Chet ellarda tasviriy san`at. J. Jilqibaeva
Yüklə 103,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
19
XULOSA
Uygonish davri san’ati jaxon san’ati tarakiyotining eng yorkin saxifalaridan biri xisoblanadi. U Italiyada XIV-XVI asrlarda shakllandi va rivojlandi.
Usha davrdagi iksodiy va ijtimoiy tub uzgarishlar kishilarda yangi ilgor dunyoqashga yuzaga keltiridi va kuprok insonparvarlik goyalarni ilgari surdi.
SHuni aloxida kayd qilish lozimki, usha davrda odamlarning san’atga munosabatlari nixoyatda yuksak edi, ungi nisbatan befark bulmaganlar deyarli yuk edi. San’at turlari orasida tasviriy san’at va me’morchilik asosiy urinni egallagan. Uygonish davri san’ati asoschilari rangtasvirchi Mazachcho, haykal tarosh Donatello, me’mor Brunelleskilar edilar.
Bu davrda yaratilgan sur’atlarda yorugsoya, xajm, rang, perspektiva, kolorit masalalariga aloxida e’tibor berilgan. Italiya rangtasviri usha davrda asosan maxobatli rangtasvir va haykal taroshlik Yo`nalishlarida rivoj topdi.
Haykal tarosh Donotello asosan yumalok haykal lar yaratish bilan shugillangan bulsa, keyinchalik bu san’atkorning goyalarini Leonardo da Vinchi, Rafael Santi, Mikelanjelo Buanarroti kabilar tamonidan davom ettirildi.
Italiya uygonish davri san’ati Fransiya, Ispaniya, Angiliya, Rossiya, Nederlandiya, Frantsiya, Germaniya san’atining tarakkiyotiga katta ta’sir kursatdi.
YUkori kayd kilinganidek, uygonish davrining erkin yulduzlaridan iri Italiyalik Leonardo do Vinchi edi. U 1452 yilda Italiyaning Vinchi shaxrida tugilgan. 1519 yilda vafot etgan. Dastlab u rassom va haykal tarosh Andrea verakkov kulida ukib, rassomchilikdan tashkari YAna kup soxalar buyicha ijodiy izlanishlar olib borgan. Xususan, sayyoralar xarakati, okean suvlari, kushlarni parvozi, optika, kuyosh yorugligining tarkalishi, erdagi xayot tarixi va odamzot xayotini urgangan. U tegirmon kishlok xujalik mashinalari tumellar, uchish apparatlari borasida xam kupgina ishlar kilgan.
San’at soxasida Leonar do Vinchi haykal xam ishlardi, me’morchilik xam kilardi, musika asbobini xam chalardi, she’rlar tukirdi, rasm chizardi. Rasm 20
ishlashga u juda kizikardi. Uning barcha ijodiy faoliyati bevosita ilmiy izlanishlar bilan boglik edi. Rassom uzining «rangtasvir xakida traktat» nomli kitobidan realistik san’atning butun bir dasturini bayon etgan. Bu dastur keyingi davr rassomlari uchun dasturi amal bulib xizmat kildi va u ijodkorning zamondoshlari tamonidan yanada rivojlantirdi. Leonardoning kupgina asarlari diniy mavzularda bulsada, birok bu asarlarning mazmuni yangicha aks ettirilar edi. Rassomning eng mashxur asarlaridan biri «Maxfiy kecha» deb nomladi. Bu asar 1995 -1997 yillarda yaratilgan bulib unda Milan shaxrining Santa – Mariya ibodatxonasida ruy bergan fojeaviy vokea tasvirlanadi. Ma’lum bulishicha, ibodatxonada uz ustozlariga umrbod sodik shogirdlar oralarida sotkin bor. Asarda anashu vokeani avliyo Xrist uz shogirdlari bilan muxokama kilayotganligi aks ettiriladi. Rassom sur’atda insonlarning xis va xayajonlarining xar tamonlama va chukur ifodalaydi. SHu maksadni amalga oshirish uchun u kompozitsiyani nixoyatda butun, uygun va obraz va detallardan bir-birini muvofiklashtirgan xolda bayon etadi.
Rassom asarda rangtasvirni me’morchilik bilan boglagan xolda aks ettirib, kompazitsiya mazmunini yangichasiga xal kiladi. Bu esa tomoshobinda katta tasurot koldiradi.
Rassomni mashxur kilgan asarlaridan biri «Monna Liza. Jakonna» deb ataladi. Asar 1503-1905 yillar davomida yaratilgan bulib, Parijdagi Luvr muzeyida saklanadi. Bu sur’atda boy savdogar Jkondaning xotini tasvirlangan. U taxminan 500 yil burun yaratilgan bulsada xanuzgacha bu ish xakida shov- shuvlar kamaygani yuk.
Natijada millionlab tomoshabinlar Amerika, YAponiya, Rossiya kabi mamlakatlardan tashkil etilgan kurgazmalarda asarni bir minutgina kurish uchun kecha kunduz navbat kutib turishlarga tugri kelgan. Ayrim odamlar suvratga karata tuponchadan uk otishga xarakat xam kilgan edilar. SHuning uchun asarni ustki kismini uk utmaydigan oyna bilan tusishga tugri kelgan.
Yüklə 103,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|