Dinyeper Irmağı, Ukrayna dilinde dnipro. Beyaz Rusçada dnepro, Volga ve Tuna'dan sonra Avrupa'nın üçüncü uzun ırmağı (2.200 km). Rusya Federasyonu'nda, Moskova'nın batısındaki Smolensk yönetim biriminde (oblast) bulunan Valday Tepelerinin güney yamaçlarından doğar. Güney ve batı doğrultusunda akarak Rusya, Beyaz Rusya ve Ukrayna'dan geçer ve Karadeniz' deki Dinyeper Halicine dökülür. Yukarı, Orta ve Aşağı Dinyeper olarak üç bölüme ayrılabilir. Kiev'e kadar olan Yukarı Dinyeper yaklaşık 1.330 km uzunluğundadır. Dinyeper Havzasındaki suların yüzde 80'i bataklıklardan geçen bu bölümle toplanır. Ormanlık ve bozkır alanlardan geçen Orta Dinyeper 568 km uzunluğundadır. Uzunluğu 344 km dolayında olan Aşağı Dinyeper
ise Karadeniz kıyısındaki yan kurak düzlüklerden geçer. Irmağın, 505.000 km2'lik bir alanı kaplayan su toplama alanındaki başlıca kollan Desna, Soj, Berezina, Vors- kla, Teterev ve Pripyat'tır. Havzada karasal iklim egemendir; yıllık ortalama sıcaklık, 4,4°C-10°C arasında değişir. Yıllık yağış miktarı kuzeyde 769-810 mm arasındadır; güneyde ise 460 mm'ye kadar düşer. Dinyeper Havzasındaki 300'ü aşkın hidroelektrik santral Donbass ve Krivoy Rog sanayi bölgelerine su sağladığı gibi, Ukrayna'nın güneyindeki ve Kırım'daki kurak toprakla- 177 Dinyester Irmağı
nn sulanmasında kullanılır. En önemli sant- trallar Kremençug, Kahovka, Dneproges ve Dinyeper'dir. Irmağın denize boşalttığı yıllık ortalama su miktarı 54 km3'tür; ama yıl içinde büyük değişiklikler görülür. Ir-
~?S V.
Kiev yakınlarında Dinyeper Irmağı üzerine kurulmuş karayolu köprüsü, Ukrayna
ABC Ajansı
mak suyunun mineral içeriği düşüktür. Yılda ortalama 7,8 milyon ton çözünmüş maddeyi denize boşaltır. Dinyeper Irmağında 60'm üstünde balık türü yaşar; başlıcaları turnabalığı, sazan, çamçak, havuzbalığı, sudak ve ringadır. Üzerinde kurulan barajlar ve bentlerin derinleştirdiği ırmak, buz tutmadığı 10 ay boyunca 1.300 millik bölümünde ulaşıma elverişlidir. Taşınan başlıca yükler kömür, cevher, inşaat malzemeleri, kereste, tahıl ve öteki büyük yüklerdir. Dinyeper Irmağı üzerindeki başlıca limanlar Dorogobuj, Smolensk, Orşa, Kiev ve Her- son'dur.
Dinyester Irmağı kıyısında tarım alanları, Moldova
ABC Ajansı
Dostları ilə paylaş: |