Hazırlayan: Elnarə Quliyeva Məktəbəqədər yaşlı uşaqların inkişaf xüsusiyyətləri və Gün rejimi

Hazırlayan:Elnarə Quliyeva
Məktəbəqədər yaşlı uşaqların inkişaf xüsusiyyətləri və Gün rejimi
Uşaq özünü sosial varlıq adlandır.

1. 
   Özünü dərk edir
   
2. 
   Özünü tanıma dövrü
   
3. 
   Özünəməxsusluq dövrü
   
4. 
   Mən konsepsiyasının dövrü
   

1-2 yaş

1. 
   Çəkisi 12-12,7 kq , boyu 85,86 sm olur
   
2. 
   Orqanizmi möhkəm olur
   
3. 
   Əsəbi davamlı olur
   
4. 
   Yuxu rejimi 5 saat oyaq qala bilər
   
5. 
   Əməyi yüksək olur
   
6. 
   Əşyavi-manipulyativ dövr
   
7. 
   Düzxətt hərəkət edir
   
8. 
   Musiqi duyumu olur
   
9. 
   Əyani- obrazlı dərketmə
   
10. 
    Sensor perspektual təlim formalaşır
    
11. 
    Psixi proseslərin bünövrəsi qoyulur
    
12. 
    1 yaşında 10-20 söz, 1,5 yaşımda 30-40 söz, 2 yaşında 300-ə qədər söz bilir
    

2-3 yaş

1. 
   Çəkisi 15 kq, boyu 95,96 sm , döş qəfəsi 52 sm olur
   
2. 
   Fiziki inkişafda hormonik balanslaşma olur
   
3. 
   Ümumi hərəkətlər dahada təkmilləşir
   
4. 
   Cızma-qaraya ad verirlər
   
5. 
   Əyani-praktik dərketmə
   
6. 
   Çoxlu sual verir
   
7. 
   Rabitəli danışa bilir
   
8. 
   Musiqi oxuya, tanıya bilir
   
9. 
   Sensor inkişaf davam edir
   
10. 
    Yadda saxlama, yada salma olur. Gördüyünü, eşitdiyini deyə bilir
    
11. 
    1200-1500 söz olur
    

3-4 yaş

1. 
   Çəkisi 17 kq, boyu 100-102 sm, döş qəfəsi 53 sm olur
   
2. 
   Məqsədyönlü hərəkət edir
   
3. 
   Baş beyin qurluşu funksiyası formalaşmağa başlayır
   
4. 
   Süjetli rollu oyun
   
5. 
   Əyani-obrazlı təfəkkür
   
6. 
   İdraki sual verir
   
7. 
   Ekspensiv olur(açıqsözlü)
   
8. 
   Sözə baxanlıq(1 dəq)
   
9. 
   Tənqidi təfəkkür
   

4-5 yaş

1. 
   Çəkisi 15-20 kq, boyu 108- 110, döş qəfəsi 54 sm olur
   
2. 
   Beyin yarım kürəsi qabığı inkişaf edir
   
3. 
   Qaydalı oyun formalaşır
   
4. 
   Didaktik oyun
   
5. 
   Mütəhərrik oyun
   
6. 
   Səbəb- nəticə əlaqəsi olur
   
7. 
   Ünsiyyəti sevir
   
8. 
   Əxlaqi- estetik hiss inkişaf edir
   
9. 
   Böyüklərin diqqətinə qarşı məsuliyyətli olurlar
   
10. 
    Uşaqlar özlərini daha cəsarətli hiss edirlər
    
11. 
    Daha mürəkkəb oyun
    
12. 
    Həddən artıq ümumiləşdirmə
    
13. 
    Böyük, kiçik motor inkişaf edir
    

5-6 yaş

1. 
   Çəkisi 21,5-22 kq, boyu 110-116 sm, döş qəfəsi 56,57 sm olur
   
2. 
   Baş beyin qabığı inkişaf edir
   
3. 
   Uğurlu yadda saxlama baş verir
   
4. 
   Sabit diqqət formalaşır
   
5. 
   İxtiyari düşüncə formalaşır
   
6. 
   Oxşar və fərqlini tapa bilir
   
7. 
   Yeni hekayə danışır
   
8. 
   Yaradıcı təfəkkürə keçid olur
   
9. 
   Həmrəyliyin bünövrəsi qoyulur
   
10. 
    Sosial olurlar
    
11. 
    Qalib gəlmək istəyirlər
    
12. 
    Motor bacarıqlarında sadəlik olur.(Məs: Rahat şəkildə şəkil çəkə, vərəqləri qatlaya, qayçı ilə kəsə bilir)
    

Gün rejimi
Rejim uşaqların qidalanmasında, yatmağında, durmağında,oynamasında, fəaliyyətin hər bir ardıcıllığının növbələşməsinin düzgün şəkildə təmin olunmasıdır.
Günün birinci yarısına aşağıdakı prosedurlar daxil edilir:

• 
  Uşaqların qəbulu;
  
• 
  Səhər gimnastikası;
  
• 
  Qidalanma (səhər yeməyi);
  
• 
  Tədris fəaliyyəti;
  
• 
  Gündüz gəzintisi;
  
• 
  Gündüz yuxusu.
  

Günün ikinci yarısına aşağıdakı prosedurlar daxil edilir:

• 
  Uşaqların yuxudan oyadılması;
  
• 
  Duş qəbul olunması;
  
• 
  Qidalanma (nahar yeməyi);
  
• 
  Müstəqil oyunlar və asudə vaxtın təşkil olunması;
  
• 
  Axşam gəzintisi;
  
• 
  Uşaqların evlərinə yola salınması.
  

Bütün bu rejim prosedurları aşağıdakı pedaqoji tələblərə cavab verməlidir:

• 
  Uşaqların yaş xüsusiyyətlərinə uyğun olmalıdır;
  
• 
  Bayram və tədbirlərdən asılı olmayaraq hər qrupda rejim il ərzində dəyişilməz olmalıdır.
  
• 
  Yay rejimində – uşaqlar vaxtın daha çox hissəsini açıq havada keçirməlidirlər;
  
• 
  Rejim dəqiq olmalıdır (uşaqlarda dinamik bir stereotip formalaşdırıldığı üçün);
  

• 
  Rejim prosedurları ardıcıl yerinə yetirilməlidir, yəni hər bir rejim anı bir-birini ciddi şəkildə izləməli və uşaqlar fəaliyyətsiz qalmamalıdırlar;
  

• 
  Hər bir rejim anı uşağı tərbiyələndirmək üçün bir vasitə rolu oynamalıdır.
  

Gün rejimində mədəni-gigiyenik qaydalarıda təşkil olunmalıdır. Əli yumağı uşaqlara göstərmək və ucadan demək lazımdırki uşaqlar əlimizi sabunlayaraq təmiz- təmiz yuyaq, yuduqdan sonra təmiz dəsmalla yaxud salfetlə qurulayaq, masa arxasında düzgün oturma qaydasını və qaşıqdan, çəngəldən düzgün istifadəni uşaqlara öyrətməliyik Qeyd edəkki uşaq 4 yaşından etibarən çəngəli öyrənməsi vacibdir. Lakin qaşıqdan istifadə edə bilməyən uşağa çəngəli öyrətmək düzgün deyil. Əvvəlcə qaşıqdan istifadə daha sonra çəngəldən istifadə qaydası uşağa öyrədilməlidir.