HARRAN ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ATIKSULARIN UZAKLAŞTIRILMASI DERSİ FİNAL SORULARI
Adı soyadı: (04.06.2008)
No:
-
(15 PUAN) Yağmursuyu biriktirme haznelerinin inşa amaçları nelerdir?
-
(15 PUAN) Atıksu arıtma sistemlerinde kullanılan ters sifonlar hakkında bilgi veriniz.
-
(15 PUAN) Atıksu uzaklaştırma sistemlerinde pompalar veya terfi durumu hangi şartlarda gerekebilir? Açıklayınız.
-
(35 PUAN) Şekildeki (4-5) numaralı birleşik sistem kanalını Kutter tablolarına göre boyutlandırıp gerekli tahkikleri yapınız. (Jkanal = Jcadde) kabul edilecektir. Maks. Qgün = 150 L/N.gün , α = 12 alınız.
Rasat yağmuru T = 15 dk, n=1, r=125 L/s.ha 
Hesap yağmuru T = 5 dk, n=1 dir. Kanallarda gecikme olması durumunda tüm yağmur süreleri için yağmur tekerrürü n=1 alınacaktır.
-
(35 PUAN) Aşağıda cadde başlangıç ve bitiş noktaları ile başlangıç noktasındaki sırt kotu verilen iki kanalın döşeneceği Jk kanal eğimlerini ve cadde sonunda kanal kotlarını bulunuz.
(Jmaks=0,080 Jmin=0,003 dmaks=6 m dmin=2 m)
 
İlk 3 sorudan seçime bağlı olarak sadece 2 tanesi cevaplanacaktır.
Sınav süresi: 80 dakika Başarılar
Arş. Gör. Dr. A.Dilek Atasoy
CEVAP ANAHTARI
-
Yeni inşa edilmiş bir bölgenin sularını, mevcut bir yağmursuyu kanalına vermek
Yüzey sularını kirlenmeye karşı korumak
Yeni inşa edilecek bir yağmursuyu kanalının maliyetini azaltmak
Yağmursuyu veya birleşik sistem kanallarının kapasitelerinin üstünde bir debiye maruz kalması halinde bu debiyi azaltmak
Arıtma tesislerinin yükünü azaltmak
-
Kanal güzergahının bir akarsu, tünel veya diğer bir kanal gibi engellere rastlaması halinde, bu engellerin geçilmesi için ters sifonlar yapılır. Ters sifonun giriş ve çıkışında mutlaka birer baca inşa edilir. Ters sifon borularının sayısı ayrık sistem atıksu kanallarında 2 adet, birleşik sistem kanallarında ise 3 adet olarak seçilir. Borulardan birincisi, atıksu miktarının minimum olduğu zaman çalışır. Debi arttıkça ikinci boruya geçer ve toplam atık su iki ters sifon borusu ile engeli aşmış olur. Birleşik sistem kanallarındaki üçüncü boru ise yağışlı havadaki yağmur sularını taşır. Ters sifon borularındaki su hızları, atık suları taşıyan borularda 1-1.3 m/sn, yağmur suyunu taşıyan borularda ise 1.5 m/sn civarındadır. Ters sifona girmeden önceki kanalın su kotu ile ters sifondan sonraki kanal girişindeki su kotu arasında, giriş çıkış yapıları ve dirseklerdeki yersel yük kayıpları ile sürekli yük kayıpları kadar bir fark vardır. Ters sifon borusunun birden fazla inşa edilmesi halinde, giriş ve çıkıştaki bacalarda borular arasındaki akımı düzenleyen, girişte dağıtma, çıkışta ise toplama yapıları teşkil edilir.
-
Atık su kanal şebekeleri, cazibe ile su taşıyan serbest yüzeyli tesisler olduklarından, devamlı alçalan belirli bir eğimde döşenmeleri gerekir. Topoğrafik yapısı müsait olmayan yerleşim merkezlerinde bu durum, kanalların ekonomik olmayacak biçimde derinde döşenmesini gerektirebilir. Bu durumdaki güzergahlarda atıksular, pompalarla yükseltilir. Bazı durumlarda ise, meskun bölgenin çukur bir kesiminde atıksuların ana toplayıcı kanala verilmesi terfiyi gerektirebilir. Ayrıca şehir dışı ana kanallarında atıksuların arıtma tesisine iletilebilmesi için atıksu pompa istasyonları teşkil edilir. Küçük debili kanallardaki atıksuların veya bina bloklarındaki atıksuların daha yukarıdaki kanallara verilmesi halinde baca içerisinde teşkil edilen ve yüzgeçli şalteri bulunan küçük tulumbalar kullanılır. Anakanallar üzerinde büyük terfi merkezleri teşkil edilir.
-
K
-
124 ve 34 nolu kanallardaki akış süreleri; t124 = 5+7 = 12 dk
t34 = 15 dk > t124 =12 dk
45 kanalı boyutlandırılırken bütün suyun 3 bacasından geldiği kabul edilecektir. 45 kanalındaki akış hızı v= 1 m/sn kabul edilirse, bu kanaldaki akış süresi, t45=L/v = 1200/1.60 =20 dk
Buna göre 45 kanalını boyutlandırmada esas alınacak akış süresi, t35 = 15+20 = 35 dk
t = 35 dk>5 dk olduğundan verim;
r35 = (θ35/θ15).r15 =( 24/(35+9).10,35).(125/1) = 68 L/s.ha
Qy = (5.0,4+10.0,5+10.0,6+5.0,55).68 = 1073 L/sn
Qk = (5.300+10.250+10.200+5.220).150/12.3600 = 24,6 L/sn
Qt = Qk+Qy = 24,6+1073 = 1098 L/sn Bu debiyi Jkanal = Jcadde = 0,001 eğiminde ileten kanalın çapı D=120 cm ve tablodan Qd=1200 L/sn ve hızı vd=1,06 m/sn okunur.
Qt=1098 L/sn, ½ Qd =600 L/sn
T45 = 1200/1,06.60 = 19 dk = 20 dkolduğundan başlangıçta yapılan kabul doğrudur.
Dostları ilə paylaş: |
