Haqqin iZİ İLƏ

HƏDİSLƏRİ NƏQL EDƏN ƏHLİ-SÜNNƏ ALİMLƏRİ

Bu məzmunlu hədisləri çox sayda əhli-sünnə elm adamları qələmə aldıqları kitablarda qeyd etmişlər. Belə alimlərdən bir neçəsini diqqətinizə çatdırırıq:

1) İbn Əsakir¹;

2) İbn Həcər Əsqəlani²;

3) Əbu Nəim İsfahani³;

4) İbn Əsir⁴;

5) Hakim Həskani Hənəfi⁵;

6) Deyləmi⁶;

7) Təbərani⁷;

8) Heysəmi⁸;

9) Süyuti⁹;

10) Qunduzi¹⁰;

11) İbn Məğazili Şafei¹¹;

12) Gənci Şafei¹²;

13) Həmmui¹³;

14) Xarəzmi¹⁴;

15) İbn Həcər¹;

16) Bəlazuri²;

17) Səmhudi³;

18) Təbəri⁴;

19) İbn Səbbağ Maliki⁵;

20) Xətib Bağdadi⁶;

21) Məsudi⁷;

22) Mir Seyid Əli Həmədani⁸;

23) Mənavi⁹;

24) Zəhəbi¹⁰;

25) Əbu əl-Fərəc¹¹;

26) Şəblənci¹²;

27) Müttəqi Hindi¹³;

28) Alusi¹⁴;

29) Şövkani¹⁵.

HƏDİSLƏRİN TƏSHİHİ

Qeyd olunan hədisləri aşağıdakı yollarla təshih etmək olar;

1. Sənəd baxımından

Bu rəvayətlər hər iki məzhəbin kitablarında o qədər çoxdur ki, onun doğruluğuna heç bir şübhə qalmır. Xüsusilə, bu rəvayətləri əhli-sünnə elm adamlarının öz inanclarına müvafiq olmadığı halda nəql etdiklərini nəzərə alsaq, məzmunca danılmaz bir həqiqət olduğu üzə çıxar. Deməli, bu hədis saxta, quraşdırma ola bilməz. Elə buna görə də İbn Həcər Heysəmi məlum hədisləri nəql etdikdən sonra sənəd baxımından heç bir irad tutmadan məzmununu yozmağa çalışır.

2. Məzmun baxımından

Sözügedən hədislərdə İmam Əli (ə), onun şiə və ardıcıllarının qiyamət günü nicat tapacaqları, onların “Xeyr əl-bəriyyə” (yaradılmışların ən yaxşısı) olduqları qeyd edilir. Deməli, Əlinin (ə) cəmiyyətdə örnək və rəhbər olduğunu, hər bir müsəlmanın Peyğəmbərdən (s) sonra onun ardınca getməsi lazım olduğunu önə çəkir. Bunu “Səqəleyn”, “Qədir” və Peyğəmbərin (s) Əlinin (ə) özündən sonra imam olduğunu açıqladığı digər hədislər də təsdiq edir.