Edebiyat biLGİleri

DİNİ DÜZYAZI

Evliya tezkiresi

 Din ulularının gerçek ya da efsaneleştirilmiş yaşam öyküleri ile kerametlerini anlatan yapıtlardır. İçinde İslam velilerinin yaşamlarına ilişkin bilgilerin yanında vaazlar ve ahlaki öğütler de yer alır. Sinan Paşa’nın Tezkiretü’l-Evliya adlı eseri ile Ahmed Hilmi’nin Ziyaret-i Evliya adlı yapıtları bu türün divan edebiyatımızdaki başlıca örnekleridir.

Kısas-ı enbiya

 Peygamberlerle ilgili kıssaları içeren yapıtların genel adıdır. İlk kısas-ı enbiya Kısai’nin 9. yüzyılda yazdığı Kitabü Kısasi’l-Enbiya adlı eseridir. Türkçe kısas-ı enbiya kitapları arasında Rabguzi’nin 1310’da Çağatay Hanı Termaşir’in emiri Nasuriddin Tokboğa’nın emriyle yazdığı Kısasü’l-Enbiya ve Ahmet Cevdet Paşa’nın Kısas-ı-Enbiya ile Tevarih-i Hulefa adlı eserleri sayılabilir.

Siyer

 Hazreti Muhammed’in yaşam öyküsünü ya da halifeler ve hükümdarların savaş ve barış dönemlerindeki uygulamalarını, ululararası ilişkileri konu edinen düz yazı biçimidir.

GAZEL
Bir lebî gonca yüzü gülzâr dersen işte sen

Hâr-ı gâmda andelib-i zâr dersen işte ben

Lebleri mül saçları sünbül yanağı berk-î gül

Bir semenber serv-î hoşreftâr dersen işte sen

Payîne yüzler sürer her serv-î dil-cuyûn revan

Su gibi bir âşık-ı didar dersen işte ben

Zülfü sahir turrası tarrar şûh-ı şivekâr

Çeşmi cadü gamzesi mekkâr dersen işte sen

Firkatinde teşne leb hatır perişan haste dîl

Künc-i gamdâ bi-kes ü bi-mâr dersen işte ben

Gözleri sabr u selamet ülkesini tarac eden

Bir amansız gamzesi Tatar dersen işte sen

Bakîya Ferhad ile Mecnun-î şeydadan bedel

Âşık-ı bi-sabr ü dil kim var dersen işte ben