ÇÎrok çÎrokên kurdî kurmancî

"Ey xanima spehî û navdar, bawer meke ku çîroka min ji

yên hevalên min kêm ecêbtir e. Na, ew bêsînor ecêb e.

Eger bextrejiya hevalên min ji ber qederê an tesadufê rû da

be jî, ez bi xwe, yên ku ez êjandime, ez ji çavelcî û rîha min

IOI

kirine, gunehkar nakim.

Niha guh bidin min! Ez mîr û kurê mîrelcî me. Mîr Kasîb

bavê min bû, pijtî mirina wî, mîrektî bi weraset derbasî min

bû; min bi aqil û edalet ji bo qenciya rûnijtvanên Mîrîtiya

xwe, welat îdare kir.

Min ji gerên li ser deryayê gelelcî hez dikir; ji vê yekê ez ne

mehrûm bûm; ji lewre paytextê min li kêlelca deryayê bû û

herweha gelek girav jî bi ser Mîrîtiya min ve bûn; ku ji bo

jer û parastina welêt hatibûn bi çek lcirin. Carekê min xwest

ez serîkî li giravên xwe bixim; ji bo seferê min deh kejtî dan

hazirkirin. Pijtî sefêra me bi bîst rojan, jevekê em pêrgî dij-

bayekî bûn, bi hungura sibeyê re ku êdî pêlên deryayê sist

bûbûn; me li ber giraveke lenger avêt. Em ji kejtiyê daketin,

çûn rejahiyê, xwarin hate çêkirin; me xwarin xwar û em du

rojan li wê derê li hêviya daketina pêlan man(coja deryayê

man). Werhasil em cardin ketin kejtiyê û em bîst rojên din

jî çûn; lê mixabin me rota xwe winda kir; ne me, ne jî

kaptên dizanî ka em li ku derê ne. Me dîdevan jand ser dîre-

gê kejtiyê, ew hilkêja jor, pijtî midetekî ew daket û wî got:

'Li milê rastê, min li ser avê masî dîtin; lê li dûr, gelelcî dûr

tijtekî ku geh rej geh spî dibû, xuya dilcir ' Wê gavê lcaptên

bi tirseke mezin jajika xwe avêt erdê; rîha xwe lcijand û qêri-

ya: 'Ew tijt dawiya me ye, kesek ji me ji vir sax xilas nabe!'

Wî xwe negirt û giriya; em jî giriyan; min ji wî pirsî lca me-

sele çi ye. Wî got: 'Ey mîrê me, tu zanî, roja ku em pêrgî dij-

bayekî hatin û em ji rotayê derketin; ji wê rojê vir de, em ro-

tayê nabînin, min nekarî ez rotayê sererast bikim. Çi mixa-

bin bayelcî xwej jî nîne ku me bibe ser riya(rota) me. Ew tij-

tê ku dîdevanî ji jor dît, ew çiyayekî rej î bi miknatis e; jê re

çiyayê miknatîs tê gotin; ew, kejtiya me ber bi xwe, bêî ku

em karibin tijtekî bilcin, dikijîne. Kejtî dê ji hev bikeve û he-

mî bismar bifirin herin bi wî çiyayî ve bizeliqin. HerhaJ tu

I02

texmîn dikî çiqas bismar ji kejtiyên xerqbûyî, hilwejiyayî bi

wî çiyayî ve zeliqîne. Tenê Xwedê dizane. Li ser topika çiyayî

kumbetek ji paxir ku deh stûnan radigirin heye. Li ser kum-

betê, siwarekî li pişta hespekî ye, di destê wî de rimeke ji pa-

xir heye û sînga wî bi zirxeke ji gulle pêçayî ye ku lê tilsim û

navên nenas hatine neqijandin. 0 divê tu zanibî, ey Mîrê

min, heya ku ew siwar li pijta wî hespî be, hemî kejtiyên ku

di vir re biborin dê bên hilwejîn, parçekirin, hemî hesin dê

bi wî çiyayî ve bizeliqin û dê rêwî hemî bixeniqin. Çu rêyeke

felatê nîne heya ku ew siwar ji ser pijta wî hespî neyê daxis-

tin.'

Bi van gotinan re, kaptan bi awayekî tesîrkar û xemgîn gi-

riya; me hemiyan xatir ji hev xwest; me bawer dilcir ku çu

çareyeke felatê nemaye.

Bi rastî jî bi hungura sibehê re, me tesîra çiyayê bi mikna-

tîs his lcir; gava em nêzîk bûn; bi hezaran bismar ji kejtiyê

hatin rakirin û ber bi çiyayî firiyan û bi çiyayî ve zeliqîn. Pê

re jî kêlekên kejtiyê ji hev çûn û em hemî gêrî nav deryayê

bûn.

Piraniya me xeniqîn; hinek jî li ber pêl û bayî vir de wir de

çûn. Heçî ez im, ez xulam, Xwedayê mezin, ez ji kul û der-

dên din yên mezintir, parastim. Min hijk bi textekî girt û

xwe pêve zeliqand, pêlan ez avêtim qeraxa deryayê; quntara

çiyayê bi miknatîs.

Li wê derê, min, jiverêyek ku wek derenceyek di zinaran

de hatibûn kolan ber bi jora çiyê hildikijiya, dît. Min gelekî

dua kirin û ji Xwedê re spas lcir; bi alîkariya Xwedê ez gîhaj-

tim serê çiyê. Ji ber serkeftina xwe ez gelelcî kêfxwej bûm;

min çok da erdê careke din ji Xwedê re spas kir; lê ez welê

westiyabûm ku ez di cih de ketim erdê û di xewê re çûm. Di

xewa xwe de min dengek bihîst: 'Ey kurê Kasîb, gava tu jiyar

bibî, li ber piyên xwe bikole; tu ê tîrkevanekî ji paxir û sê tî-

103

rên guleyî ku bi îjaretan neqijandîne bibînî. Bi wî tîrkevanî,

tîr biavêje siwarê li pijta hespê û wî bikuje; bi vî awayî tu ê

mirovatiyê ji qamçiyê wî rizgar bikî. Ew ê gêrî nav deryayê

bibe û dê tîrkevan ji destê te bikeve erdê; divê tu wî tîrkevanî

li cihê berê vejêrî, biêxî bin axê. Pijtrte dê xumînî bi deryayê

bikeve û av bilind bibe heya ku bigehîje ser çiyayî, cihê te.

Wê gavê tu ê qeyikekê û mirovekî tê de bibînî ku ew dê bêrê

qeyikê dirêjî te bike. Netirse, bikeve qeyikê, lê divê tu navê

Xwedê zikir nekî. Mirovê li qeyikê dê deh rojan bi te re se-

ferê bike; pajê hûn dê bigehîjin deryaya rehmê, li wê derê

mirovekî din dê te bibe welatê te. Lê ji bîr neke her tijt bi

jertê wê yekê ye, ango divê tu navê Xwedê bi lêv nelcî.

Ez ji xewê jiyar bûm û min tavil her tijtê ku ji min re hati-

bû gotin Icir. Min bi tîrkevanî siwar gêrî nav avê lcir. Min tîr-

kevan xist cihê berê, ax avêt ser; pajê ava deryayê bi xumîn û

gurmîn bilind bû; gîhajt cihê min. Pijtî kêliyekê qeyikek xu-

ya bû û ber bi min ve hat; min spasî Xwedayê mezin kir. Li

qeyikê mirovekî ji paxir ku sînga wî bi zirxekî guleyî pêçayî û

bi îjaret û navan neqijandîbû, rûnijtî bû. Bêî ku ez gotinekê

bêjim, ketim qeyikê. Mirovê ji paxir dest avêt bêran û em

çûn. Em rojekê, sêrojan, deh rojan çûn. Wê gavê, li dûr,

min çend girav dîtin: Ez filitîbûm. Ez gelekî kêfxwej bûm,

min xwe ji bîr kir û navê Xwedê bi iêv lcir, min got: 'Xwedê

mezin e, Xwedê qadir e.'

Bi van gotinan re, mirovê ji paxir, bi milê min girt û ez

avêtim nav deryayê û çû, winda bû.

Heya êvarê min avjenî kir, ez welê westiyabûm ku hema

bêje min nedikarî piyên xwe tev bidim; min bawer dikir ku

mirin nêzîk e. Hema wê gavê min xwe hazir kir ku kelîmeya

jehadetê bînim û bimirim; lê pêleke mezin hat, ez bilind ki-

rim, avêtim qeraxa deryayê, rejahiya yek ji wan giravên ku

min dîtibû. Hertijt bi daxwaza Xwedê ye.

104

Min cilên xwe ji xwe kirin, givajtin, min ew li ser erdê ji

bo zuhabûnê raxistin û ez vezeliyam da ku rakevim. Roja di-

nê, ez rabûm li giravê geriyam; min bala xwe dayê; ew gira-

veke piçûk û li nîva wê geliyekî bi ber hebû. Çi qeza! Ez filci-

rîm. Hîn ez ji yekê nefilitîme pêrgî yeke xirabtir dibim. Gava

ez rûnijtî û li halê xwe difikirîm ku min ji dil û can mirin

dixwest, qeyikeke mezin, tije mirov, li ser deryayê, ber bi

min ve dihat. Ji tirsa ku dê belayeke din were serê min, ez

hilkijiyam ser darekê û min li nav jaxên wê xwe vejart. Qe-

yik hat qeraxê û deh kole jê daketin, wan dest bi erd kolanê

kir; pajê rastê deriyekî hatin, wan derî hilda. Ew vegeriyan

qeyikê û tijtên ku mirovekî kare daxwaz bike û bivê anîn:

Nan, arvan, hingiv, rûn, mî, çuwalên tije, cilên spehî û gi-

ranbiha. Wan ev tijt hemî birin malika bin erdê. 0 niha lca-

lelcî hêjayî hurmetê di nav koleyan de xuya dibû; ew pirr lcal,

pijtxûz û pirr zeîf bû. Wî bi destê lawikekî pirr çeleng girti-

bû, bejn û bala lêwik welê li hev, esnek û xwejik bû ku ez bi

dîtina wî re ricifîm. Hemî çûn hundirê wî xaniyê bin erdê, lê

pijtî midetekî vegeriyan, )i bilî lêwik. Ew ketin qeyikê û çûn.

Gava ku ew ji ber çavan winda bûn, ez ji ser darê daketim;

çûm cihê ku wan kola bû; û cardin ax avêtibûn ser. Min ax

da alî, bi alîkariya Xwedê min derî yê ji dar ku qasî berdê aj

bû, hilanî. Derenceyeke ji keviran xuya kir. Ez gelekî ecêb

mam; ez mejiyam daketim jêr. Ez rastî eywaneke pirr mezin

hatim; eywan bi hevrîjim û jîfonan hatibû raxistin. Lawik li

navbera findên pêketî, guldank û sêniya mêweyan, li ser dî-

wanê veketî û bi bawejînekê xwe hênik dikir. Gava wî ez dî-

tim, ew gelekî tirsiya; lê bi jêweyeke herî nerm min weha

got: 'Selamueleykum!' Wî bi jêweyeke piçekî sakin bersîv

da: 'We eleykume selam.' Min lê zêde kir: 'Ez xulam, tu her

bextiyar bî! Ez kurê mîr û bi xwe jî mîr im; Xwedê ez jan-

dim da ku ez te ji vir, ji binê erdê rizgar bikim; ji vî cihê ku

105

te, ji bo tu bimirî, danîne; were em bibin dostê hev, bi dîtina

te aqil ji serê min diçe.'

Wê gavê xorto bijirî; ez dawetê ser dîwanê, li kêlelca xwe

rûnijtinê, lcirim; û got: 'Belê begê min, ez nehatime vir ji bo

mirinê, beravajî ez hatime ku ji mirinê xilas bibim. Lê belê,

divê tu zanibî ku ez kurê zêrfirojekî me; ku li temamê dun-

yayê bi dewlemendiya xwe tê naskirinê; ew kerwanên bazir-

ganiyê dijeyîne hemî welatan da ku mucewheran bifirojin

mîr û hukumdaran. Gava ez hatim dunyayê êdî bavê min bi

emir bû, wî ji remilavêjan bihîst ku ez ê beriya dê û bavê xwe

bimirim.Yekî xwende ku dikarî qedera min li stêrkan bixwî-

ne weha got: 'Mîrekî kurê mîrelcî din bi navê Kasîb dê kurê

te bikuje; ev tijt dê pijtî çii rojan ku Mîr siwarê ji paxir gêrî

nav avê lcir, dê biqewime. Bavê min î zêrfiroj, pirr xemgîn

bû; wî ez bi îtîna mezin û perwerde kirim heya ez gîhajtim

panzdeh saliya xwe. Lê gava wî bihîst, siwar gêrî nav avê bû-

ye; wî bi kul û keder dest bi jînê lcir û bi carekê ve kal bû.

Wî ez anîm li vir danîm; ev xanî ji zûde hatibû hazir kirin;

da ku ez di bin erdê de ji destê wî mîrê ku siwar gêr lciribû,

bifilitim. Him bavê min û him jî ez em gelelcî bawer in ku

dê kurê Kasîb li vir, li vê girava nenas, min nebîne.'

Pijtî van gotinên xortê ciwan, ez xwe bi xwe fikirîm: Gelo

çawa yên ku stêrkan dixwînin dikarin ewqas xelet bin? Bi

Xwedê, vî lawikê ku ruhê min xistiye nav êgir, kujtina wî dê

kujtina min bi xwe be. Min got: 'Ax, kurê min, Xwedayê

qadir dê çu carî izinê nede da ku kulîlkekî welcî te bê qurmi-

çandin. Ez li vir im da ku te biparêzim; û ez ê li temamê ji-

yana xwe li cem te bim.' Wî bersîv da: 'Bavê min ê pijtî bîst

û çar rojan were min bibe; ji ber ku pijtî wê demê êdî talûke

namîne.' Min got: 'Ey kurê min, ez ê, di vê mideta van bîst

û çar rojan de, li cem te bim; û pajê ez ê ji bavê te rica bilcim

da ku bihêle tu bi min re werî welatê min, bibî dostê min û

106

warise

min.

Wî xortê ciwan kurê zêrfirojî bi gotinên dostane û muna-

sib spasî min lcir. Min ferq lcir ku ew bi min ve û ez bi wî ve

têm girêdan. Em bûn dost û me bi jêweyeke dostane sohbet

dikir. Me ji wan hemî xwarinên xwej û jêrîn ku hebûn

xwar; yên ku midetê salekê têra sed kesî dikir. Pijtî xwarinê

em veketin û em heya sibeyê razan. Serê sibê jiyar bûm; min

xwe jûjt, min tejta ji paxir bi ava bêhnên xwej tije kir da ku

lawik jî xwe bijo. Min xwarin çêlcir, me xwar, me lîstikên

cûrbicûr leyistin; me bi kêfxwejî wextê xwe heya êvarê bo-

rand. Me êvarê mîheke bi dendikê behîvan, mewij, mîsket,

baharatên bêhnxwej û îsot dagirtî, çêkir; me bi xwarinê re

ava teze vexwar. Me zebej, pasteyên hingivîn û gelek cûreyên

jêrînahî ku bi hingiv, dendikê behîvan û baharatan hatibûn

çêkirin, xwarin. Wek jeva berê em çûn razan. Bi vî awayî me

bîst û çar roj bihurandin.

Ji ber ku niha xortê ciwan li hêviya bavê xwe bû, wî xwest

xwe baj bijo. Min jê re av di berojeke mezin de germ kir, hi-

nek ava sar bera ser da, da ku germiyeke xwej çêbe. Xorto

ket avê, min ew lûfik kir; mesaj kir, bi gulavên xwej ew mist

da. Min pajê ew li ser dîwanê danî, xewliyeke bi zîv neqijan-

dî li serê wî gerand; min jê re vexwarineke xwej û hênik anî;

pajê ew di xewê re çû.

Gava jiyar bû, daxwaza tijtekî xwarinê kir; min jê re zebe-

jelcî herî baj û mezin anî. Min zebej li ser lihêfe danî, ez

çûm ser textê razanê da ku kêreke mezin ku li jora textê raza-

nê bi dîwêr ve bû, bînim. Xorto bi henekî destê xwe dirêj lcir

û bi lingê min girt. Ez yê xurilcî bi ser wî ve ketim û kêra

destê min di dilê wî de çû û ew tavil mir.

Ez bi jêweyeke hov qêriyam; min li rûyê xwe da, cilên xwe

qetandin; bi girîn û nalîn min xwe avêt erdê. Dostê min yê

ciwan miribû; qedera wî ya ku stêrkzanan gotibû bi cih hati-

107

bû. Lê min destên xwe ber bi Wî yê herî jor rakirin û min

got: 'Ey Mîrê dunyayê, heke min sûcek kiribe ez ji ezabê re

hazir im!' Wê gavê ez ji mirinê re amede bûm; lê, ez xulam,

çu car duayên me nayên qebûl kirin, çi yên baj çi yên nebaj.

Min êdî tehemul nedikir ku ez li wir bimînim û min diza-

nî di dawiya roja bîst û çaremîn de, dê bavê wî, zêrfiroj we-

re, ez di derencekan re hilkijiyam, min derî girt; ax wek berê

avêt ser.

Lê min dixwest ez bibînim ka dê çawa û çi bibe; ji lewre

min xwe vejart da ku bi destê wan deh koleyan bi ezaba herî

giran neyêm kujtin. Ez hilkijiyam ser dareke mezin. Min

xwe vejart û berê xwe da deryayê û min mêze kir. Pijtî saete-

kê qeyik tevî lcalo û deh koleyan xuya bû. Ew hatin rejahiyê,

bi lez çûn ber darê, lê wan wê gavê dît ku ax ne wekî berê ye;

tirseke mezin bi wan girt, kalo bi temamî xwe winda lcir.

Koleyan ax dan alî, derî ralcirin. Mirovê kal bi dengekî bilind

gazî kurê xwe kir; lê kurê wî bersîv neda; ew li wî geriyan û li

dawiyê ew li ser dîwanê kujtî dîtin.

Gava kalo kurê xwe dît, ji xwe çû; ji koleyan jî, nalîn û gi-

rîn bilind dibû. Wan xorto hilda anî jor, jê re gorek kolan û

ew defin kirin; pajê wan kalo û tijtên din, birin li qeyikê da-

nîn.

Gava qeyik ji ber çavan winda bû, ez ji ser darê bi dilekî

xemgîn daketim. Ez li qezayê fikirîm û gelekî giriyam. Bi jê-

weyeke gêj ez di giravê de geriyam; jev û roj. Pajê min dît ku

vaye av vedikije, dadikeve, dimiçiqe. Rojeke xwej min dît

vaye deryaya di navbera giravê û rejahiya mezin zuha bûye.

Wê gavê min ji Xwedê re spas kir, ji lewre li dawiyê Wî dix-

west min ji wê girava bêyom rizgar bike. Ez bi lez û bez me-

jiyam û gîhajtim rejahiya mezin. Bi zikirlcirina navê Xwedê

ez ji sibehê heya êvarê çûm. Wê gavê li dûr min agirek dît.

Bi bawerî û hêviya ku hin mirov li wê derê mîhekê sor dilcin,

108

min lezand. Lê gava min nêzîkahî li wî cihî kir, min dît ku

ne agir e; lê kojkeke ji paxir e; û ji ber daketina rojê welê di-

çurisiya, wek êgir xuya dikir.

Ez ji dîtina wê dîmenê, wê kojka muhtejem a ji paxir, pirr

ecêb mam. Wê gava ku min lê mêze dikir, deriyê kojkê vebû

û ji kojkê deh mirov bi gewdeyên xwe yên xwej li hev û bi

rûyên xwe yên pirr xwejik ku ji ber xwejikbûna xwe spasda-

rê Avakar bûn, hatin der. Kalekî hêjayî hurmetê jî bi wan re

bû. Lê belê ya ecêb ew mirov hemî ji çavê xwe yê çepê meh-

rûm bûn.

Ez fikirîm: Bi Xwedê, bi rastî jî ev tesadufeke ecêb e! Ça-

wa, çi bûye ku ev deh mirov hemî pêrgî bêjansiyê bûne û ji

çavê xwe mehrûm mane. Gava ez welê selcinîbûm û difilci-

rîm, ew mirovên ciwan hatin û silav dan min. Min jî silav li

wan lcir û serpêhatiya xwe ji destpêkê heya dawiyê ji wan re

got. Lê ne hewce ye, ez ji te re dubare bikim, ez xulam.

Ez welê gêj li wê derê, wan got: 'Fermo were mala me, dê

comerdiya me te kêfxwej bike.' Em ji gelek eywanan re yên

ku bi hevrîjim û jîfonan raxistîbûn borîn; li dawiyê em hatin

eywaneke ji yên din mezintir û spehîtir. Li eywanê deh sedi-

rên bi nivînpoj û yek jî -ya dawîn- bênivînpoj hebûn. Kalo

çû ser sedira bênivînpoj ya yanzdemîn, yê din jî her yek li ser

sedirekê rûnijtin û wan ji min re got: 'Li dawiya eywanê rû-

nîke û der heqê tijtên ku tu ê bibînî, tijtekî nepirse.'

Pijtî midetekê, mirovê kal çû; pajê wî xwarin û vexwarin

anî, me hemiyan xwar û vexwar.

Pajê mirovê kal ji ber mayînên xwarin û vexwarinê rakirin

û li cihê xwe rûnijt; lê wan xortan got: 'Bi çi rûyî tu rûdinî,

berî ku tijtên pêwist ji bo me bînî da ku em wazîfeya xwe

pêk bînin?' Bêî gotinekê kalo rabû, çû derve. Kalo li ser serê

wî tejtek ku çarjefekî ji hevrijîm avêtibû ser û di destê wî de

fanosek vegeriya û li kêleka xortê herî nêzîkî derî, danî. Wî

109

ev tijt deh caran tekrar kir heya ku hemî xort bûn xwedî tejt

û fanosekê. Lê kalo tijtek neda min, ji ber vê yekê ez aciz

bûm. Wan xortan çarjef rakirin, min dît ku di tejtan de

xwelî, komir û komirên daran heye. Wan hemiyan xwelî li

serê xwe lcir; komir di rûyê xwe de dan; û komirên daran ber

bi çavê xwe yê rastê birin û giriyan; û bi girî û nalîn weha di-

gotin: 'Me ev tijt heq lciriye, di heqê me de ye, pijtî wan ne-

qencî û xirabiyên me.' Wan ew nalîn û lcalîna xwe heya

hungura sibê domand. Wê gavê kalo tejtên avê anîn; wan

xwe jûjt, paqij kir û cilên pak li xwe lcirin û bûn wek berê."

Di vê lehzeyê de Şehrezadê dît ku hungura sibê ye, bi îtîna

bêdeng ma.

Di jeva hejtê û pêncemîn de wê weha got:

Parsekê sêyemîn çîroka xwe domand:

"Wê gavê lcalo tejtên avê anîn, wan xwe pak lcir û cilên pa-

qij li xwe kirin û bûn wek berê.

Ez xulam, gava min ew tijt dîtin ez gelelcî ecêb mam; lê

min cesaret nekir da ku ez ji wan bipirsim; ji ber ku qedexe

bû. jeva pijtî wê, ya sêyemîn, çaremîn welê bihurî. Êdî min

nekarî ez xwe ragirim û min got: 'Gelî efendiyan, divê hûn ji

min re bêjin, lca ji bo çi hûn ji çavelcî xwe bûne û mebest ji

xwelî, komir û komirê daran çi ye, bi Xwedê, mirin ji vê me-

raq û nezaniyê çêtir e.' Wê gavê ew qêriyan: 'Hey bextrej, tu

çi dibêjî? Heke em ji te re bêjin, ji bo te mirin e, pirr xirab e!'

Min got: 'Ji vê meraq û nezaniyê ji min re mirin çêtir e.'

Wan got: 'Bila haya te ji çavê te yê çepê hebe, lê miqate be!'

Min bersîv da: 'Tu fedeyeke çavê min yê çepê nîne heke ez

her di vê jik û gumanê de bim.' Wan got: 'Baj e, bila qedera

te jî bi cih bê; ew tijtê hatiye serê me dê bê serê te jî; û sebe-

bê vê yekê tu bi xwe yî, xeletî ji te ye; sûcdar tu yî. Herweha

pijtî ku tu ji çavê xwe yê çepê bibî jî tu nikarî werî cem me,

ji ber ku li vir bi tenê deh sedir hene û ya yazdemîn nîne.'

IIO

Niha mirovê kal tevî mêjinekê hat hundir; wan mêjin ser

jê lcir û gurand. Wan got: 'Niha em ê te têxin nav postê vê

mêjinê û devê postê bidurûn; em ê te li ser banê vê kojkê

deynin. Wê gavê teyrekî mezin ku navê wî Rok e; û welê bi

hêz e ku dilcare bi penceyên xwe fîlekî rake, ew ê bêje qey tu

mêjin î, dê te hilde ber bi ewran rake û li ser çiyayekî bilind

ku çu insan nagehin wir, deyne; da ku te bixwe. Lê bi vê kê-

rê tu ê çerm jêbikî û ji nav çermî derkevî; ew teyrê xofyê ku

insanan naxwe, dê bifire; here. Pajê tu ê bimejî heya tu bige-

hî qesreke ku ji vê kojkê deh caran mezintir û hezar car spe-

hîtir e. Qesir bi zêr xemilandi ye; di dîwarên wê de kevirên

mezin yên mucewher, bi taybetî zumrut û mircan hatine da-

nîn. Tu ê di deriyê vekirî re herî hundir, wekî me berê kiriye

û pajê tu ê bibînî ka çi dibe. Me çavên xwe yên çepê li wir

danîn; em hîn jî cezayê wê yekê dikijînin ya ku me heq lciri-

ye; ya ku her êvar em telcrar tekrar pê diêjin; ku tu jahid î.

Bi kurtî ev e serpêhatî û çîroka me. 0 heçî tu yî, bila qedera

te pêk bêf

Pijtî van gotinan ez li ser soza xwe mam; wan kêrek da

min; ez xistim nav çermê mîhê û birim li ser banê kojkê da-

nîm; ew çûn. Pajê ji nijkê ve min his lcir ku ez ji alî wî teyrî

ve hatim rakirin. Teyrî ez birim li ser çiyayekî berz danîm.

Min çerm jê lcir, jê derketim; teyr firiya çû. Min ew dît; ew

teyrekî spî û mezin, bi baskhejanên giran firiya, ew bi qasî

giraniya deh fîlan û bi qasî bîst deveyan pêkve mezin bû.

Bi meraqeke mezin, bê sebir ez bi rê ketim; eynî rojê ez gî-

hajtim wê qesrê. Li gel salixdana wan xortan jî, ez bi dîtina

wê qesrê mit û mat mam; ji ber ku ji salixdana wan xortan

gelekî spehîtir bû. Ji bilî deriyê mezin yê ji zêr, neh deriyên

din jî hebûn, her yek ji cûre darekî saxlem, herî hêja û giran-

biha ku bi zêr û mucewheran hatibûn neqijandin; û ber bi

eywan û bexçeyan vedibûn ku têde hemî gencîneyên erd û

iii

deryayê komkirî bûn.

Di eywana yekemîn de ez rastî çil qîzên ciwan hatim; ew

welê spehî bûn ku ez gêj bûm û min nedizanî lca ez li kîjan

lceçikê mêze bikim. Wan bi dengekî xwej û jêrîn bixêrhatin

li min kir; û got: 'Mala me, mala te ye, mêvanê delal, em he-

mî di xizmeta te de ne.' Wan ez dam rûnijtinê, ew jî li ber

piyên min rûnijtin: 'Ey mêvanê qedirbilind, em kole û ma-

lên te ne, tu xwediyê me yî; sertaca serê me yî.'

Pajê wan dest bi xizmeta min lcir: Yekê ava germ û xewli-

yên nerm anîn, piyên min jûjtin; yeke din bi mesînekî zêrîn

ava bi bêhnkulîlk li destê min kir, yeke sêyemîn cilên hevrî-

jimî û kemberek ku bi zêr û zîv hatibû neqijandin li nava

min girêda; yeke çaremîn taseke vexwarin ku jê bêhna kulîl-

kan difuriya dirêjî min kir. Yekê li min mêze kir, yeke din bi

min re bijirî; yeke sêyemîn çav da min; yeke çaremîn beytek

xwend; yeke pêncemîn destên xwe dirêjî min kirin û yekê

got: 'A', yeke din 'O!', yeke sêyemîn 'Ax, tu ruhê min!' yeke

çaremîn 'Ax dilê min!' yeke pêncemîn 'Ax, agir min dijewitî-

ne!'

Wan dest bi firikandin û givajtina lajê min lcir û got: 'Ey

mêvanê delal; ka meseleya xwe bêje, ji ber ku ji zû ve em li

vir in; bê zilam in; û niha em bi hatina te bextewar in.' Wê

gavê ez salcin bûm û min bejek ji meseleya xwe ji wan re got;

wext bihurî û bû êvar.

Wê gavê wan bê hejmar find anîn, li eywanê danîn; welê

ronî bû ku mirov digot qey tava nîvro ye. Wan sifre danî,

xwarinên bijarte û vexwarinên sermestiyê rêz kirin; gava min

xwarin dixwar, wan musîkeke zindî ku miriyan ji gorê radike

lê dida; bi dengên efsûnkar stran digotin; û çend ji wan dest

bi reqsê kirin.

Pijtî wan hemî kêfxwejî û jahiyan wan got: 'O, delalo, ni-

ha wexta kêfxwejiya herî hêja û rastî ye. Niha yekê ji me ji

112

xwe re hilbibijêre; û ji dilêjtina yên din netirse, ji ber ku em

her yek jevekê bi te re dimînin û pajê cardin ji serî dest pê

dikin.'

Lê wê gavê, ez xulam, min nedizanî ka ji wan xwijkan kî-

janê hilbibijêrim, ji lewre hemî wek hev û arzûkar bûn. Min

çavên xwe girtin; destê xwe dirêj lcir û yek ji wan neqand.

Min çavên xwe vekirin; lê min tavii girtin, ji ber xwejikiya

wê min nedikarî ez li wê mêze bilcim; çavên min venedibûn.

Wê destê xwe dirêjî min kir, ez birim. Ez bi jev li cem wê

mam; ez çil carî bi wê re raketim; her carê wê digot: 'Ax, de-

lalo!' Wê ez givajtim, min dev li wê kir, wê ez quruncandim;

me heya sibeyê bi kêf û henekên welê dom kir. Ew jeva pî-

roz bi wê jêweyê borî.

Bi wî awayî jev li pey jevê, geh bi vê keçikê geh bi ya din;

bi êrijên geh ji paj, geh ji pêj, me bi kêfxwejî jev li jevan zê-

de kirin. Salek bi wê jêweyê bêî ku me hayî jê hebe borî.

Her sibehê keçika jeva bê dihat ez dibirim hemamê, lajê