Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SEBİLÜ'R-REŞAD

İslamcı düşünce ve siyaset gazetesi.

II. Abdülhamid döneminde (1876-1909) her konu gibi dini konularda da tartışmaya izin verilmediğinden Sebilü'r-Reşadûk gerçek dini içerikli yayın sayılabilir. İlk sayısı 14 Ağustos 1908'de Sırat-ı Müstakim adıyla çıktı. Kurucuları Ebu'1-Ula Zeyne-labidin (Mardin), Eşref Edib (Fergan) ve Mehmed Akif (Ersoy) idi. İslam dünyasını çok etkileyen Reşid Rıza'nın el-Menar dergisinden esinlenen bir yanı olmakla birlikte, Sebilü'r-Reşadduhu zengin ve çeşitli bir içeriğe ve daha modern ve çağdaş bir anlayışa sahip olmuştur.

Meşrutiyet yanlılığını daima ön planda tutan gazete Otuz Bir Mart Olayı'm(-») "görünüşte dini, gerçekte siyasi ve irticai" bir hareket olarak nitelemiş ve yayımına ilk kez o dönemde 25 gün ara vermiştir. İslamcı ağırlıkta olmakta birlikte değişik ve karşıt görüşlü kimselere de sütunlarında yer verdiği için etkili oldu, bu niteliğiyle el-Menar'dan ayrıldı. İktidarlarla her zaman uyum içinde davranmadığı için zaman zaman kapatıldı. 183. sayısından itibaren yönetimini Eşref Edib üstlendi ve adını Se-bilü'r-Reşadolarak değiştirdi. İttihatçılar tarafından üç kez kapatılmış ve iki sayısı Se-bilü 'n-Necat adıyla yayımlanmıştır. 1916' daki kapatılışından sonra iki yıl çıkmadı. Bu ilk döneminde Manastırlı İsmail Hakkı, Babanzade Ahmed Naim, Abdürreşid İbrahim, Tahirü'l-Mevlevi (Olgun), Bursalı Mehmed Tahir, Ahmed Ağaoğlu, Yusuf Akçura, Bereketzade İsmail Hakkı gibi dönemin önde gelen düşünce adamlarını kadrosunda topladığı gibi etkili oldu. İtti-had ve Terakki'nin Panislamcı politikasına da bir ölçüde katkıda bulundu.

1918'de yeniden çıktığında önce İstanbul'da daha az politik, sonra Mehmed Akif in Anadolu'ya geçmesi üzerine Nisan 1920' den itibaren Ankara'da daha çok politika

yapan bir içerikle faaliyet gösterdi. İstiklal Savaşı sırasındaki "Irşad" çabalarına önemli katkısı oldu. 527. sayısına kadar 60 sayısı Ankara'da yayımlandı. Mayıs 1923' te Mehmed Akif'in İstanbul'a dönmesiyle yeniden İstanbul'da çıkmaya başladı. Şeyh Said Ayaklanması sebebiyle, Takrir-i Sükûn Kanunu'na dayanılarak l Mart 1925'te, 641. sayıda yayımına son verildi. Eşref Edib, Sebilü'r-Reşad'ı yeni bir seri olarak 1948' den Şubat 1966'ya kadar 362 sayı yayım-ladıysa da eski etkinliğini bulamadı.

ORHAN KOLOĞLU