Erzurum veteriner kontrol enstiTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ etik kurul yönergesi gerekçE

ERZURUM VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ

ETİK KURUL YÖNERGESİ


GEREKÇE:

Madde 1: Hayvan ve insan sağlığı alanında yapılan araştırmaların birçoğu deney hayvanlarının kullanımını gerektirmektedir. Deney hayvanları üzerinde yapılacak araştırma ve eğitim amaçlıdeneysel çalışmaların haklı gerekçelerinin ortaya konulması, mutlaka bilimsel amaçlar ve ahlaki ilkelertemel alınarak düzenlenmesi ve yapılması; hayvan haklarının korunması ve hayvanların insan kaynaklı mağduriyetlerinin önlenmesi açısından etik bir sorumluluk teşkil etmektedir. Araştırma, eğitim ve deneysel test amaçlı deney hayvanlarının yetiştirilmesi, bakımı, beslenmesi, nakilleri ve deneylerde kullanımlarının özel gerekliliklerinin bilinmesi, hayvanlara saygı duyulması ve evrensel etik ilkelere uyulması hem bireysel hem de kurumsal bir sorumluluk olup, bilimsel ve ahlaki bir sağduyu gerektirmektedir.
Bu amaçla araştırma ve eğitimde kullanılacak deney hayvanlarının ve araştırma yöntemlerinin Hayvan Deneyleri Etik Kurulu denetiminden geçmiş olması gerekmektedir
AMAÇ:

Madde 2: Bu Yönerge 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında hazırlanan ve 06 Temmuz 2006 gün ve 26220 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Hayvan Deneyleri Etik Kurulların Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” çerçevesinde ve 6343 sayılı "Veteriner Hekimliği Mesleğinin icrasına, Türk Veteriner Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği işlere Dair" Kanunun 5., 9 Temmuz 1994 tarih ve 21984 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Veteriner Hekimliği Deontoloji Yönetmeliği"nin 6., 17., 26., Dünya Veteriner Hekimleri Birliği Mesleki Etik Yasasının 4/d, 9., 12. Maddeleri, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 9. maddesi, 13.12.2011 tarih ve 28141 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Deney Hayvanlarının Refah ve Korunmasına Dair Yönetmelik”, Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi, Helsinki Bildirgesi ile Ulusal ve Uluslararası düzeyde sağlık bilimleri etiğine ilişkin diğer düzenlemeler dikkate alınarak Hayvan Deneyleri Etik Kurulu'nun kuruluş, görev ve sorumlulukları, çalışma esasları, araştırma protokollerinin incelenmesine, uygulanabilirliğine izin verilmesine, takibine ve gerektiği durumlarda sonlandırılmasına ilişkin esasları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
KAPSAM:

Madde 3:Bu Yönerge, Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü'nde deneyhayvanları üzerinde yapılacak araştırma ve eğitim amaçlı çalışmaların yanı sıra, deneysel test, deney hayvanları üretimi ve satışı konularındaki kabul edilebilir uygulamaların sınırlarını, araştırma ve uygulamanın şeklini, bu araştırma ve uygulamaları yapacak personelin etik açıdan mevcut ilke ve kurallara uygunluğunun izlenmesi ve görüş bildirilmesi ile ilgili kabul edilen prensiplerikapsar.
TANIMLAR:

Madde 4: Bu Yönerge'de geçen kavram ve terimler;
4.1. Etik: insanların bireysel ve toplumsal ilişkilerinin temelini oluşturan değerleri, normları, kurallarıahlaki yönden araştıran, tutum ve davranışları belirleyen, yol gösteren ya da sınırlayan veyürürlükteki ilkeleri irdeleyen bir felsefe alt dalını ya da başka bir deyişle "ahlak felsefesi"ni,
4.2.Etik Kurulu: Deney hayvanları ile yapılacak çalışma isteklerinin incelenmesi, bu çalışmaların etik açıdan değerlendirilmesi, izlenmesi ve görüş bildirilmesi amacıyla teşkil edilen Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kurulunu,
4.3. Etik Kurulu Başkanı: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kurul Başkanını,
4.4. Enstitü: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsünü,
4.5. Yönerge: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kurul Yönergesini,
4.6. Yaşam Ortamı: Bir popülasyonun doğalolarak yaşadığı ve ayrıca Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Deney Hayvanları Üretim ve Araştırma Merkezi bünyesinde deney hayvanlarının bulunduğu yerleri,
4.7. Tür: Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip yavru yetiştirme potansiyelinde olan bireylerin ait olduğu taksonomik birimi,
4.8. Üretim Hayvanları: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Deney Hayvanları Üretim ve Araştırma Merkezi’nde araştırmalarda kullanılmak amacıyla özel olarak üretilen hayvanları,
4.9. Deney Hayvanları: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Deney Hayvanları Üretim ve Araştırma Merkezi'nde yetiştirilen, araştırma ve eğitim amaçlı deneysel çalışmalarda kullanılan ya da kullanılacak hayvanları (fare, sıçan, hamster, gerbil, kobay, tavşan, domuz gibi),
4.10. Üretim Ünitesi: Deneysel çalışmalarda kullanılacak deney hayvanlarının gözlemlenerek
üretildiği birimi,
4.11. Araştırma Ünitesi: Deney hayvanlarının araştırma ve eğitim amaçlı olarak kullanıldığı birimi
4.12. Ön Çalışma: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Araştırma Fen Kurulu ve Hayvan DeneyleriEtik Kurulu'nun izni ile laboratuar araştırmaları ve projelerin verilmesinden önce ya da sonra,araştırma ve projelerin kabulünden önce gereç ve yöntemin uygunluğunu denemek amacıyla yapılançalışmayı,
4.13. Çalışma: Araştırma ve eğitim amacıyla, deney hayvanları üzerinde yürütülen ve ErzurumVeteriner Kontrol Enstitüsü Araştırma Fen Kurulu ve Hayvan Deneyleri Etik Kurulu tarafından kabuledilmiş tüm çalışmaları, ifade eder.
4.14.Tesis Sorumlu Yöneticisi: Tesisin yönetim ve işletmesinden kuruluş yetkilisi ile birlikte sorumluveteriner hekimini;


4.15.Diğer Tanımlamalar
4.15.1. Uzman: Tesiste çalışacak her biri ilgili dallarında uzmanlaşmış veya akademik kariyer yapmış veteriner hekim, tıp hekimi, biyolog gibi uzmanlar.
4.15.2. Veteriner Hekim: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsünde çalışan veterinerhekimleri.
4.15.3. Tıp Hekimi: Araştırmada görevalan tıp hekimlerini,
4.15.4. Biyolog: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsünde çalışan biyoloğu,
4.15.5. Teknik Personel: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsünde teknik hizmet kadrosunda çalışankimyager ve biyologları,
4.15.6. Teknisyen: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsünde çalışan veteriner sağlık teknisyenlerini,
4.15.7. Laborant: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsünde çalışan laboratuvar teknisyenlerini,
4.15.8. Irk: izinli, kayıtlı deneylerde kullanılmak için özellikle üretilen hayvan ırklarını,

4.15.9. Prosedür: Hayvanların yalnızca organları veya dokularını kullanmak için öldürülmesi hariç; bir hayvanın doğumu, kuluçkadan çıkması, herhangi bir biçimde genetiği değiştirilmiş hayvan soyunun oluşturulması ve devam ettirilmesi süreçlerini de kapsayan, invaziv veya invaziv olmayan, bilinen veya bilinmeyen sonuçları olan deneysel, diğer bilimsel veya eğitici amaçlar için hayvanda iyi veterinerlik uygulamalarına uygun olarak bir iğnenin batırılmasıyla oluşan ağrıya eşit veya daha fazla ağrı, eziyet, sıkıntı veya kalıcı hasara yol açabilen kullanımını,

4.15.10. Laboratuvar: Kuruluşların bünyesinde yer alan ve deneysel ve bilimsel amaç için deney hayvanlarına müdahale yapılan birimleri,
4.15.11. Kuruluş izni: Yer, proje ve planlarının Bakanlıkça uygun görülmesi durumunda, tesislerin velaboratuvarların kurulması için, Bakanlıkça verilen izin belgesinin
4.15.12. Çalışma izni: Bakanlıkça kurulma izni verilmiş ve uygun yer, proje ve planlarına göre yapılmış kuruluşların, faaliyete geçmesi için, Bakanlıkça verilen izin belgesini ifade eder.
KURULUŞ:

Madde 5:
5.1. Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kurulu, Enstitü Müdürü tarafındangörevlendirilen 7 üyeden (Başkan ve Başkan yardımcıları dahil) oluşur. Üyeler, uzmanlık konularındaen az 2 yıllık deneyime sahip olmalıdır. Kurulda, Deney Hayvanları Araştırma Ünitesi'nin sorumlusu,deney hayvanları konusunda deneyimli bir veteriner hekim bulunması zorunludur. Etik Kurulu üyeleri,aralarında bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bir raportörseçerler. Bir yıl içinde izinsiz ya damazeretsiz üst üste 2 toplantıya katılmayan üyenin üyeliği düşer.

5.2. Görev Süresi: Etik Kurulu'nun görev süresi 4 yıldır. Görev süresi dolan üye yeniden atanabilir.
5.3. Etik Kurulu, gerektiğinde konusunda deneyimli uzmanların yazılı görüşlerini alabilir veya etik kurulu toplantısına davet ederek sözlü görüş isteyebilir.
YETKİLERİ:
Madde 6: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kurulu'nun yetkileri;
6.1. Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü bünyesinde deney hayvanları üzerinde eğitim, deneysel test, araştırma ve tez amaçlı yapılacak bütün uygulamaların, Hayvan Deneyleri Etik Kurulu tarafındanonaylanmış olması zorunludur.
6.2. Enstitü dışından kuruma gelecek deney hayvanı taleplerinde; kurum ve kuruluşlarından almışoldukları Etik Kurul raporunun fotokopisini Deney Hayvanları Araştırma Ünitesi'nin sorumlusuna ibrazetme zorunluluğu vardır.
ETİK KURULUN GÖREVLERİ
Madde 7: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kurulu'nun görevleri aşağıda sayılmıştır.
7.1. Her türlü hayvanın deneylerde kullanımının etik kurallara uygun olup olmadığına karar vermek.Bu amaçla gerekli düzenlemeleri yapmak,
7.2. Hayvanlar üzerinde yapılacak çalışmaların onaylanmış protokole uygun olarakyapılmasınıdenetlemek,
7.3. Onayalınmadan deney hayvanı kullanılmasını engellemek,
7.4. Hayvanlarla çalışacak personelin ehil olup olmadığını değerlendirmek,
7.5. Deney hayvanlarıyla çalışacak personelin eğitilmesi için sertifika programları düzenlemek,
7.6. Laboratuar koşullarının deney hayvanlarıyla çalışmaya uygun olup olmadığını denetlemek. Bukonuda Enstitü Müdürlüğü ve ilgili bölüm şefliklerini bilgilendirmek,
7.7. Deney hayvanları ile çalışma yapılan yerlerin uygunluklarınıonaylamak.
7.8. Deney hayvanlarıyla uğraşan personelin iş koşullarını işyeri sağlık kurallarına uygunluk yönündendenetlemek,
7.9. Deney hayvanları yetiştirme ve barındırma koşullarının etik yönden uygun olup olmadığını denetlemek,
7.10. Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü'nde deney hayvanı kullanımı ile ilgili her türlü veriyi toplamak ve "Deney Hayvanları Kullanımı Yıllık Raporu" nu hazırlamak.
ÇALIŞMA ESASLARI:
Madde 8: Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kurulu'nun çalışma esasları;
8.1. Etik Kurulu, başkanın gündemli çağrısı üzerine üyelerinin en az yarısından fazlasının katılımı iletoplanır ve çalışmalarını grup esasına dayalı olarak sürdürür.
8.2. Etik Kurulu, çalışmalarını yöntemler ve yazılı esaslara göre yürütür, faaliyet ve toplantılarınınyazılı tutanaklarını tutar.
8.3. Kararlar, yeterli sayıda üyenin katılımıyla yapılan toplantılarda yazılı çalışma yöntemlerine görealınır.
HAYVAN DENEYLERİİLE İLGİLİETİK İLKELER:
Madde 9: Deney hayvanları üzerinde eğitim ve araştırma amacıyla yapılacak çalışmaların
yürütülmesinde aşağıdaki hususlara uyulur;
9.1. Bu yönergede açıkça belirtilen ilkelere bağlı kalındığı sürece, insan ve hayvan sağlığı konusundabilime katkıda bulunacak eğitim, öğretim ve bilimsel amaçlı çalışmalar, uygun anestezi uygulanan veağrıya duyarsızlaştırılan hayvanlarda gerçekleştirilebilir.
9.2. Deneysel çalışmalarda kullanılması zorunlu olan deney hayvanlarına karşı saygı göstermek ve etikaçıdan tutarlı olmak araştırmacıların başta gelen sorumlulukları arasında olmalıdır.
9.3. Deney hayvanları üzerinde yapılacak bütün deneysel çalışmalar, bu konuda uygun eğitimi almışdeneyimli kişiler tarafından ya da bu kişilerin denetimi ve danışmanlığı altında yürütülmelidir. İlk defaçalışma yapacak öğrenci ya da araştırmacılar anestezi ve diğer cerrahi teknikler hakkında bir eğitimalmadan invazif yöntemleri uygulamamalıdır.
9.4. Deney hayvanı kullanılmadan geçerliliği kanıtlanmış diğer bilimsel alternatif yöntemler (video, invitro biyolojik sistemler, bilgisayar simülasyon ve matematiksel yöntemler gibi) varsa deney yapılmamalıdır. Daha önce ayrıntılı olarak yapılmış çalışmalar tekrarlanmamalıdır.
9.5. Silah, cephane, tütün ürünleri, deterjanlar ve kozmetik ürünlerin geliştirilmesi ya da denenmesiamacıyla hayvanlar üzerinde deneysel çalışma yapılmamalıdır.
9.6. Deney hayvanları üzerinde gereksiz çalışmalar yapılmamalı ve bir hayvan çalışmalarda bir kereden fazla kullanılmamalı ve araştırmanın sonuçlarından beklenen yararlar, kullanılacak hayvanlara verilen sıkıntıya değecek kadar önemli değilse çalışma yapılmamalıdır.
9.7. Deneysel çalışma için en uygun tür, cins, kalite ve sayıda hayvan modeli seçilmeli ve bilimsel olarak geçerli sonuçları verebilecek mümkün olan en az sayıda ve en az kompleks tür tercih edilmeli, deney hayvanının ve gereç-yöntemin uygunluğunu belirlemek üzere bir ön çalışma yapılmalıdır.
9.8. Yetiştirilen ve deneylerde kullanılan bütün hayvanların, güncel uluslararası standart ve kurallar kapsamında türlerine uygun fizyolojik, psikolojik ve çevresel koşullarda, uygun bakım ve besleme ile sağlıklı ve rahat yaşamalarına olanak sağlanmalıdır.
9.9. Deney hayvanlarının nakilleri sırasında türlerine ve özelliklerine uygun şartlar sağlanmalıdır.
9.10. Araştırmacılar, insanda ağrı ile sonuçlanan işlemlerin omurgalı hayvan türlerinde de ağrıya neden olacağını göz önünde bulundurarak çalışmalarını en az ağrı ve sıkıntı yaratacak koşullarda, veteriner hekim kurallarına uygun sedasyon, analjezi ve anestezi yöntemlerini kullanarak yapmalıdır. Nöromuskülerblokaj yapan ajanlar bilinç kaybı oluşturmadan paralizi yaptıkları için anestezik madde yerine kullanılamazlar.
9.11. Kullanılacak deney hayvanlarının fiziksel hareketlerini ve ihtiyaçlarını sınırlayan prosedürler çalışmanın amacına ulaşması için gereken en az sürede olmalıdır.
9.12. Araştırmacılar, aşağıdaki prosedürlerin kullanımında özellikle duyarlı olmalıdır; Preoperatif ve postoperatif dönemlerde ağrı kesicilerin kullanılmasını kısıtlayan çalışmalar, ağrı duyusunun azaltılmadığı paralizi ve immobilizasyon stresi gibi durumlar, elektrik şoku ve anormal çevre şartlarının (düşük ya da yüksek ısı, yüksek nem, değiştirilmiş atmosferik koşullar gibi) kullanılarak yaşam şartlarının olumsuzlaştırıldığı çalışmalar, ağrı ve stres gibi travma (yanık, kırık gibi) ile ilgili çalışmalar, deney hayvanının fizyolojik beslenme koşullarına uymayan (uzun süreli su ve besin verilmemesi gibi) durumlar.
9.13. Uzun süreli çalışmalarda, hayvanın yaşam koşullarının en iyi düzeyde tutulması için gereken özen gösterilmelidir. Yiyecek ve su kısıntısı ya da kesilmesini kapsayan deneysel prosedürler, kısa süreli olmalı ve hayvan sağlığına zararlı hiçbir yan etkiye sahip olmamalıdır.
9.14. Çevreyi etkileyebilecek çalışmaların yürütülmesinde özel bir dikkat gösterilmelidir. Çalışma sonunda ortaya çıkan atıklar ile ölü hayvanların ve biyolojik materyalin, çevreye, insan ve hayvan sağlığına zarar vermemesi için tüm atıklar uygun şekilde imha edilmelidir.

9.15. Çalışmanın sonunda şiddetli ve sürekli ağrı çeken, iyileşmesi mümkün olmayan, yaşamını sürdüremeyecek durumda ve çevresi için risk oluşturabilecek olan deney hayvanlarının, tercihen prosedür sırasında veya sonunda, insani bir yöntemle ve gerekçeleri belirtilerek yaşamlarına son verilebilir. Ötenazide, ani ve ağrısız bir ölümle sonuçlanacak bir yöntem seçilir ve deney hayvanı ancak ölüm kriterleri kanıtlandıktan sonra atılabilir. 13.12.2011 tarih ve 28141sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren “Deneysel Ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Hayvanların Refah ve Korunmasına Dair Yönetmelik”in Ek-9’daki hayvanları öldürme yöntemleri dikkate alınarak öldürme işlemi gerçekleştirilebilir.

9.16. Deney hayvanları ile yapılan çalışmalar, basın-yayın gibi kitle iletişim araçları ile halka
sergilenmemelidir.


İZİN ZORUNLULUĞU:
Madde 10: Aşağıda belirtilen çalışmalarda Etik Kurul'un onayının alınması zorunludur.
10.1. Her türlü araştırma projesi, tez (uzmanlık, bilim uzmanlığı ve doktora) çalışmasına yönelik hayvan deneyleri ve gözlemleri,
10.2. Eğitim amacıyla yapılacak öğrenci pratikleri ve demonstrasyonlar,
10.3. Bir metot öğrenilmesi ve el alıştırması için yapılacak testler ve çalışmalar,
10.4. Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü personeli olmamakla birlikte Enstitü bünyesinde deney hayvanı kullanacakların yapacakları çalışmalar,
10.5. Rutin deneysel uygulamalar için kuruldan bir defaya mahsus olarak gerekli izinler alınır. Her uygulama için tekrar izin alınmasına gerek yoktur. Deneysel uygulamalarda ortaya konacak değişiklikler bildirilerek her defasında kurulonayı yenilenmelidir.
BAŞVURU SAHİPLERİNİN SORUMLULUKLARI:
Madde 11: Etik Kurulu'na yapılacak başvurularda kişisel beyan esastır ve başvuru sahipleri aşağıdaki hususları kabul etmişlerdir.
11.1. Başvuru formlarında vermiş oldukları bilgilerin doğruluğunu teyit etmişlerdir.
11.2. Etik Kurulu onayı almadan çalışmaya başlamayacaklarını taahhüt etmişlerdir.
11.3. Deney hayvanlarında yapılacak işlemleri başvuru formunda belirtilen hususlara uygun şekilde yapmayı ve Etik Kurulu'nun çalışmaları izleme isteğinde bulunması durumunda, çalışmanın yapıldığı laboratuvarları Etik Kurulu üyelerine açmayı kabul etmişlerdir.
11.4. Etik Kurulu onayından sonra araştırma projesinde yapılan değişiklikler kurula yazılı olarak bildirilmelidir ve onayının alınması gerekmektedir.
BAŞVURU İŞLEMLERİ:
Madde 12: Etik Kurulu başvuruları, ilgili formların (Ek-1, Ek-2, Ek-3) doldurularak Etik Kurulu Başkanlığı'na teslim edilmesi ile yapılır.
12.1. Bütün başvuruların proje yürütücüsü tarafından yapılması gereklidir.
12.2. Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Deney Hayvanları Üretim ve Araştırma Merkezi'nde
deneysel çalışma yapmak üzere yazılı olarak başvuran tüm araştırmacılar, Etik Kurulu onayını almak zorundadır.
12.3. Etik Kurulu'na sunulan ön çalışma ve araştırma projeleri incelenerek etik açıdan
değerlendirmeye alınır.
KARARLAR:
Madde 13:

13.1. Hayvan Deneyleri Etik Kurulu başkanının gündemli çağrısı üzerine toplanan kurul, kendisine gönderilen başvuru formlarını inceledikten sonra hazırladığı raporları belli bir süre içinde proje yöneticisine gönderir.
13.2. Kararlar, kurul üye sayısının çoğunluğuna göre alınır, oy eşitliği durumunda başkanın oyu yönünde karar verilir.
13.3. Proje başvuruları, incelendikten sonra sonuçlar yazılı olarak başvuru sahibine gönderilir.
İNCELEME YÖNTEMİ:
Madde 14: Etik Kurulu, ulusal ve uluslararası sözleşmeleri ve bildirgeleri de göz önünde bulundurarak projeleri, ilgili mevzuata göre etik ve deontolojik yönleriyle inceler ve açıklığa kavuşturur. Ulusal ve uluslararası metinlerde düzenlenmemiş bir sorunla karşılaşıldığında bunu ilkeye bağlayabilir.
RAPORLARIN HAZIRLANMASI VE İÇERİĞİ:
Madde 15: Usulüne uygun olarak yapıldığı saptanan başvurular. incelenmek üzere Etik Kurulca
belirlenen raportör(ler)e iletilir. Raportörün görüşünü hazırlamasını takiben, ilk Etik Kurul toplantısında başvuru gündeme alınarak değerlendirilir. Raportör çalışmayı yapmak isteyenle mülakat yapılmasını isteme hakkına da sahiptir.

Etik Kurul, yaptığı değerlendirme neticesinde "uygun", "düzeltilmesi gerekir" "koşullu olarak uygun" ya da "uygun değildir" şeklinde karar verir. Etik Kurul üyelerine ait başvurular görüşülürkenilgili Kurul üyesi görüşmelere katılamaz ve oy kullanamaz.

"Düzeltilmesi gerekir" kararı verilen başvurular, başvuru sahibi tarafından düzeltildikten sonra, Etik Kurul'da tekrar değerlendirilir. "Koşullu olarak uygun" kararı verilen projeler Etik Kurul tarafından saptanacak belli bir süre boyunca izlenip istenen koşulların yerine getirilip getirilmediği değerlendirildikten sonra "uygun" ya da "uygun değildir" şeklinde karara bağlanır. Etik Kurul, deney hayvanlarında uygulama yapacak kişilerin ehil olup olmadıklarını da değerlendirebilir ve yeterli görmemesi halinde eğitim almaları için alanlarında deneyimli bir araştırıcıyla bir süre çalışmalarını veya bir eğitimden geçmelerini isteyebilir.
Madde 16: Hazırlanan raporlar, Etik Kurulu'nda tartışmaya açıldıktan sonra oylanır ve kesin rapor kurul üyeleri tarafından imzalanır. Karara katılmayan üye" karşı oy " gerekçesini yazmak zorundadır.
Madde 17: Raporda etik değerlendirme ve sonuç, gerekçesi ile belirtilir. Başvuru etik ilkelere uygun ise" Hayvan Deneyleri Etik Kurulu Yönergesi ilkelerine uyulmuştur. " cümlesine yer verilir. Bu ifade" Etik Kurulu Onayı" olarak kabul edilir.
SON HÜKÜMLER:
Madde 18: Bu yönergede belirtilen ilkelere uygun olmayan eğitim, öğretim ve bilimsel araştırma amaçlı çalışmalar, Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü ve Deney Hayvanları Üretim ve Araştırma Merkezi ve Enstitünün diğer birimlerinde yapılamaz.
Madde 19: Yönergenin kabul tarihinden itibaren yapılmış hayvan deneylerine dayalı bilimsel makaleler ve sunumlarda, " Etik Kurulu ilkelerine uyulmuştur. "ifadesi yer almalıdır.
Madde 20: Etik Kurulu'na başvuru yapılmadan sunulacak olan bildiri ve posterler ile yayımlanacak makalelerde yer alacak olan" Etik Kurulu ilkelerine uyulmuştur. " beyanından doğabilecek etik sorunların tüm sorumluluğu araştırmacı/araştırmacılara ait olacaktır.
Madde 21: Etik Kurul kararları gizli olup, başvuru sahiplerinden başkasına bilgi verilmez.
EĞİTİM
Deney Hayvanları Kullanımına Ait Eğitim Sertifikası Programı
Madde 22: ‘Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası Eğitim Programında T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı  tarafından belirlenen ve yürürlüğü devam eden 2007/11 sayılı Genelge’deki eğitim programları uygulanır.

Konu adı	Ders Saati			Verecek kişinin niteliği
	A Kategorisi		B Kategorisi
	Hayvan bakıcıları ve diğer yardımcı personel A1	Teknisyen ve teknikerler A2	Araştırıcılar
Deney hayvanlarının anatomisi, fizyolojisi, histolojisi ve biyokimyası	3	5	3	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Mevzuat	1	1	2	Bu konuda uzman kişiler
Hayvan deneyleri etiği	2	2	2	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Alternatif yöntemler	0	2	4	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Tutuş teknikleri	5	3	3	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
İlaç verme ve enjeksiyon teknikleri	0	3	3	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Kan ve örnek alma teknikleri	0	3	3	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Anestezi – ötenazi teknikleri	1	3	3	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Laboratuar işletmesi	1	1	1	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Temel laboratuar güvenliği ve temizlik (Çevre, ekipman, kafesler ve hayvanlarla ilgili her türlü yardımcı materyal: tanım, kullanım ve bakım, temizlik, hijyen, atıkların kontrolü)	6	6	6	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Hayvan refahı ve davranış özellikleri	4	3	3	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Deney hayvanlarının üretimi	2	2	2	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Deney hayvanlarının beslenmesi	2	2	1	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
Hayvan hastalıkları (mikrobiyolojik, virolojik, parazitolojik)	2	2	2	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
İş sağlığı ve güvenliği	2	2	2	En az yüksek lisans diplomasına sahip (Tıp Fakültesi, Veteriner Fakültesi veya Biyoloji Bölümünden), bu konuda deneyimli veya eğitim sertifikalı kişiler
TOPLAM	31 saat^(*)	40 saat^(**)	40 saat^(**)

 

 ^(*)Hayvan bakıcıları ve diğer yardımcı personel; Hayvan Deneyleri Etik Kurulları’nın Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 15. maddesi (ğ) fıkrasına uygun olarak 80 saatlik eğitimin geri kalan 49 saatini deney hayvanları laboratuarında tatbiki çalışmalarla tamamlar.

^(**)Araştırıcılar, tekniker ve teknisyenler, Hayvan Deneyleri Etik Kurulları’nın Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 15. maddesi (ğ) fıkrasına uygun olarak 80 saatlik eğitimin geri kalan 40 saatini bu konuda tatbiki çalışmalarla tamamlar.
22.1. Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası Eğitim Programı A ve B kategorisi olmak üzere 2 gruba ayrılır.
 22.2. Deney hayvanları kullanım sertifikası eğitim programlarında derslerin %80’ ine devam etmek mecburidir. Sertifika programları asgari 80 saat olup, mecburi konuların işlenmesinden sonra, geri kalan zaman laboratuar stajı, rotasyon gibi başka eğitim faaliyetleriyle tamamlar.
22.3. Hayvan bakıcıları ve diğer yardımcı personel, 80 saatlik eğitimin 31 saatini teorik ders, 49 saatini deney hayvanları laboratuarında tatbiki çalışmalarla tamamlar.
22.4. Araştırıcılar, teknikerler ve teknisyenler 80 saatlik eğitimin 40 saatini teorik ders, 40 saatini deney hayvanları laboratuarında tatbiki çalışmalarla tamamlar.
22. 5. Mevzuat dersi, konusunda uzman personel tarafından verilir.

22.6. Mevzuat dışında kalan diğer konu başlıkları en az yüksek lisans mezunu ya da eğitim sertifikası olan öğretim üyeleri tarafından verilir.

22. 7.Deney hayvanı kullanıcıları, sertifika almadan bu hayvanlar üzerinde deney, eğitim, test gayesiyle işlem yapamaz ve çalışma mekanlarında bu hayvanları barındıramazlar.
22.8. Bir araştırıcı, kendi sertifikası olmaması halinde araştırma yürütücüsü olarak başka kişilerle ortak çalışma yapmak amacıyla hayvan deneyleri yerel etik kurullarına müracaat edebilir.
22. 9. Kursiyerlerin başarılı sayılabilmeleri için kurs sonunda yapılacak olan sınavda 100 üzerinden 70 ve üzeri puanı almaları gereklidir.
22.10. Yönetmelik hükümlerine göre düzenlenen deney hayvanları kullanım sertifika programlarına kayıt yaptırarak devam ve başarı şartlarını yerine getiren kursiyerlere "Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası" verilir. Bu sertifika, yerel etik kurul başkanı ile Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürü tarafından imzalanır.
22. 11. Yönetmelik hükümleri haricinde başka kurumlardan alınmış olan deney hayvanları kullanım sertifikaları ya da benzerlerinin yönetmelik hükümlerine göre eşdeğer olup olmadıklarına HADMEK karar verir.
22. 12. Lisans/yüksek lisans düzeyinde deney hayvanı kullanımı eğitimlerinin, sertifika programına eşdeğer olup olmadığına “Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Yerel Etik Kurulu” karar verir.
22.13. Sertifika programına kayıt, HADYEK tarafından belirlenen tarihler arasında yapılır. Sertifika programı Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu tarafından düzenlenir.
YÜRÜRLÜK:
Madde 23: Bu Yönerge Çevre ve Orman Bakanlığı Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurul Başkanlığı tarafından onaylandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer.
YÜRÜTME:
Madde 24: Bu yönerge hükümleri Enstitü Müdürü tarafından yürütülür.
EKLER :

Ek-1:Başvuru dilekçesi (1adet 4 sayfa)

Ek-2:Taahhütname (1adet 1 sayfa)
EK-1

T.C.

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

ERZURUM VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ

HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU

BAŞVURU FORMU
A.UYGULAMA ( EĞİTİM, ARAŞTIRMA, PROJE VEYA DENEYSEL TEST İLGİLİ) BİLGİLER

A.1. Uygulamanın Adı:

A.2. Uygulamanın Türü Laboratuar ÇalışmasıEğitim Araştırma Projesi Deneysel Test Doktora tezi için Yüksek Lisans tezi Uzmanlık tezi Diğerleri.

A.3. UYGULAMA SORUMLUSU KİŞİ VEYA KİŞİLER Bölüm Başkanı / Laboratuvar Şefi /Uzman : Adı, Soyadı, Unvanı: Kurumu: Anabilim Dalı Adı / Klinik Bilimleri Bölümü Adı/ Laboratuvar Adı : İş telefonu: Cep telefonu: e-posta:

A.4. Araştırmaya Katılacak Tüm Araştırmacıların Listesi Adı- Soyadı, Ünvanı Anabilim Dalı-Bölüm –Laboratuarı veya Kurumu Uygulamadaki görevi Deney Hayvanları Kursu Sertifikası var mı? E-mail Telefon

A.5. Uygulamanın Amacı (Teknik dil kullanmadan, konu dışı kişilerin de anlayabileceği sade bir şekilde açıklayınız.)

A.6. Proje ise Özeti (Giriş, gereç-yöntem, bilime katkısı kısaca açıklanmalıdır)

B. KULLANILACAK HAYVANLARLA İLGİLİ BİLGİLER

B.1. DENEY HAYVANI KİMLİĞİ Kullanılacak Hayvan Türü: Cinsiyet: Yaşı: Sayısı: Deney hayvanının temin edileceği yer:

B.2. Deney Hayvanı Kullanım Amacı:

B.3. Bu hayvan türü ve sayısının seçilme nedeni:

B.4. Uygulamalarda Deney Grupları ve Sayıları: Gerekli minimum hayvan sayısı Tekrar dayısı Kullanılan toplam hayvan sayısı Grup I Grup II Grup III Grup IV TOPLAM

C. UYGULAMALARLA İLGİLİ BİLGİLER

C.1. Deneyde kimyasal ve biyolojik maddeler ve farmakolojik ajanlar kullanılacak mı? Kullanılacaksa YOK İlaç 1 İlaç 2 İlaç 3 İlaç 4 Adı(satışa sunulan şekliyle) Türü Uygulama Doz miktarı (mg/kg) Uygulama yolu/şekli Uygulama sıklığı

C.2. CERRAHİ UYGULAMALAR C.2.a.Cerrahi Öncesi İşlemler: C.2.b. Uygulanacak Anestezi Yöntemi: C.2.c. Anestezi ve analjezide kullanılacak anestezik, analjezik, sedatif ya da nöromusküler bloke edici ilaçlar. İlaç 1 İlaç 2 İlaç 3 İlaç 4 Adı Tür Doz (mg/kg) Uygulama yolu/şekli Uygulama sıklığı C.2.d. Cerrahi İşlemler: C.2.e. Uygulama Süresi: C.2.f. PostoperatifBakım:

C.3. DİĞER İŞLEMLER C.3.a. Cerrahi Dışı İşlemler: C.3.b.Örnek Toplama İşlemleri :

D. UYGULAMANIN SONLANDIRILMASI

D.1. Uygulama Sonlandırılma Süresi:

D.2. Ötenazi Uygulanacaksa Yöntemi:

E. HAYVAN SAĞLIĞI, KARANTİNA, KOŞULLANDIRMA, BARINAK ÖZELLİKLERİ, ÇEVRESEL ETKİLER VE KORUNMA ŞARTLARI

E.1. Deneyin yapılacağı yerin uygunluğu:

E.2. Hayvanların uygulama öncesi ve uygulama sonrası barınacağı yer ve uygunluğu:

E.3. Bakımdan sorumlu araştırmacı veya araştırmacılar:

E.4. Kullanılacak karantina ve koşullandırma yöntemleri varsa açıklayınız.

E.5. Herhangi özel bir barınak, ekipman ya da hayvan bakımı (özel kafes, su, özel diyet, ilaç uygulaması ya da atık kontrolü, vb.) kullanılacaksa açıklayınız.

E.6. Özel bir diyet uygulanmasının gerekçelerini ve deney hayvanlarının sağlığı üzerindeki etkilerini kısaca açıklayınız.

E.7. İnsanlara ya da başka hayvanlara zararı dokunabilecek ajanlar (enfeksiyon ajanı, kanserojen madde, radyoaktif ajan, biyolojik toksin, antineoplastik/sitotoksik ajan, değişik ilaçlar, rekombinant DNA ve diğerleri) verilen hayvanlar nerede barındırılacaktır? Aşağıdaki tabloyu hayvan barınağında tutulan zararlı ajanları alacak hayvanlar için doldurunuz. Dörtten fazla ajan kullanılacak ise eklenecek olanları içerebilecek şekilde tabloyu çoğaltınız. Ajan 1 Ajan 2 Ajan 3 Ajan 4 Tehlikeli ajan Tehlikenin türü Uygulama miktarı Uygulama yolu Hayvanların maruz kalacağı süre Tehlike barınağa getirilecek mi? (Evet/Hayır) Tehlike barınakta iken hayvanlar tarafından bulaştırılacak mı? (Evet/Hayır) Tehlikenin barınakta bulunma süresi

E.8. Tabloda belirtilen tehlikelerden herhangi biri enfeksiyon olarak tanımlanıyorsa personeli ve diğer hayvanları bu enfeksiyon ajanlarından korumak için kullanılacak prosedürü tanımlayınız.

E.9. Tabloda belirtilen tehlikelerden herhangi biri enfeksiyon olarak tanımlanıyorsa personeli ve diğer hayvanları bu enfeksiyon ajanlarından korumak için kullanılacak prosedürü tanımlayınız.

E.10. Tabloda belirtilen tehlikelerden herhangi biri radyoaktif ise personelin ve diğer hayvanların radyoaktif maddelerden korunması için alınacak önlemleri, radyoaktif atıkların yok edilme yöntemlerini ve radyoaktif gözlemi kısaca açıklayınız.

E.11. Tabloda belirtilen tehlikelerden herhangi biri kanserojen, toksik ya da kimyasal ise personeli ve diğer hayvanları bu tehlikelere karşı nasıl koruyacağınızı açıklayınız.

E.13. BİYOLOJİK MATERYALLER / HAYVAN ÜRÜNLERİ Biyolojik materyal/hayvan ürünleri (hücre kültürleri, kan, hibridomalar, tümörler, monoklonal/poliklonal antikor, embriyonik kök hücreleri, vb.) kullanılacaksa adını, niteliklerini ve kaynağını belirtiniz.

F. GENEL BİLGİLER

F.1. MALİ KAYNAK: Araştırma Fonu Desteği Var Yok Araştırma Fonu Dışı Kaynaklar İlaç Firması TübitakDiğer (Açıklayınız) ……………………………. Destek yok ………………………………………………………………………………….

F.2. SÜRE: Deney sırasında deney hayvanları laboratuvarını kullanma süresi: Deneylere başlama tarihi: Deneylerin bitiş tarihi:

EK-2
T.C

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

ERZURUM VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ

HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU (HADYEK)

TAAHHÜTNAME

.../.../2012

Çalışmanın Tam Adı:

Çalışma Ekibi (Adı-Soyadı ve Ünvanı):

Çalışmadan Sorumlu Yürütücü:

Diğer Görevliler:

1-

2-

3-

4-

5-

6-

7-

• Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Yönergesi’ni okudum. Yönergeye uygun olarak çalışacağımı,

• Onay alınmış çalışmada; Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası bulunmayan kişilere deney hayvanlarında her hangi bir işlem yaptırmayacağımı,

• Çalışma sürecinde işlemlerde ve çalışma ekibinde yapılacak değişiklikler için Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu’nun iznini alacağımı,

• Çalışmanın bitimini müteakip 3 ay içerisinde Yerel Etik Kurulu’na bildireceğimi,

• Bu çalışma süresince Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Yönergesi’nde yer alan etik ilkelere uyacağımı, beklenmeyen ters bir etki veya olay olduğunda derhal Yerel Etik Kurula bildireceğimi,

Taahhüt ederim/ederiz.
(Adı, soyadı, İmza)

Çalışma Yürütücüsü:

Adres:

Telefon (İş):

Telefon (Cep):

e-posta:

Not: İş bu taahüt formu Proje yürütücüsü veya yöneticisi tarafından doldurulup onaylanarak resmi üst yazı ile Erzurum Veteriner Kontrol Enstitüsü Hayvan Deneyleri Etik Kuruluna gönderilmesi Etik Kurul Raporu için zorunludur.