*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

H.Fırat, sorunu, teorinin temel gerçekleri ile tarihin sonraki seyri ışığında ele almak iddiasında ve çabasındadır. Konunun inceleme planı da yine alışılmış, neredeyse kalıplaşmış olandan tümüyle farklıdır. Amaç, kapsam ve yöntem üzerine bir giriş’in ardından, yazı, 20. yüzyıl sosyalizmi üzerine genel bazı gözlemler ve irdelemelerle başlamaktadır konuya. Yaygın kanı yalnızca iki savaş arası dönemin bir “tek ülkede sosyalizm çağı” olduğudur. H. Fırat ise, bütün bir 20. yüzyılın böyle nitelenmesi gerektiği görüşündedir. Sovyetler Birliği’nin İkinci Dünya Savaşı sonrasında yalnızlıktan kurtulmasının “tek ülkede sosyalizm”in sonu olmak bir yana, tersine, "tam da bu yalnızlıktan kurtulmak ölçüsünde ve sayesinde”, buna ilişkin anlayış ve uygulamanın katı bir gerçeklik olarak belirdiğini vurgulamaktadır.
Aynı şekilde, tek ülkede sosyalizm sorunu genellikle Marks-Engels ile Lenin’in devrim sorununa genel teorik bakışı üzerinden tartışılır. H. Fırat ise aynı tartışmayı, “Rus Devriminin Sorunları Üzerinden Teorik Miras”tan giderek(6)yürütüyor ve bunun sonraki sorunları ve tartışmayı anlamak için daha büyük açıklıklar ve daha verimli sonuçlar yarattığını savunuyor. Bu yazısının ikinci ara bölümü oluyor. Bu bölüm, Rus devriminin sorunları üzerinden, kesintisiz devrim sorununun irdelenmesi bakımından da dikkate değer bir muhtevaya sahiptir.
Yazının üçüncü ve son ara bölümü ise, tek ülkede sosyalizm sorununun tarih içinde ortaya çıkış sürecinin, demek oluyor ki Ekim Devrimi’nin ilk dört yılının konu yönünden özet bir değerlendirmesini kapsıyor. 1921 dönemecinde, yani tek ülkede sosyalizmin bir nesnel zorunluluk olarak tarih sahnesinde kendini ortaya koyduğu noktada, "Tek Ülkede Sosyalizm" incelemesinin bu sayıda yayınlanan

I.Bölüm’ü de bitiyor.

Gelecek sayıda yayınlanacak İkinci Bölüm'de, bir tarihsel olgu olarak ortaya çıkan bu soruna Lenin’in yaklaşımları, ‘20’lerin ünlü tartışma ve çatışmasının tarihsel ortamı ve teorik içeriği, tek ülkede sosyalizm sorunu ve Komintern, ve nihayet, sorunun genel teorik konuluşu ile incelemeden çıkan genel tarihsel sonuçlar yer alacaktır.
Belirtmeye gerek yok ki, H. Fırat’ın bu incelemesi, sosyalizmin tarihsel deneyimi üzerine Ekimler'in 1. sayısında yer alan yazıları ile bir bütünlük oluşturmaktadır. “Sunuş” olarak konulan parçalara bakıldığında, bu sayıda incelenen konunun temel fikirlerinin önemli ölçüde önceki yazılarda zaten formüle edilmiş olduğu görülecektir.
H.Fırat imzalı son yazı, “Sosyalizmden Restorasyona” başlığı taşıyor ve “Tek Ülkede Sosyalizm” yazısına bir “Ek” olarak yayınlanıyor. 1991 Şubatı’nda Arnavutluk’ta yaşanan olayların hemen ardından kaleme alınmış olan bu yazı, belli noktalarda 20. yüzyıl sosyalizminin bazı önemli sorunlarına değinmektedir. Yazı bu açıdan tek ülkede sosyalizm konusunu bütünlemektedir.
Yazıyı yayınlamamızın özel bir nedeni daha var. Bilindiği gibi Türkiye devrimci hareketi bünyesinde çöküş öncesine kadar AEP yanlısı güçlü bir kanat mevcuttu. Bu kanadı oluşturan gruplar yıllarca abartılı bir Arnavutluk savunuculuğunda birbiriyle yarıştılar. Bu küçük ülkeyi sosyalizmin ideal bir örneği olarak sundular ve bu propagandadan politik güç almaya çalıştılar. Fakat ne tuhaftır ki, bu ülkedeki rejim kolayca, büyük bir gümbürtüyle ve kuşkusuz utanç verici bir biçimde çökünce, bu gruplar soruna ilişkin bir kaç baştan savma yazıda ilkel bir “Ramiz Alia haini” sövüp-sayması dışında bir şey yapmadılar. Sorunu anlamak için hiçbir çaba harcamadılar. 20 yıllık şekillenmeleriyle kopmaz bir biçimde bağlı olan AEP ve Arnavutluk sorununu, neredeyse bir kaç ay içinde gündemlerinin dışına itiverdiler. Arada, daha çok da yıldönümlerinde, Enver Hoca’yı hatırlamak dışında bu “Arnavutlukçu” gruplar için “Arnavutluk” diye bir sorun kalmamıştı artık!
Yazıyı yayınlamakla bu ciddiyetsizliğe ve politik sorumluluk anlayışına da bu vesileyle işaret etmiş oluyoruz.
Bu yazıları Lenin’den "Ekim Devrimi Üzerine" başlıklı bir çeviri izliyor. Ekim Devrimi’nin dördüncü yıldönümü vesilesiyle kaleme alınmış bu yazıda,(7)Lenin, Ekim Devrimi’nin tarih içindeki yeri ve özellikle demokratik devrim ile sosyalist devrim ilişkisi bağlamında pratik olarak gösterdikleri üzerinde duruyor.
Bu yazıyı, yalnızca devrim teorisini Ekim Devrimi deneyimi ışığında irdeleyen yönüyle değil, Rusya’da yalnız kalan devrimin ortaya çıkardığı sorunlara yaklaşımıyla da önemli buluyoruz. Bu açıdan tek ülkede sosyalizm sorunuyla bağlantıları içinde de okunabilir. Orijinal başlığı “Ekim Devriminin Dördüncü Yılı" olan yazıya “Ekim Devrimi Üzerine" başlığını biz koyduk.