Eşleştirme Projesi tr 08 ib en 03

SÖZLÜK

Adsorbable Organic Halogens (AOX) (Adsorbe Olabilen Organik Halojenler) (AOX)	Suda bulunan organik olarak bağlı adsorbe olabilen halojenler için bir ölçek. Analitik test, su örneğinde bulunan organik maddelerin aktif kömürde (halojen içermeyen) adsorbe edilmelerini içermektedir. Kömür daha sonra klorür iyonlarını (organik olarak bağlı olmayan halojenleri) tamamen uzaklaştırmak için sodyumnitrat çözeltisi ile işlem görmektedir. Ondan sonra da kömür, oksijen akımında yakılmakta ve oluşan hidrojenklorür miktarı kantitatif olarak saptanmaktadır. Bu analitik yöntemle, sadece klor, brom ve iyot (ekolojik olarak önemli olan flor bileşikleri değil) saptanmaktadır. Brom ve iyot da Cl olarak hesaplanmaktadır. Analitik değerler: suda mg Cl/l AOX maddede mg Cl/g AOX olarak ifade edilmektedirler.
Aquatic toxicity (Sulu ortam toksisitesi)	Belirli bir zararlı maddenin sulu ortamdaki canlılara olan etkilerinin ölçeği. En yaygın parametreler: IC10= bakteriyel gelişimi önleme konsantrasyonu (% 10 önleme). IC10 değeri üzerindeki konsantrasyonlar, biyolojik arıtma tesisinin verimliliğini büyük ölçüde etkileyebilmekte ve hatta aktif çamuru tamamen zehirleyebilmektedir de. LC50= öldürücü konsantrasyon (% 50 ölüm oranı). Balıklar için kullanılmaktadır ve verilen bir maddenin sudaki hangi konsantrasyonunun, popülasyonun % 50 oranında ölümüne neden olacağını ifade etmektedir. EC50= etki konsantrasyonu (% 50 etki). Deniz yosunu ve su piresi gibi özellikle hassas organizmalar için kullanılmaktadır. Belirli bir kirleticinin sulu ortam toksisitesi düzeyi, aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır: yüksek deredede toksik: <0,1 mg/l çok toksik: 0,1-1 mg/l toksik: 1,0-10 mg/l az toksik: 10-100 mg/l toksik değil: >100 mg/l
Biochemical Oxygen Demand (BOD) (Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı) (BOİ)	Suda bulunan organik maddeleri biyokimyasal olarak karbondioksit ve suya oksitlemek için, bakteriler tarafından tüketilen oksijen miktarının ölçeği. Organik yük ne kadar fazla ise, tüketilen oksijen miktarı da o kadar fazla olmaktadır. Dolayısıyla atık sudaki yüksek organik madde konsantrasyonları sonucunda, sudaki oksijen miktarı, sudaki yaşam için kabul edilebilir seviyelerin altına düşebilmektedir. BOİ testleri, seyreltik çözeltide 20 °C’da yapılmaktadır ve tüketilen oksijen miktarı 5, 7 gün veya daha az yaygın olarak 30 gün sonra belirlenmektedir. Bunlara karşılık gelen parametreler BOİ5, BOİ7 ve BOİ30 olarak adlandırılmaktadırlar. Analitik değerler genellikle aşağıdaki şekilde ifade edilmektedirler: mg O2/l (atık sudaki ) veya mg O2/g (maddedeki).
Biodegradability (Biyolojik olarak parçalanabilirlik, biyobozunurluk)	Organik bir maddenin bakteriler tarafından biyolojik olarak oksitlenme yeteneğinin ölçeği. BOİ testleri (OECD testleri 301 A’dan F’ye kadar) ile ölçülmektedir ve biyolojik atık su arıtma çalışmalarında meydana gelen biyolojik parçalanma mekanizmaları ile bağlantılıdır. Genellikle, % (maddenin) olarak ifade edilmektedir.
Bioeliminability (Biyolojik olarak elimine edilebilirlik)	Organik maddelerin, bir biyolojik arıtma tesisinde oluşabilen tüm eliminasyon mekanizmaları (biyolojik olarak parçalanmayı da içermektedir) sonucunda, atık sudan uzaklaştırılma yeteneğinin ölçeği. Bir biyolojik arıtma tesisindeki tüm eliminasyon mekanizmalarının toplam etkisini belirleyen, OECD 302 B biyo-eliminasyon testi ile ölçülmektedir: biyolojik parçalanma (özel olarak ortama alıştırılmış ve bunları sindirme yeteneğine sahip bakterilerin oluşmasını gerektiren maddelerin biyolojik parçalanmalarını da hesaplara katabilmek için uzun bir sürede-28 güne kadar-ölçülmektedir aktif çamur tarafından adsorbsiyon uçucu maddelerin çıkarılması hidroliz ve çöktürme işlemleri Genellikle, % (maddenin) olarak ifade edilmektedir.
Bleaching agent (Ağartma aktif maddesi)	Ağartma etkisini sağlayan aktif madde. Ağartma aktif maddesi, ağartıcıyı aktive ederek oluşturulmakta/ üretilmektedir.
Bleach (Ağartma maddesi)	Ağartma işleminde kullanılan formülasyon.
Chemical Oxygen Demand (COD) (Kimyasal Oksijen İhtiyacı) (KOİ)	Sudaki organik veya inorganik maddeleri kimyasal olarak oksitlemek için gerekli oksijen miktarının ölçeği. KOİ testleri, 150 °C’da güçlü bir oksitleyicinin (genellikle potasyumdikromatın) varlığında yapılmaktadır. Oksijen tüketimini değerlendirmek için, krom III’e indirgenen krom VI miktarı belirlenmekte ve elde edilen değer oksijen eşdeğerine dönüştürülmektedir. Analitik değerler genellikle aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir: mg O2/l (atık sudaki ) veya mg O2/g (maddedeki).
Dye (Boya)	Boyarmadde ile birlikte diğer boyama yardımcı maddelerini de içeren formülasyon (ticari ürün).
Dyestuff (Boyarmadde)	Boya formülasyonundaki renklendirici madde: ışık ile etkileşim yeteneğine sahip kromor grubu/grupları içeren planar bir molekül.
Finishing (Tekstil terbiyesi, bitim işlemi)	Bu terim, hem liflere istenen rengi ve nihai özellikleri vermek için yapılan ardışık yaş işlemleri, hem de fonksiyonel bitim işlemi etkileri (kolay-bakım, keçeleşmezlik, güve yemezlik, vs.) sağlamak için uygulanan herhangi bir özel işlemi ifade edebilmektedir.
Fixation rate (Fiksaj derecesi, oranı)	Liflere fikse olan boyanın, aplike edilen toplam boya miktarına oranı.
Fixation efficiency (Fiksaj verimi)	Liflere fikse olan boyanın, flotteden çekilen boya miktarına oranı.
Liquor ratio (Flotte oranı)	Çektirme yöntemine göre bir boya makinesi içerisindeki toplam kuru mal ağırlığı ile toplam flotte ağırlığı arasındaki oran. Örneğin, 1:10 flotte oranı (veya 10 l/kg), her 1 kg tekstil materyali için 10 litre flottenin bulunduğunu göstermektedir.
Make-up (Bulunuş şekli)	Tekstil sanayiinde, tekstil ürünlerinin bulunabileceği farklı şekilleri adlandırmak için kullanılan genel bir terim. Örnekler, flok, iplik, dokuma ve örme kumaşlardır.
Scouring (Yünde: yapak yıkama Pamukta: hidrofilleştirme Genel: yıkama-temizleme)	Tekstil mamullerinden yabancı maddelerin uzaklaştırılması işlemi. Yün de bu terim, hem ham yapaktaki yağ ve kirin uzaklaştırılmasını (yapak yıkama işlemi), hem de boyama işlemi öncesi yapılan yaş işlemlerde iplik veya kumaşlardaki harman yağları ve yabancı maddelerin uzaklaştırılmasını ifade etmektedir.
Texturised fibres (Tekstüre iplikler)	Liflere, aynı liflerin konvansiyonel ipliklerinden daha yüksek bir hacim ve yüzey avantajı sağlamak amacıyla özel bir işlem görmüş filament iplikler.
Top (Tops)	Yün liflerinin büküm verilmemiş kesiksiz band veya şeritleri.