Ekalogiya fanidan “sanoat farmatsiya” yo’nalishi 1-kurs 106 a-guruh talabasi tojiddinov Abduhalimning tayyorlagan mustaqil ishi

Biosferada hayotning chegaralari 
•
Tirik organizmlar Yer yuzining barcha muhitlarini egallab olgan bo`lib, bundan
faqatgina bepoyon muzliklar va harakatdagi vulqon kraterlari mustasno. V.I.
Vernadskiy o`z vaqtida hayot biosferaning barcha yerida mavjud ekanligini
ko`rsatib o`tgan edi. Uning fikricha tirik organizmlar turli muhitga
moslashaoladigan bo`lganlari uchun ham ular tobora yangi muhitlarni
o`zlashtiraboradilar.
Darhaqiqat
, hayot dastlab suvda paydo bo`lib, keyinchalik u
quruqlik va havo muhitiga ham tarqaldi. Lekin u bu bilan to`xtab qolmadi.
Hozirgacha fanga tirik organizmlar 180 
0S 
gacha issiqlik muhitida yashayolishlari
ma'lum edi. Yangi ma'lumotlarga ko`ra ular 1001 
0S 
issiqlikkacha chidayolishlari
bashorat qilinmoqda.
•
Tirik organizmlarning bosimga chidayolish diapazoni ham keng. Ular vakuum
sharoitidagi butunlay bosimsiz muhitda ham, bosimi minglab atmosferaga teng
bo`lgan muhitda ham o`z hayot faoliyatini saqlay oladilar. Ba'zi bakteriyalar hatto
12 ming atmosfera bosimiga ham

---

---

Xulosa 
Inson faoliyati Yer yuzini tubdan oʻzgartirishga qodir boʻlgan hozirgi davrda B.ning 
rivojlanishi yangi pogʻonaga koʻtarildi. Soʻnggi yillarda insonning B.ga biokimyoviy 
taʼsiri boshqa barcha tirik organizmlarga nisbatan juda katta kuchga aylandi. Lekin tabiiy 
resurelardan foydalanishni B.ning rivojlanishi va funksiyasi qonuniyatlarini nazarpisand 
qilmasdan amalga oshirilishi (mas, oʻrmonlarning kesilishi, yerlarning oʻzlashtirilishi, 
shaharlar, zavod, fabrikalar, sunʼiy suv havzalari, yoʻllar qurilishi va boshqalar) B.dagi 
biokimyoviy jarayonlarga katta taʼsir oʻtkazmoqda. Yer osti boyliklarini qazib olib, juda 
koʻp miqdorda yoqilgʻi yoqilishi moddalar almashinuvini tezlashtirib, B. tarkibi va uning 
gomeostaz holatiga taʼsir koʻrsatadi. Shu tufayli B.ni bir butun, muayyan darajada 
tartibga solingan murakkab dinamik sistema deb qaralishi unda kechadigan jarayonlarni 
toʻgʻri tushunib olishga yordam beradi. Biosfera toʻgʻrisidagi taʼlimot ekologiya, 
biotsenologiya va boshqa fanlarning rivojlanishida, tabiat va jamiyatning rivojlanishi 
bilan bogʻliq boʻlgan juda koʻp oʻta murakkab muammolarni xal etishda katta ahamiyatta 
ega. 

---

Foydalanilgan Adabiyotlar 
1. 10-sinf Biologiya Darsligi 
2. O’rta ta’lim muassasalarining 10-sinfi va o’rta 
maxsus, kasb hunar ta’limi muassasalarining 
o’quvchilari uchun darslik 2010-yil 
3.
www.wikipedia.org
4.
www.fayllar.org
5.
www.openai.com

---