EBSO Uluslararası İlişkiler Şefliği
BELARUS ÜLKE PROFİLİ
BELARUS CUMHURİYETİ
-
Genel Bilgiler (2013)
Nüfus
|
:
|
9,4 milyon
|
Yüzölçümü
|
:
|
207.600 km2
|
Başkent
|
:
|
Minsk
|
Kişi Başına Düşen Milli Gelir
|
:
|
6.593 Dolar
|
Büyüme Oranı
|
:
|
% 0,9 (2013 tahmini)
|
Döviz Kuru
|
:
|
Beyaz Rusya Rublesi
|
Başlıca Şehirler
|
:
|
Minsk (1.729), Gomel (480), Vitebsk (369), Mogilev (350), Grodno (321), Brest (320)
| Sektörler
Tarım ve Hayvancılık
1986 yılında yaşanan Çernobil nükleer faciası Beyaz Rusya’nın tarım sektörünü olumsuz yönde etkilemiştir. Bu kaza sonrası radyasyonun rüzgarla kuzeye taşınmış olması sebebiyle başta ülkenin güneyindeki Gomel bölgesi ve Mogilev ve Brest bölgeleri ile Minsk bölgesinin güneyi olmak üzere tarımsal alanlar önemli ölçüde radyasyona maruz kalmıştır. Ülke topraklarının % 23’ü radyasyon seviyesinin insan sağlığı için kabul edilebilir oranları aşması sebebiyle tarımsal üretime kapalıdır. Bazı radyoaktif izotopların yarılanma ömürlerinin çok uzun olması sebebiyle ülkede radyasyonun etkileri binlerce yıl sürecektir. Bu nedenle tarım ve hayvancılık ürünlerine yönelik radyasyon testleri ve devletin bu konuda aldığı önlemler sektör açısından önem taşımaktadır.
Ormancılık
Orman, Belarus’un en önemli doğal zenginliklerinden birisidir. Orman varlığı 9,4 milyon hektarın üzerindedir ve kerestelik ağaç toplam miktarı 1,6 milyar m3’tür. Ormanlık arazinin ülkenin toplam alanı içindeki payı %38,5’tir ve Belarus ormanlarının %60’ı iğneli yapraklıdır. Geniş yapraklı ağaçlar arasında akağaç ağırlıkta olup toplam ağaç varlığının %4’ünü meşe, gürgen, dışbudak, akağaç, karaağaç ve diğer sert yapraklı ağaç türleri teşkil etmektedir. Belarus’taki ormanların tümü devletin mülkiyetindedir. Ahşap ihracatının ülke ekonomisinde büyük önemi vardır. Belarus ürünlerinin sürekli alıcıları arasında Polonya, Litvanya, Letonya, Estonya, Almanya, İsveç, Finlandiya, İngiltere, Hollanda, Belçika, Avusturya, İspanya, İtalya ve Fransa olmak üzere birçok Avrupa ülkesi bulunmaktadır.
Sanayi
Beyaz Rusya sanayi sektörü üretiminde devlet önemli pay sahibidir. Sovyet dönemi sanayi imkanları bağımsızlık sonrasında korunmuştur. 2011 yılı itibarı ile sanayi üretiminde mülkiyet yapısı, % 20,6 devlet, % 76,9 özel (kısmen halka açık işletmeler, işletme çalışanlarıyla kamunun payı olan işletmeler, kamu-yabancı sermaye ortaklığındaki işletmeler de bu kategoride gösterilmektedir), % 2,5 yabancı olarak tanımlanmaktadır. Ancak, özel mülkiyetin sadece % 14’ü tümüyle yerli özel girişimdir. 2012 yılı itibarı ile sanayide istihdam edilen çalışan sayısı 1.074.000 kişidir.
Sınai üretim 2011 yılında % 9,1, 2012 yılında % 5,7 artmıştır.
Ülke sanayisi büyük ölçüde ihracata dayalı üretim yapmaktadır. Ana ihraç pazarı petrol ürünlerinde Hollanda, Letonya, Ukrayna’dır. Gübre ve demir-çelik ihracatında pazarlar çeşitlenmiş durumdadır. Ancak diğer sanayi kollarında en büyük pazar %80’e varan ölçüde Rusya’dır.
Minsk Otomobil Fabrikası (MAZ) otomotiv ana sanayinde en büyük firma konumundadır. MAZ, kamyon ve otobüs üretmektedir. Beyaz Rusya Otomobil Fabrikası (BelAZ) kamyonları madencilikte ve hidro-teknik yapıların kurulmasında kullanılmaktadır. Beyaz Rusya Çelik Fabrikası (BMZ) çelik sanayinde ülkedeki başlıca tesistir.
Tarım makineleri de ülkenin önemli sektörlerindendir. Sektördeki önemli üreticiler, Minsk Motor Fabrikası, Gomselmash (tarım makineleri üreticisi), Bobruyskselmash (tarım makineleri üreticisi), Minsk Traktör Fabrikası (MTZ).
Elektronik sektörünün önemli üreticileri, Horizont ve Atlant’tır.
Kimya-petrokimya sanayi ülkenin sanayi yapısında en önemli sektörlerden biridir. Kimya sektöründeki en büyük işletmeler Belaruskali, Grodno Azot, Gomel Kimya Fabrikası, Grodnokhimvolokno, Mogilevkhimvolokno, Polymir. Belshina, tekerlek lastiği üretmektedir.
Ülkede ilaç sanayi ve çeşitli preparatlar üretimi de bulunmaktadır. Sektördeki önemli firmalar arasında Borisov Tıbbi Preparatlar Fabrikası, Grodno Tıbbi Preparatlar Fabrikası ve Belmedpreparaty sayılabilir.
Ormancılık, ahşap işleme ve kağıt sektöründe en büyük üreticiler Pinskdrev, Molodechnomebel, Belarusian Oboi, Fandok, Ivatsevichidrev’dir.
Madencilik
Madencilik ve doğal kaynaklar bakımından potasyum tuzları rezervleri olarak en zengin ülkelerden biri olan Beyaz Rusya’nın diğer bazı mineral ürünleri üretimi bakımından da bölgede önemli bir yeri vardır.
Ülkede 400 maden sahasından 30 çeşit mineral ürün çıkarılmaktadır. Granit, dolomit (beyaz mermer), marn ve tebeşir, kil, kum ve çakıl, doğal boyaların üretiminde kullanılan hammaddeler ve inşaat malzemeleri üretiminde kullanılan ham maddelerin rezervleri ve üretimi de madencilik sektörü için önem taşımaktadır.
Müteahhitlik Hizmetleri
2011 yılında ülkede tamamlanan müteahhitlik işlerinin toplam değeri, 39,8 trilyon Br (yaklaşık 8,6 milyar dolar)olmuştur. Ülkede yıllık 5-6 milyon m2 konut inşa edilmektedir. 2011 yılında inşa edilen konutların 3 milyon m2’si kamuya, 2,4 milyon m2’si özel mülkiyete aittir. Aynı yılda inşa edilen konutların %21’i tek odalı, %37’si 1+1, %33’ü 2+1, %9’u 3+1 ve üzeri odalı olarak projelendirilmiştir. Ortalama konut büyüklüğü 78,6 m2’dir.
Ülkede ihaleye çıkacak projeler, www.icetrade.by adresinin Rusça sayfalarında duyurulmaktadır. Müteahhitlik ile ilgili mevzuat ise Mimarlık ve İnşaat Bakanlığı internet sayfasında (http://www.mas.by) bulunabilir.
Türk firmalarının Beyaz Rusya’da devlet finansmanıyla taahhüt işi üstlenme imkanlarının zor olduğu değerlendirilmektedir. İnşaat sektörüne ilişkin mevzuat karmaşıktır. Ayrıca sektörde tahsilat sorunları da yaşanmaktadır. Ülkede devam eden konut inşaatları ağırlıkla kamu işletmeleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
Beyaz Rusya’da arazilerden ve mülklerden sorumlu kuruluş Devlet Mülkiyet Komitesi (www.gki.gov.by)’dir. Şehirlerdeki yatırıma uygun arsalar için ise şehir icra komitelerinin ilgili birimlerine başvurulmalıdır. Minsk şehir merkezinde yeterince boş arazi kalmadığından, eski binaların rekonstrüksiyonu veya duruma göre yıkılıp yerine yeniden inşaat yapılması, ayrıca Minsk şehir icra komitesince belirlenen yerlerdeki tesis veya binaların şehir dışına taşınması şartıyla uzun süreli arsa kullanım hakkı verilecek yeni inşaat yapılması mümkündür.
Ülkede 25 Nisan-31 Mayıs 2014 yılında gerçekleştirilmiş olan Dünya Hokey Şampiyonası vesilesiyle Minsk’te yeni oteller inşa edilmiştir.
Turizm
Beyaz Rusya, doğa turizmi, sağlık turizmi ve kumar turizmi gibi alanlarda potansiyele sahip olmakla birlikte turizm alanında büyük bir potansiyele sahip değildir. Ülkeye gelen turistlerin önemli bir kısmı Rusya Federasyonu ve diğer BDT ülkelerinden gelmektedir.
2011 yılında ülkeyi ziyaret eden turist sayısı 116.049 olup, bunun %26’sını (29.943 kişi) BDT haricindeki ülkelerden gelenler oluşturmuştur. Bu kapsamda, başlıca turist gönderen ülkeler ve turist sayıları şu şekildedir: Türkiye 3.596, Litvanya 3.170, Polonya 2.983, İngiltere 2.412, Almanya 2.191, İtalya 1.816.
Öte yandan Türkiye, Beyaz Rus turistler için turizmde bir numaralı destinasyon olmaya devam etmektedir. Beyaz Rusya 2011 yılında dünyaya 319.795 kişi turist göndermiştir. BDT dışı ülkelere gidenlerin sayısı 218.046’dir. Ziyaret edilen başlıca ülkeler ve turist sayıları: Türkiye 58.231, Polonya 31.936, Mısır 30.131, Bulgaristan 25.774, Litvanya 17.829.
Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı
Beyaz Rusya, coğrafi konumu bakımından Avrupa, Asya, Baltık ülkeleri ve eski Sovyet ülkeleri arasında tam bir kavşak noktasında bulunmaktadır. Ülkenin Avrupa’yı Rusya’ya, Güneydoğu Avrupa ve Ortadoğu’yu Ukrayna üzerinden Baltık ve Kuzey ülkeleri ile Rusya’ya bağlayan yolların üzerinde olması nedeniyle stratejik bir konumu bulunmaktadır. Bu bakımdan gerek AB ülkeleri gerek Rusya için önemli bir ulaşım merkezidir.
Ülkenin en önemli ve büyük hava meydanı Minsk Havaalanı’dır. Diğer başlıca hava limanları ise “Minsk 1”, “Gomel”, “Brest”, “Grodno”, “Vitebsk”, “Mogilev’dir.
Rusya doğal gazının ve petrolünün Avrupa’ya ulaştırılmasında önemli bir transit ülke olan Beyaz Rusya’nın gaz, petrol ve petrol ürünleri boru hatlarının çokluğu dikkat çekmektedir. Bunların içinde özellikle gaz boru hatlarının uzunluğu sürekli bir gelişim göstermektedir. Özellikle “Druzhba” petrol boru hattı ülke ihracatında önemli yer tutan petrol ürünleri üretimi için Polotsk and Mozyr rafinerilerine Rusya’dan ham petrol sağlayan önemli bir hattır. Torzhok - Minsk- Ivatsevichi, Ivatsevichi - Dolina, Ivatsevichi –Slonim - Grodno, Minsk - Vilnius, Minsk - Gomel, Kobrin - Brest - Varşova, Yamal - Europe, Dashava - Minsk, Ivatsevichi - Vilnius - Riga hatları da doğalgaz nakil hatlarını oluşturan ve bölge için önemli ulaştırma yollarındandır.
Beyaz Rusya, Rusya, Polonya ve Almanya “Eurasia Rail Logistic” girişimini başlatarak No:2 Uluslararası Ulaştırma koridorundaki ulaşım kalitesi ve hacmini artırarak bölgedeki kargo ve karayolu ulaşımı gelişmişlik düzeyini geliştirmeyi hedeflemektedir.
Rusya ile Avrupa arasındaki petrol ticaretinin % 50’si, doğalgaz ticaretinin % 30’u, AB-Rusya mal ticaretinin karayolu üzerinden yapılan bölümünün ise neredeyse tamamı Beyaz Rusya üzerinden geçmektedir. Demiryolu ulaşımı dikkate alındığında Çin, Japonya ve Güney Kore’den gönderilen ticari malların Trans-Sibirya demiryolu hattı üzerinden taşınmasının Hint Okyanusu üzerinden deniz yoluyla yapılan taşımacılığa göre 2 kat daha hızlı olduğu söylenmektedir. Rusya’nın Pasifik sahilindeki Vastoçni limanından yüklenen doğu malları 12 günde Polonya’ya ulaşabilmektedir.
Ulaştırma alanında Beyaz Rusya’nın önemini artıran önemli bir proje de “Viking Projesi”dir. Litvanya, Beyaz Rusya ve Ukrayna tarafından imzalanmış olan Viking Projesi bölgedeki konteyner taşımacılığı ihtiyacını önemli oranda karşılayacak bir projedir. Şu anda sadece konteyner taşımak üzere ayarlanmış söz konusu sistem gerektiğinde römork, yarı römork, çekici+römork veya yarı römork taşımaya elverişli hale getirilebilecektir.
Mayıs 2006 tarihinden bu yana ise Türk Hava Yolları haftada 4 kez olmak üzere Minsk-İstanbul hattında uçmaktadır.
Ülkede 2010 yılı sonu itibarı ile 3 cep telefonu operatörü faaliyet göstermektedir. Bunlar; Turkcell’e ait Life, MTS ve Velcom’dur. Turkcell, 2008 yılı sonunda 500 milyon dolarlık ilk yatırım ile devlete ait Best Telekom firmasının %80 hissesini alarak pazara girmiştir. Best Telekom’un abobe sayısı 1 milyonun üzerindedir.
Enerji
Belarus petrol ve doğal gaz gibi kaynakların üretimi açısından oldukça fakirdir. Küçük bir miktarda petrol üretimi mevcut olmakla birlikte bu miktar ülke ihtiyacının ancak %12-13’ünü karşılamaktadır. Fakat ülkenin ihracat kalemleri arasında da önemli bir paya sahip olan petrol ürünleri üretiminin hammaddesi olan ham petrol ithalatı bakımından Rusya Federasyonu ile yakın ilişkileri bulunmaktadır. İşlediği ham petrolün, ihracatının üçte birlik bir payını oluşturması Naftan” ve “Mozyr” rafinerilerinin önemini arttırmaktadır.
Belarus’ta tüketilen tüm enerjinin %85’i doğal gaz kaynaklıdır ve hükümet 2020 yılında kadar doğal gazın payını %60,6’ya indirmeyi öngörmektedir. Yine bu dönem içinde petrolün payının %5,8’den %4,1’e inmesi, varolan %0,7 paya sahip kömürün bu oranının %7,2’ye çıkması planlanmaktadır.
Belarus’un bölge ülkeleri bakımından taşıdığı bir diğer önem de özellikle Avrupa Birliği’ne yönelik gaz akışını sağlama noktasında önemli bir transit ülke olmasıdır. Rus doğal gazının batıya sevki konusunda kritik bir önem taşıyan Belarus zaman zaman gaz geçişi konusunda sorun yaşanmakla birlikte Rusya’yla yakın ilişkileri dolayısıyla bu bölgedeki ülkelere yönelik sevkiyat konusunda başrolde bulunmaktadır.
Bankacılık
Beyaz Rusya, SSCB’nin dağılmasının ardından 1991 yılında bankacılık sistemini yeniden yapılandırmış ve Sovyetler Birliği’nin devlet bankasının Beyaz Rusya şubesi olan Gosbank’ı ülkenin Merkez Bankası (National Bank of Beyaz Rusya-NBB) olarak dönüştürmüştür. Ülke 1991 yılında bankacılık sektöründe devlet tekelinden uzaklaşmasına rağmen, Merkez Bankası ve sektördeki 30 ticari banka üzerindeki hükümet etkisi devam etmektedir.Bankacılık sektörü çok sayıda büyük bankanın hakimiyeti altındadır. Bunlardan dördü eski Sovyet dönemi uzmanlaşmış bankaları olup, ticari bankacılık sektörünün toplam ödenmiş sermayesinin ¾’ünü oluşturmaktadırlar.
Beyaz Rusya’da 32 banka faaliyet göstermektedir. Bunlardan bazıları; “Joint Stock Company Belagroprombank”, “Savings Bank Belarusbank”, “Belarusian Bank of Development and Reconstruction”, “Belinvestbank”, Fransabank”, “Technobank”, “Byelorussian Swissbank”, “Priorbank”, Paritetbank” ve “VTB Bank”’tır.
Türkiye İş Bankası A.Ş., Beyaz Rusya’daki 6 firma ile muhabirlik anlaşmaları imzalamıştır. Bu durum, ihracatçı firmalarımızın Beyaz Rusya ile ticaretlerinde sıklıkla yaşadıkları akretidif açma zorluklarının aşılmasında önemli bir adım olmuştur.
-
Ülkenin Dış Ticareti
Milyon $
|
2011
|
2012
|
2013
|
2014*
|
İhracat
|
41.419
|
46.060
|
37.558
|
39.846
|
İthalat
|
45.759
|
46.404
|
42.948
|
42.502
|
Denge
|
-4.340
|
-344
|
-5.390
|
-2.656
|
Hacim
|
87.178
|
92.464
|
80.506
|
82.348
|
1. İhracatında Başlıca Ürünler
GTİP
|
Ürün Adı
|
2011
|
2012
|
2013
|
|
TOPLAM (diğerleriyle)
|
41.419
|
46.060
|
37.558
|
2710
|
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
|
12.733
|
14.505
|
10.504
|
3104
|
Potaslı mineral/kimyasal gübreler
|
3.350
|
2.662
|
2.075
|
2709
|
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)
|
1.320
|
1.288
|
1.241
|
8704
|
Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
|
1.370
|
1.613
|
1.129
|
8701
|
Traktörler
|
1.390
|
1.437
|
1.072
|
2. İthalatında Başlıca Ürünler
GTİP
|
Ürün Adı
|
2011
|
2012
|
2013
|
|
TOPLAM (diğerleriyle)
|
45.759
|
46.404
|
42.948
|
2709
|
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)
|
9.388
|
8.706
|
8.389
|
2711
|
Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
|
5.434
|
3.564
|
3.512
|
3004
|
Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
|
417
|
438
|
527
|
8703
|
Otomobiller, steyşın vagonlar, yarış arabaları
|
572
|
413
|
492
|
3. Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (Milyon Dolar)
Ülke
|
2011
|
2012
|
2013
|
Dünya Toplamı
|
41.419
|
46.060
|
37.558
|
Rusya
|
14.398
|
16.161
|
16.697
|
Ukrayna
|
4.158
|
5.554
|
4.277
|
Hollanda
|
6.128
|
7.551
|
3.536
|
Almanya
|
1.819
|
1.725
|
1.750
|
Litvanya
|
857
|
1.181
|
1.094
|
Türkiye (17.)
|
129
|
145
|
166
|
4. Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (Milyon Dolar)
Ülke
|
2011
|
2012
|
2013
|
Dünya Toplamı
|
45.759
|
46.404
|
42.948
|
Rusya
|
24.710
|
27.269
|
22.510
|
Almanya
|
2.553
|
2.730
|
3.029
|
Çin
|
2.166
|
2.345
|
2.827
|
Ukrayna
|
2.029
|
2.305
|
2.090
|
Polonya
|
1.280
|
1.348
|
1.587
|
Türkiye (13.)
|
315
|
343
|
397
|
-
Türkiye İle Olan Ticari İlişkiler
-
Türkiye'nin Beyaz Rusya'ya İhracatında Başlıca Ürünler (1.000 Dolar)
GTİP Kodu
|
Ürün Adı
|
2011
|
2012
|
2013
|
5402
|
SENTETİK FİLAMENT İPLİKLERİ (DİKİŞ İPLİĞİ HARİÇ) (PERAKENDE OLARAK SATILACAK HALE GETİRİLMEMİŞ)
|
46.369
|
36.078
|
37.810
|
8708
|
KARAYOLU TAŞITLARI İÇİN AKSAM, PARÇA VE AKSESUARLAR
|
11.224
|
11.006
|
15.537
|
6006
|
DİĞER ÖRME MENSUCAT
|
6.092
|
11.153
|
10.985
|
4005
|
KARIŞTIRILMIŞ KAUÇUK (VÜLKANİZE EDİLMEMİŞ) (İLK ŞEKİLLERDE, LEVHA, TABAKA VEYA ŞERİT HALİNDE)
|
6.301
|
8.832
|
9.814
|
8525
|
RADYO VEYA TELEVİZYON YAYINLARINA MAHSUS VERİCİ CİHAZLAR, TELEVİZYON KAMERALARI, DİJİTAL VE GÖRÜNTÜ
|
|
477
|
8.524
|
0806
|
ÜZÜMLER (TAZE/KURUTULMUŞ)
|
5.196
|
4.899
|
8.052
|
-
Türkiye'nin Beyaz Rusya'dan İthalatında Başlıca Ürünler (1.000 Dolar)
GTİP Kodu
|
Ürün Adı
|
2011
|
2012
|
2013
|
7207
|
DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN YARI MAMULLER
|
13.638
|
68.588
|
71.995
|
3102
|
AZOTLU MİNERAL VEYA KİMYASAL GÜBRELER
|
6.284
|
9.165
|
20.025
|
5501
|
SENTETİK FİLAMENT DEMETLERİ
|
8.526
|
13.674
|
17.919
|
3104
|
POTASLI MİNERAL VEYA KİMYASAL GÜBRELER
|
7.573
|
6.848
|
16.673
|
5503
|
SENTETİK DEVAMSIZ LİFLER (İŞLEM GÖRMEMİŞ)
|
12.056
|
10.082
|
12.884
|
Türkiye-Beyaz Rusya Yatırım İlişkileri
Beyaz Rusya’daki Türk yatırımlarının toplam tutarı 1,1 milyar dolar dolayındadır. Bunun 1 milyar dolarını Turkcell firması iştiraki Best Telekom (Life markası ile) oluşturmaktadır. Crowne Plaza oteli yatırımcısı Prenses Grup yatırımları da 50 milyon dolar civarındadır. Ülkedeki serbest bölgelerde 4 Türk firması üretim faaliyetinde bulunmaktadır. Bunlar, Mogilev kentinde ev tekstili üretimi yapan Karbelteks, bebek bezi üreticisi BelEmsa, plastik pencere izolasyon malzemesi üreten SBI Kauçuk, Gomel-Raton serbest bölgesinde çelik boru üretimi ile uğraşan Dangi Profil’dir.
T.C. Minsk Ticaret Müşavirliği kayıtlarına göre ülkede perakende ticaret, imalat ve hizmetler sektörlerinde toplam 33 Türk firması faaliyet göstermektedir. Perakende tekstil ürünlerinde Colin’s markasının Minsk ve diğer kentlerde altı mağazası bulunmaktadır. Kimya sektöründe Evyap ve Nobel İlaç temsilcilikleri ile pazarda faaliyet göstermektedir.
Ülkede liberal ekonomi geleneği henüz yerleşmemiş olmasına rağmen giderek artan inşaatlar, alışveriş merkezleri, kredi kartı kullanımı ve tüketim kültüründeki gelişmeler yatırım için önemli potansiyel oluşturmaktadır. Perakende satışlarda son yıllarda artış gözlenmekte olup, modern dasğıtım kanalları pazarda yerleşmeye başlamıştır. Bunun yanında tekstil sektörü bu ülkeye yönelik yatırımlarda önemli bir alan yaratacaktır. Devlete ait tekstil işletmelerinin birçoğunda teknoloji eskimiş olup, teknolojinin yenilenmesi için sektöre Türk yatırımlarının gelmesi devlet yetkilileri tarafından arzulanmaktadır.
Beyaz Rusya pazarında son zamanlarda inşaat sektörü faaliyetlerinde ciddi ölçüde canlanma gözlenmektedir. Bu bakımdan ülke, Türk müteahhitlik firmaları için yeni iş fırsatları sunmaktadır. Konut ve işyeri fiyatları küresel krizle birlikte bir miktar düşse de dünya ortalamasının üzerindedir.
Beyaz Rusya gelişen ekonomisi ve tüketim kalıplarındaki iyileşmeyle birlikte öncelikli olarak altyapı yatırımlarına ihtiyaç duymaktadır. Bunların yanı sıra, karayollarının altyapı hizmetlerinde özellikle oteller, restoranlar, benzin istasyonları ağının oluşturulmasına ekonominin giderek ihtiyaç duyduğu girişim örnekleridir. Bu projeler, EBRD gibi uluslararası finans kuruluşları tarafından da desteklenmektedir.
Altyapı projelerinin yanı sıra, otomotiv sanayi de Türk girişimcileri için potansiyel arz etmektedir. Gıda sanayi de yabancı yatırımcılar için cazip bir sektördür. Özellikle süt, et, buğday işleme tesislerine ihtiyaç bulunmaktadır. Beyaz Rusya tekstil sanayinde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Ancak bu sektörün boya ve kimyasallar gibi girdilerinde dışa bağımlıdır. Tekstil boyaları ve kimyasallar Türkiye açısından ihracat potansiyeli arz etmektedir.
Ülke, coğrafi konumu nedeniyle taşımacılıkta stratejik öneme sahiptir. Bu nedenle, ülkeden önemli sayıda transit yolcu geçmektedir. Turizm ve otel işletmeciliği alanlarında önemli işbirliği fırsatları bulunmaktadır.
Ülkede özellikle son dönemde yaşanan ekonomik gelişmelerle birlikte küçük girişimciliğe ihtiyaç artmaya başlamıştır. Süpermarket, turizm acentası, restoran, fırın, pastane işletmeciliği gibi girişimcilik alanları bunlar arasındadır. Bu ihtiyacı karşılamak için EBRD, IFC ve USAID gibi uluslararası kuruluşlar tarafından çalışmalar yürütülmektedir.
İki Ülke Arasındaki Müteahhitlik İlişkileri
Türk müteahhitlik firmalarının ülkedeki faaliyetleri 1991 yılında Enka İnşaat tarafından gerçekleştirilen askeri konut projesiyle başlamıştır. 2008-2012 döneminde Türk müteahhitlik şirketleri tarafından tamamlanmış veya yapımına devam edilen projelerin toplam tutarı 215 milyon dolardır. Türk firmaları tarafından bugüne kadar üstlenilen işlerin toplamı 2013 yılı Mart ayı itibarı ile (tamamlanan işler ve yapımı devam edenler) yaklaşık 679 milyon dolara ulaşmıştır.
Ülkede Türk müteahhitlik firmalarınca yürütülen başlıca projeler, 2012 yılı sonlarında inşaatına başlanan Galleria Concept AVM ve Otel İnşaatı Projesi, Beş Yıldızlı Hilton Oteli İnşaatı Projesi ve Smorgon kentinde Avusturya merkezli Kronospan firması için inşaatı sürdürülen fabrika tesisleridir. Türk Eximbank kredisiyle Minsk’te bulunan 3 yıldızlı Oktiyabsrkaya otelinin rekonstrüksiyonunu öngören “5 yıldızlı President Oteli” projesi 2012 yılı sonunda tamamlanmıştır.
Ülkede Türk müteahhitlerince yürütülen daha küçük çaplı inşaat işleri de bulunmaktadır.
Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler
Rusya ile tarihsel bağları sebebiyle çok yakın ilişkileri bulunan ve özellikle oluşturulan gümrük birliği sonrası ekonomik açıdan çok yakın bir ortak durumuna gelen Belarus, Rusya pazarına yönelen işadamları için önemli bir potansiyele sahiptir. Özellikle piyasa ekonomisine uyum sağlama sürecinde yapılan reformlar ve ülkede yeni gelişmekte olan sektörler açısından düşünüldüğünde firmalar için ciddi bir etkinlik kazanma fırsatı olarak görülebilir.
Ülkede faaliyette bulunan firmaların başlıca şikayet alanları ülkedeki bürokrasinin yol açtığı gecikmeler, vergileme politikaları ve kanunlardaki hızlı ve sürekli yenilemelerdir. 2011 yılında alınacak kararlarla ve Başkanlık düzenlemeleriyle bu konularda önlemler alınacağı açıklanmıştır.
Belarus hükümetinin ülke ekonomisinin ¾’ünden fazlasını kontrol ediyor olmasıyla birlikte özelleştirmeye ilişkin yasalar güçlendirilmiş ve bir özelleştirme idaresi kurulması onaylanmıştır. Fakat yine de kamuya ait girişimlerin satışının hala yeterli düzeyde olmadığı söylenebilir. Bankacılık sektöründeki azimli özelleştirme düzenlemeleri girişimleri 2009’da sadece tek örnek verse de bu anlamda çalışmalar hızlanmaktadır.
Milli gelirin % 45’ini oluşturan vergi gelirleri Ukrayna’da % 30 Rusya’da ise % 20’dir. Vergilemede 2011 yılında önemli düzenlemeler beklenmektedir.
Giderek artan ticaret hacmi sonrası tekstil, otomotiv, gıda, kimyasal ürünler, müteahhitlik, yapı ürünleri, mağazacılık, hizmetler (özellikle hızlı yemek, kafe-bar-restoran işletmeciliği, otelcilik), imalata dönük doğrudan dış yatırım alanları işadamları için önemli fırsatlar sunmaktadır. Rusya pazarına kıyasla güvenlik vb. sorunlarla karşılaşma riski bulunmayan ve bu pazara geçiş için de önemli bir üs olabilecek olan Belarus %100 Türk sermayeli firma kurmaya da olanak sağlayan bir ülkedir.
Ülkede ekonomik ve ticari faaliyetlerde bulunacak işadamlarının karşılacakları en önemli sorunlar arasında Belarus’un SSCB’nin dağılması sonrası adapte olmaya çalıştığı yeni düzeni tam olarak entegre edememiş olması ve serbest ticaret, uygulamalarda liberalizasyon ve para döviz piyasalarındaki kısıtlamalarla hükümetin vergi ve diğer engellemeler yoluyla neden olduğu birtakım olumsuzluklar sayılabilir. Finansal ve ekonomik sistem son yıllarda yapılan düzenlemeler ve liberalizasyon çalışmalarıyla uyumlu hale getirilmeye çalışılsa da hala bazı eksiklikler bulunmaktadır. Bunların dışında dağılan SSCB ülkeleri arasında insan kaynakları, istikrar ve altyapı yönlerinden en gelişmiş ülkelerden biri olarak gösterilebilecek olan Belarus, Rusya ile yakın ilişkileri gereği gerek yatırım potansiyeli gerekse ticari ilişkiler bağlamında Rusya pazarıyla birlikte değerlendirilmelidir.
Pasaport ve Vize İşlemleri
21 Mart 2013 tarihinde Minsk şehrinde imzalanan Belarus Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Vizelerin Karşılıklı Kaldırılmasına İlişkin Anlaşma, 01 Haziran 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
Dostları ilə paylaş: |