“Ahlak kuramı”, “teorik ahlak”, “değerler felsefesi” diye adlandırılan bir terimdir.
İyonyalı filozoflardan bu yana “iyi” ve “doğru” kavramlarının ne olduğunu, mutlak iyi, mutlak doğru olup olmadığını ve bunlara ulaşıp ulaşılamayacağını araştıran zihinsel bir çabadır.
Etik, ahlaki değerlerle ilgili sorulara yanıt arar. Bu sorular:
Etik, ahlaki değerlerle ilgili sorulara yanıt arar. Bu sorular:
SORULARI;
İyi ve kötü nedir? Nasıl olanaklıdır?
Doğru ve yanlış nedir? Nasıl olanaklıdır?
Evrensel ve mutlak bir iyiden ya da kötüden söz edilebilir mi?
İnsan aklı iyiyi ve kötüyü bilebilir mi? Bilebilirse nasıl?
Türkçe'deki ahlak sözcüğü geniş bir anlam
Türkçe'deki ahlak sözcüğü geniş bir anlam
yüküne sahip. Çoğu Batıdilinde "moral" ve "etik" olarak iki ayrı sözcükle ifade edilen her iki farklı anlamı, yalnız "ahlak" sözcüğü ile karşılamaya çalışmaktayız . Geniş kapsamlı bir tek sözcük yerine, dilimize girmiş karşılıklarını ayrı ayrı kullanmak, şimdilik daha doğru görünmektedir.
Ödev ve yükümlülükler
Ödev ve yükümlülükler
Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, 1928
Tıbbi Deontoloji Tüzüğü, 1960
Nufüs Planlaması Hk. Kanun, 1983
...
Biyolojik bilimler ve tıp da içinde olmak üzere bütün insan etkinliklerinde ortaya çıkan değer sorunlarının ele alındığı alan
Biyolojik bilimler ve tıp da içinde olmak üzere bütün insan etkinliklerinde ortaya çıkan değer sorunlarının ele alındığı alan
Ego (insan) merkezli yaklaşım yerine “ekomerkezlilik” (canlılık)
Tıp etiği, iletişim etiği, yönetim etiği, çevre etiği…
Sorunun yaşandığı kişi/alana göre: çocuk, kadın, yaşlı, klinik, temel bilimler
Sorunun ortaya çıkış nedenine göre: bilimsel teknik gelişmeler, sınırlı kaynaklar, kültür/bakış açısı, ekonomi, politika
1- Geçmişte var olan ve günümüze kadar gelen etik sorunlar
1- Geçmişte var olan ve günümüze kadar gelen etik sorunlar
2- Geçmişte var olan ancak çeşitli nedenlerle farklılaşan etik sorunlar
3- Günümüzde ortaya çıkan yeni sorunlar
Hasta Mahremiyeti
Hasta Mahremiyeti
Ötenazi
Öjeni kavramı ve ilgili uygulamalar
Kürtaj
…
Hasta sırrı, gizlilik
Hasta sırrı, gizlilik
Yaşam ve ölüm kavramlarının tanımındaki değişim nedeniyle
Gebeliğin sonlandırılmasıyla ilgili
Hekimlerin ölüm cezalarına katılımı ilg
…..
Yeni/farklılaşan kavramlar, sağlık, insan hak
Yeni/farklılaşan kavramlar, sağlık, insan hak
Hasta hakları
Yardımcı üreme teknikleri
Organ ve doku transplantasyonu
Genetik araştırmalar
Prenatal tanı
Kök hücre çalışmaları
Araştırma ve yayın etiği
Aile içi şiddet
Kızlık zarı incelemesi
Tıp uygulamaları sırasında ve ondan dolayı ortaya çıkan etik sorunları tanımak,kavramak, çözümlemek ve çözüm yolları üretmek amacındadır.
Tıp uygulamaları sırasında ve ondan dolayı ortaya çıkan etik sorunları tanımak,kavramak, çözümlemek ve çözüm yolları üretmek amacındadır.
Tıp etiği soruları açık uçlu olduğundan kesin cevaplar elde etmekten çok güvenilir, tutarlı ve haklı çıkarılabilir değerlendirmelerle uygulanabilir önerilere ulaşmaktır.
Etik sorunun fark edilmesi
Etik sorunun tanımlanması
Duruma ilişkin verilerin toplanması ve söz konusu olan değerlerin saptanması
Eylem seçeneklerinin saptanması
Eylem seçeneklerinin değerlendirilmesi
Belirli bir eylemde karar kılınması
. Gerektiğinde danışmanlık alınması
Etik Kurullar
Etik Kurullar
Etik sorunun fark edilmesi
Yol gösterilmesi
Zarar vermemek
Zarar vermemek
Yarar sağlamak İlkeci
Özerkliğe saygı Etik
Adalet
Sır saklama
Tıbbi bakım
Güvenilirlik
Dürüstlük
Doğruluk
...
Erdem Etiği (Davranışın değerlendirilmesi)
Erdem Etiği (Davranışın değerlendirilmesi)
Ödev Etiği (Kant’ın ödev ahlakı)
Sonuçsalcı Etik (Telojik etik)
İlkeci Etik
Feminist Etik
Anlatısal Etik
Sonuçsalcı değildir.
Sonuçsalcı değildir.
Önemli olan insanların erdemli kabul edilen davranışları(dürüstlük, adalet, doğruluk, yardımseverlik, sadakat, sözünü tutmak, fedakarlık, başkalarına saygı vs.) sergilemeleridir.
Bu davranışların sonunda kişinin kendisine ya da topluma fayda ya da zarar gelmesi önemli değildir.
Örn: yanan bir evde mahsur kalan bir çocuğu kurtarmanın çok riskli olduğunu bile bile yangına dalıp çocuğu kurtarmadan kendiside yanan bir kişi sonunda faydalı bir eylem yapmamıştır. Üstelik bir yerine iki kişi ölmüştür ancak bu eylem toplum tarafından erdemli bir davranış olarak yüceltilir.
Deon-toloji
Deon-toloji
Görevler, yükümlülükler ve ilkelere odaklanmak.
Kararların “sonucunun iyi” olmasından ziyade karardaki “niyetin doğru” olmasını savunur.
Doğru kararı verme işi belli başlı soyut evrensel ilkelere dayandırılır.
Davranışımız herkesin uyabileceği evrensel bir ilke olabilir mi?
Evrensel doğrular vardır. Ve bunlar zaman ve şartlara göre değişmez, iş ahlakı göreceli olamaz.
Evrensel doğrular vardır. Ve bunlar zaman ve şartlara göre değişmez, iş ahlakı göreceli olamaz.
Bazı şeyler sonuçları ne olursa olsun “kötü” eylemlerdir:
Örn: Yalan söylemek, öldürmek, tecavüz etmek, işkence etmek, soykırım yapmak vs.
Deontolojik yaklaşımın karşıtıdır.
Deontolojik yaklaşımın karşıtıdır.
Bir eylem kendi başına iyi veya kötü değildir. O eylemi iyi veya kötü yapan eylemin sonuçlarıdır.
Örn: bir insana acı vermek eğer acı verici eylem tedaviyle sonuçlanıyorsa iyi, yaralanmayla sonuçlanıyorsa kötüdür.
A. Faydacılık (Utilitarianism) eğer sonuçlar herkesin veya çoğunluğun faydasınaysa
A. Faydacılık (Utilitarianism) eğer sonuçlar herkesin veya çoğunluğun faydasınaysa
B. Başkalarını düşünme (Altruism): eğer sonuçlar diğer kişilerin faydasınaysa;
C. Egoizm (Egoism): eğer sonuçlar bireyin kendisine fayda sağlıyorsa
Faydacı yaklaşıma göre; daha büyük bir kötülükten kaçınmak için daha az kötü olan şeyler hoş görülebilir.
Faydacı yaklaşıma göre; daha büyük bir kötülükten kaçınmak için daha az kötü olan şeyler hoş görülebilir.
Örn. Kanser hastası yalan söylemek
Bir şeyin iyiliğine karar verirken o eylemin sonucunda ortaya
çıkacak iyiliğin kötülüğe oranına bakılır.
Tom L. Beauchamp ve James F. Childress
Tom L. Beauchamp ve James F. Childress
Vaka temelli bir yaklaşım
Liberal anlayış
Özerklik, aydınlatılmış onam
Helsinki bildirgesi, denek hakları…
Hasta hakları
Feminist Biyomedikal Etik
Feminist Biyomedikal Etik
Toplumsal cinsiyet (gender)
Özellikle, kadın ve üreme sağlığı ile ilgili konular
