Devonu lug’atit-turk

Mahmud Qoshg’ariyning hayoti haqida

Reja:

1.Mahmud Qoshg’ariyning hayoti haqida

2. Mahmud Qashg’ariyning “Devonu lug’atit-turk” asari va bu asarda tarbiyaga oid fikrlarning dolzarbligi

3.Mahmud Qashg’ariyning o’zbek adabiyoti tarixida tutgan o’rni

Mutallibovning 35 yillik mehnati natijasi edi. Ushbu nashr faqat tarjima boʻlmay, turkcha tarjimaga munosabat, baho, atamalar, shaxs nomlari, shahar va joy nomlariga izoh, va tafsir hamdir. Oʻzbekcha nashrining muqaddima qismida 11-asr filologlari, "Qutadgʻu bilig" asari, Maxmud Koshgʻariyning lingvistik qarashlari, turkiy qabilalar, ularning shakllanishi, bu urugʻ va qabilalar, tillarning hozirgi turkiy xalqlar va ularning tiliga munosabati, tarjima transkripsiyasi toʻgʻrisida maʼlumotlar berilgan. "Devoni lug‘otit turk" oʻzbekcha nashrining oxirida turkiy urugʻ, qabila, shaharlar va boshqalar toʻgʻrisida batafsil maʼlumotlar bor, asarning har bir jildida havolalar berilib, unda uchragan soʻz va iboralar keng taʼriflanadi, izohlanadi. Oʻzbekcha nashrining muhim tomonlaridan biri, uning har bir jildi asosida tuzilgan koʻrsat-kichdir¹. Unda "Devoni lug‘otit turk"da uchragan soʻzlar alifbo tarzida keltirilib, soʻzning oʻzbek va rus tilida tarjimasi beriladi. Mazkur soʻzning "Devoni lug‘otit turk" ning qaysi betlarida uchrashi koʻrsatib oʻtiladi.
Kurs ishining maqsadi. “Devoni lug‘otit turk” asari orqali bizgacha yetib kelgan badiiyat namunalarini o‘rganish va ularning keyingi davr adabiyotiga ta’sirini o‘rganish hamda bularni fanga tatbiq etish.

Tadqiqotning vazifalari:

Asosan, birlamchi manbalarga tayanilgan hamda chet el tadqiqotchilari asarlaridan foydalanilgan holda “Devoni lug‘otit turk” asarini tahlilga tortish hamda u orqali bizgacha yetib kelgan badiiyat namunalarini to‘liq va mufassal yotitish.
“Devoni lug‘otit turk” asarida qo‘llangan janrlar va ushbu janrlarning bugungi kundagi ahamiyatini yoritib berish.
Ushbu ma’lumotlarni yoritishda asosan “Devoni lug‘otit turk” asarining o‘zidan hamda qator o‘zbek va chet el olimlarining “Devoni lug‘otit turk” asari xususidagi asarlardan foydalanish.

Tadqiqotning obyektini M.Koshg’ariyning “Devoni lug’otit turk” asari (Toshkent.”Fan”.1967) tashkil qiladi. Shuningdek, Belyayev, Brokkelman kabi
¹ Мирзиёев Ш.М. Адабиёт ва санъат, маданиятни ривожлантириш – халқимиз маънавий оламини юксалтиришнинг мустаҳкам пойдеворидир. Президент Ш.Мирзиёевнинг Ўзбекистон ижодкор зиёлилари вакиллари билан учрашувдаги маърузаси // Халқ сўзи. – 2017. – 4 август.
chet el olimlari hamda Solih Mutallibov kabi o‘zbek olimlaring “Devoni lug‘otit turk” asari ustida olib borgan tadqiqot ishlari va qo‘lyozmalari ham tadqiqotning obyekti hisoblanadi.