Guruh talabasi

---

Mavzu: Estetika-nafosat 
falsafasi. 
Reja: 
1. Estetika tushunchasi. 
2. Estetika falsafasi. 
3.Nafosat falsafasi. 

---

Estetika (qadimgi yunoncha: αἴσθησις; nemischa: Ästhetik - "his", 
"tuygʻu") olamning hissiy qabul qilinishini tadqiq etuvchi fandir. Estetika 
sanʼat, madaniyat va tabiatning subyektiv qabul qilinishini oʻrganadi. 
Estetika falsafaning aksiologiya sohasiga kiradi. "Estetika" terminini 
nemis faylasufi A.Baumgarten (1714—1776) ilmiy muomalaga kiritgan. 
Estetikaning sinonimi sifatida goʻzallik falsafasi, sanʼat falsafasi, badiiy 
ijod falsafasi iboralari qoʻllanib kelingan. Keyingi paytlarda 
nafoyeatshunoslik yoki nafosat falsafasi atamalari ham Estetikani 
anglatadigan boʻldi. Estetika oʻz ichiga sanʼat Estetikasi, tabiat 
Estetikasi, texnika Estetikasi, dizayn, sport Estetikasi, turmush Estetikasi, 
atrof muhitni goʻzallashtirish va boshqalar sohalarni qamrab oladi. 

---

Estetika nafosat, did, goʻzallik, xunuklik, ulugʻvorlik, tubanlik, 
fojiaviylik, kulgililik, moʻʼjizaviylik, hayolilik singari kategoriyalar 
bilan ish koʻradi. Ular orasida nafosat tushunchasi alohida oʻrin 
egallaydi. U bir tomondan, estetik anglashning barcha jihatlarini 
(estetik hissiyot, estetik zavq, estetik did, estetik muhokama va 
boshqalar), ikkinchi tomondan, estetik xususiyatlarni — amaldagi 
goʻzallik, ulugʻvorlik, fojiaviylik, kulgililik va h.k. jihatlarni oʻz ichiga 
oladi. Ana shu keyingi jihati bilan nafosat baʼzan Estetikaning 
predmeti sifatida ham qabul qilinadi. 

---

Estetika fan sifatida voqelikni go‘zallik asosida idrok etishni, inson amaliy faoliyatining hamma 
sohalarida go‘zallik va xunuklik tuyg‘ularini hamda badiiy ijodning umumiy qonunlarini o‘rganadi. Biz 
voqelikdagi go‘zallik va xunuklikni turlicha tushunamiz. Bizning qarashlarimiz, tasavvurlarimiz, 
baholarimiz nisbiy bo‘lib, ularni xolis baholash estetikaning vazifasidir. Estetika fanining asosiy 
tushunchasi go‘zallik zohiriy va botiniy ma’noga ega. 
Donishmandlar tashqi va ichki go‘zallik mutanosibligiga alohida ahamiyat berganlar. Ya’ni, 
kishining tashqi qiyofasi bilan birga uning botiniy olami - xulqi, fe’1-atvori, mehnatsevarligi, ezgulikka 
intilishi va boshqa jihatlari go‘zallik xislatlari bilan muvofiq, uyg‘un bo‘lsagina ular mukammal go‘zallik 
sifatini oladi. 
Estetika fani voqelikni estetik mushohada qilish va badiiy ijod jarayonlarining uzviy 
mutanosibligini o‘rganadi. 
Estetika - bu, ma’naviyat olami, san’at va badiiy ijod jarayon-lari qonuniyatlarini his-tuyg‘u, 
sezish, idrok qilish, baholash orqali o‘rganadigan va o‘rgatadigan fandir. Estetika fani insoniyat tomonidan 
bunyod etilgan go‘zal ma’naviy boyliklarni o‘zlashtirish qonuniyatlarini o‘rganadi. 

---

Nafosat falsafasi, insoniy ruhiyat, ma'naviyat, jismoniyat, va hayotning maqsadi va 
mazmuni haqida tushunchalarga asoslangan falsafa yo'nalishidir. Bu so'z arab tilidagi 
"nafs" (ruh) dan kelib chiqqan, insoniy mavjudotini ifodalovchi bir falsafa turi. 
Nafosat falsafasining asosiy mavzulari quyidagilar bo'ladi: 
1. **Ruh va Jismoniyat Munosabatlari:** Nafosat falsafasi, insoniy ruhning jismoniyat 
bilan munosabatini, jismoniy va ma'naviy asoslarni tahlil qiladi. Bu tahlil, insonning rohat 
va tinchlik, xursandlik va qiyinchilik kabi jismoniy holatlarini, shuningdek, adolat, hurmat 
va muhabbat kabi ma'naviy xususiyatlarini o'z ichiga oladi. 
2. **Ma'naviyat va Adolat:** Nafosat falsafasi, insonning ma'naviy yondashuvi, adolati, 
va hurmati kabi ma'naviy tajribalarini muhokama qiladi. Bunda, insonning boshqa 
insonlar bilan munosabatlari, ijodiyot va madaniy yangilanishlar, o'z-o'zini tanitish, va 
adolatli munosabatlar kabi mavzular ko'zda tutiladi. 

---

3. **Hayot Maqsadi:** Nafosat falsafasi, insonning hayotining maqsadini qanday aniqlash, tushuntirish va 
amalga oshirish kerakligini tahlil qiladi. Bu tahlil hayotga maqsad qo'yma, shuningdek, boshqa insonlarga 
foyda keltirish va ularga xizmat qilish kabi maqsadlarni o'z ichiga oladi. 
4. **O'zini Tushunish va O'zini Takomillashtirish:** Nafosat falsafasi, insonning o'zini tushunish, o'zini 
takomillashtirish, shaxsiy rivojlanishini talqin qiladi. Bu shuni o'z ichiga oladi, insonning o'zini aniqlash, 
o'zining huquq-ixtiyoriy tartibi, o'zini mustahkamlash, shaxsiy yangilanish va o'zini takomillashtirish 
yo'nalishlarini o'z ichiga oladi. 
5. **Milliy, Madaniy, va Diniy Ko'rsatgichlar:** Nafosat falsafasi, insonning milliy, madaniy, va diniy 
qadriyatlar bilan bog'liqlikni ham muhokama qiladi. Bu tahlil, insonning o'ziga xos ruhiy va ma'naviyatli 
yondashuvlarini qanday tanlashi, o'z milliy va madaniy tanqidini qanday shakllantirishi kerakligini 
o'rgatadi. 
Nafosat falsafasi, insoniy mavjudotining o'z ichki, ma'naviy va jismoniy aspektlarini tahlil qilish orqali 
insonning hayotini, uning maqsadini, ijodiyotini, va ruhiy rivojlanishini tushuntiradi.