Doğu anadolu projesi’NİN (dap) tra düzey bölgesi İÇİn uygulanabiLİRLİĞİNİn değerlendiRİlmesi raporu
Yüklə 404,79 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.6.1Strateji/ Öncelikler
- 1.6.2Değerlendirme
- 1.7ULAŞTIRMA-HABERLEŞME
- 1.7.1.1Öncelikler
- 1.7.1.2Değerlendirme
- 1.7.2Haberleşme
- 1.7.2.1Strateji/Öneriler
- 1.7.2.2Değerlendirmeler
1.6ENERJİDAP Ana Planı’nın enerji başlığı altında Bölge’nin enerji ile ilgili mevcut durumu ifade edilmiştir. Enerji tüketiminin kalkınmışlığın bir göstergesi olduğu düşünüldüğünde, DAP Bölgesi’nin Türkiye ortalamasının çok gerisinde olduğu anlaşılmaktadır. Bölge’de enerji dağıtımıyla alakalı sorunlar bulunmaktadır. Kentlerdeki enerji dağıtımı güvenli enerji sağlamaktan uzaktır. Özellikle kaçak elektrik kullanımından kaynaklanan şebeke kayıpları bazı illerde çok yüksektir. Enerji tüketim yetersizliğine ilaveten, Bölge kişi başına düşen enerji üretim miktarıyla da Türkiye ortalamasının altındadır. Üretim ve tüketim sorunlarına çözüm bulma amacıyla DAP Ana Planı kapsamında 3 dönemi kapsayan eylem planı yapılmıştır.
1.6.2DeğerlendirmeDAP Ana Planı’nın enerji alt başlığında ifade edilen sorunlar genel itibariyle devam etmektedir. Bölge’nin en önemli sorunlarından birisi olan kaçak elektrik kullanımı ortadan kaldırılamamıştır. Planda bu sorunun çözüm önerisi olarak belirtilen elektrik dağıtımının özelleştirilmesi halen hayata geçirilememiştir. Planda ifade edilen özelleştirme hayata geçirilse bile tek başına yeterli olmayacaktır. Bununla birlikte bu konuda daha sağlıklı bir gelişme temin edilmesi için bir taraftan enerji fiyatlarının bölgeye özgü olarak yeniden düzenlenmesine ve diğer taraftan bölge halkının eğitilmesi ve bilinçlendirilmesine ihtiyaç vardır. Buna ek olarak Avrupa’nın bir kısmında başarıyla uygulanan uzaktan kontrol edilebilen sayaç tiplerinin kullanılması teşvik edilebilir. DAP kapsamında temiz ve kaliteli ısınma sağlanabilmesi için önerilen doğalgaz kullanımına TRA1 Bölgesi’nde geçilmiştir. Bunun yanı sıra yenilenebilir enerji kaynaklarından olan biyoenerji kaynaklarının kullanımı konusunda üniversite ile işbirliği sağlanarak bu konuda AR-GE çalışmaları desteklenmelidir. DAP’ta da ifade edildiği gibi Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde hem bireysel hem de sanayide yapılan elektrik tüketimi Türkiye ortalamasına göre oldukça düşüktür. Bölge’nin elektrik kullanım imkânlarından daha fazla yararlanması için enerji fiyatlarını da kapsayacak şekilde bir takım tedbirler almak gerekmektedir. Sanayide elektrik kullanımının teşvik edilmesi için ucuz sanayi elektriği verilmesi, sanayiye doğal gaz imkânlarının götürülmesi ve sanayi tesislerinin teşvik edilmesi suretiyle elektrik kullanım imkanları arttırılabilir. Bununla birlikte sanayide doğalgaz kullanımı çok düşük seviyededir. Doğalgaz kullanımının teşviki ve bu yolla arttırılması gerekmektedir. DAP Ana Planı’nın işaret ettiği hidroelektrik potansiyel günümüzde artan seviyede değerlendirilmektedir. Son düzenlemelerle birlikte HES kurulmasına özel sektör büyük ilgi göstermiştir. Bununla birlikte kurulan HES’lerin elektromekanik, boru ve enerji nakil hattı konusunda çalışan küçük ve orta büyüklükteki sanayi tesisleri kurularak istihdam kapasitesi geliştirilebilecektir. HES’ler ile mevcut nehirlerin enerji üretim potansiyelleri kullanılabilecektir. Diğer yandan HES yapımları bölgede çevre tahribatına sebep olduğu gerekçesiyle büyük tepki almaktadır ve yatırımların önünde engel teşkil etmektedir. Bölgede geliştirilen hidroelektrik projelerine bölge halkının desteği sağlanmalı ve bu amaçla bilgilendirme faaliyetleri düzenlenmelidir. Yapılacak yatırımların çevreye en az zarar verecek şekilde planlanması, uygulanması amacıyla ilgili kamu kuruluşları ve özel sektör temsilcilerine yönelik eğitimler düzenlenerek ve bu alanda faaliyet gösterecek olan sivil toplum kuruluşları desteklenerek bölge halkının desteği alınabilir. Bölgemizde enerji sektörü ile ilgili bilgi altyapısının geliştirilmesi, yenilenebilir enerji kaynakları envanteri çıkarılarak Bölge’nin potansiyeli belirlenmesi gerekmektedir. Bu alanda sektörel ihtisas raporları hazırlanmalı, potansiyeli yüksek sahaların yatırımcılara tanıtılması amacıyla rehberler hazırlanmalıdır. Bölgede öncelikle hidroelektrik ve güneş enerjisi ile ilgili örnek fizibiliteler hazırlanarak sektörde çalışacak olan yatırımcılara yol gösterilebilir. Enerji sektöründe yatırım yapacak olan yerel sermaye sahiplerine girişimcilik eğitimleri düzenlenmeli, sektörde faaliyet gösterecek olan kurum ve kuruluşların teknik eleman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla mesleki kurslar açılmalıdır. TRA1 Bölgesi, özellikle Erzurum ili linyit rezervi açısından büyük potansiyele sahiptir. DAP mevcut linyitin üretimini önermektedir. Bölge’nin enerji ihtiyacını karşılayacak, mevcut linyit rezervinin değerlendirilmesini ve istihdam artışını sağlayacak termik santral tesisi kurulması bölgeye fayda sağlayacaktır. 1.7ULAŞTIRMA-HABERLEŞME1.7.1UlaştırmaDAP kapsamında Bölge’nin geri kalmışlığının en önemli nedenlerinden birisinin Bölge’nin iç pazarın siklet merkezine ve ana ithal ve ihraç kapılarına görece konumu olduğu ifade edilmiştir. Ulaşım planlaması esas itibariyle bu olumsuzluğun ortadan kaldırılmasına yönelik yapılmıştır. Plana göre Bölge’de ulaşımın yetersiz seviyede oluşu 3 ana sebebe dayanmaktadır ve bu 3 sebep kısır döngü şeklindedir. Düşük talep düzeyleri nedeniyle alt yapı ve hizmetlerin geliştirilmesi kamu yatırım planlarında öncelik kazanmamakta, alt yapı geliştirilmeyince talepte beklenen artışlar gerçekleşememekte ve kısır döngü kırılamamaktadır. Topografya ve iklim, pazarlara uzaklık, deniz çıkışı olmaması, gelişmemiş ülkelere komşuluk, nüfus ve ekonomik eylemlerdeki düşük yoğunluklar, sermaye birikimi, ulaşım alt yapısını geliştirmenin yüksek maliyeti, ulaştırma şebekesinin ve alt yapısının özellikleri gibi ulaşımı sınırlayan etmenler DAP Ana Planı’nda sıralanmıştır. İfade edilen bu sınırlamalara rağmen DAP Bölgesi’nde ulaştırma sektörünün gelişimi için çeşitli potansiyeller ve imkanlar bulunduğu belirtilmiştir: a. Uluslararası taşımalarda beklenen artışlar b. Ulaşım sistemlerindeki atıl kapasiteler c. Kentleşme ve gelişme odakları d. Azalan terör ve güvenlik sorunları e. Çevre sorunlarının boyutları Uygun biçimde kullanılması halinde, ulaşım alt yapı ve işletmeciliğinin iyileştirilmesinde, Bölge’nin bu özelliklerinden yararlanılması ve iyileşen ulaştırma sistemi ile Bölge’nin gelişmesine olumlu katkılar sağlanması mümkündür. 1.7.1.1Öncelikler:Demiryolu ve karayolu şebekelerinde, havayolu terminallerinde kış koşullarının olumsuz etkilerinin azaltılması için yapılan mevcut kar mücadelesi uygulamalarında yeni bir yapılanmaya gidilerek, örgüt, personel, ekipman ve eğitim konularında yapılacak iyileştirmelere öncelik verilmelidir. Buna göre kış aylarında tüm ana yollarda güvenli ve sürekli ulaşım hizmeti sağlanması öncelikli bir hedef olarak kabul edilmektedir. Bölge’nin pazarlara olan olumsuz konum dezavantajının bertaraf edilmesi için Bölge’deki ürünlerin önce Bölge alt merkezlerine iletilmesi, buralarda toplanarak yeniden biçimlenen (işlenen, yarı işlenen, ambalajlanan, palet/konteyner/vagon gibi taşıma birimlerine dönüştürülen) malların Bölge alt merkezlerindeki daha uygun ulaştırma olanakları kullanılarak Bölge dışındaki pazarlara sevki sağlanmalıdır. Bölge’nin deniz çıkışı olmaması sorununun çözümü için Trabzon Limanı’nın Erzurum Alt Bölgesi için denize çıkış noktası olarak geliştirilmesi gerekmektedir. Doğu sınırlarındaki ülkelerle ilişkili transit trafiğin kullanımı için Trabzon Limanı ile İstanbul (ileride Boğaz Demiryolu tüp geçişi ile desteklenecek) üzerinden serbest pazarlara bağlantı sağlayacak ana koridorların alt yapısının geliştirilmesi için projeler tanımlanmalıdır. Küçük ve erişimi zor yerleşim birimlerinin (köylerin ve mezraların) birleştirilmesi hedeflenmeli, öncelikli olarak desteklenecek yerleşim birimleri (merkez köylerin) iklim, topoğrafya ve ulaşım açısından daha uygun olanlardan seçilmeli, merkez köylere ulaşım olanakları geliştirilmelidir. Taşımacılık sektöründeki teşvik kriterlerinin, yöntemlerinin ve miktarlarının tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir. Özellikle beklenen transit taşımacılığın geliştirilmesi ve iç taşımaların kolaylaştırılması amacıyla, yeni uluslararası standartlara uygun filoların ve hizmetlerin kısa sürede oluşturulması zorunludur. Yeni ulaşım bağlantılarının maliyetlerinin bölgede çok yüksek düzeylere ulaşması karşısında kapasite kullanım oranları genelde çok düşük olan DAP Bölgesi ulaşım bağlantılarının çeşitli işletme ve bakım önlemleriyle durumlarının iyileştirilmesi, darboğaz oluşan noktalarda sınırlı, kapsamlı ve az yatırımlı geliştirmelerle kapasitede süreklilik sağlanması, ulaşım hizmetlerinin daha etkin sunulmasını sağlayacak örgütsel ve işletme düzenlemeleriyle mevcut alt yapının daha verimli kullanımı olmalıdır. Buna ek olarak Bölge’deki kentsel yerleşimleri teker teker ele alan kentsel ulaşım etütleri yapılmalı ve önerileri uygulanmalıdır. 1.7.1.2Değerlendirme10 yıl önce hazırlanmış olan DAP Planı, TRA1 Bölgesi için hazırlanmış olan Bölge Gelişme Planı ile ulaştırma açısından genel itibariyle örtüşmektedir. Sorunların büyük kısmı halen devam etmekte olup sorunların çözümüne yönelik önerilen stratejilerin bir kısmı hayata geçirilmiştir. Bununla birlikte değinilmesi gereken bazı hususlar şunlardır: DAP Ana Planında somut proje önerileri ifade edilmemesine karşın Bölge’deki paydaşların bir an önce hayata geçirilmesini beklediği bazı projeler mevcuttur. Bu projelerin başında Ovit ve Kop geçitleri gelmektedir. Bu geçitler sayesinde Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi arasında ulaşım önemli ölçüde kısalacaktır. Buna ek olarak Soğanlı Dağına yapılacak bir yolla Erzurum-Bayburt-Of-Çaykara-Uzungöl yolu alternatif güzergâh olarak açılacak ve özellikle bölge turizmine önemli katkı sağlayacaktır. DAP Ana Planı’nda yeni ulaşım ağlarının oluşturulmasından ziyade mevcut altyapının iyileştirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Buna karşın günümüzde Doğu ülkeleriyle gün geçtikçe artan ticaret hacmi ve GAP’ın etkisini bölgede gün geçtikçe hissettirmesi neticesinde Trabzon Limanı ile bağlantı önemini daha da arttırmaktadır. Mevcut karayolu altyapısı konforlu ve hızlı ulaşım ihtiyacını karşılayamamaktadır. Bu sebeple, TRA1 Bölgesine en yakın liman olan Trabzon Limanı’nın demiryolu ile İran’a bağlanması kritik öneme sahiptir. Bu yolla Uzak Doğu ülkeleri Trabzon Limanı’na demiryolu vasıtasıyla bağlanabilecektir. Bununla birlikte doğu-batı yönünde faaliyet gösteren mevcut demiryolu ağı eskimiş, fazla tonaja uygun olmayıp ulaşım yavaş ve konfordan uzaktır. Bu sebeple demiryolu yolcu ve yük taşımacılığı eski cazibesini kaybetmiştir. Bu sorunun ortadan kaldırılması için özellikle Ankara-Sivas arasında ve Sivas-Erzurum arasında hızlı tren seferlerinin hayata geçirilmesi sağlanmalıdır. Buna ek olarak TRA1 Bölgesi illeri arasında ulaşımın daha kolay sağlanması için Erzurum-Erzincan arasındaki demiryolunda bir an önce düzenleme yapılması iki şehir ticaretini olumlu yönde etkileyecektir. Bölge’nin Trabzon, Ankara, Adana gibi büyük tüketim merkezlerine ve komşu ülkelere bağlantılarının duble yollar yerine otoyollar vasıtasıyla sağlanması gerekmektedir. DAP Planı’nın hazırlanmasından bu yana şehirlerarası karayolu altyapısına önemli yatırımlar yapılmış olup ulaşım konforu arttırılmıştır. Ancak şehir içi ulaşım konforunda yeterince ilerleme sağlanamamıştır. TRA1 illerinde şehir içi asfalt yollar sert iklim koşullarına dayanamamakta ve sürekli yenileme hizmetine ihtiyaç duymaktadır. Yerel yönetimlerin mevcut şehir içi yolları için yeni yol yapım ve onarım teknolojilerinden yararlanması gerekmektedir. DAP Ana Planı’nda ifade edilen küçük ve erişimi zor yerleşim birimlerinin (köylerin ve mezraların) birleştirilmesi kısa vadede mümkün gözükmemektedir. Bunun yerine küçük yerleşim birimleriyle olan ulaşım imkanları geliştirilmeli, özellikle kış aylarında yolların ulaşıma açık tutulması sağlanmalı, bunu sağlamak amacıyla yüksek kaliteli kar savurma (rotatif) araçları temin edilmelidir. Son yıllarda Erzurum ve Erzincan havalimanlarından Ankara, İstanbul gibi büyük illerimize yapılan seferlerde fiyat politikalarının gözden geçirilmesi gerekmektedir. Erzurum Havalimanı’ndan, TRA1 Bölgesi’yle yoğun ilişkiye sahip olan İran, Azerbaycan, Çin ve Rusya’ya direkt yolcu ve kargo seferleri başlatılmalıdır. 1.7.2HaberleşmeDAP Bölgesi Mevcut Durum Analiz Raporunda Bölge’nin iletişim ve özellikle telefon özelinde diğer bölgelerden geri kalmış durumda olmadığı belirtilmiştir. Bununla birlikte topografya ve ikliminde karşılaşılan olumsuzluklardan dolayı haberleşme hizmetinin tam anlamıyla ulaştırılamadığı küçük yerleşim yerleri bulunmaktadır. Ana Plan, DAP Bölgesi’nin telefonda yakaladığı homojenliği Radyo-TV-Fiber Optik transmisyon sistemlerinde de yakalaması gerektiğini ifade etmektedir. Ana Plan daha çok Radyo-TV-Fiber Optik altyapısının geliştirilmesine değinmiş olup proje önerilerini bu doğrultuda yapmıştır. 1.7.2.1Strateji/ÖnerilerDAP Ana Planı haberleşme başlığı altında belirlenen sorunlara bazı çözüm önerileri ve stratejileri sunmuştur. Bu çerçevede;
1.7.2.2DeğerlendirmelerBölge haberleşme altyapısında son yıllarda önemli şekilde ilerleme sağlanmıştır. Baş döndürücü bir hızla gelişme gösteren iletişim teknolojilerine tam olarak uyum sağlanamasa da DAP Ana Planı’nda önerilen stratejilerin büyük kısmı hayata geçirilmiştir. Bunlara ek olarak ifade edilmesi gereken bazı hususlar mevcuttur. Günümüzde internet teknolojisi en önemli iletişim aracı olarak öne çıkmaktadır. TRA1 Bölgesi internet altyapısı yönüyle ileri seviyededir. Ancak sert iklim koşulları karşısında internet bağlantısında yavaşlama ve kesintiler ortaya çıkmaktadır. Mevcut internet altyapısının iklim koşullarından etkilenmeyecek şekilde güçlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Diğer yandan küçük yerleşim yerlerine yüksek hızda internet imkanı sağlanamamaktadır. Bu alanda altyapı yatırımı gerekmektedir. Bununla birlikte DAP Ana Planında da belirtilen 3. Nesil mobil haberleşme sisteminin devreye girmesiyle internet arzına yeni bir alternatif getirilmiştir. Haberleşmenin en önemli enstrümanlarından olan telefonla iletişim, Türk Telekom’un özelleştirilmesiyle ve diğer GSM operatörleriyle rekabetin artması sonucu son 10 yılda hızla ilerlemiştir. Ancak küçük yerleşim yerlerinde yeterli seviyede kapsama alanı sağlanamamıştır. Yüklə 404,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|