dinsel geçit töreni, ayin alayi olarak da bilinir, ayinlerde ya da halk arasında yaygın dinsel törenlerde bir topluluğun düzenli biçimde yürümesi. Hıristiyan ayin geleneğinin bir parçası olan geçit törenleri 4. yüzyılda imparator Constantinus'un Hıristiyanlığı devlet dini olarak benimsemesinden sonra yaygınlaşmıştır. Ortaçağdaki pek çok dinsel geçit töreninden bazılarının Katolik ayinlerinde bugün de yeri vardır. Bütün dünyada uygulanan belirli yıllık törenlerin yanı sıra yerel kilisenin gelenekleri uyarınca ve bazı özel durumlarda (örn. yağmur ya da iyi hava duası, fırtına, kıtlık, savaş ve benzeri felaketler sırasındaki dualar) geçit törenleri düzenlenir. Yöresel geçit törenleri, kilise tarafından yönetilmemekle ve ayin niteliği taşımamakla birlikte, halkın dinsel yaşamında önemli rol oynar. Örneğin ABD'de mayıs alaylan bazen Meryem Ana'mn onuruna düzenlenir. Ekilen ürünün Tann tarafından kutsanmasını amaçlayan Büyük Yakarış Alayı (25 Nisan) Roma'nın putperest takviminden aktarılmış bir şölendir. İsa'nın Göğe Çıkış
Yortusu'ndan üç gün öncesine rastlayan Küçük Yakarış Alayları'nın kökeni ise 5. yüzyıla uzanır. Kutsama ve mum taşıma geleneğini yansıtan Nur Yortusu (2 Şubat), kilisenin gene putperest törenlerden devraldığı bir uygulamadır. Uzun tarihi olan bir başka geçit töreni de Paskalya'dan önceki pazar gününe (Hurma Yortusu) rastlayan İsa'nın Kudüs'e Girişi'dir.
Ortaçağda, ekmek ve şarap altara getirilirken ve introitus (giriş ayini) ile offertorium (ekmek ile şarabın Tanrı'ya sunulması) ayini sırasında düzenlenen geçit törenleri Komünyon ayininin de parçası durumuna gelmişti. Ortaçağın sonlarına doğru bu törenler ortadan kalktı. Ama 20. yüzyılda, cemaatin katılımını sağlamayı amaçlayan Katolik ayin görevlileri geçit törenlerinin yeniden uygulamaya konması için girişimlerde bulundular. Bugün örneğin Corpus Christi Yortusu ile Kutsal Perşembe ayinlerinde Komünyon sırasında da geçit töreni düzenlenmektedir.
Ortodoks Kilisesi'nde Komünyon ayini dolayısıyla iki önemli geçit töreni düzenlenir. Bunlar, İncil'in okunmasından önceki "küçük giriş" ile Komünyon duasından önce ekmek ve şarap sunularının taşındığı "büyük giriş"tir. Cemaatin, ikonostasis denen bir duvarla kutaktan uzak tutulması, ayin alaylarının daha büyük önem kazanmasına yol açmıştır.
Reformla birlikte Protestan kiliselerinde Komünyon ayini dolayısıyla düzenlenen törenler ile Meryem Ana'yı ve azizleri onurlandırıcı törenİere son verildi. Reform kiliselerinde de Calvin'in isteği doğrultusunda ibadetler basitleştirildiği için bu tür büyük törenler ortadan kalktı. Bazı bölgelerdeki Lutherci kiliselerde Pentekostes'ten önceki hafta, bazı durumlarda da mayıs ayı içinde eski yakarış alayları sürdürüldü. Anglikan kiliselerinde cenaze alayları ve toplu dua geçitleri ile rahiplerin ve koronun kiliseye bir geçit töreniyle girmesi geleneği korunmaktadır.
Dostları ilə paylaş: |