78
Uygulamada çok görülen bir yürürlükten kaldırma yöntemi değildir. Bu yürürlükten
kaldırma aynı zamanda büyük sorunlara yol açabilmektedir. Gerçekten de aynı konuyu
düzenleyen iki yasa (hukuk kuralı) aynı anda yürürlükte bulunabilir. Bu tür yürürlükten
kaldırmada, yeni çıkan bir yasa daha önce yürürlükte bulunan yasayla uyumlu olmayan, farklı
düzenlemeler getirmekte ve öncekinin uygulanmasını olanaksız bir duruma getirmektedir.
Fakat bunu açık bir şekilde yapmamaktadır. Bu tür bir düzenlemeye yer vermese dahi bir
hukuksal düzenlemenin kendinden önceki bir hukuksal düzenlemenin uygulanmasını
engellemesi
durumunda, bunu yürürlükten kaldıracağı açıktır.
Yukarıda da belirtildiği gibi bu tür yürürlükten kaldırma sorunlar ortaya çıkarmaktadır.
Çünkü bir yasal düzenlemenin eski düzenlemenin uygulanmasını ne zaman olanaksız hale
getireceği, her iki düzenlemenin yorumlanmasını ve uygulama alanlarının tespitini
gerektirmektedir. Bundan dolayı bu konuda öğretide farklı görüşler bulunmaktadır.
Bir yasal düzenlemenin daha önceki düzenlemeyi yürürlükten kaldırması konusunda ilk
dikkat edilmesi gereken husus, yasaların özel mi genel mi olduğunun tespitidir. Özel veya genel
düzenleme ayrımı, bir konunun geniş kapsamlı veya belirli konularla sınırlı (dar) olarak
düzenleme altına alınması ayrımıdır. Kapsamlı ve çok sayıda konuyu düzenleyen içeren
düzenlemeler geneldir. Örneğin Türk Borçlar Kanunu, hizmet sözleşmesine ilişkin
düzenlemelere yer vermiştir. Fakat aynı zamanda İş Kanunu da aynı konuyu düzenlemiştir. Bu
durumda Türk Borçlar Kanunundaki düzenlemeler genel, İş Kanunundaki düzenlemeler
özeldir. Benzer bir husus, Devlet Memurları Kanunu ile Yükseköğretim Kanunu için geçerlidir.
Devlet Memurları Kanunundaki düzenlemeler genel, Yükseköğretim Kanunundaki
düzenlemeler özeldir.
Her iki yasa da genel nitelikte olduğu zaman daha sonraki yasa, önceki yasayı
yürürlükten kaldırdığı kabul edilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu yürürlüğe girdiğinde 765
sayılı Türk Ceza Kanununu zımni (örtük) bir biçimde yürürlükten kaldırmıştır. Her iki yasanın
da genel nitelikte yasalar olduğuna dikkat etmek gerekir.
Genel yasayla düzenlenen bir konu sonradan özel yasayla düzenlenirse genel yasa
tümüyle yürürlükten kalkmasa da özel yasayla düzenlenmiş kısımlar yürürlükten kalkar. Bu
durumda, özel yasada yer alan hususlar, genel yasada yer alan hususların uygulanmasını
olanaksızlaştırmak suretiyle yürürlükten kaldırmış olmaktadır.
Önceki düzenleme özel yasa niteliğindeyken, sonraki yasa genel yasa niteliğindeyse
yeni genel yasanın özel yasayı yürürlükten kaldırmayacağı konusunda öğretide genel kabul
gören bir yaklaşım vardır. Bununla birlikte böyle bir durum söz konusu olduğunda yasa
koyucunun amacını/niyetini araştırmak gerektiği, yorum yoluyla sonraki genel yasanın eski
tarihli özel yasayı yürürlükten kaldırdığı sonucuna ulaşılabileceği de ileri sürülmektedir.
Anayasa değişikliğiyle bir yasanın anayasaya aykırı duruma gelmesi, bu yasanın
kendiliğinden yürürlükten kalkması anlamına gelmez. Anayasaya aykırı yasalara karşı başvuru
mercii olan Anayasa Mahkemesi tarafından bir yasanın anayasaya aykırılığı tespit edilmedikçe,
79
o yasa yürürlüktedir. Bu yasanın anayasanın yürürlüğe girmesinden önceki veya sonraki tarihli
olmasının bir önemi yoktur.
Dostları ilə paylaş: