasa, daraxtlarning poyasi och rangga kirsa, qoramtir rangli hasharotlarda qanday o’zgarish kuzatiladi?
a) o’zgarmaydi
b) soni kamayadi
c) rangi qorayadi
d) rangi och rangli bo’lib qoladi
80. Yashash sharoiti o’zgarganda tur ichida belgilarning ajralish jarayoni nima deyiladi?
a) divergensiya
b) konvergensiya
c) konyugatsiya
d) regeneratsiya
81. Yashash muhitiga bir xildagi o’xshash moslanishlarni vujudga kelishi nima deb ataladi?
a) divergensiya
b) konvergensiya
c) konyugatsiya
d) regeneratsiya
82. Populyatsiyalarning aralashib ketishiga xalaqit beradigan asosiy to’siqlarni aniqlang.
a) biologik va morfologik
b) geografik va genetik
c) biologik va geografik
d) ekologik va genetik
83. Quyida keltirilganlardan qaysi biri tabiiy tanlanish natijasida hosil bo’ladi?
a) quyonlarning turli zotlari
b) itlarning odamlarga o’rganishi
c) ot zotlari
d) tovuqlarning tuxumlar orqali ko’payishi
84. Kit muskullari orasidagi dumg’aza suyaklarining bo’lishi evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiradi?
a) aromorfoz
b) idioadaptatsiya
c) degeneratsiya
d) konvergensiya
85. Oddiy asalari, nayzasi yo’q jaydari asalarini siqib chiqarishi, yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo’ladi?
a) tur ichida
b) tur ichdagi, turlar aro
c) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi
d) turlar aro
86. Karl Linneyning biologiya faniga qo’shgan xissasi nimadan iborat?
1.evolyutsiya ta’limotiga asos soldi 2. metafizik tushunchalarni ilgari surdi 3.sun’iy sistemani yaratdi 4.turlar o’zgarmas degan fikrni rivojlantirdi 5. binar nomenklaturani fanga olib kirdi 6.botanika tilini takomillashtirdi
a) 1.3.4
b) 3.5.6
c) 6.4.2
d) 2.5.1
87. Baykal ko’lida ayrim hayvonlarning boshqa hech qayerda uchramaydigan ko’p turlari va avlodlari yashaydi. Bunga sabab nima?
a) bu ko’lning tahminan 20 yildan beri boshqa suv havzalardan ajralib qolganligi
b) unga faqat tog’ daryolarining suvlari kelib tushganligi
c) barcha suv havzalari bilan bog’langanligi
d) bu ko’lning taxminan 20 mln dan beri boshqa suv havzalardan ajralib qolganligi
88. Yashash uchun kurashning qanday shakllari farq qilinadi?
1.oilalararo 2.turlararo 3.turkumlararo 4.uzoq formalar o’rtasida 5. tur ichidagi 6.sinflararo 7. noqulay sharoitga qarshi
a) 1.3.6
b) 2.3.4
c) 3.5.6
d) 2.5.7
89. Ayollarda tabiiy abort qachon ro’y beradi?
a) X jinsiy xromosoma yetishmasa
b) Y jinsiy xromosoma yetishmasa
c) X jinsiy xromosoma ortiq bo’lsa
d) ota Rh^- bo’lganda
90. Ikki nuqtali xonqizida qattiq qanotning qizg’ish va qoramtir formalari uchraydi, bu tabiiy tanlanishning qaysi biriga misol bo’ladi?
a) stabillashtiruvchi
b) harakatlantiruvchi
c) dizruptiv
d) divergensiya
91. Hayvonlarda xatti-harakati bilan bog’liq alohidalanishni aniqlang.
a) genetik
b) etologik
c) morfologik
d) fiziologok
92. Gulli o’simliklar meva va urug’larining tarqalishi bilan bog’liq moslanishlarni evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?
a) aromorfoz
b) idioadaptatsiya
c) degenaratsiya
d) konvergensiya
93.Yer yuzining o`zgarishi o`simlik va hayvonlarning o`zgarishiga olib keladi . Bu fikrni qaysi olim bayon etgan?
a) Abu Ali ibn Sino
b) Abu Rayhon Beruniy
c) Abu Nasr Forobiy
d) Zaxiriddin Muhammad Bobur
94. Kombinativ o`zgaruvchanlik qanday namoyon bo`ladi ?
a) ota–ona organizmining chatishtirishidan olingan duragay avlodlarda xromosomalar genlarining har xil variantda qayta taqsimlanib irsiylanish oqibatida
b) gomologik xromosomalarning meyoz bo`linish vaqtida sodir bo`luvchi krossingover tufayli birikkan genlarning o`zaro ajralib irsiylanishi oqibatida
c) irsiyatning moddiy asoslari bo`lgan genlar, xromosomalarning o`zgarishi oqibatida
d)tashqi muhit ta’sirida vujudga kelgan o`zgaruvchanlik
95. Turning yaxlitligi nimaga bog`liq ?
1 individlar orasidagi panmiksiya xususiyatining mavjudligiga 2 turlarning tashqi tuzilishiga 3 har bir individlarning bir – biriga nisbatan moslashganligiga 5 turning boshqa turlardan alohidalanlashganligiga
a)1.2.3
b) 1.3.4
c) 1.4.5
d) 2.3.4
96. Tabiiy tanlanishdan evalyutsiyaning boshlang`ich omillari qanday farq qiladi ?
a) ma’lum yo`nalishga ega bo`ladi
b) ma’lum yo`nalishga ega bo`lmaydi
c) ma’lum turlar tarqalishini kamaytiradi
d) tur ichidagi turlarning chatishmasligiga olib keladi
97. Tabiy tanlanishda foydali o`zgarishlarga ega organizmlarning taqdiri qanday bo`ladi ?
a) ko`pincha yashab qoladi va nasl beradi
b) tanlanadi va nasl beradi
c) ko`pincha yashab qoladi, lekin nasl bermaydi
d) ko`pincha qirilib ketadi va nasl bermaydi
98. Yashash uchun kurash qanday shakllarga bo`linadi va ular uchun xos misolar to`g`ri berilgan javoblarni toping ?
1 tur ichidagi; 2 kenja turlar ichidagi; 3 turlararo; 4 turkumlaro
5 noqulay sharoitga qarshi
a) katta chittakning muhit sharoitiga moslashuvi b. chittak ko`p tuxum qo`yganda ayrim bolalarini bosib o`ldiradi v. jigar qurtining hayot kechirishi g. nami kam joydagi o`simliklarning qisqa muddatda urug` berishi
d. umurtqasiz hayvonlarning qishki uyquga ketishi
a) 1 – v: 2 – b : 3 – a
b) 1 – b: 2 – v : 4 – g
c) 1 – a : 2 – b : 4 – d
d) 1 – a : 2 – b : 4 – v
99. Ma’lum yo`nalishga ega bo`lmagan evalyutsiyaning boshlang`ich omillarini belgilang ?
1 mutatsiya 2 genlar dreyfi 3 tabiiy tanlanish 4 populuatsiya
5 migratsiya 6 alohidalanish 7 kombinativ o`zgaruvchanlik
8 populyatsiya to`liqini
a) 8.6.2.5
b) 3.6.2.8
d) 2.4.6.3
d) 2.8.3.5
100. Evalyutsiya ta’limoti muallifi kim?
a) Darvin
b) Shleydn, Shvann
c) Morgan
d) Miller, Gekkel
101. Hayvonlar arealining hajmi … bog`liq.
a) oziqlanish usuliga
b) ko`payish jarayoniga
c) harakatlanish tezligiga
d) ekologik omilga
102. O`simliklar arealining hajmi… bog`liq.
a) oziqlanish usuliga
b) urug`lanish jarayoniga
c) chetdan changlanishiga
d) urug`ning tarqalish jarayoniga
103. Zoofitlar deb nimaga aytiladi ?
a) bir tomondan o`simliklarga bir tomondan hayvonlarga o`xshagan organizmlarga
b) o`simliklarga o`xshagan hayvonlarga
c) suvdagi mayda jonzotlarga
d) suvo`tlarning jinsiy sistemasiga
104. Hayvonlarning harakatlanish tezligi, o`simliklarning chetdan changlanish masofasi nimaga bog`liq ?
a) areal hajmiga
b) muhitga
c) yoshiga
d) ekologiyasiga
105. Bir tur doirasidagi organizmlarning har xil vaqtda jinsiy faolligi va balog’atga yetishi alohidalanishning qaysi xiliga aloqador ?
a) ekologik
b) etalogik
c) biologik
c) geografik
106.Lamark ta’limotiga ko’ra nurlilar va chuvalchanglar rivojlanishning qaysi pog’onasida joylashgan ?
a) 2
b) 1
c) 6
d) 5
107. Muhit ta’siriga javob reyaksiyasiga ko’ra infizoriya,polip,chuvalchanglarni Lamark qaysi guruhga joylashtirgan ?
a) 2
b) 1
c) 4
d) 3
108. Quyidagi qaysi baliq “dengiz masxarabozi” deb
ham ataladi?
a) sargon
b) oybaliq
c) lattachi baliq
d) uzun burunli kapalak baliq
109.Lamark ma’lumotiga ko’ra,baliqlar va reptilyalar sinfi rivojlanishining qaysi pog’onasiga joylashtirilgan?
a) 2
b) 1
c) 6
d) 5
110.Som balig’ida nasl haqida qayg’urish nimalarda namoyon bo’ladi?
a) tuxumlarini qorniga yopishtirib olib yuradi
b) chavoqlarini og’zida olib yuradi
c) qo’riqlab yuradi
d) gavdasining orqa tomonida opichlab olib yuradi.
111.Qonli hayvonlarning barchasida ichki a’zolar o’zaro o’xshash va bir xilda joylashgan degan fikrni qaysi olim ilgari surgan?
a) Anaksiman
b) Fales
c) Aristotel
d) Teofast
112. Pavituxa deb ataluvchi qurbaqa o’z naslini qanday himoya qiladi?
a) otalangan tuxumlardan yosh qurbaqa rivojlanguncha gavdasining orqa tomonida “opichlab” yuradi
b) otalangan tuxumlarni qorin tomonida yopishtirgan holda yuradi
c) urg’ochilari tashlagan tuxumlarni erkak qurbaqa og’iz bo’shlg’ida olib yuradi
d) tuxumlarini maxsus iplarga qo’yib, o’z tana harorati bilan ularni isitadi
113. Sudralib yuruvchilar sinfiga mansub relikt formani aniqlang.
a) gatteriya
b) opposium
c) yexidna
d) latimeriya
114. Quyosh chiqqan kunlari qorga qalin soya solib o’zini yirtqich hayvonlarga sezdirib qo’yadigan hayvonni aniqlang.
a) tovushqon
b) yer iguanasi
c) yumronqoziq
d) toshbaqa
115. Sirdaryo atrofida uchrovchi arixo’r qush qaysi oilaga mansubligini belgilang.
a) qarchig’aysimonlar
b) chumchuqsimonlar
c) tuvaloqsimonlar
d) boyo’g’lisimonlar
116. Qarchig’aysimonlar oilasi vakili - ....
a) jo’rchi
b) quzg’un
c) qirg’iy
d) arixo’r qush
117. Kakku qushi tuxumini qaysi qushlar iniga qo’ymaydi?
a) jiblajibon
b) qorayaloq
c) laylak
d) sirchumchuq
118. Qaysi hayvon qo’ygan tuxumlarining rangi shakli va hajmi in egalarining tuxumlariga o’xshash bo’ladi?
a) qorayaloq
b) kakku
c) kayra
d) kaltakesak
119. Qirg’ovul kenja turlarining hosil bo’lishi quyidagilarning qaysi biriga misol bo’ladi?
a) makroevolyusiya
b) konvergensiya
c) regress
d) mikroevolyusiya
120. O’zbekistonda butunlay yo’qolib ketgan hayvonlarni aniqlang.
a) turon yo’lbarsi
b) ohu, ko’k sug’ur
c) jayron, oqquyruq
d) sher, buxoro bug’usi
121. Sut emizuvchilar sinfiga mansub relikt formani aniqlang.
a) opossum
b) gatteriya
c) ixtiozavr
d) latimeriya
122. Zarpechakning mevasi o’txo’r hayvonlar oziqlanish a’zolarida hazm bo’lmasligi evolyusiya yo’nalishining qaysi turiga xos?
a) degenaratsiya
b) aromorfoz
c) idioadaptasiya
d) konvergensiya
123. Dumbali qo’ylar qaysi ajdoddan olingan?
a) arxar
b) muflon
c) arxamerinos
d) argali
124. Kalta dumli shimol qo’ylari qaysi ajdoddan kelib chiqqan?
a) arxar
b) muflon
c) arxamerinoz
d) argali
125. Yog’dor va uzun dumli qo’ylar qaysi ajdoddan olingan?
a) arxar
b) muflon
c) arxamerinoz
d) argali
126. Ko’z boshlang’ich embrion varaqasining qaysi biridan hosil bo’lgan?
a) endoderma va ektoderma tutashgan joydan
b) ektodermadan
c) mezodermadan
d) entodermadan
127. Linney sistematikasining sun’iyligi nimada ko’rinadi?
a) murakkabdan oddiyga tomon joyladi
b) umurtqasizlarning hasharotlardan boshqa barcha vakillarini chuvalchanglarga kiritdi
c) hayvonlarni 6 sinfga bo’ldi
d) hayvonlar orasida qarindoshlik borligini e’tirof etdi
128. Kembridj Universitetida Darvinga tabiiy fanlardan ustozlik qilgan olimlarni aniqlang.
a) E.Gekkel, F. Myuller
b) K.Ber, N. Seversov
c) D. Guker, A. Sedjvik
d) Sukerkandl, Poling
129. Gippokrat qanday nazariyani yaratishda biologik bilimlardan keng foydalangan?
a) irsiyat
b) tibbiyot
c) mutatsiya
d) evolyutsiya
130. Aristotel embrionning ma’lum izchillikda rivojlanishini qaysi asarida uqtirdi?
a) ,,Hayvonlar tarixi’’
b) ,,Hayvonlarning paydo bo’lishi’’
c) ,,Hayvon tanasining qismlari’’
d) ,,Zoologiya falsafasi’’
131. Vatandoshlarimizdan Abu Nasr Forobiy(I) , Abu Rayhon Beruniy (II) evolyutsiyaning qaysi harakatlantiruvchi kuchlarini e’tirof etgan?
1. tabiiy tanlanish 2. sun’iy tanlanish
3. yashash uchun kurash
4. irsiy o’zgaruvchanlik
a. I-1.2,II-1,3
b. I-1.2,II-3.4
c. I-1.3,II-2.4
d. I-2.3,II-3
132. Karl Linney sistematikasida umurtqasizlar qanday sinflarga kiritilgan?
a) hasharotlar, chuvalchanglar
b) bo’g’imlilar , chuvalchanglar
c) hasharotlar, bo’g’imlilar
d) hasharotlar, nursimonlar
133. Karl Linney sistematikasida amfibiyalar sinfiga qaysi hayvonlar kiritilgan?
a) baliqlar, sudralib yuruvchilar
b) suvda ham quruqda yashovchilar
c) suvda ham quruqda yashovchilar va baliqlar
d) suvda ham quruqda yashovchilar , sudralib yuruvchilar
134. Darvin qayd qilishicha tashqi muhit omillari ... ta’sir etadi.
a) bevosita
b) bilvosita
c) bevosita va bilvosita
d) muayyan va nomuayyan
135. Nav va zotlarda inson ehtiyojiga mos bo’lmagan belgi va xossalarning paydo bo’lishi nimaga bog’liq?
a) korellyativ qonunga
b) gemmulalarga
c) flyuidlarga
d) tashqi muhit ta’siriga
136. Xromosomalar qanday holatda bo’lganda tabiiy abort yuz beradi?
a) 44+XO
b) 44+OY
c) 44+ XYY
d) 44+XXXY
137. Korall aspidining moslashuvi qanday?
a) niqoblanish
b) himoya rangi
c) ogohlantiruvchi
d) taqlid qilish
138. Chepishka o'simligining mevasi nima yordamida tarqaladi?
a) shamol
b) hayvonlar
c) suv
d) avtoxor
139. Qaysi turlarda o'zaro chatishish va nasl berish kuzatiladi?
a) tovushqon va teraklar, tol
b) qayin va kanareyka, tol
c) tovushqon va chinor, tol
d) tol va quyon, kalamush
140. Poliploid turlar hosil bo'lishi tur tarqalgan arealning qaysi qismida ro'y beradi?
a) arealning chetki qismida
b) arealning o'rta qismida
c) arealning hamma qismida
d) arealga bo'g'liq emas
141. Qaysi o'simlik poyasining yuqori qismidagi barglari lansetsimon 7-8 mm bo'ladi?
a) konvolvulus lineatus
b) konvolvulus arvensis
c) konvolvulus sulfirfutus
d) konvolvulus gibiskus
142. Turning asosiy mezoni ... ekanligi e'tiborga olinsa, mazkur mezonni ... organizmlarga qo'llab bo'lmaydi?
a) jinsiy alohidalanish/jinsi yaxshi ifodalanmagan
b) genetik/ikki jinsli
c) biokimyoviy / chetdan changlanadigan
d) morfologik / qiyofadosh
143. Organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi kurashi berilgan javobni aniqlang
a) diapauza.
b) g'o'zaning changlanishga moslanishi
c) tugmacha qo'ng'izning shira bilan oziqlanishi
d) mayda urug'larning zich ekilishi
144. Populyatsiyalarda turli sharoitda turli xil formalarni saqlashga qaratilgan tanlash shakli qanday ataladi?
a) tabiiy
b) stabillashtiruvchi
c) harakatlantiruvchi
d) dizruptiv
145. Hozirgi paytda yangi nav va zotlarni chiqarishda qanday usullardan foydalaniladi?
1. fizik omillar yordamida mutant olish
2. har xil turga mansub hujayralarni duragaylash
3. bir hujayra xromosomasini boshqa hujayraga kiritish
4. alohida hujayrani sun'iy muhitda o'stirish
a) 1.3.4
b) 2.3.4
c) 1.2.4
d) 1.2.3.4
146. Organizmning o'zi tarqalgan muhitda genotipini keskin o'zgartirmagan holda yashashi nima deyiladi?
a) yashovchanlik
b) raqobatchanlik
c) himoya rangi
d) moslanuvchanlik
147. Qanday organizmlarning populyatsiyalari to'liq o'rganilmagan?
a) o'z-o'zidan changlanadigan o'simliklar
b) chetdan changlanadigan o'simliklar
c) jinsiy ko'payadigan
d) ikki jinsli
148. Qaysi olimning fikricha tog’lar suv ta’sirida yoki yerning ko’tarilishidan hosil bo’lgan?
a) Ahmad ibn Nasr Jayhoniy
b) Abu Nasr Farobiy
c) Abu Rayhon Beruniy
d) Abu Ali ibn Sino
149. Jan Batist Lamark ta’limoti organik olam evolyutsiyasiga oid qaysi masalarni qamrab olgan?
1. biologik tur 2. tashqi muhitning organizmga ko’rsatgan ta’siri 3. evolyutsion jarayonda organizm ichki xossalarining ahamyati 4. irsiyat 5. o’zgaruvchanlik
a) 1.3,5
b) 2.4.5
c) 2.3.4
d) barchasi
150. Darvin qanday o’zg`ruvchan turlarini etirof etgan?
1. muayyan 2. nomuayyan 3. guruhli 4. individual 5. korrelyativ 6. mutatsion
a) 3.4.5
b) 3.4.6
c) 1.2.3
d) barchasi
151. Ongsiz tanlash tufayli kelib chipgan navni belgilang.
a) yirik ko’sakli go’za
b) doni to’kilmaydigan bug’doy
c) tola chiqimi ko’p g’o’za
d) tezpishar g’o’za
152. Yashash uchun kurashning qaysi shakli bir turga kiruvchi individlar sonini cheklab turadi?
a) turlararo
b) tur ichida
c) anorganik muhit omillariga qarshi
d) hech qaysisi
153. Lamark ta’limotiga ko’ra o’zgargan tashqi muhit ta’sirining ketma-ketligini ko’rsating.
1. harakatning o’zgarishi 2. xulq atvorning o’zgarishi 3.talabning o’zgarishi 4. ba’zi organlarning mashq qilinishi, boshqalarining mashq qilinmasligi
a) 1.2.3.4
b) 4.3.2.1
c) 3.1.2.4
d) 4.2.1.3
154. Uzoq vaqt asosiy hisoblangan(I) , asosan yuksak hayvonlar uchun xos(II) va yetarli darajada barqaror bo’lgan (III) tur mezonlarini aniqlang.
1. morfologik 2. fiziologik 3. biokimyoviy
4. geografik 5. ekologik 6. genetik 7. etologik
a) I-1 II-7 III-6
b) I-1 I-4 III-3
c) I-2 II-1 III-6
d) I-1 II-2 III-3
155. Qaysi o’simlikning 2n, 4n, 10n xromasoma to’plamli turlari bor(n=9)?
a) iloq
b) xrizantema
c) tamaki
d) bug’doy
156. Tamaki avlodida 2n, 4n va 6n xromosoma to’plamli turlari bor . n qiymati nechaga teng?
a) 13
b) 9
c) 12
d) 7
157. Populyatsiyaning qaysi ko’satkichi hayvonlarda harakatlanish tezligi, o’simliklarda chetdan changlanish masofasiga bog’liq?
a) areal hajmi
b) zichligi
c) hududiylik
d) organizmlar soni
158. Odam bilan sutemizuvchilarning primatlardan boshqa turkumlari orasidagi gemoglobin zanjiridagi farqi qanchaga teng­?
a) 28-33
b) 16-19
c) 14-33
d) 1-25
159. Mevalarning tarqalishga moslanishi nima uchun idoadaptatsiyaga misol bo’ladi?
a) yangi sistematik guruhlar hosil etishi mumkin
b) arealni kengaytiradi
c) miqdor jihatdan ko’payishini ta’minlaydi
d) barcha javoblar to’g’ri
160. Qaysi qush ko’proq evolyutsion muvaffaqiyatga erishadi?
a) 9 tuxum qo’ygan , 9 ochgan 3 tasi urchigan
b) 2 tuxum qo’ygan , 2 ochgan 2 tasi urchigan
c) 5 tuxum qo’ygan , 5 ochgan 3 tasi urchigan
d) 7 tuxum qo’ygan , 5 ochgan 4 tasi urchigan
161. Teofrastni fikrini aniqlang?
a) o`simlik rivojlanishining quyi bosqichida, hayvonlar o`rta bosqichida, odam eng yuqori bosqichda turadi
b) bir o`simlik turi boshqa turga aylanishi mumkin
c) tirik mavjudodlar orasida yashash uchun kurash boradi
d) qonli hayvonlarning ichki organlari o`zaro o`xshash va bir xil joylashgan
162. Ongsiz tanlash yo`li bilan nav, zotlarni yaratish mumkinmi ?
a) ha, lekin uzoq muddat talab etiladi
b) navlar, zotlar faqat tabiy tanlashda yaratiladi
c) ha, lekin qisqa muddat talab etiladi
d) mumkin emas
163. Qarmoqli savatcha qaysi o`simlik turi uchun xos?
a) aylant
b) beda
c) qariqiz
d) temirtikan
164. Maskirovka moslanish turiga xos misolni belgilang ?
a) baqachanoqlarning daraxt kurtagiga o`xshashligi
b) zaharli gelikonius kapalagi
c) korall aspidiga Amerika suviloni rangining o`xshashligi
d) ninachilarning yashil barglar orasida yashashi
165. Muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir – biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq organizimlar guruhining uchrashi qaysi tabiiy tanlanish natijasidir ?
a) stabillashtiruvchi
b) harakatlantiruvchi
c) dizruptiv
d) divergent
166. Yevropaning o`rta mintaqasida yashovchi tulki, tovushqon, kuropatka qishda bir, yozda ikkinichi xil rangda bo`lishi moslanishning qaysi turiga misol bo`ladi ?
a) ogohlantiruvchi rang
b) himoya rang
c) maskirovka
d) mimikriya
167. Ogohlantiruvchi rangga ega bo`lgan hayvonni belgilang ?
a) tukli ari
b) suvarak
c) nina baliq
d) kuropatka
168. Quyidagi hodisalardan qaysilari organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitiga qarshi kurashishiga misol bo’ladi?
a) bo’ri,tulki,quyon orasidagi munosabat
b) hasharotlar bilan gullar orasidagi munosabat
c) chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat
d) zich ekilgan o’simlik maysalarining nimjon o’sishi
e) qushlarda erkak organizmlar o’rtasida urg’ochi bilan qo’shilish uchun kurash
f) suv usti qalin muz bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo’lishi
j) namlik yetishmasligi oqibatida cho’l o’simliklarining ko’pi nobud bo’lishi
a) d.e
b) f.j
c) a.b.c
d) a.c.f
169. J.B. Lamarkning ijobiy(1) va (2)salbiy g’oyalarini aniqlang.
a) sistematik guruhlarni taklif qilgan b) sun’iy sistema tuzgan c) o’simlik changdonlarini soniga va changchi iplarining uzun qisqaligiga qarab birlashtirilgan d) turlar o’zgarmaydi degan e) turlar o’zgaradi degan f) sodda hayvonlar o’z-o‘zidan anorganik tabiatdan paydo bo’ladi j) turlar tabiatda real emas k) birinchi evalutsion ta’limotni yaratdi l) birinchi nomalekulyar namenklatura talklif qilgan m) o’zgarish soddadan murakkablashish tomon boradi
a) 1-e,k,m 2-f,j
b) 1-a,l 2-b,c,d
c) 1-f,j 2-e,k,m
d) 1-b,c,d 2-a,l
170. Zaharli ayiqtovon turi qayerda tarqalgan?
a) sernam joylarda
b) dala,o’tloqlarda
c) botqoqlikda
d) cho’lda
171. Nima sababdan tur ichidagi kurash shiddatli bo`ladi ?
a) yashash areali o`xshash b) oziqlanishi o`xshash c) yashash areli farqlanadi d) dushmanlari o`xshash e) urchish davri o`xshash f) urchish davri farqlanadi
a) a, b, d, e
b) c, b, d, f
c) a, b, d, f
d) b, c, d, e
172. Quyidagi fikr qaysi olimga tegishli ?
Organlar alohida – alohida paydo bo`lgan. Organlarning muvofiq qoshilishidan normal organizmlar, nomuvofiq qoshilisgidan anormal organizmlar vujudga kelgan .
a) Empedokl
b) Fales
c) Teotrast
d) Aristitel
173. K. Linneyning ijobiy (1) va salbiy (2) g`oyalarini aniqlang?
a. sistematik guruhlarni taklif qilgan b. suniy sistema tuzgan c. o`simliklarni changdonlari soniga va iplarining uzun – qisqaligiga qarab birlashtirgan d. turlar o`zgarmaydi degan e. turlar o`zgaradi degan f. sodda hayvonlar o`z – o`zidan anorganik tabiatda paydo bo`ladi j. turlar tabiatda real emas k. birinchi evalutsion ta’limotni yaratgan l. binar nomenklatura taklif qilgan m. o`zgarish soddadan murakkablashish tomonga boradi
a) 1a,l / 2b, c, d
b) 1b, c, d / 2a, l
c) 1f, j / 2e, k, m
d) 1e, k, m / 2f, j
174. Matkaziy Osiyo olimlarining qaysi biri tabiiy tanlanishni etrof etgan?
a. Ahmad Jayhoniy b. Abu Nasr Forobiy c. Abu Rayhon Beruniy d, Zahiriddin Bobur
a) d, b
b) c, d
c) b, c
d) a, b
175. Qaysi hodisalar tur ichidagi kurashga misol bo’ladi?
a) bo’ri, tulki, orasidagi munosabat b) xasharotlar bilan gulli o’simnliklar orasidagi munosabat c) chigitkalar va tuyoqlilar orasidagi munosabat d) zich ekilgan o’simlik maysalarining nimjon o’sishi e) qushlarda erkak organizmlar o’rtasida urg’ochi bilan qo’shilish uchun kurash f) suv usti qalin muz bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo’lishi j) namlik yetishmasligi oqibatida cho’l o’simliklarning ko’plab nobud bo’lishi
a) a,s,f
b) f,j
c) d,e
d) a,b,s
176. Abu Nasr Forobiy fikrlarini aniqlang.
a) inson organizmi yaxlit sistema b) inson hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan c) yer yuzasida doimo o’zgarishlar sodir bo’ladi d) tirik mavjudotlar orasida yashash uchun kurash boradi e) tabiiy va sun’iy tanlashni e’tirof etgan f) kasalliklar oziqlanish tartibiga bog’liq j) yer yuzasining o’zgarishi o’simlik va hayvonlarning o’zgarishiga olib boradi k) odamlarning rangi va qiyofasi faqat irsiyatga bo’g’liq emas.
a) e,f,j,k
b) a,b,c,d
c) c,d,j,k
d) a,b,e,f
177. Har xil turga kiruvchi populyatsiyalar bir biridan nima bilan farqlanadi?
a) egallagan areal hajmi
b) harakatlanishining bir xilligi
c) faqat biologik harakatlanish turi
d) genlarning bir xil o’zgarishi
178. Aristotel tomonidan qaysi tip vakillari “zoofitlar” deb ataladi?
a) sodda hayvonlar
b) bo’shliqichlilar
c) to’garak chuvalchanglar
d) yassi chuvalchanglar
179. Zoofitlar tushunchasini taklif qilgan olimni aniqlang?
a) Empedokl
b) Abu Nasr Forobiy
c) Aristotel
d) Abu Rayxon Beruniy
180. Sudraluvchi ayiqtovon turi qayerda tarqalgan?
a) botqoqlikda
b) sernam joylarda
c) cho’lda
d) dala va o’tloqlarda
181. Achishtiruvchi ayiqtovon turi qayerda tarqalgan?
a) dala, o’tloqlarda
b) cho’lda
c) sernam joylarda
d) botqoqlikda
182. Ogohlantiruvchi moslanish turiga xos misolni belgilang?
a) zaharli gelikonius kapalagi
b) baqachanoqlarning daraxt kurtaklariga o`xshashligi
c) ninachilarning yashil barglar orasida yashashi
d) korall aspidiga Amerika suviloni rangining o`xshashligi
183. Yashash uchun kurashning qaysi xili shiddatli bo`ladi?
a) turlararo
b) anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi
c) turlararo va tur ichidagi
d) tur ichidagi
184. Abu Rayhon Beruniy fikrlarini aniqlang.
a) inson organizmi yaxlit sistema b) inson hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan c) yer yuzasida doimo o`zgarishlar sodir bo`ladi d) tirik mavjudotlar orasida yashash uchun kurash boradi e) tabiiy va sun’iy tanlanishni
e’tirof etgan f) kasalliklar oziqlanish tartibining buzilishiga bog`liq j) yer yuzasini o`zgarishi o`simlik va hayvonlarning o`zgarishiga olib keladi k) odamlarning rangi va qiyofasi faqat irsiyatga bog`liq emas
a) a, b, c, d
b) e, f, j, k
c) a, b, e, f
d) c, d, j, k
185. Kalamushning ikkita qiyofadosh turining chatisha olmasligi sababi qaysi mezon yordamida aniqlangan?
a) genetik
b) fiziologik
c) ekologik
d) geografik
186. Ochiq urug`lilarning eng qadimgi vakilini belgilang.
a) gingko biloba
b) sarv
c) archa
d) sharq sauri
187. Ch. Darvin qaysi hayvonlarning Shimoliy Amerikada uchramaydigan, lekin Janubiy Amerikada uchraydigan turlarini aniqlagan?
a) yalqov b) tapir c) vyurok d) toshbaqalar e) lama
a) b,c, e
b) b, d
c) a, b, e
d) a, c, e
188. Qaysi o'simlik g'arbiy Sibirning o'rmonlarida kichik -kichik daraxtzorlar holida uchraydi?
a) qayin
b) qayrag'och
c) qoraqarag'ay
d) qatrong'i
189.Areal jihatdan uzoq masofalarda tarqalgan organizmlarda qanday alohidalanish yuzaga keladi?
a) geografik, biologik
b) faqat simpatrik
c) allapatrik
d) etologik va ekologik
190. Tanlash uchun material to’g’ri ko’rsatilgan javobni ko’rsating
a) kombinativ va mutatson o’zgaruvchanlik
b) kombinativ va rekombinativ o’zgaruvchanlik
c) kombinativ va individual o’zgaruvchanlik
d) mutatsion, kombinativ va rekombinativ o’zgaruvchanlik
191. Aromorfoz yo’nalish uzoq davom etgan …. asosida ro’y bergan.
a) irsiy o’zgaruvchanlik va sun’iy tanlash
b) irsiy o’zgaruvchanlik va tabiiy tanlanish
c) genom mutatsiyalar va modifikatsion o’zgaruvchanlik
d) sun’iy tanlash va tabiiy tanlash
192. Maskirovka qaysi hayvonlar uchun xos?
a) gornostoy, ninabaliq
b) ko’lbuqa, chupchik
c) tentakqush, chupchik
d) kvashka, odimlovchi qurt
46. Evalyutsiya dalillari

1. Quyidagi o`simliklarning tikanlari qaysi a’zolarning o`zgarishidan hosil bo`lganligini juftlab ko`rsating.

1.zirk 2.do`lana 3. oq akatsiya 4. maymunjon
a) – bargining b) – novdaning c) – yon bargning d) – po`stloqning
a) 1 –a 2 – b 3 – c 4 – d
b) 1 – c 2 – a 3 – d 4 – b
c) 1 - b 2 – c 3 – a 4 – d
d) 1 – d 2 – b 3 – c 4 – a
2. G`o`zaning qaysi turida poyadagi barcha barglari yaxlit plastinkadan iborat?
a) meksikanum, xerbatseum
b) meksikanum, kloshsianum
c) raymondi, kloshsianum
d) raymondi, xerbatseum
3. Quyida berilgan o`simliklarning qaysi birida o`simlikning o`tkir tikani poyaning po`stlog’idan hosil bo`ladi?
a) na’matak
b) kaktus
c) do`lana
d) gledichiya
4. Ikki oqsil o`rtasidagi farq ularning … ko`rsatadi.
a) divergensiyasini
b) konvergenstiyasini
c) birlashganligini
d) duplikatsiyasini
5. Oqsil evolutsiyasi darajasining tezligi … bilan belgilanadi.
a) aminokislatalarning almashinuvi
b) nukleotidlar almashinuvi
c) mutatsiyalarning vujudga kelishi
d) indamas genlar
6. Oraliq forma hisoblangan organizmni belgilang.
a) molyuskalar
b) delfin
c) kenguru
d) latimeriya
7. Ahyon-ahyonda toychalar zebrasimon bo’lib tug’iladi.Bu-…deyiladi.
a) rudiment
b) konvergensiya
c) atavizm
d) aromorfoz
8. Bosh oyoqli molyuskalarda ko’z nimadan hosil bo’ladi?
a) ektodermaning cho’zilishidan
b) yon o’simtadan
c) mezodermaning cho’zilishidan
d) endodermadan
9. Atavizm hodisasiga misollar keltiring.
1. paparotnik ildizpoyasidagi qobiqlar 2. toychalarning ba’zan zebrasimon tug’ilishi 3. otning 2-va 4-barmoqlari 4. yungli odam tug’ilishi 5. har xil turga kiruvchi organizmlarning o’xshash belgilar hosil qilishi 6.dumli bola tug’ilishi
a) 6.4.3
b) 1.3.6
c) 3.4.1
d) 2.4.6
10. Markaziy Osiyo teritoryasi quyidagi geografik viloyatlarning qaysi biriga tegishli?
a) polearktik
b) neoarktik
c) xabashiston
d) hindomolay
11. Atavizm deyilganda nima tushuniladi?
a) evolutsiya jarayonida o’z ahamyatini yo’qotgan va yo’q bo’lish arafasida turgan organlar
b) ayrim individlarda ajdod belgilarning takrorlanishi
c) turli sistematik guruhlarning bir xil tashqi muhit sharoiti tufayli belgilarning o’xshash bo’lishi
d) tuzilishi va kelib chiqishi bir-biriga o’xshash bo’lgan organlar
12. Organik olam rivojlanishidagi biologik regressning asosiy belgilarini ko’rsating.
a) individ soni kamayadi
b) individ soni kamayadi,areal torayadi
c) turlar,populyatsiyalar soni kamayadi,areal torayadi
d) individlar,turlar,populyatsiyalar soni kamayadi,areal torayadi
13. Bajaradigan funksiyasidan qat’i nazar,kelib chiqishi va tuzilishi bir xil bo’lgan organlar nima deb ataladi?
a) gomologik
b) analogik
c) rudiment
d) konvergent
14. Har bir individ o’z rivojlanish jarayonida o’z turining tarixiy rivojalanishini qisqacha takrorlashi nima deb ataladi?
a) Mendel qonunlari
b) gomologik qatorlar qonuni
c) filembriogenez nazryasi
d) biogenetik qonuni
15. O’simliklarning bargiga gomologik bo’lgan organlarni belgilang.
1.no’xatning gajaklari 2.do’lananing tikanlari 3.zirkning tikani 4.malinaning tikani 5.kaktus tikani 6.atirgulning tikani
a) 1.2.3
b) 1.3.5
c) 1.4.6
d) 1.2.5
16. Gomologik organlar guruhini belgilang.
a) no’xatning gajaklari,kaktusning tikanlari
b) zirkning tikanlari,no’xatning gajaklari
c) atirgulning tikanlari,no’xatning gajaklari
d) kapalak va qushning qanotlari
17. Quyidagi hayvon orasidan “tirik qazilmalar”ni aniqlang.
a) lansetnik
b) latimeriya
c) delfin
d) arxeopteriks
18. Qaysi o’simliklarning tikanlari bargning o’zgarishidan hosil bo’lgan?
1.do’lana 2.kaktus 3.zirk 4.akatsiya 5.maymunjon 6.malina
a) 1.2.5
b) 2.3.4
c) 2.4.5
d) 2.3.6
19. Bosh oyoqli molyuskalar bilan umurtqalilarning ko’zlari qaysi qismlardan hosil bo’lgan?
a) ektoderma qavatning cho’zilishidan
b) miyaning yon o’simtasidan
c) endoderma qavatning cho’zilishidan
d) A.B
20. Qizil jannat qushi qaysi geografik viloyatga kiradi?
a) avstralya
b) xabashiston
c) neotropik
d) hindomalay
21. Teropsidlarning ba’zi vakillari…orasida oraliq forma hisoblanadi.
a) baliqlar bilan lansetniklar orasida
b) baliqlar bilan suvda va quruqlikda yashovchilar orasida
c) suvda va quruqlikda yashovchilar bilan sudralib yuruvchilar
d) sudralib yuruvchilar bilan sutemizuvchilar
22. Quyidagilarning qaysi biri relikt forma hisoblanadi?
a) gingko biloba
b) riniya
c) rafleziya
d) agava
23. G’uddalilar sinfining vakilini aniqlang.
a) gingko biloba
b) yong’oq
c) baqaterak
d) zaytun
24. Qaysi javobda odamdagi rudiment organlar ko’rsatilgan?
a) dumli bola
b) junli odam
c) eshitish suyakchalari
d) quloq suprasi
25. Evolyutsion soat yordamida …
1 muayyan oqsil tuzilishida ro`y bergan mutatsiyalarni o`lchash mumkin 2 genlarning hosil bo`lish vaqti belgilanadi
3 turlar hosil bo`lish vaqti belgilanadi 4 tarixiy rivojlanish jarayoni belgilanadi 5 evolutsiya bosqichlari belgilanadi
a) 2.3
b) 1.2
c) 4.5
d) 3.4
26. Makroevalutsiya qanday evalutsion jarayonlar bilan izohlanadi ?
a) tur doirasidan tashqaridagi yuqori toksonlar ichida boradigan
b) turdan kichik sistematik birliklar ichida boradigan
c) populyatsiya ichida boradigan
d) har xil populyatsalar ichida boradigan
27. Oddiy va xaltali krotlarda tashqi qiyofaning o`zaro o`xshashligi qanday jarayon hisoblanadi ?
a) konvergensiya
b) atavizim
c) divergensiya
d) idioadaptatsiya
28. Qaysi hayvon lichinkasida regressiv metamorfoz kuzatiladi?
a) askarida
b) gijja
c) baqa
d) cho’chqa solyotiri
29. Mutatsiya tez – tez takrolanadigan nukleotid juftlari nima deb ataladi ?
a) letal mutatsiya
b) qaynoq nuqtalar
c) indamas mutatsiyalar
d) nuqtali mutatsiyalar
30. Genlarning evolutsiya tezligi qaysi moddalarning almashinuviga bog`liq ?
a) DNK
b) aminokislatalar
c) oqsillar
d) nukleotidlar
31. Turlarda yangi avlodlar va ulardan yangi organizmlarning hosil bo`lish jarayonini belgilang ?
a) evalutsiya
b) mikroevalutsiya
c) aromorfoz
d) makroevalutsiya
32. Gen tarkibida har bir nukleotid juftning mutatsiyaga uchrashi qanday mutatsiya deyiladi ?
a) qaynoq
b) neytral
c) nuqtali
d) betaraf
33. Banyan daraxti qaysi biogeogranik viloyatda o`sadi ?
a) Hindomalay
b) Neotropik
c) Avstraliya
d) Xabashiston
34. Yava, Sumatra orollari qaysi biogeografik viloyatga mansub ?
a) neoarktik
b) peleoarktik
c) hindomalay
d) neotropik
35. Bermud orollari qaysi biogeografik viloyatga mansub?
a) neoarktik
b) paleoarktik
c) neotropik
d) hindomalay
36.Kapalak qanoti ...
a) oldingi oyog’ining o’zgarishi hosilasi
b) ko’kragining orqa tomonidan chiqqan hosila
c) ko’kragining o’rta bo’g’inidan chiqqan hosila
d) ko’krak oyog’larining shakli o’zgarishi
37. Sudralib yuruvchilarning tangachalari qaysi to’qima hujayralaridan hosil bo’lgan?
a) epiteliy,biriktiruvchi
b) muskul biriktiruvchi
c) epiteliy, muskul
d) nerv, epiteliy, muskul
38. Sut emizuvchilarning yungi qaysi turkumlarning hosilalari hisoblanadi?
a) epidermis, muskul
b) epiteliy, muskul
c) biriktiruvchi, nerv
d) epiteliy, biriktiruvchi
39. Tuxum qo’yib ko’payadigan sut emizuvchilar tarqalgan biogeografik viloyat-…
a) Avstralya
b) Nearktik
c) Habashiston
d) Neotropik
40. Xameleonlar qaysi zoogeografik viloyatda uchraydi?
a) neotropik
b) hindomalay
c) xabashiston
d) avstraliya
41. Odam va boshqa hayvonlar gemoglobin zanjiridagi aminokislotalar tarkibidagi farqlarni kim o'rgangan?
a) E.Sukerkandl L.Poling
b) B.Grant
c) N.P.Yarosh
d) A.N.Sevrsov
42. Qadim Pangeyaning ajralishi bundan necha mln yil oldin kuzatilgan?
a) 250
b) 230
c) 195
d) 300
43. Magellan pingivini qaysi zoogeografik viloyatda tarqalgan?
a) neatropik
b) xabashiston
c) avstraliya
d) xindomalay.
44. Hayotning biokimyoviy evolyutsiyasining 5-bosqichida qanday hodisa yuz bergan?
a) koatservatlarning hosil bo'lishi
b) oddiy membrana hosil bo'lgan
c) moddalar almashinuvi yuzaga kelgan
d) matritsali sintez usuli yuzaga kelgan
45. Yalqovlar oilasi qaysi turkumga mansub?
a) oz tishli
b) chumolixo'r
c) zirhli
d) yalqovlar
46. Nima uchun makroevolyutsiya mikroevolyutsiyaning davomi sanaladi?
1. mikroevolyutsiyadagi mutatsion va kombinativ o'zgaruvchanlik makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi
2. populyatsiyaning genetik va ekologik jihatdan xilma-xil bo'lishi makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi
3. evolyutsiyaning boshlang'ich omillari makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi
4. tur hosil bo'lishi makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi
a) 1.2.3
b) 1.3.4
c) 1.2.
d) 1.3
47. Paleontologik izlanishlar natijasida nimalar isbotlandi?
a) ,,tirik qazilmalar''
b) oraliq formalar
c) murtak organlar
d) suyaklar o'xshashligi
48. Biologik evolyutsiyaning boshlanishi nima bilan bog’liq ?
a) koatservantlar hosil bo’lishi
b) protobiontlar hosil bo’lishi
c) membrana hosil bo’lishi
d) hujayra hosil bo’lishi
49. Populyatsiyalarning aralashuvi qaysi davrda kuzatilgan?
a) yura
b) bor
c) uchlamchi
d) to'rtlamchi
50. Globin oqsilini shajarasini o’rganish natijasida uning tuzilishi bundan qancha vaqt avval yexidna bilan odam ajdodlarida
o’xshash bo’lgan?
a) 500 mln
b) 400 mln
c) 225 mln
d) 70 mln
51. Qaysi biogegrafik viloyatlarda daraxtda yashovchi ilonlar (1) chala maymunlar – tupaylar (2) lemur (3) oq va qora ikki shoxli nosoroglar (4) uchiraydi?
a) Hindomalay; b) Neotropik;
c) Habashiston ; d) Neoarktik;
a) 1a 2c 3c 4d
b) 1b 2a 3c 4c
c) 1b 2a 3c 4d
d) 1c 2a 3d 4b
52. Mikroevolyusiya (1) va makroevolyutsiyaning (2) farqini aniqlang.
a. tur dirasida sodir bo’ladi b. turdan yuqori sistematik guruhlarda sodir bo’ladi c.qisqa muddatda amalga oshadi d. million yillar davomida amalga oshadi e. to’g’ridan to’g’ri o’rganish mumkin f. bevosita kuzatib bo’lmaydi
a) 1-a.d.f / 2-b.c.e
b) 1-b.c.e / 2-a.d.f
c) 1-a.c.e / 2-b.d.f
d) 1-b.d.f / 2-a.c.e
53. Gemoglobulin oqsilining β zanjirida nechta aminokislota bor?
a) 145
b) 141
c) 151
d) 149
54. Odam DNK molekulasining tuzilishi ho`kiz 1) losos balg`i (2) va kalamush (3) DNK tuzilishiga nechta foiz o`xshashligi aniqlang ?
a.2 b.8 c.66 d.28 e.17
a) 1a, 2c, 3b
b) 1b, 2a, 3e
c) 1c, 2a, 3d
d) 1d, 2b, 3e
55. Gemoglobinning 2 ta tuzilishi bir – biriga yaqin bo`lgan zanjirlardan tashkil topganligi sababini aniqlang ?
a) bitta polipeptid zanjirining divergensiyasi natijasi
b) bitta polipeptid zanjirning konvergensiyasi natijasi
c) 2 xil polipeptid zanjirlarning konvergensiyasi natijasi
d) sun’iy tanlash va kombinativ o`zgaruvchanlik natijasi
56. Yevro’pa zubri (1) sibir bug’usi maral (2) Yevro’pa mufloni (3) qaysi hayvonlarga o’xshashligini aniqlang.
a) Shimoliy Amerikadagi bizonga b) Amerika vapitasiga
c) Amerika tog’ qo’yiga
a) 1-b, 2-a, 3-c
b) 1-a, 2-c, 3-b
c) 1-a, 2-b, 3-c
d) 1-c, 2-a, 3-b
57. Habashiston biogeografik viloyatining sutemizuvchi hayvonlarini belgilang.
a) qiloyoq, kanna
b) malla revun, shinshilla
c) kafr buyvoli, maral
d) mindano, vapita
58. Panjaqanotli baliqlar, arxeopteriks, teropsid – bular ....
a) mezozoy erasi hayvonlari
b) qadimgi sudralib yuruvchilar
c) qadimgi yirtqichlar
d) oraliq formalar
59. Odamning gemoglobin oqsili tarkibidagi aminokislotalar izchilligi qaysi hayvonlarnikiga deyarli o`xshash?
a) ot
b) odamsimon maymunlar
c) echki
d) quyon
60. Biogenetik qonun (1), filoembriogenez nazariyasi (2), korrelatsiya qonuni (3)ni kashf etgan olimlarni aniqlang.
a) A. Seversev b) E. Gekkel c) J. Kyuve d) F. Myuller e) K. Ber
a) 1-b, d; 2-a; 3-e
b) 1-a, b; 2-d; 3-c
c) 1-b, d; 2-a; 3-c
d) 1-b, d; 2-e; 3-a
61. Tubandagi javoblarni mos ravishda juftlab ko’rsating.
1. qora daraxt 2. qizil daraxt 3.daraxtda o’suvchi o’simliklar 4.pixta
a.neoarktik b.xabashiston c.hindomalay d.neotropik
a) 1-c, 2-b, 3-d, 4-a
b) 1-c, 2-b, 3-b, 4-a
c) 1-c, 2-b, 3-a, 4-c
d) 1-b, 2-c, 3-c, 4-a
62.Hozirgi tog’ayli baliqlarni ajdodi to’g’ri berilgan javobni ko’rsating.
a) qadimgi jag’li zirhli baliqlar
b) qadimgi cho’tka qanotli baliqlar
c) qadimgi suyakli baliqlar
d) qadimgi latimerya baliqlar

Biogegrafik fan dalilalar

47. Yerda hayotning paydo bo’lishi.

1. Baland bo’yli qirqquloqlar, qirqbo’g’imlar, plaunlardan dastlabki o’rmonlar qaysi davrda paydo bo’lgan?

a) sillur
b) devon
c) toshko’mir
d) ordovik
2. Bo’r davrida ko’pgina qirqquloqlar, qirqbo’g’imlar va ochiq urug’lilar kamayib, yopiq urug’lilar ko’paya boshlashiga sabab nima?
a) iqlim issiq va nam bo’lgan, davr o’rtalarida quruq va mo’tadil, davr oxirida esa keskin sovigan
b) iqlim sovib keskin o’zgargan, o’simliklarni moslanishi qiyin kechgan
c) osmonni qoplagan bulutlar juda kamayib, atmosfera quruq va shaffof bo’lgan, quyosh nuri to’g’ridan-to’g’ri o’simliklar bargiga tushgan
d) iqlim bimuncha quruq va sovuq bo’lgan, tabiiy tanlanish, yashash uchun kurash,irsiy o’zgaruvchanlik ro’y bergan
3. Quruqlikdagi o’simliklar orasida lipadendron, plaunlar, kalamitlar ko’plab o’sgan, ayrim kalamitlarni balandligi 20-25 m ga yetgan. Onda-sonda kordaitlar ham uchragan.Ushbu holat qaysi davrda mavjud bo’lgan?
a) bo’r
b) yura
c) toshko’mir
d) devon
4. Quyida berilganlardan qaysi birini to`liq hayotiy shakl deb aytish mumkin emas ?
a) viruslar
b) prokariotlar
c) sporalalar
d) protobiontlar
5. Qaysi organizmlar mezazoy erasida paydo bo’lgan?
1. sut emizuvchilar 2.arxeopteriks 3.stegosefallar 4.dastlabki gulli o’simliklar 5. jag’siz umurtqalilar
a) 2.4.1
b) 1.4.5
c) 2.4.5
d) 3.2.4
6. Stegosefallar uchun o`ta qulay sharoit qaysi era va davrda vujudga kelgan ?
a) mezozoy, yura
b) mezozoy, bor
c) paleozoy, perm
d) paleozoy, toshko`mir
7. Organizmlarning tuzilish darajasini, hayot faoliyatini ajdodlarga nisbatan yuqoriga ko`tarmaydigan o`zgarishlarni belgilang?
1 o`simliklarning suv muhitidan quruqlikda yashashga o`tishi 2 otlarning besh barmog`dan bir barmoqqa o`tishi
3 kitlarda oyoqlarining yo`g`ligi 4 umurtqalilarning ichki urug`lanishga o`tishi 5 kit va fillarda yung qavatining yo`qligi 6 qo’ytikan mevalarida ilgaklar bo`lishi
7 yopiqurug`lilarning kelib chiqishi 8 o`simliklarning nektar ajratishi
a) 2.8.6.3.5
b) 8.1.6.2.4
c) 1.6.3.5.2
d) 7.2.6.4.1
8. A.N Seversov o’zining filoembriogenez nazaryasida nimani isbotab bergan?
a) barcha hayvonlarda embrionning dastlabki rivojlanish bosqichida bir-biriga juda o’xshash bo’lishini
b) embrion rivojlangan sari turli sinfga kiruvchi hayvonlar o’rtasidagi o’xshashlik kamaya borishini
c) har bir hayvonda embrional rivojlanishning oldin yirik,keyin esa kichik sistematik birliklarga xos belgilar rivojlanishi
d) gastrula ichidagi bo’shliqning hosil bo’lishiga
9. Idioadaptatsiyaga o’simliklar tuzilishining qaysi xususuyati misol bo’ladi?
a) qayin,aylantlarning mevalarida qanotchasimon o’simtalarining bo’lishi
b) o’tkazuvchi sistemaning hosil bo’lishi
c) ildizning popuk lidizdan iboratligi
d) poyasining sershox bo’lishi
10. Quyida berilgan olimlarning qaysi biri qanday moddani suniy ravishda sintez qilgan?
1. Foks 2.S.Miller 3. D.Oro
a. adenin b.protenoidlar v. asparagin g. nuklein kislotalar d.oqsillar
a) 1-a / 2-b / 3-g
b) 1-b / 2-a / 3-d
c) 1-b / 2-v / 3-b
d) 1-v / 2-b / 3-a
11. Hayvon va o’simliklarning turli sistematik guruhlarga kiruvchi vakillari o’rtasida qon-qarindoshlik borligini namoyon qilivchi shakllarni ko’rsating.
1.suvo’tlar va qirqquloqlar o’rtasida 2.umurtqasizlar bilan umurtqalilar o’rtasida 3. baliqlar bilan suvda ham quruqlikda yashovchilar o’rtasida 4. qiriqquloqlar bilan ochiq urug’lilar o’rtasida 5.sudralib yuruvchilar bilan sutemizuvchilar o’rtasida 6. o’simliklar bilan hayvonlar o’rtasida
a. panjaqanotli baliqlar b.arxeoptriks v.psilofitlar g. urug’li paporotniklar d.yashil evglena y. lantsetnik j.yirtqich tishli kaltakesak
a) 7-d, 4-v, 6-a, 1-g, 5-b, 3-j, 2-y
b) 7-d, 1-v, 6-j, 2-y, 4-g, 5-b, 3-a
c) 4-g, 5-b, 6-j, 7-d, 1-v, 2-a, 3-y
d) 1-d, 7-v, 6-j, 5-b, 4-g, 3-b, 2-a
12. Qaysi eraning ikkinchi yarmida fotosintez,jinssiz ko’payish,ko’p hujayralilar paydo bo’lgan?
a) paleozoy
b) kaynozoy
c) mezozoy
d) arxey
13. Suyakli baliqlarning har xil tur vakillarining tana shakli, rangi, suzgich qonotlari, tuzilishining o`ziga xosligi evalutsion jarayonning qaysi yo`nalishiga mansub ?
a) aromorfoz
b) idioadaptatsiya
c) umumiy degeneratsiya
d) konvergensiya
14. C. Miller asparagin, glutamin, glitsin kabi aminokislatalarni qanday sintezlagan ?
a) qizdirilgan metan, ammiak vodorod va suv bug`lariga elektr uchquni bilan ta’sir qilib
b) vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib
c) metan, ammiak va suvdan ionlashtiruvchi nurlar ta’siri bilan
d) amminokislatalar aralashmasini qizdirib
15. Zarpechak urug’ining o`txo`r hayvonlarning oziqlanish a’zolarida hazm bo`lmasligi evolutsiya yo`nalishining qaysi turiga mos ?
a) dereneratsiya
b) aromorfoz
c) idioadaptatsiya
d) konvergensiya
16. Era nomini bildiruvchi “mezozoy” so’z qanday ma’noni anglatadi?
a) dastlabki hayot
b) o’rta hayot
c) qadimgi hayot
d) eng qadimgi hayot
17. O’simliklarning takroriy migiratsiyasi qaysi erada amalga oshgan?
a) mezazoy
b) kaynozoy
c) proterazoy
d) poleazoy
18. Qaysi era va davrda sudralib yuruvchilar quruqlikda, suvda va havoda ham tarqalgan?
a) mezazoy, bo’r
b) kaynozoy, uchlamchi
c) proterazoy, devon
d) kaynazoy, to’rtlamchi
19. Zarafshon, Turkiston, Oloy tog’ tizmalarida poleazoy erasiga xos qanday organizmlar topilgan?
1. bulutlar 2.kaltakesaklar 3.arxeoptriks 4.qisqichbaqalar 5.ko’k-yasil suvo’tlar 6.toshbaqalar 7.kovakichlilar
a) 7.1.5.4
b) 2.6.4.3
c) 1.7.5.3
d) 6.2.4.7
20. Proterazoy erasining oxirida dastlabki xo’rdalilar paydo bo’lgan deb taxmin qilingan. Ularning nomini aniqlang.
a) baliqlar
b) suvda ham quruqlikda yashovchilar
c) to’garak og’izlilar
d) boshskeletsizlar
21.Yerda hayot paydo bo’lshini 3-bosqichida qanday jarayon sodir bo’lgan?
a) moddalar almashinuvi
b) yuqori molekulali organik moddalardan koaservatlar hosil bo’lishi
c) oddiy organik moddaning hosil bo’lishi
d) membrananing hosil bo’lishi
22. Protobiontlar qanday usulda oziqlangan?
a) autotrof
b) geteratrof
c) xemotrof
d) saprofit
23. Qaysi erada O₂ ni hosil bo’lishi va sarflanishi o’rtasida muvozanat hosil bo’lgan?
a) mezazoy boshlarida
b) kaynozoy o’rtalarida
c) poleazoy o’rtalarida
d) poleazoy boshlarida
24. Birinchi poydo bo’lgan organizmlar ….. edi.
a) geteratrof, aeroblar
b) autotrof, aeroblar
c) autotrof, anaeroblar
d) geteratrof, anaeroblar
25. Koatservatlarga o’xshab laboratoriya sharoitida birikmalarning tashqi muhit bilan moddalar almashina olish mumkinligini qaysi olim shogirdlari bilan aniqlagan?
a) S.Foks
b) D.Oro
c) A.I.Oparin
d) S.Arrenius
26. Ordavik davrida ….
a) korall riflarining hosil bo’lishi avj olgan
b) bosh skeletsizlarni kenja tipi paydo bo’lgan
c) panjaqanotli baliqlar rivojlangan
d) ignatanlilar paydo bo’lgan
27. Ko’k-yashil suvo’tlar qaysi erada paydo bo’lgan?
a) mezazoy
b) kaynozoy
c) proterazoy
d) poleazoy
28. O’simliklarni qaysi erada quruqlikka chiqganini belgilang.
a) mezazoy
b) kaynozoy
c) proterazoy
d) poleazoy
29.Dastlabki sutemizuvchi hayvonlar va haqiqiy suyakli baliqlar qaysi erada paydo bo’lgan?
a) mezazoy
b) kaynozoy
c) proterazoy
d) poleazoy
30. Yoriq urug’li o’simliklar qaysi erada va davrda paydo bo’lgan?
a) mezazoy / bo’r
b) proterazoy / kembriy
c) poleazoy / toshko’mir
d) poleazoy / sillur
31. Psilofitlar qoldig’i qaysi geologik davr qatlamlaridan topilgan?
a) toshko’mir
b) trias
c) sillur
d) kembriy
32. Bosh oyoqli molyuskalarning jadal sur’atlar ko’payishi qaysi era va davrda yuz bergan?
a) poleazoy / perm
b) mezozoy / bo’r
c) poleazoy / sillur
d) mezazoy / trias
33. Quyida berilgan hayvonlarning qaysi biri butunlay qirilib ketgan?
a) kit
b) turna
c) karkidon
d) dengiz sigiri
34. “Yerda tirik organizmlar biopolimerlardan, ya’ni oqsillar va nuklein kislotalardan tuzilgan, o’z-ozini idora qila oladigan va yarata olgan ochiq sistemadir”. Hayot haqidagi bu ta’rif qaysi olim qalamiga mansub?
a) S.Foks
b) D.Oro
c) A.I.Oparin
d) M.B.Volknshteyn
35. Umurtqali hayvonlarda yuz bergan muhim aromarfozni belgilang.
a) katta yarim sharlar po’stlog’ining progressiv tarzda rivojlanishi
b) tana qoplamining vujudga kelishi
c) tananing qisimlarga bo’linishi, ikki tomonlama simmetriyani vujudga kelishi
d) nerv sistemasi va xordaning paydo bo’lishi
36. Hozirgi davrda hayot faqat qanday usulda kelib chiqadi?
a) abiogen
b) biogen
c) jinssiz
d) jinsiy
37. Qaysi erada ko’p hujayrali organizmlar paydo bo’lgan?
a) arxey
b) proterazoy
c) mezazoy
d) kaynozoy
38. Qaysi olim hayotning biogen usulda kelib chiqqanligini birinchi bo’lib isbotladi?
a) Oparin
b) Krik
c) Redi
d) Seversov
39. Qadimdan saqlanib kelayotgan oraliq formalar qanday ataladi ?
a) tirik qazilmalar
b) foydali qazilalar
c) tabiiy eksponatlar
d) subeksponatlar
40. Qalqondorlar hozirda yashayotgan qaysi hayvonlarning
uzoq ajdodlari sanaladi?
a) sodda hayvonlar, umurtqalilar
b) minoga, miksina
c) umurtqasizlar
d) kovakichlilar,qisqichbaqasimonlar
41. Zarafshon tog’ tizmalaridan past bo’yli psilofit bilan birgalikda qanday hayvonlarning toshga tushgan tasviri topilgan?
a) kovakichlilar
b) sodda hayvonlar
c) chuvalchanglar
d) mollyuskalar
42. Qisqichbaqa va chayonlar, qaysi davrda rivojlangan?
a) toshko’mir oxiri va perm boshlarida
b) devon boshlarida
c) kembriyda
d) sillur oxirida
43. Dastlabki hasharotlar qaysi davrda paydo bo’lgan?
a) yura
b) bor
c) perm
d) toshko’mir
44. Xordali hayvonlar dastlab qaysi erada paydo bo’lgan?
a) arxey
b) poleozoy
c) proterozoy
d) kaynazoy
45. Sudralib yuruvchi hayvonlar qaysi yerda ko’proq tarqalgan?
a) arxey
b) proterozoy
c) poleozoy
d) mezozoy
46. Sudralib yuruvchilar sinfi qaysi erada kelib chiqqan?
a) mezozoy
b) kaynozoy
c) arxey
d) poleozoy
47. Umurtqali hayvonlarning dastlabki vakili-qalqondorlar qaysi era va davrda yashagan?
a) poleozoy, kembriy
b) bor, kembriy
c) devon
d) kaynozoy, bor
48. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida riboza va dezoksiriboza sintezladi ?
a) S. Miller qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suv bug`lariga elektr uchqini ta’sir etib
b) D. Oro metan, ammiak, suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlar ta’sir etib
c) S. Foks aminokislatalar aralashmasini qizdirb
d) D. Oro vodorod sianid, ammiak va suvni qizdrib
49. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida adeninni sintezlada ?
a) S. Miller; qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suv bug`lariga elektr uchquni ta’sir etib
b) D.Oro;metan, ammiak va suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlar ta’sir etib
c) S. Foks; aminokislatalar aralashmasini qizdirib
d) D. Oro; vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib
50. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida protenoidlarni sintezladi ?
a) D. Oro vodorod, sianid, ammiak va suvni qizdirib
b) S. Miller qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suvni bug`lariga elektr uchquni ta’sir etdirib
c) S. Foks aminokislatalar aralshmasini qizdirib
d) D. Oro metan, ammiak va suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlar ta’sir etib
51. Biologik progressni amalga oshirish usullarini aniqlang.
a) organizmlar hayot faoliyati uchun nihoyatda muhim bo`lgan organlar sistemalarining takomillashishi
b) organizmlar hayot faoliyati uchun ikkinchi darajali organlar sistemasini o`zgarishi c) organizmlar tuzilishining murakkablashmagan holda muhitga moslashishi d) organizmlar tuzilishining murakkabdan soddaga qarab o`zgarishi
a) a, b
b) c, d
c) a, b, c, d
d) a, b, d
52.Qaysi erada aerob organizmlar (1), kovakichlilar (2), qalqondor baliqlar (3), suvda va quruqlikda yashovchilarning dastlabki turlari (4), sutemizuvchilarning xaltali va yo`ldoshli kenja sinf vakillari (5) paydo bo`lgan?
a) arxey b) paleozoy c) proterozoy d) mezozoy e) kaynazoy
a) 1 a, 2 c, 3 b, 4 c, 5 e
b) 1 c, 2 a, 3 b, 4 b, 5 e
c) 1 c, 2 c, 3 b, 4 b, 5 d
d) 1 a, 2 b, 3 c, 4 d, 5 e
53. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida glitsin, glyutamin aminokislotalarini sintezladi?
a) D. Oro; metan, ammiak va suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlarni ta’sir etib
b) D. Oro; vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib
c) S. Foks; aminokislotalar aralashmasini qizdirib
d) S. Miller; qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suv bug`lariga elektr uchquni ta’sir etib
54. Qaysi evolyutsiya yo`nalishida organizmlarda faqat xususiy moslanishlar paydo bo`ladi?
a) biologik progress
b) idioadaptatsiya
c) aromorfoz
d) umumiy degeneratsiya
55. Qaysi era va davrda qalin yungli karkidonlar, mastodontlar va dengiz sigirlari qirib yuborilgan?
a) kaynozoy, to`rtlamchi
b) mezozoy, trias
c) mezozoy, yura
d) kaynozoy, uchlamchi
56. Hayotning g'ayri tabiiy kuchlar tomonidan yaratilganligi haqidagi ta'limotni aniqlang?
a) Panspermiya
b) Kreatsionizm
c) Abiogen sintez
d) korrelyatsiya
57. Bo’r davridagi qushlar qaysi belgilari bilan zamonaviy qushlardan farq qilgan?
a) tishli bo’lgan
b) tuxum po’chog’ining qalin bo’lishi
c) oldingi oyoqlaridagi ikkita barmog’i erkin bo’lgan
d) tanasi pat bilan qoplangan
58. Suvda ham quruqlikda yashovchilar qachon kelib chiqqan?
a) devonning boshlarida
b) devonning o'rtalarida
c) toshko'mirning boshida
d) devonning oxirida
59. Bosh oyoqli mollyuskalar xilma-xilligi ortgan , ikki pallali mollyuskalarning kamaygan davrni ko'rsating
a) kembriy
b) ordovik
c) silur
d) devon
60. Plakaxolis qaysi hayvon ajdodi hisoblanadi?
a) kaltakersak
b) toshbaqa
c) timsox
d) ilon
61. F.Redi va L.Paster tajribalari qaysi nazariyaning noto’g’riligini ko’rsatib berdi?
a) panspermiya
b) hayotning o’z-o’zidan paydo bo’lishi
c) hayotning anorganik jismlardan rivojlanishi
d) kreatsinizm