Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

ORTA CAMÖ

Fatih İlçesi'nde, Sofular'da İskender Paşa Mahallesi, Öksüzler Sokağı'nda bulunmaktadır.

934/1527'de I. Süleyman'ın (Kanuni) (hd 1520-1566) damadı ve ilk sadrazamı Maktul (Makbul) İbrahim Paşa tarafından Etmeydanı'ndaki yeniçeri odalarının ortasına yaptırılmıştır. Yapı, İstanbul'un eski semtlerinden Etmeydanı'nda olduğu için

"Etmeydanı Camii", "Ahmediye Camii" isimlerini de almaktadır. Yapı birkaç defa yıkılıp tamir edilmiştir. Cami, Evliya Çele-bi'ye göre Süleyman Kethüda tarafından tamir ettirilmiştir. Daha sonra Ahmed Efendi tarafından 1320/1902'de sekiz köşeli planla, ahşap kubbeli olarak yaptırılmıştır. 1970'te kubbe kurşunları Vakıflar İdare-si'nce yenilenmiştir. Yapının altındaki Bizans döneminden kalma sarnıç su ile doludur (bak. Etmeydanı Sarnıcı).

Kuzeyde yer alan giriş kapısı, tam ortada bulunur. Kapı, iki renkli taş havası verebilmek için boyanmıştır. Kapının üzerinde yeşil zemin üstünde siyah yazılı kitabesi yer alır. Bu kapıya dört basamakla ulaşılır. Kapıdan girilince ince uzun, dikdörtgen bir son cemaat yeri vardır. Buranın doğusunda ve batısında birer pencere bulunur. Daha sonra harime geçilir. Yapı sekizgen planlıdır. Kapının tam karşısına gelen yerde güney cephesi ve ortada mihrap bulunur. Mihrap, yarım yuvarlak niş şeklindedir. Üstünde iki ufak pencere yer alır. Hemen yanında minberi bulunur. Doğu cephesinde pencere görünümü verilmiş dört tane kalem işi süsleme vardır. Burada bir kapı yer almaktadır. Batıda bulunan vaaz kürsüsü duvara bitişik olarak yapılmıştır. Kadınlar mahfili kuzeyde yer alır. Mahfiller harimi at nalı gibi üç yönden çevirirler. Buraya, son cemaat yerinin doğu ucundan bir merdivenle ulaşılır. Kadınlar mahfili ahşap şebekelerle sonuçlandırılmıştır. Buranın tam altına gelen yerde, üst katı taşıyan direkler aşağıya kadar iner. Buradaki mekânlar birer seki ile yükseltilmişlerdir. Ayrıca gene doğu tarafından bir merdivenle yukarı çıkılır. Yapının üst örtüsü, ahşap kubbedir. Kubbeyi iç içe üç tane sekizgen oluşturur. Bunlar kademeli şeklinde bir görünüm verir ve daha sonra da düz olarak son bulur. Tavan ve her cephe arasında birer tane eliböğründe yer alır. Yuvarlak gövdeli, tek şerefeli minare beş köşeli bir kaide üzerinde yükselir.

Yapının her cephesinde dört pencere yer almaktadır. Üstte bulunan pencereler, alttakilere göre daha ufaktır. Ayrıca yapıyı üç bölüme ayıran iki şerit etrafı dolaşır. Ortadaki şerit pencerelerin üstünü çevirerek onları sınırlandırır. Pencerelerin üs-

tü sivri kemerle son bulmaktadır. Mihrap, dışarı taşkın olup üç köşelidir. Yapının içinde üstünde kalem işi süslemeler bulunan şerit dolaşır. Ayrıca her pencerenin etrafında kalem işleri görülür. Yapının duvarları, içten alt pencerelere kadar mermerle kaplanmıştır.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, I, 36; Öz, İstanbul Camileri, I, 113; Demircanlı, Evliya Çelebi, 143; Fatih Camileri, 51.

N. ESRA DİŞÖREN