Eşleştirme Projesi tr 08 ib en 03

Ştrayhgarn sistemi yapak yıkamacıları normalde sadece yıkama yapmaktadır (bazen müşteriye sevketmeden önce harmanlama da yapabilmektedirler).

Kamgarn sistemi yapak yıkamacıları genellikle yapağıyı yıkama, taraklama ve tarama işleminden geçirmekte, böylelikle birbirine paralel liflerden meydana gelmiş tops denilen bir bant üretmektedir. Bu fark nedeniyle, kamgarn yapak yıkamacıları, genellikle tops üreticileri olarak nitelendirilirler.

Avrupa’da üretilen yapağının önemli bir miktarı, yünün kesilmiş hayvanların derilerinden kolaylıkla ayrılabilmesi için, yün köklerinin gevşetilmesi amacıyla derilerin kimyasal ve biyokimyasal olarak muameleye tabi tutulduğu ‘deri tabaklama’ denilen bir işlemle kazanılmaktadır.

Yapak yıkamacılarının büyük bir kısmı, kendi işletmeleri bünyesinde bir atık su işleme tesisine sahiptir. Çoğunluğu arıtılmış atık sularını kanalizasyona dökmektedir, ancak bu suları doğrudan yüzey sularına deşarj eden bir takım yıkamacılar da bulunmaktadır. İkinci kategoride yer alan işletmeler, atık sularını daha yüksek standartlarda arıtmak zorundadır. Atık sularını kanalizasyona boşaltan yıkamacıların bazıları, sadece yıkama bölümünden gelen aşırı derecede kirlenmiş atık suyu arıtmakta ve durulamalardan gelen atık suyu arıtmadan boşaltmakta; diğerleri ise arıtmadan önce iki atık suyu karıştırmaktadır.

Genel olarak ele alındığında, yıkamacılar tarafından kullanılan başlıca dört çeşit atık su arıtma yöntemi vardır:

• 
  koagülasyon/flokülasyon;
  
• 
  buharlaştırma (bazen yakma ile birleştirerek tam kapalı su devresi şeklinde);
  
• 
  membran filtrasyonu;
  
• 
  anaerobik/aerobik biyolojik arıtma;
  
• 
  toprağa yayma veya lagünleme (yağın ayrılmasından sonra, geniş yün üretim alanlarında).
  

Bazı yıkamacılar yukarıdaki işlemlerin kombinasyonlarını kullanmaktadır. Yıkamacılar tarafından kullanılan tüm atık su arıtma işlemleri, güvenli bir şekilde bertaraf edilmesi zorunlı olan bir çamur veya konsantrat üretmektedir. Çamurun bertaraf edilmesi için izlenen yollar arasında düzenli depolama, kompost, yakma, piroliz/gazlaştırma ve tuğla üretimi yer almaktadır.

2. İplik ve/veya elyaf terbiye işletmeleri

Elyaf ve iplik terbiyesinin genel bir özelliği, normal olarak tüm işlem adımlarının aynı ekipmanda gerçekleştirilmesidir. Temel işlem sırası şöyledir:

• 
  ön terbiye işlemleri (hidrofilleştirme/ağartma);
  
• 
  boyama;
  
• 
  bitim işlemleri (çoğunlukla son durulama banyosuna yumuşatıcı maddeler ilave ederek yumuşatma, ayrıca halılarda kullanılacak yün lifleri için güç tutuşurluk veya güve-yemezlik işlemleri).
  

Ön terbiye işlemleri, özellikle doğal liflerde ayrı bir adım olarak, veya boyama banyosuna özel yardımcı maddeler ilavesiyle boyama ile birlikte gerçekleştirilebilmektedir. Lifteki kirlilik miktarının önemli olmadığı ve uzaklaştırılmasının kolay olduğu, veya yardımcı maddelerin (örneğin preparasyon maddeleri, harman yağları) boyamayı engellemeyecek şekilde özel olarak seçildiği durumlarda ikinci seçeneğin uygulanması daha yaygındır.

Ağartma normalde sentetik liflere uygulanmaz. Doğal liflerde, ağartma koyu tonlar için çoğunlukla ihmal edilirken, açık tonlar için de çoğunlukla hidrofilleştirme ile kombine edilir. Yıkamanın ardından, materyal aynı makinede boyanır ve sonra da son yıkama ve durulamaya geçilir.

Elyaf ve tops boyamacılığında yaygın bir uygulama, arzu edilen nihai rengi ayrı boyamaların karıştırılması yoluyla elde etmektir. Öte yandan iplikte istenen renk sadece bir boyama ile elde edilmek zorundadır. Çünkü elyaf ve topstan farklı olarak burada renk, ayrı boyamaları karıştırarak ayarlanamamaktadır. Bu sebeple, laboratuvarda boyama reçetelerinin hazırlanmasında daha yüksek bir doğruluk derecesine gerek duyulur.

Aplike edilen boya ve yardımcı maddeler işlenen liflere göre değişmektedir.

Pamuk iplikleri için merserize işlemi talep edilebilmektedir. Bu durumda materyal çile halinde işlem görür. Merserizasyon işlemi ayrı bir makinede gerçekleştirilir ve normalde uygulanan ilk işlemdir.

Keçeleşmezlik işlemi de isteğe bağlı olarak yapılan diğer bir işlemdir ve sadece yüne ve çoğunlukla tops halindeyken uygulanmaktadır.

3. Örme kumaş terbiye işletmeleri

Çoğunlukla CO içeren örme kumaşların terbiyesini yapan işletmeler

Çoğunlukla pamuktan oluşan örme kumaş terbiyesindeki klasik işlem sırası aşağıda gösterilmektedir. Kesikli çizgiler, zorunlu olmayan veya yaygın olarak uygulanmayan işlemleri göstermektedir. Merserizasyon da kesikli çizgilerle gösterilmiştir, çünkü bu ilave işlem sadece belli ürünlerde talep edilmektedir.

Yıkama genellikle çektirme yöntemine göre yapılan kesikli bir işlemdir, ancak büyük tesisler bunu sıklıkla kesiksiz olarak yapmaktadır. Günümüzde pamuklu terbiye işletmelerinde en çok kullanılan ağartma maddesi hidrojenperoksittir.

Pamuklu örme kumaşlar reaktif, direkt, kükürt ve küp boyarmaddeleri gibi farklı boyarmadde sınıflarıyla boyanabilmektedir. En yaygın olarak kullanılanlar reaktif boyarmaddelerdir. Direkt boyarmaddeler açık tonlardaki, kükürt boyarmaddeleri de koyu tonlardaki boyamalar için kullanılabilir. Küp boyarmaddeleri ise, çok yüksek ışık haslıkları istendiğinde kullanılabilir

Baskı işlemleri için, iki alt sınıf daha tanımlanabilir:

• 
  baskı dairesi olmayan pamuklu örme kumaş terbiye işletmeleri, ve
  
• 
  baskı dairesi olan pamuklu örme kumaş terbiye işletmeleri.
  

Pigment baskı, örme kumaşlarda yaygın olarak kullanılmaktadır ve reaktif, dispers ve küp boyarmaddelerinde (bu sektörde oldukça yaygın tekniklerdir) gerekli olan art yıkama adımına ihtiyaç duymamaktadır.

Çoğunlukla sentetik liflerden oluşan örme kumaşların terbiyesini yapan işletmeler

Çoğunlukla sentetik liflerden oluşan örme kumaş terbiyesindeki klasik işlem sırası aşağıda gösterilmektedir. İsteğe bağlı işlemler kesikli çizgilerle gösterilmektedir.

Kumaş, normal olarak boyamadan önce preparasyon maddelerini ve safsızlıkları uzaklaştırmak amacıyla yıkanmaktadır. Termofiksaja her zaman gerek duyulmaz; ancak yapılıyorsa, bu işlem yıkamadan önce (ham kumaşa) veya yıkama adımından sonra uygulanabilmektedir.

İstenen beyazlık derecesine bağlı olarak, ağartmaya gerek duyulabilir.