Dr. Mehmet Özay1 bandung konferansi’nin 60. Yili: 1955-2015

20^Fahir Armaoğlu. A.g.e., s. 625; Bandung Conference (Asian-African Conference), 1955, (Alıntılama, 16 Temmuz, 2015, https://history.state.gov/milestones/1953-1960/bandung-conf.

21^D.G.E. Hall. (1987). A History of South-East Asia, Fourth Edition, Hampshire: Macmillan Education, s. 910.

22^Nicholas Tarling. (2005). A.g.e., s. 218.

23^Nicholas Tarling. (2005). A.g.e., s. 283.

24^Nicholas Tarling. (2005). A.g.e., s. 284.

25^1953 Temmuz-1955 Temmuz arasında görev yaptı (Ricklefs 1981: 234). Ali Sastroamidjojo, aynı zamanda Afrika ve Asya ülkelerinin geniş katılımıyla gerçekleştirilen Bogor toplantısı organizasyonuna öncülük etti. Bkz.: Saul Rose (1962). A.g.e., s. 189. Sastroamidjojo, 25 Ağustos 1953 tarihinde Parlamentoya yaptığı açıklamada Asya ve Afrika uluslarıyla yakın işbirliğine vurgu yapıyordu. Bkz.: H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s. 22.

26^M.C.Rickefs. (1981) A History of Modern Indonesia, London: The Macmillan Press Ltd., s. 235.

27^Ang Cheng Guan. (2008). A.g.e., s. 29; Address given by Sukarno. (1955). A.g.e., s. 2.

28^Bandung Conference (Asian-African Conference), 1955, (Alıntılama, 16 Temmuz 2015, https://history.state.gov/milestones/1953-1960/bandung-conf. (Not.: Konferans tarihi olarak 18 Nisan’ın seçilmesi önemlidir. Modern dünya tarihinde Amerika’nın İngiltere karşısında sömürgecilik zaferini kazandığı tarih olan 18 Nisan 1775, Asya-Afrika ulusları için bir işaret niteliği taşıyordu. Konferans hazırlık komitesi tarih konusunda kararı aldığında Sukarno bunu memnuniyetle karşıladığı gibi, açılış konuşmasında da buna vurgu yapıyordu. (Bkz.: H. Roeslan Abdulgani. (1980). The Bandung Connection: Konperensi Asia-Afrika di Bandung tahun 1955, Jakarta: Gunung Agung, s. 44, 45; Address given by Sukarno (Bandung, 17-24 April 1955), The Ministry of Foreign Affairs, Republic of Indonesia.(ed.). Asia-Africa Speak from Bandung, 1955, s. 5.

29^Saul Rose (1962). A.g.e., s. 189, 190; Jamie Mackie. (2005). Bandung 1955: Non-Alignment and Afro-Asian Solidarity, Singapore: Editions Didied Millet, s. 15. Bu toplantıya temsilci gönderen 29 ülke şunlardır: Afganistan, Altın Sahili (bugünkü Gana), Birmanya, Çin Halk cumhuriyeti, Endonezya, Filipinler, Etiyopya, Hindistan, Irak, İran, Japonya, Kamboçya, Kuzey Vietnam, Laos, Liberya, Libya, Lübnan, Mısır, Nepal, Pakistan, Seylan (Sri Lanka), Siyam (Tayland), Sudan, Suriye, Suudi Arabistan, Türkiye, Ürdün, Vietnam ve Yemen. Her ne kadar, 1980’li yılların ikinci yarısında Türkiye’nin Cakarta Büyükelçisi olarak görev yapmış olan Murat İnegöllüğüoğlu, eski Yugoslavya devlet başkanı Tito’nun da bu toplantıda yer aldığını ifade etse de (Metin İnegöllüoğlu. (1998). Asya-Pasifik’te Türk İzleri, Manisa, s. 35), araştırdığımız kaynaklarda ne Yugoslavya’nın ne de Tito’nun adı geçmektedir. (Not: Konferansa katılan ülke sayısı 29’dur. Bkz.: “Final Communique of the Asian-African Conference of Bandung”, s. 1. http://franke.uchicago.edu/Final_Communique_Bandung_1955.pdf; Bandung Conference (Asian-African Conference), 1955, (Alıntılama, 16 Temmuz 2015, https://history.state.gov/milestones/1953-1960/bandung-conf. Bir başka kaynak ise, davet edilen ülke sayısnıı otuz olarak vermekte ve bunların ikisinin komünist bloğa, onunun ise Batı yanlısı olduğuna dikkat çeker. Bkz.: Ang Cheng Guan. (2008). A.g.e., s. 30.

30^H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s. 11.

31^Jamie Mackie. (2010). A.g.e., s. 15.

32^Ang Cheng Guan. (2008). “The Bandung Conference and the Cold War International History of Southeast Asia”, Bandung Revisited: The Legacy of the 1955 Asian-African Conference for International Order, (ed.). See Seng Tan; Amitav Acharya, Singapore: Singapore National University, s. 29; Saul Rose (1962). Britain and Southeast Asia, London: Chatto&Windus, s. 189; H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s. 23-4.

33^H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s. 24.

34^M.C.Rickefs. (1981). A History of Modern Indonesia, London: The Macmillan Press Ltd., s. 236.

35^ D.G.E. Hall. (1987). A.g.e., s. 911.

36^Not: Çin’in Konferansa katlıması öncesinde Çin ve Endonezya hükümetleri arasında 22 Nisan 1954 tarihinde, özellikle Endonezya’da yaşayan Çin kökenlilerin vatandaşlık hakları konusunda bir anlaşma imzalanmış olması önemlidir. Bkz.: Harold M. Vinacke. (1956). Far Eastern Politics in the Postwar Period, New York. Appleton-Century-Crofts, s. 371-2.

37^“How they became known as Colombo Powers”, The Straits Times, 20 December 1979, Microfilm NL10421, [Lee Kong Chian Reference Library], s. 21.

http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19791220-1.2.95.3.aspx?q=Bandung+Conference&page=2&sort=relevance&token=conference%2cbandung&sessionid=c69f27a653df486f9aa5f59cce1c578a.

38^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). “The Normative Relevance of the Bandung Conference for Contemporary Asian and International Order”, In Bandung Revisited: The Legacy of the 1955 Asian-African Conference for International Order, (ed.). See Seng Tan; Amitav Acharya, Singapore: Singapore National University, s. 3. Söz konusu bu ülkelerin toplam nüfusunun 1.4.milyarı bulduğu ve dünya nüfusunun 2.4 milyar olduğu düşünüldüğünde, son derece önemli bir temsil gücüne ulaştığı görülür. Bkz.: H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s. 30.

39^Jamie Mackie. (2010). A.g.e., s. 19.

40^Zeki Kuneralp. (1999). Sadece Diplomat -Anılar–Belgeler-, İstanbul: İSİS, s. 309.

41^Jamie Mackie. (2010). A.g.e., s. 9.

42^Bu noktada, Konferans’ın gerçekleştirildiği coğrafyayı dikkate alarak söyleyecek olursak, Portekiz sömürgeciliğinin Takımadalar bağlamında Malaka Boğazı ve çevresindeki varlığı (1511-1641) karşısında Açe İslam Devleti’nin karşı koyuşu dikkat çekicidir. (Anthony Reid. (2006a). A.g.e., s 12.). Aynı şekilde, 19. yüzyıl son çeyreğinde Hollanda Doğu Hint sömürgeci yönetimi (VOC) vasıtasıyla Açe İslam Devleti’ni ilhak girişimi uzun bir mücadeleye konu oluyordu (1873-1942).

43^Takımadalarda Portekiz ve Hollanda sömürgeciliği karşısında Malaka Sultanlığı, Banten Sultanlığı, Tidore, Padang’da; İspanya ve Amerika sömürgeciliğine karşı Borneo Adası ve Filipinler’de verilen verilen mücadeleler buna örnek teşkil etmektedir.

44^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). “The Normative Relevance of the Bandung Conference for Contemporary Asian and International Order”, s. 3.

45^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). “The Normative Relevance of the Bandung Conference for Contemporary Asian and International Order”, s. 5.

46^Jamie Mackie. (2010). “The Bandung Conference and Afro-Asian Solidarity: Indonesian Aspects”, Bandung 1955: Little Histories, (ed.) Antonia Finnane&Derek McDougall, Caulfield: Monash University Press, s. 12.

47^Address given by Sukarno (Bandung, 17-24 April 1955), The Ministry of Foreign Affairs, Republic of Indonesia. (ed.). Asia-Africa Speak from Bandung, 1955.

48^Norman G. Owen. (2005). (ed.). The Emergence of Modern Southeast Asia: A New History, Singapore: Singapore University Press, s. 310.

49^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). “The Normative Relevance of the Bandung Conference for Contemporary Asian and International Order”, s. 12.

50^Jamie Mackie. (2010). A.g.e., s. 22.

51^Clive J. Christie. (1996). A Modern History of Southeast Asia: Decolonization, Nationalism and Separatism, London: Tauris Academic Studies-I.B.Taruis Publishers, s. 124; Frederick P. Bunnell. (1966). ”Guided Democracy Foreign Policy: 1960-1965”, Indonesia, October, Modern Indonesia Project, Cornell University, New York: Ithaca, s. 41.

52^Bkz.: Peter Dale Scott. (2007). Peran CIA dalam Penggulingan Sukarno (Edisi Revisi), (Darma). Yogyakarta: Media Presindo.

53^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). “The Normative Relevance of the Bandung Conference for Contemporary Asian and International Order”, s. 12.

54^Metin İnegöllüoğlu. (1998). A.g.e., s. 36.

55^Semih Günver. (1985) Fatin Rüştü Zorlu’nun Öyküsü, Ankara: Bilgi Yayınevi, s. 52.

56^Zeki Kuneralp. (1999). A.g.e., s. 308.

57^Paul Van’t Veer. (1977). Perang Belanda di Aceh, Banda Aceh: Dinas Pendidikan dan Kebudayaan Aceh, s. 32.

58^William R. Roff. (1974). (ed.), Kelantan: Religion, Society and Politics in a Malay States, Chapter 7, Kuala Lumpur: Oxford University Press, s. 174.

59^Seruan Azhar (1925), ‘Zaman Beridar’, ‘Haber Turki’, 1344 Rabiulahir, (October), s. 18; A.g.e., ‘Turki Macu’, ‘Turki Pakaian’, ‘Vahdettin’, s. 19; ‘Turki’, 1344 Cumadilawal (November); (1926), ‘Turki’, 1344 Racab, (January), s. 79; 1344 (Sha’ban) (February), s. 91; (1927). ‘Mustafa Kemal’, 1346 Cumadilawal (November), s. 514.

60^Bu konuda daha geniş bilgi için Bkz.: Anthony C. Milner. (1986). “The Impact of the Turkish Revolution on Malaya”, Archipel, Vol. 3, (syf. 117-130). (Yaşı doksana yaklaşan eski gazeteci Teuku Ali Basya (Talsya) ile 13 Kasım 2005 tarihinde Banda Açe’de evinde yaptığım görüşme’den. M.Ö. Bkz.: Mehmet Özay. (2006). Açe Kitabı. İstanbul: Fide Yayınları, s. 138.

61^2007 yılı Nisan ayı başında Kemal Arif’le Kampung Pande’de (Banda Açe) yaptığım mülâkattan. (M.Ö.)

62^Anthony Reid. (2008). A.g.e., s. 24.

63^Semih Günver. (1985) Fatin Rüştü Zorlu’nun Öyküsü, Ankara: Bilgi Yayınevi, s. 53-4.

64^Metin Aydoğan. (2005). Türkiye Üzerine Notlar: 1923-2005, İzmir: Umay Yayınları, s. 144.

65^Metin İnegöllüoğlu. (1998). A.g.e., s. 38-107.

66^Semih Günver. (1985) Fatin Rüştü Zorlu’nun Öyküsü, Ankara: Bilgi Yayınevi, s. 53, 56.

67^Metin İnegöllüoğlu. (1998). A.g.e., s. 35-6.

68^Amitav Acharya;See Seng Tan. (2008). A.g.e., s. 6, 11.

69^Amitav Acharya;See Seng Tan. (2008). A.g.e., s. 11; Roland Burke. (2010). “A.g.e., s. 29-30.

70^H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s.31; Zeki Kuneralp. (1999). A.g.e., s. 313.

71^Zeki Kuneralp. (1999). A.g.e., s. 313.

72^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). The Normative Relevance of the Bandung Conference for Contemporary Asian and International Order”, s. 6. (Not: Bu noktada, Tayland’ın ABD yanlısı bir duruş sergilemesine örnek Kolombo toplantısına iştirak etmemesiydi. Buna sebep olarak da, beşli grubun tümünün eski sömürge toprakları oluşu, Siam’ın ise sömürgeleştirilmemiş olmasıydı. Ayrıca, şayet ortak bir savunma bloğundan söz edilecekse, bu sürecin ABD’siz olamayacağı Tayland yöneticilerince açıkça dile getiriliyordu. Bkz.: Nicholas Tarling. (2005). A.g.e., s. 284.

73^Jamie Mackie. (2010). A.g.e., s. 16.

74^N’Dri Therese Assie-Lumumba. (2015). A.g.e., s. 1.

75^Zeki Kuneralp. (1999). A.g.e., s. 309.

76^The ASEAN Charter. (2008). Jakarta: ASEAN Secretariat, http://www.asean.org/archive/publications/ASEAN-Charter.pdf, s. 6.

77^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). “The Normative Relevance of the Bandung Conference for Contemporary Asian and International Order”, s. 4.

78^Ang Cheng Guan. (2008). A.g.e., s. 28.

79^H. Roeslan Abdulgani. (1980). The Bandung Connection: Konperensi Asia-Afrika di Bandung tahun 1955, Jakarta: Gunung Agung, s. 30.

80^Semih Günver. (1985). A.g.e., s. 52.

81^H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s. 30-1.

82^Saul Rose (1962). A.g.e., s. 190.

83^H. Roeslan Abdulgani. (1964). A.g.e., s. 31-2.

84^Ang Cheng Guan. (2008). A.g.e., s. 30.

85^Amitav Acharya; See Seng Tan. (2008). A.g.e., s. 5.

86^George McTurnan Kahin. (1956). The Asian-African Conference, Bandung, Indonesia, April 1955, Ithaca: Cornell University Press, s. 36.

87^Lea E. Williams. (1976). Southeast Asia: A History, New York: Oxford University Press, s. 276; M.C.Rickefs. (1981). A.g.e., s. 236.

88^Nicholas Tarling. (2005). A.g.e., s. 121.

89^Lea E. Williams. (1976). A.g.e., s. 276.

90^Lea E. Williams. (1976). A.g.e., s. 275.

91^D.G.E. Hall. (1987). A.g.e., s. 907.

92^D.G.E. Hall. (1987). A.g.e., s. 908.

93^Jamie Mackie. (2010). A.g.e., s. 18, 19.

94^Helen E.S.Nesadurai. (2008). A.g.e., s. 69.

95^Helen E.S.Nesadurai. (2008). A.g.e., s. 68.

96^Günver. (1985). A.g.e., s. 56.

97^Bu çerçevede 1-6 Eylül 1961 tarihinde, ne NATO ne de Varşova Paktı’na bağlı 25 tarafsız ve bağlantısız ülke Belgrad’da bir araya geldi (Armaoğlu, A.g.e., s. 625). 1-6 Eylül 1961 tarihinde eski Yugoslavya devlet başkanı Mareşal Tito’nun girişimi ile Belgrad’da Bağlantısızlar Ülkeler toplantısı gerçekleştirildi. Bu hareketin temel amacı, Bandung Konferansı’nda temelleri atıldığı üzere, gerek NATO gerekse de Varşova Paktı’na karşı bağımsızlıklarını henüz yeni kazanmış olan ve tarafsızlıkları ile dikkat çeken ülkelerin uluslararası siyaset arenasında birlikte hareket etme amacından doğmuştur.

98^Fahir Armaoğlu. A.g.e., s. 624.

99^Jamie Mackie. (2010). A.g.e., s. 21.

100^Ang Cheng Guan. (2008). A.g.e., s. 29.

101^Ang Cheng Guan. (2008). A.g.e., s. 30, 31.

102^Soğuk Savaş dönemi genel itibarıyla 1949 yılından itibaren başlatılmaktadır.