İlk demokratik serbest seçimler sonrası, iktidarın beyaz azınlığın elinden siyah çoğunluğun eline geçtiği 1994 yılı Mayıs ayından bu yana Türkiye ile Güney Afrika arasında siyasi düzeyde ilk temas, Güney Afrika Dışişleri Bakan Yardımcısı Aziz Pahad’ın Haziran 2000 ayında ülkemize yaptığı ziyaretle kurulmuştur. Bakan Yardımcısı Aziz Pahad’ın özel sektör temsilcilerinden oluşan heyetle birlikte, siyasi istişarelerde bulunmak üzere 22-25 Haziran 2000 tarihlerinde ülkemize gerçekleştirdiği bu ziyaret aynı zamanda 1994 yılında Güney Afrika’da iktidara gelen siyah çoğunluk yönetimiyle ülkemiz arasında siyasi nitelikli ilk üst düzey ziyaret olmuştur.
26 Ağustos-4 Eylül 2002 tarihleri arasında Johannesburg’da düzenlenen ve Sayın Cumhurbaşkanımızın başkanlığında katılım sağlanan Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi’ne Türkiye’den resmi ve gayri resmi heyetler olarak toplam 90 kişi iştirak etmiştir.
Eylül 2003’te dönemin GAC Devlet Başkanı Yardımcısı Jacob Zuma ülkemize resmi bir ziyarette bulunmuştur.
Devlet Bakanımız Sayın Kürşad Tüzmen başkanlığında 30 kişilik bir heyet 26-31 Ekim 2004 tarihleri arasında Johannesburg ve Cape Town’da temaslarda bulunmuş, seminer ve işadamları arasında birebir görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında 60 kişilik bir işadamları heyeti 3 Mart 2005 tarihinde Johannesburg, 4 Mart 2005 tarihinde Cape Town’da temaslarda bulunmuş ve işadamları arasında birebir görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
Güney Afrika Savunma Bakanı Masiuoa Lekota 13-15 Haziran 2006 tarihlerinde ülkemizi ziyaret etmiştir.
Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekillerinden oluşan yedi kişilik milletvekili heyeti, istihdam ve çalışma politikaları, gelişmekte olan ülkelerdeki son ekonomik gelişmeler ve gelişmekte olan ülkelerin uluslararası örgütlerle ilişkileri konularında temas ve görüşmelerde bulunmak üzere 22-23 Mart 2007 tarihlerinde Güney Afrika’yı ziyaret etmiştir.
Ülkemizin de üyesi bulunduğu, küresel ekonomik gelişmelerin izlenmesi ile uluslararası işbirliğinin artırılmasına yönelik faaliyet gösteren G-20 platformunun, 24-25 Mart 2007 tarihlerinde Pretoria’da düzenlenen toplantısına, ülkemizden Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakçı başkanlığında bir heyetle iştirak edilmiştir.
2-5 Nisan 2007 tarihlerinde Johannesburg’da düzenlenen Yolsuzlukla Mücadele Beşinci Küresel Forumuna, Adalet Bakanımız Sayın Cemil Çiçek başkanlığında, çeşitli kurum ve kuruluşlardan oluşan bir heyetle katılım sağlanmıştır.
Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürü Rıfat Dağdelen başkanlığında, Dışişleri Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı temsilcilerinden oluşan Türk heyetinin iştirakiyle, Türkiye-Güney Afrika Enerji ve Madencilik Çalışma Grubu II. Dönem Toplantısı 13-16 Mayıs 2007 tarihleri arasında Güney Afrika’da gerçekleştirilmiş ve toplantılar sonucunda bir Mutabakat Zaptı imzalanmıştır.
17-18 Kasım 2007 tarihlerinde Güney Afrika’nın Cape Town şehrinde düzenlenen ve Maliye Bakanları ile Merkez Bankası başkanlarının katıldığı G-20 Toplantısına ülkemizden Devlet Bakanı Sayın Mehmet Şimşek başkanlığında, Hazine Müsteşarlığı ve Merkez Bankası yetkililerinin de dahil olduğu bir heyetle iştirak edilmiştir.
Türkiye-GAC Karma Ekonomik Komisyonu I. Dönem Toplantısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Hilmi Güler ve GAC Ticaret ve Sanayi Bakanı Mandisi Mpahlwa’nın eşbaşkanlığında 31 Mart-2 Nisan 2008 tarihlerinde Pretoria’da gerçekleştirilmiştir. Söz konusu KEK Toplantısı vesilesiyle Güney Afrika’da bulunan Sayın Hilmi Güler, diğer temaslarının yanı sıra GAC Kamu İktisadi Teşekkülleri Bakanı ve GAC Enerji ve Madenler Bakanı ile bir görüşme gerçekleştirmiştir.
Devlet Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN’ın başkanlığında yaklaşık 50 Türk firmasından oluşan Ticaret Heyeti 1-5 Kasım 2009 tarihlerinde Güney Afrika’yı ziyaret ederek, muhatapları firmalarla görüşmelerde bulunmuştur. Bu ziyaret esnasında; Devlet Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN ve GAC Ticaret ve Sanayi Bakanı Dr.Rob DAVIES arasında 3 Kasım 2009 tarihinde bir görüşme gerçekleştirilmiştir.
Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın davetlisi olarak, GAC Başkan Yard. Kgalema Motlanthe başkanlığında, 3 Bakan, 3 Bakan Yardımcısı, ilgili Bakanlık yetkilileri ile 37 firmanın dahil olduğu bir GAC Heyeti 24-26 Mayıs 2010 tarihlerinde ülkemizi ziyaret etmiştir.
Dışişleri Bakanımız Sayın Ahmet DAVUTOĞLU 20-21 Ağustos 2011 tarihlerinde GAC'ye resmi bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Ziyaret sırasında GAC'li mevkidaşı Maite Nkoana-Mashabane ile başbaşa ve heyetlerarası görüşmelere katılan Sayın Bakanımız, Cumhurbaşkanı Jacob Zuma ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Kgalema Motlanthe'ye de birer nezaket ziyareti yapmış, Dışişleri Bakan Yardımcısı Ebrahim Ebrahim'i kabul etmiştir.
Başbakanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN, Ekonomi Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Taner YILDIZ, TOBB Başkanı Sayın Rıfat HİSARCIKLIOĞLU ve çeşitli sektörlerden 100 civarında işadamının yer aldığı Heyetle birlikte, GAC Başkan Yardımcısı Kgalema Motlanthe’nin davetlisi olarak resmi görüşmelerde bulunmak üzere 3-5 Ekim 2011 tarihlerinde Güney Afrika’ya bir ziyaret gerçekleştirmiştir.
2012 yılının Şubat ayında Türkiye – GAC Karma Ekonomik Komisyonu II. Dönem Toplantısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Taner YILDIZ eşbaşkanlığında Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
GAC Başkan Yardımcısı Kgalema Motlanthe Başbakanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın davetlisi olarak iki ülke ekonomik ve siyasi ilişkilerini pekiştirmek ve resmi görüşmelerde bulunmak üzere 7-9 Haziran 2012 tarihlerinde ülkemize bir ziyaret gerçekleştirmiştir.
Son olarak, 3-7 Ekim 2012 tarihleri arasında dönemin Ekonomi Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN başkanlığında bir Ticaret Heyeti Güney Afrika ve Mozambik’e yönelik bir ziyaret gerçekleştirmiştir.
1.1.4. Yatırımlar Güney Afrika’da yatırımı olan 22 firmamız tespit edilmiş olup, söz konusu firmalar tarafından gerçekleştirilen yatırım tutarının yaklaşık 500 milyon doları aştığı olduğu tahmin edilmektedir. Firmalarımızın toplam istihdamı 4500 kişiyi aşmaktadır. Bu sayının neredeyse tamamını yerel kaynaklı istihdam oluşturmaktadır. Bugüne kadar bir Türk firması tarafından Güney Afrika’da gerçekleştirilen en büyük yatırım, 2011 yılında beyaz eşya pazarının lideri konumundaki DEFY’in 327 milyon $ karşılığında ARÇELİK A.Ş. tarafından satın alınmasıdır. Arçelik yenileme ve geliştirme yatırmları ile toplam yatırımı 500 milyon dolara ulaşmaktadır.
Üretim gerçekleştiren firmalardan 4 adedi –Sesli Textiles, Ahlesa Blankets, Rainbow Blankets ve Afri-Türk Textiles- battaniye üretimi alanında faaliyet göstermektedir. 1999 yılında kurulan Sesli Textiles’ın sermayesi 15,6 milyon $, yıllık battaniye üretimi ise 1.200.000 adettir. Kömür madenciliği sektöründe faaliyet gösteren Sumo Coal 1994 yılında bir kamu şirketi (Vakıfbank+ Ankara Belediyesi- BELKO ortaklığı) olarak kurulmuş olup, 2003 yılında özelleştirme kapsamında “Çalışkan Holding+ Tayyip Grup Konsorsiyumu” tarafından satın alınmıştır. Firmanın sermayesi 85 milyon $ olup, yıllık kömür üretimi 1,5 milyon ton’a ulaşmakta, yıllık satış cirosu ise 40 milyon $ düzeyinde bulunmaktadır.
Diğer taraftan, ülkemizde gövde ve kapı profilleri üretiminde bulunan Standard Profil firması 2010 yılından beri otomotiv yan sanayi sektöründe Güney Afrika’nın Cape Town şehrinde faaliyet gösteren SP Automotive Profile Sealing firmasının 5 milyon $’lık sermayesinde çoğunluklu paya sahiptir.
Azerbaycan’da da yatırımları bulunan ve demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren DHT Holding tarafından Güney Afrikalı inşaat devi Murray and Roberts’dan Cape Town Iron and Steel Works firması devralınmış olup, yatırım tutarının 50 milyon dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir. Firmanın 2015 yılında üretime başlaması beklenmektedir.
1979 yılında kurulan Castco Precision Castings firması ise hassas döküm üretimi yapmaktadır. Listedeki diğer firmalardan Coronado Trading (Kristal Textiles) Türkiye’den makina halısı ithal ederek G.Afrika ve çevre ülkelerde pazarlama ve dağıtım yapmakta, Sweetmart ise Türkiye’den gıda ürünleri ithalatı ve pazarlamasını gerçekleştirmektedir.
Diğer taraftan Güney Afrika’nın ülkemizdeki yatırımları sınırlı miktarda olup, 2013 ve 2013 yılında Met-Air firmasının Mutlu Akü yü iki aşamada 280 milyon dolara satın alması ülkemizdeki en büyük ve tek önemli Güney Afrika yatırımıdır. 1.1.5. Türkiye-Güney Afrika İş Konseyi Türkiye-Güney Afrika İş Konseyi 1997 yılında kurulmuştur. İş Konseyinin kuruluş anlaşması muhatap kuruluş olarak belirlenen Afrika Ticaret Enstitüsü (AHI) ile 2000 yılı Mayıs ayında imzalanmıştır. Eylül 2004’te ise Güney Afrika tarafından yeni muhatap kuruluş Güney Afrika Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (CHAMSA) olmuştur (CHAMSA adlı kuruluş 2009 yılında faaliyetlerine son vermiştir).
Türk-Güney Afrika İş Konseyi, daha sonraki dönemde Güney Afrika kanadında bir muhatap kuruluş olmaması nedeniyle faaliyetlerini yürütememiştir. 24-26 mayıs 2010 tarihlerinde ülkemizi ziyaret eden Güney Afrika Heyeti’nin ziyareti sırasında DEİK ile de görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler sonucunda, Türkiye-Güney Afrika İş Konseyi’nin Güney Afrika kanadındaki muhatabı Johannesburg Ticaret ve Sanayi Odası (Başkan Mark Novitz) olarak belirlenmiş ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ile Cape Town ve Johannesburg Ticaret ve Sanayi Odası (JCCI)’nın oluşturduğu “Association of Accredited Chambers of Commerce and Industry” arasında 28 Mayıs 2010 tarihinde Türkiye-G.Afrika İş Konseyi Kuruluş Anlaşması imzalanmıştır.
İş Konseyi Eş Başkanlıkları JCCI Başkanı Fay Mukaddem ve DEİK Güney Afrika İş Konseyi Başkanı Tamer Taşkın tarafından yürütülmektedir.
1.2. Türkiye-Güney Afrika- Dış Ticaret İstatistikleri (Türkiye istatistiklerine göre)
1.2.1. Türkiye -Güney Afrika Dış Ticaret Değerleri (1000 $)
