Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PAZAR TEKKESİ

Fatih îlçesi'nde, Topkapı'da, Arpa Emini Mahallesi'nde, Pazar Tekkesi Sokağı'nda, Kürkçübaşı Camii(->) ile Shell benzin istasyonunun yanında yer almaktadır.

İstanbul'da Halvetîliğin Sinanî koluna bağlı üç tekkeden biri olan bu tesis 16. yy'ın ortalarında, 960/1552-53 civarında Kâtip Mehmed Efendi (ö. 1596) tarafından, Sinanîliğin kurucusu Şeyh İbrahim Ümmî Sinan'ın (ö. 1568) damadı ve halifesi olan .Harirî (İpekçi) Şeyh Mehmed Efendi (ö. 1640) için inşa ettirilmiştir.

Cümle kapısı üzerinde yer alan kitabede tekkenin tahribe uğradığı ve Şeyh Hacı Mehmed Salih Efendi (ö. 1869) tarafından ihya edildiği ifade edilmiştir. Kitabenin altına tarih yazılmamış ancak son mısralar-da ebcedle 1274/1857-58 tarihi düşürülmüştür. Kitabeyi taçlandıran Abdülaziz tuğrasının altında ise 1282/1865-66 tarihi yer almaktadır.

Tekkenin ihya tarihi olarak 1274 kabul edilmelidir. Zira bu kitabenin eşi olan, aslında tevhidhane girişi üzerinde yer aldığı anlaşılan, günümüzde ise hazirede duran kitabede de söz konusu tarih, rakamla yazılı olarak tespit edilmektedir. Halen tevhidhane kapısı üzerinde bulunan kitabe de tekkenin II. Abdülhamid tarafından 1314/1896-97'de yenilendiğini belgeler. Tekke I. Dünya Savaşı sırasında askerler tarafından işgal edilmiş, bu arada tekkenin kütüphanesi harap olmuştur.

Cumhuriyet döneminde tekkenin son şeyhi olan Mustafa Galib Efendi'nin (ö. 1925) ailesi, harem dairesi olan ahşap konakta 1950'lerin sonlarına kadar ikamet etmiş, bu tarihten sonra harem ve selamlık bölümlerinin yerine Şeyh M. Galib Efendi'nin torunu Galib Jabban tarafından Shell benzin istasyonu inşa edilmiş, bu arada, kitlesi ve cepheleri ile aynen korunan tevhidhane işyeri olarak kullanılmaya başlamış, devamlı onarım gören ve bakımı yapılan türbe ise ziyarete açık tutulmuştur.

Ayin gününden dolayı "Pazar Tekkesi" olarak şöhret yapan bu tesis kaynaklarda "Ümmî Sinan, Harirî Mehmed Efendi, Fe-. raz Mehmed Efendi" gibi adlarla da zikredilmiştir. Dahiliye Nezareti'nin R. 1301/ 1885-86 tarihli istatistik cetvelinde burada 7 erkek ile 3 kadının yaşadığı, Maliye Nezareti'nin R. 1325/1910 tarihli Taamiye ve Tahsisat Defteri 'nde yılda 1.728 kuruş tahsisatı, günde de 2 okka et istihkakı olduğu belirtilmektedir.

Tekkenin ilk postnişini Harirî Şeyh Mehmed Efendi "Kazzaz" ve "Feraz" lakap-larıyla da anılmakta, Horasan kökenli ve asıl adının Mîr Ali Alemdar olduğu rivayet edilmektedir/Döneminin ileri gelen su-filerinden olan Harirî Mehmed Efendi, İbrahim Ümmî Sinan'ın kızı Abide Banû Hatun ile evlenmiş, çok uzun (130-140 yıl) yaşamış ve yaklaşık 90 yıl bu tekkenin şeyhliğinde bulunmuştur. Kendisinden sonra posta geçen Şeyh Cedd Hasan Efendi (ö. 1677), Pazar Tekkesi'nin yakınındaki Ümmî Sinan Tekkesi'nin 2. postnişini, İbrahim Ümmî Sinan'ın diğer bir damadı