Hazar ötesi Türkmenler arasında
Yüklə 236,64 Kb.
|
EDİP HARABİ 1853 yılında doğan Edip Harabi,1917 yılında Hakka yürümüştür. Asıl adı Ahmet Edip olan şair, Göztepe tekkesi postnişini Mehmet Ali Hilmi Baba'dan el alarak Bektaşi tarikatına girmiştir. 17 yaş gibi genç bir yaşta Bektaşi olan Harabi şiir yazmaya başlamıştır. Bektaşiliğe intisap ettikten sonra Bektaşi gelenek görenek ve Enel Hak felsefesi üzerine kendisini geliştirmiş ve o yaşta çevresini şaşırtacak derecede bilgi sahibi olmuştur. Harabi döneminin bütün eserlerini okuduğu gibi, eski Yunan filozofları ile İslam bilginlerini de en iyi şekilde okuyarak yorumlamıştır. Öncelikle Hallac’ın düşüncelerini okuyarak yorumlamış, El Buruni, Farabi, El Kindi, El Razi, İbn Sina, İbni Mukaffa gibi İslam bilginlerini okuyarak, yorumlamış şiirlerini bu doğrultuda yazmıştır. Edip Harabi bir süre askerliğe de girerek Deniz Levazim Binbaşı rütbesine kadar gelmiştir. Edip Harabi şiirlerini doğaçlama yazmış, ezbere şiir okuma özelliklerine de sahip bir ozandır. Önceleri Edip mahlasını kullanırken, daha sonra bundan vazgeçerek Harabi mahlasını benimsemiştir. "Bektaşi Nefesleri" adlı kitapta: "İcazetname almadan, Babalık yaptığı için, Bektaşiler tarafından hiç sevilmezdi. Hatta Bektaşi tekkelerine gidemez kabul edilmezdi. Daha çok, Bektaşi olmayan rind kimselerle ve ozanlarla düşüp kalkardı"63 deniliyor. Bununla birlikte kendisini iyi yetiştiren Harabi çevresinde kimilerince kıskanılmış, çekememezlik yaşamıştır. Bir Bektaşi Babası şunları yazmaktadır. Turgut Koca'nın Bektaşi Nefesleri ve Şairleri isimli kitabında yazdığına göre: Baba'dan el aldığım halde, sırf taraftarlık yapmak için Harabi'ye iftira edemem. " demişti.64 Tasavvufla tasavvuf üstatlarının eserleri ile yakından ilgilenmiş, hece ve aruzla yazdığı veya irticalen söylediği deyişlerle koca bir divan meydana getirmiştir. Yunus'un sevgi ve birlik duygusuna, Nesimi'nin sertliğine, Kaygusuz'un hiciv ve istihzasına, Pir Sultan'ın cesaretine bu divandaki deyişlerde bol bol rastlamak mümkündür. Edip Harabi, tasavvuf konularında olduğu kadar hiciv alanında da usta ve tecrübeli bir şairdir. 65 Harabi insan kişiliğinin, Tanrı özünden fışkırmış bir güzellik olduğu için her yerde değerli, kutsal, önemli ve saygın olduğunu, eğilmesinin, bükülmesinin, sürünmesinin, düşünülemeyeceğini, onurlu yaşam şekli dışında, her şeyin insana ve kişiliğine leke süreceğini, kişiliğin kötülüklerden ve çirkinliklerden korunmasının zorunlu bulunduğunu, her insanın tam bir yetkinliğe ve olgunluğa erişmesi gerektiğini kimi yumuşak, kimi sert, kimi alaycı bir anlatımla işaret ederek vurgularken insanın özündeki Tanrı'yı sergiler.66 1 Özmen İsmail, Alevi Bektaşi Edebiyatı Antolojisi cilt 1,Yunus Emre maddesi 2 Hacı Bektaş Velayetnamesi, Abdulbaki Gölpınarlı çevirisi s.49 3 İlhan Başgöz,Yunus Emre adlı eseri s.35 4 (Öztelli, age s:50-54) 5 (Aşıkpaşaoğlu Tarihi, s:220; Tacü’t-Tevarih, c:v s:4 vd.) 6 Bektaşilik Nedir? s.341 vd.) 7 Abdurrahman Güzel, Kaygusuz Abdal, 1981. 8 Güzel, age. 9 İsmail Yıldız, Gülefşendeki Kaygusuz Abdal s.219 10 Mehmet Yardımcı,Aşıklarımız,Kaygusuz Abdal bölümü s.83 11 A. Özkırımlı, a. g. e. s: 75. 12 Baki Öz, aynı yapıt s.343). 13 Özkırımlı, age.s.218 14 Menekıpname A.Güzel age. 15 Özmen age. s.246 16 (A. Baki Gölpınarlı, age. s: 6- 8) 17 Asım Bezirci, Türk Halk Şiiri, c: I, s: 90). 18 İsmail Özmen Alevi Bektaşi Şairleri Antolojisi,Hatai bölümü 1.cilt 19 İsmail Özmen age. 1.cilt 20 Lütfi Kaleli, Hatai ve Pirsultan Alev yayınları,s.84 21 Doç.Dr.Huseyin Buzeri,Davut Rezai, Şah İsmail Hatai,Sempozyumu,Haz.Gülağ Öz 2003 22 Sadettin Nüzhet Ergun, Hatayi divanı, 1956 23 İsmet Zeki Eyuboğlu. age. 87 24 Doç.Dr.Huseyin Buzeri,Davut Rezai, Şah İsmail Hatai,Sempozyumu,Haz.Gülağ Öz 2003 25 Gülağ Öz, Bakü'de yapılan sempozyum bildirisi 26 Sabahattin Eyüboğlu Pir Sultan Abdal, s.57,1977 basım 27 Ali YILDIRIM, Pir Sultan Abdal,s.2,1994 28 Ali YILDIRIM, Pir Sultan Abdal, Yaşamı sanatı şiirleriş, Ayyıldız Yayınları 1994 29 Adnan Binyazar, Kalemlerden Pir Sultan, Ömer Uluçay,Gözde Yayıncılık 1997 30 Abdulbaki Gölpınarlı, Kalemlerden Pir sultan,age.s.72 31 İlhan Başgöz,Ahmet Köklügil, Pir Sultan Abdal, kitap arka kapak,ertuze yayınları,1984 32 Metin Turan, Cahit Öztelli'den aktarma, Ozanlık gelenekleri ve Türk Saz Şiiri 33 Metin Turan age.s.97 34 Süleyman Zaman ,Yedi Ulu Ozan,s.362 35 Mehmet Yardımcı,Aşıklarımız.s.161 36 İbrahim Aslanoğlu, Kul Himmet.s.20,1997 37 Nurullah Çetin, Şiir Çözümleme Yöntemi,aktarma Mehmet Yardımcı,age,s.171 38 Bedri Noyan, Bektaşilik Alevilik c:1V s:542 39 Yahya Muhtar Dağlı, Bektaşi Tomarı ve Nefesleri, Bozkurt 1935, s:37) . İst.1935, s:37) 40 Noyan, age c: IV s:542, 41 İsmail Özmen,Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi 42 Ertuğrul Boynukalın, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Yemini maddesi (Rieu,s,172-173) 43 Ertuğrul Boynukalın,Diyanet İslam Ansk. (Mehmed Tevfik, s. 51). 44 hüseyin güfta, dervî muhammed yemînî'nn fazîletnâme adlı esernde hz. Ali sevgsi Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 38 Volume: 8 Issue: 38 Haziran 2015 June 2015 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 45 Süleyman Zaman,7 Ulu Ozan,s.267 46 Pir Sultan Abdal s.17,1945 47 Saadettin Nüzhet Ergun, Bektaşi Şairleri 1930.s.40 48 Pir Sultan Abdal s.17,1945 49 İsmail Özmen,Alevi Bektaşi Şairler Antolojisi,Fuzuli bölümü 50 Kadir Güldiken,Fuzuli Sempozyumu, 2005,haz.Gülağ Öz 51 Süleyman zaman, Yedi Ulu Ozan,s.197 52 İsmail Özmen age.Ahmet Hamdi Tanpınar'dan aktarma 53 Kadir Güldiken age. 54 Özmen ağe. s.399 55 Mehmet Arslan, Mehtap Erdoğan, Kerbelâ Mersiyeleri s.51 56 Bedri Noyan,Bütün Yönleriyle Bektaşilik,s.493 57 İsmail Özmen, Alevi Bektaşi Ozanları,Teslim Abdal bölümü 58 Cahit Öztelli, Bektaşi Gülleri s:370 59 Özmen,age. 60 Mehmet Yardımcı Aşıklarımız, s.315 61 Mehmet Berberoğlu, Dertli, 1955.s.4 62 İsmail ÖZMEN,Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi,Dertli Bölümü 63 İsmail Özmen,Alevi Bektaşi Ozanları,Harabi bölümü 64 Turgut Koca, Bektaşi Nefesleri ve Şairleri s.53 65 Özmen age 66 Sefer Aytekin, Harabi adlı eseri Yüklə 236,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|