ÇAĞina adanmiş Bİr mimar

OSCAR NİEMEYER

(1907-…)
1907  Rio De Janeiro ‘ da doğdu. Escuelci Nacional De Bellas Artes, Mimarlık Bölümünden mezun oldu.

Egzotik Brezilya dugumlu Oscar Niemeyer, yumuşak,tatlı  binaların mimarı olarak tanımlanır. Mühendislik yeteneklerini tasarımla birleştirerek  XX.yüzyılın en  gösterişli, şiirsel ve farklı  binalarını tasarladı.

Işık, renk ve kıvrımsal  duyguların yön verdiği göz alıcı tasarımlar yarattı.Rio de janeiro Sağlık Bakanlığı binasının tasarımına katkıda bulundu. Bu proje sırasında o dönemde Brezilya Devlet Başkanı olan Juscelino Kubitschek ile tanışarak Brezilyanın Başkenti Brasilia’nın  yeni şehir tasarımcısı olarak atandı.

Mimarının Picasso’su ve dünyanın gelmiş geçmiş en büyük modernisti olduğu söylenen Niemeyer’in Sevdikleri, Boş bir kağıtta saray , bir katedral ve bir kadın figürü görmek, sevmedikleri ise Toplumsal adaletsizlik.

ÇAĞINA ADANMIŞ BİR MİMAR

CEM ÇOBANLI  

Geçen yıl 15 Aralık’ta Rio de Janeiro’da, bu gezegende geçirdiği koskoca bir yüzyılı devirirken yanında devlet başkanı Lula da Silva’yla birlikte genç meslektaşları ve dostları da vardı. Fidel, 1959’da tanıştığı kadim dostuna günler öncesinden kutlama mesajı göndermişti... Ve Lula, 2008’i “Oscar Niemeyer Yılı” olarak ilan ettiklerini açıklamıştı...

BOHEMLİKTEN KOMÜNİSTLİĞE

Mimarlıkta, modernist akımın Güney Amerika’daki öncüsü Oscar (Ribeiro de Almeida) Niemeyer, 15 Aralık 1907’de Rio de Janeiro’nun Laranjeiras bölgesinde doğdu. İlkgençliğini bohem bir yaşam sürerek geçirdi ve 1928’de, 21 yaşında okul hayatına son verdi. Aynı yıl İtalyan göçmeni Annita Baldo’yla evlendi. Evliliğin getirdiği sorumlulukla eğitimine devam etmeye karar verdi ve Güzel Sanatlar Okulu’na girdi. 1934’de mimar-mühendis olarak mezun oldu.

1945’te Brezilya Komünist Partisi’ne üye oldu. (BKP, 1990’da adını değiştirince partiden istifa edip, adı sadece ‘Komünist Parti’ olan yeni bir oluşuma katılacaktı.)  Aynı yıl gerçekleşen askeri darbe sırasında bürosu kapatıldı ve Avrupa’ya sürgüne gönderildi. Sürgün yıllarında Moskova’da da bulundu ve kendi ifadesiyle “pek çok komünist meslektaşıyla dostluk kurdu”.

BM’Yİ YAPTI AMA BD’YE GİREMEDİ

1947’de ise dünya çapında tanınmasını sağlayacak projeye imza attı. New York’taki Birleşmiş Milletler Binası’nın tasarımını üstlenen uluslararası ekibin içerisinde yer aldı. BM binasının yapımı, Niemeyer’in projesi esas alınarak gerçekleştirildi.

1950’de Yale, 1953’te de Harvard üniversitelerine öğretim görevlisi olarak davet edildi ancak, her iki girişiminde de Komünist Parti üyeliğinden ötürü BD’ye giriş için vize verilmedi. (Öte yandan, 1963’te, yani ‘Lenin Barış Ödülü’nü aldığı yıl, BD Mimarlar Enstitüsü üyeliğine kabul edilecekti.)

‘GEL BİZE BİR BAŞKENT İNŞA ET!’

Mimar Arif Şentek, geçen yıl büyük ustanın 100’üncü doğumgünü dolayısıyla yazdığı yazısında “dünyada hiçbir mimara ‘gel bize bir başkent yap’ denilmemiştir” diyor.

Nitekim, 1956’da Devlet Başkanı Juscelino Kubitschek, Niemeyer’e bu görevi veriyor ve yeni başkent Brasília, ülkenin kuş uçmaz kervan geçmez bir yöresine dört yıl gibi kısa bir sürede inşa ediliyor. Niemeyer, o günlerde yaşadıkları heyecanı anlatırken, işçilerle birlikte paylaştığı yemeklerin tadını unutamadığını söylüyor.

Oscar Niemeyer, Brezilya’da, 1961-85 faşist diktatörlüğü sırasında ikinci kez sürgüne gönderildi ve mesleğine bir süre Paris’te devam etti.

GERİLLA MEZARI DA VAR CAMİ DE...

Ömrü boyunca aktif siyasetin içinde yer alan ve, “Hiçbir zaman siyasal görüşlerimi saklamadım. Bana iş verenler neyin nesi olduğumu iyi bilirler” diyen Niemeyer’in, kendi ülkesinde kongre binası, katedral, müze, kütüphane gibi onlarca yapıtı bulunuyor. 1969’da öldürülen ünlü şehir gerillası Carlos Marighella’nın anıt mezarının da tasarımı ona ait. Yapıtları, ülkesi dışında ise Fransız Komünist Partisi merkez binasından Cezayir ve Malezya’da cami yapımına kadar geniş bir evrensellik taşıyor.

12 EYLÜL DARBESİNE DE KARŞIYDI

Arif Şentek, “Niemeyer’e her türlü saygının ötesinde bizim de bir vefa borcumuz var” diyor. Zira, yaşamının önemli bir bölümünü faşist baskılar altında geçiren usta, 12 Eylül faşizminin karanlık günlerinde Paris’te imzaya açılan darbe karşıtı bir metne adını ilk yazdıranlardandı...