Çevre mühendiSLİĞİ

Partiküller (toz)

Organik maddeler

Halojenler ve

Radyoaktif maddeler

Yayılı (Alansal) Kaynak: Bu grupta en önemli kaynak konutların ısıtılmasıdır.

• Yayılı (Alansal) Kaynak: Bu grupta en önemli kaynak konutların ısıtılmasıdır.

• Çizgisel Kaynak: Bu tür hava kirliliği ulaştırma kaynaklıdır.

• Noktasal Kaynak: Bu gruptaki kaynaklar fabrikalar, sanayi ve enerji santralleridir.

 

•  

• a- Birincil (primer) kirleticiler : Doğrudan doğruya kirletici kaynaktan atıldıkları şekilde hava içinde bulunan kirletici maddeler (SOx, NOx)

• b- İkincil (sekonder) kirleticiler : Birincil kirleticilerin atmosferde bulunan oksitleyici ozon maddesiyle ve fotokimyasal tepkimelerle daha ileri oksitlenme seviyelerine yükseltgenmeleriyle oluşan kirletici maddeler (O3)

• Böylece oluşan aramaddeler atmosferdeki su buharı ile birlikte sülfürik asit, nitrik asit, karbonik asit gibi doğaya zarar veren ürünleri ve asit yağmurlarını oluştururlar.

a- Konvansiyonel kirleticiler: Genellikle katı, sıvı ve gaz yakıtların yanmasıyla ve taşıtların eksozlarından oluşan kirleticiler.

• a- Konvansiyonel kirleticiler: Genellikle katı, sıvı ve gaz yakıtların yanmasıyla ve taşıtların eksozlarından oluşan kirleticiler.

• Konvansiyonel kirleticiler, karbonmonoksit hariç birden fazla kirletici maddeleri içeren gruplar şeklinde anılmakta ve bu gruplar birer kollektif parametre olarak tanımlanmaktadırlar. Örneğin NO, NO2 ve diğer azot oksitleri, toplam azot oksitleri (NOx) şeklinde bir kirletici parametre olarak ifade edilmektedir.

• b- Spesifik Kirleticiler: Spesifik parametreler genelde tek bir madde veya bazı hallerde spesifik bir yapıya sahip madde grubu olarak ele alınırlar.

Partiküler madde 2x10-10 m den daha büyük çaplı tek yada bir arada birden fazla tanecik olarak tanımlanır. Yağmur, kar, sis, dolu, çiğ gibi bazı partiküler maddeler doğaldır; duman, is, gibi insan faaliyetleri sonucu atmosfere karışan türleri de vardır. Bazı doğal partiküller insan faaliyetlerinin sonucunda atmosfere karışırlar. Duman ve is fosil yakıtların tam yanma olmadan atmosfere salınan yanma ürünleridir.

• Partiküler madde 2x10-10 m den daha büyük çaplı tek yada bir arada birden fazla tanecik olarak tanımlanır. Yağmur, kar, sis, dolu, çiğ gibi bazı partiküler maddeler doğaldır; duman, is, gibi insan faaliyetleri sonucu atmosfere karışan türleri de vardır. Bazı doğal partiküller insan faaliyetlerinin sonucunda atmosfere karışırlar. Duman ve is fosil yakıtların tam yanma olmadan atmosfere salınan yanma ürünleridir.

• PM terimi; Gaz ya da havada asılı durabilen ya da görünmeyen, katı yada sıvı, toz, kum, kül ve sis gibi parçacıkları ifade eder. Partikül şeklindeki kirleticiler tanecik büyüklüklerine, yoğunluklarına ve kimyasal yapılarına bağlı olarak aerosol, duman, is ve toz olarak adlandırılırlar.

• Aerosol; Gaz ortamında koloidal büyüklükte ( 10-6 – 10-9 m çapında ) dağılmış katı ya da sıvı tanecikleri ifade eder.

• Duman; Tam yanma olmadığında ortaya çıkan çapları 1 µm ‘ den küçük Karbon bileşikleri ve yanabilen maddeler içeren karışım.

• İs; Havada dağılan 0,5 µm ‘ den küçük ve karbonlu bileşiklerin tam yanmaması ile oluşan gaz-katı karışımı.

• Toz; Boyutları 1 – 10 µm arasında olan gaz ortamında (havada) geçici olarak asılı olarak bulunan taneciklerdir.

Bir Çimento Fabrikası’ ndan Çıkan Tozların Bileşimi :

• Bir Çimento Fabrikası’ ndan Çıkan Tozların Bileşimi :

• Dört farklı zamanda alınan örnek ;

• Bileşim 1 2 3 4

• % Al2 O 3 8,5 8,2 5,2 7,7

• % CaO 26,7 31,3 21,7 47,6

• % Fe2 O 3 4,4 4,5 3,7 7,9

• % SiO2 29,0 31,6 23,3 28,9

• Cd ( ppm ) 80,9 83,1 100,4 64,8

• Cr ( ppm ) 152,3 185,8 260,1 860,8

• Co ( ppm ) 151,9 171,5 188,6 128,4

• Pb ( ppm ) 2090,1 2410,2 1392,6 650,9

• Mn ( ppm ) 755 690,3 643,9 594,6

• Ni ( ppm ) 466 394 710 605

• Ag ( ppm ) 27,8 44,8 18,1 43,8

İNORGANİK PARTİKÜLLER

• İNORGANİK PARTİKÜLLER

• Partiküler madde halinde 1 µg/ m3 den fazla olan başlıca eser elementler ; Alüminyum, Kalsiyum, Karbon, Demir, Potasyum, Sodyum, Silisyum dur. Daha az miktarda bulunanlar ; Bakır, Kurşun, Titan, Çinko, en az miktarda olanlar ise ; Antimon, Berilyum, Bizmut, Kadmiyum, Kobalt, Krom, Sezyum, Lityum, Mangan, Nikel, Selenyum, Stronsiyum, Vanadyumdur.

• Al, Fe, Ca, Si; Toprak erozyonu, kayaların tozlaşması, kömürün yanması

• C; Karbonlu yakıtların tam yanmaması

• Na, Cl; Deniz suyu aeresolü, organo halojenür polimerlerinin yakılması

• Sb, Se; Kömürün, petrolün yakılmasıyla

• S; Petrol atıklarının yakılmasıyla

• Zn; Yanma ile

• Pb; Kurşun içeren yakıtların ve kurşunlu benzinin yakılması ile

• ASBEST

• Asbest; lifli silikat minerallerinin bir grubuna verilen addır. Ortalama, yaklaşık formülü Mg3P(Si2O5)(OH)4

•