Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

Nüzul Sebebinin Karine Olması

Kurân-ı Kerim’in sure ve ayetleri iki gruptur: Onlardan bir grubu herhangi bir olay veya soru olmaksızın direkt nazil olmuşlardır. Diğer bir grup ise ortaya çıkan bir hadise, vuku bulan bir olay veya sorulan bir sorunun ardından nazil olup, söz konusu olaydaki gizliliği gidermek veya sorulan soruya cevap vermek ve onlarla ilgili hükümleri açıklama babındadır. Doğal olarak sebeb-i nüzulün karine oluşu ancak ikinci gruptaki ayetler hakkında geçerlidir. Bu tür ayetlerde her ne kadar bazen ayetlerin anlaşılmasında nüzul sebebine ihtiyaç duyulmasa da ancak iniş sebebi bu tür yerlerde ayetin konusunun ayrıntılarından haberdar olmak için faydalıdır. Birçok yerde de iniş sebebini bilmek ayetlerin daha kolay anlaşılmasını sağlamakta ve onların manasını daha şeffaf hale getirmektedir. Hatta bazı yerlerde iniş sebebini bilmemek ayetin mefhumunun müphem kalmasına yol açmakta ve ona bir tür müteşabih durumu hâkim kılmaktadır. Zira ayetlerin, hakkında indiği soru veya olaydan haberdar olmak doğal olarak onların anlaşılmasında etkilidir. Bu tür konuları dikkate almak aslında her sözün anlaşılmasında tüm toplumlarda yaygın olan akıl sahiplerinin başvurduğu temel bir kaidedir. Dolayısıyla ayetlerin manasını anlamada onu dikkate almak doğal ve olması gerekendir, zaten akıl sahiplerinin yöntemi de budur. Bu yüzden müfessirler ayetlerin tefsirinde ondan destek almışlar, Kurân ilimleri araştırmacıları da onu dikkate almayı vurgulamakla birlikte ayetlerin anlaşılmasında önemli rolü olduğunu hep hatırlatmışlardır.

Zerkeşi el-Burhan’da esbab-ı nüzulü bilmenin faydalarını açıklarken şöyle yazmıştır:

“Esbab-ı nüzulü bilmenin faydalarından biri ayetlerin anlamına vakıf olmaktır. Şeyh Ebulfeth Kuşeyri şöyle der: İniş sebebinin beyanı, aziz kitabın manalarının anlaşılması için sağlam bir yöntemdir.”⁴³⁰

Suyuti Esbab-ı Nüzul’ünde şöyle yazmıştır:

“Onun faydalarından birisi de ayetlerin manalarına vakıf olmak ve onlardaki müşkülü gidermektir.”⁴³¹ O, İbn-i Teymiye’den şunu nakletmiştir:

“Sebeb-i nüzulü bilmek ayetin anlaşılmasına yardımcı olur. Zira sebebi bilmek, müsebbebi de bilmeye vesiledir.”⁴³²

Zerkani Menahil’ul İrfan’da esbab-ı nüzulu bilmenin faydalarını sayarken şöyle yazmıştır:

“İniş sebebini bilmenin ikinci faydası da, ayetin mefhumunu anlamada ondan destek almak ve ayetteki belirsizliği gidermektir. (Bu ölçüdeki fayda kesin kabul edilmiş bir şeydir.) Hatta Vahidi şöyle demiştir: Bir ayetin hikâyesi ve iniş sırrını bilmeden onun tefsirini bilmek imkânsızdır.”⁴³³

Et-Temhid kitabında şöyle yazılmıştır:

“Çoğu zaman ayetin inişini iktiza eden ilk olay ve ilk münasebet onun yüzündeki perdeyi kaldıracak en üstün vesilelerdendir.”⁴³⁴

Allame Tabatabai, Kurân öğretilerinin evrensel ve ebedi olması nedeniyle ayetlerin anlaşılmasında iniş sebebinin önemli bir rolü olmadığı görüşünü savunmakta ve bununla birlikte yine de onun ayetlerin iniş konusunun açıklığa kavuşmasındaki etkisini kabul etmiş⁴³⁵ ve şöyle yazmıştır:

“İlgili sure veya ayetin inişine sebep olan bu noktalara “esbab-ı nüzul” demişlerdir. Elbette bunları bilmek bir ölçüde ayetin iniş konusu hakkında insana yardımcı olur ve söz konusu ayetin konusunun mazmun ve içeriğini açıklamakta destek sağlar.”⁴³⁶

Buraya kadar söylenenler dikkate alındığında müfessir ve Kurân ilimleri uzmanlarının esbab-ı nüzulün tefsirdeki etkisi konusunda görüş farkları olmakla birlikte onun ayetlerin anlaşılmasındaki açıklayıcı rolünde hepsinin görüş birliği olduğu ortaya çıkmaktadır.