§ 1.3. Məhdud və qeyri-məhdud çoxluqlar.
Tərif. Fərz edək ki, X boş olmayan həqiqi ədədlər çoxluğudur. Əgər elə M [m] ədədi varsa ki, X çoxluğunun ixtiyari x elementi üçün bərabərsizliyi ödənilsin, onda X çoxluğuna yuxarıdan [aşağıdan] məhdud çoxluq deyilir. Bu halda M [m] ədədi X çoxluğunun yuxarı [aşağı] sərhəddi adlanır.
Tərifi məntiqi simvolların köməyi ilə aşağıdakı kimi yazmaq olar:
ödənildikdə X çoxluğu yuxarıdan məhdud çoxluq adlanır. olarsa, X çoxluğu aşağıdan məhdud çoxluq adlanır.
Məsələn, natural ədədlər çoxluğu N aşağıdan məhdud çoxluq, mənfi tam ədədlər çoxluğu isə yuxarıdan məhdud çoxluqdur.
Tutaq ki, X yuxarıdan məhdud çoxluqdur, onda aşağıdakı şərtlər ödənildikdə ədədinə X çoxluğunun dəqiq yuxarı sərhəddi deyilir:
1˚. ,
2˚. .
1˚ şərti bildirir ki, elementi X çoxluğunun yuxarı sərhədlərindən biridir, 2˚ şərti isə elementinin X çoxluğunun yuxarı sərhədlərinin ən kiçiyi olduğunu bildirir. X çoxluğunun dəqiq yuxarı sərhəddi kimi işarə olunur.
Analoji olaraq aşağıdan məhdud ardıcıllığın dəqiq aşağı sərhəddinin tərifi verilir. Dəqiq aşağı sərhəd kimi işarə olunur.
Aydındır ki, əgər X çoxluğu yuxarıdan [aşağıdan] məhdud deyilsə, onda olar.
X çoxluğu həm aşağıdan, həm də yuxarıdan məhduddursa, onda belə çoxluğa məhdud çoxluq deyilir, yəni olarsa, onda X çoxluğu məhdud çoxluq adlanır.
Tərifdən aydındır ki, yalnız yuxarıdan və ya aşağıdan məhdud olan çoxluq məhdud çoxluq deyil. Məsələn, natural ədədlər çoxluğu və mənfi tam ədədlər çoxluğu; bu çoxluqların birincisi aşağıdan məhdud, ikincisi isə yuxarıdan məhduddur. Lakin bu çoxluqların heç biri məhdud deyil.
Dostları ilə paylaş: |