O`ZBeKISTON ReSPUBLIKASI XALQ TA`LIMI
VAZIRLIGI
AJINIYoZ NOMIDAGI NUKUS DAVLAT PeDAGOGIKA
INSTITUTI
PeDAGOGIKA FAKUL`TeTI
«Tasviriy san`at va muhandislik grafikasi» ta`lim yo`nalishi
«Tasviriy san`at va muhandislik grafikasini o`qitish nazariyasi va
metodikasi» fanidan
KURS IShI
Mavzu : Chet ellarda tasviriy san`at o`qitish nazariyasi va metodikasi
Bajargan : 3 v-kurs talabasi J.Jilqibaeva
Qabul qilgan : T.Bekmuratov
Nukus–2015
2
MAVZU : CheT ELLARDA TASVIRIY SAN`ATNI
O`QITIShNAZARIYaSI VA MeTODIKASI
ReJA :
I. Kirish
II. Asosiy qism
II.1.Tasviriy san’atni o`qitishga doir dastlabki ma’lumotlar va ularning
xarakteri.
II.2. Еvropada Uyg`onish davri rassomlarining xizmatlari.
II.3. Rasm chizishga o`rgatishdagi o`ziga xos turli qarashlar.
II.4. Rossiya maktablarida tasviriy san’atni o`qitilishini o`ziga xos
xususiyatlari.
II. 5. XX asrda sobiq ittifoq maktablarida tasviriy san’atni o`qitilishi.
III.Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar, qo`shimcha materiallar
3
I. Kirish
Hozirgi zamon tasviriy san’ati shiddat bilan turli okim va Yo`nalishlarda
rivojlanmokda lekin bu jarayon xamma mamlakatlarda bir xil kechmokda deb
bulmaydi. Bu mamlakatda realizm, boshqasidan impressionizm, yana boshqasida
abstraktsionizm shuxrat kozonmokda ayrim mamlakatlarda bu okimlarning bir
nechta bir yula rivoj topmokda.
Hozirgi zamon tasviriy san’ati tarrakkiyotida Frantsiya, Meksika, AKSH,
Italiya, Ispaniya, Rossiya kabi mamalakatlar etakchilik kilmokdalar.
Jaxonning ilgor tasviriy san’ati vakillaridan Frantsiyalik P.Gogen,
O.Renuar, Ispaniyalik P.Pikasso, amerikalik R.Kent, Meksikalik D.Sikeyros,
italiyalik R.Guttuzo, rossiyalik I SHishkin, S.Kanenkov, I.Repin, I.Ayvazolskiy,
Uzbekiyatonlik U.Tankisbov, CH.Axmarovlarni kursatish mumkin. Bu va
boshqa bir kator rassomlarning tasviriy san’atning realizm, abstraktsionizm,
ramontizm, impressionizm, farmolizm okimlardagi ijodlari samaralidir.
Realizm iborasi keng ma’noda xayotni tugri xakikatda kanday bulsa
shundayligicha uziga xos badiiy shakllar yordamida tasvirlashni nazarda tutadi.
Bu degan suz fotografiya kabi borlikni kuchirish emas, uni ifodalashga ijodiy
yondashib, xayotdagi eng xarakterli, eng kizikarli kurinishlarni tanlab olish, shu
asosda asarlar yaratishdan iborat edi. Bu okim tassavur asosida afsonaviy
mazmunli asarlar yaratishni xam nazarda tutadi.
Realizmning paydo bulishida rassomlardan Dome, Kurbe, Repin,
Guttuzolar katta rol uynaydilar.
Realizm okimida yaratilgan mashxur asarlar katoriga amerikalik
R.Kentning «Noyabr oyida SHimoliy Grenlandiyani kurinishi», Xitoylik CHjao
Peychjining «Kiygoch gulladi», Rossiyalik S.Kanenkovning «Pagonini» kabilarni
kiritish mumkin.
R. Kentning Moskvadagi A.S.Pushkin nomidagi tasviriy san’at muzeyida
saklanayotgan «Noyabr oyidagi shimoliy Grelandiyaning kurinishi» nomli
suvratida Amerika kit’asining SHimoliy SHarkidagi shimoliy muz okeanidagi
4
orolni bir chekkasini kurinishi tasvirlangan. Uning mazmunida bu sovuk iklimni
urganish uchun borgan tadkikotchilarning yashasha sharoitlari va okeanning
kurinishi uz ifodasini topgan.
Bolalar uni kuzatish asosida kuyidagi savollarga javob kaytarishlari talab
etiladi:
- Suvratda nimalar kurinyapti?
-Unda yilning qaysi fasli tasvirlangan? Nega shunday?
-Asarda kunning qaysi vakti tasvirlangan?
-Suvrat tamoshabinda kanday kayfiyat uygotadi, iliklikmi yoki sovuklikmi?
-Nega suvratda daraxt va xayvonlar kurinmaydi?
-Mazkur asar bilan rassom nima demokchi?
Xozirgi zamon haykal taroshlik san’atining yorkin namunasi sifatida
mashxur rus haykal taroshi S.Konenkov «Poganini» byustini kursatish mumkin.
Poganini XIX asr ikkinchi yarmida yashab ijod etgan italiyalik mashxur
skripkachi va kompozitor. Mazkur asar 1956 yilda daraxt ildizi va shoxlarini
kayta ishlash orqali yaratilgan. Asar shunchalik muvofakiyatli ishlangganki,
haykal taroshning fantaziyasi va kobiliyatiga koyil kolmasdan ilojingiz yuk.
Suvratda boshi, kullari, shuningdek, skripkasi aks ettirilgan. Haykal dagi skripka,
kamon skripkachining umumiy xolati, barmoklari, sochlari, uning yuzidagi
xissiyotlarga tula kurinishini kuzatish orqali, uni fakat Poganiniga xos ekanligiga
ishonch xosil kilinadi.