Hukukun temel kavramlari


 Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması



Yüklə 1,73 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə83/324
tarix31.12.2021
ölçüsü1,73 Mb.
#112305
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   324
huktemkavau211

4.2.2. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması
 
Hukuk  kuralları  çeşitli  biçimlerde  yürürlükten  kalkmaktadır.  Bunlara  biraz  yakından 
bakılacak olursa (Bilgili/Demirkapı 2017: 96; Gözübüyük 2016: 81-83): 
Açıkça Yürürlükten Kaldırma 
-İlgili  yasa  (hukuk  kuralı)  yürürlükten  kalkacağı  tarihi  açıkça  belirtebileceği  gibi, 
yürürlüğe girmeyle birlikte yürürlükten kalkacak olan hukuksal düzenlemeleri de belirtebilir. 
Örneğin  bütçe  yasaları  birer  yıllık  olarak  kabul  edildiğinden  yılın  sonunda  kendiliğinden 
yürürlükten kalkar.  
 
-Sonradan  yürürlüğe  giren  yasa,  açıkça  daha  önce  yürürlükte  bulunan  bir  yasayı 
veya  bazı  maddelerini  yürürlükten  kaldırabilir.  Örneğin  Türk  Medeni  Kanununda  şöyle  bir 
hüküm yer almaktadır: “17 Şubat 1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi yürürlükten 
kaldırılmıştır” (m. 1028).  
-Anayasa Mahkemesi,  anayasaya  aykırılık nedeniyle bir  yasayı tümüyle  veya kısmen 
iptale edebilir. Bu durumda Anayasa Mahkemesi, iptal ettiği yasanın yürürlükten kalkmasının 
doğuracağı  sakıncaları  önlemek  amacıyla,  iptal  edilen  kanunun  en  fazla  bir  yıl  süreyle 
yürürlükte kalmasına karar verebilir (Anayasa, m. 153). 
 
Zımnen (Üstü Kapalı) Yürürlükten Kaldırma  


78 
 
Uygulamada  çok  görülen  bir  yürürlükten  kaldırma  yöntemi  değildir.  Bu  yürürlükten 
kaldırma  aynı  zamanda  büyük  sorunlara  yol  açabilmektedir.  Gerçekten  de  aynı  konuyu 
düzenleyen  iki  yasa  (hukuk  kuralı)  aynı  anda  yürürlükte  bulunabilir.  Bu  tür  yürürlükten 
kaldırmada, yeni çıkan bir yasa daha önce yürürlükte bulunan yasayla uyumlu olmayan, farklı 
düzenlemeler  getirmekte  ve  öncekinin  uygulanmasını  olanaksız  bir  duruma  getirmektedir. 
Fakat  bunu  açık  bir  şekilde  yapmamaktadır.  Bu  tür  bir  düzenlemeye  yer  vermese  dahi  bir 
hukuksal  düzenlemenin  kendinden  önceki  bir  hukuksal  düzenlemenin  uygulanmasını 
engellemesi durumunda, bunu yürürlükten kaldıracağı açıktır. 
Yukarıda da belirtildiği gibi bu tür yürürlükten kaldırma sorunlar ortaya çıkarmaktadır. 
Çünkü  bir  yasal  düzenlemenin  eski  düzenlemenin  uygulanmasını  ne  zaman  olanaksız  hale 
getireceği,  her  iki  düzenlemenin  yorumlanmasını  ve  uygulama  alanlarının  tespitini 
gerektirmektedir. Bundan dolayı bu konuda öğretide farklı görüşler bulunmaktadır. 
Bir yasal düzenlemenin daha önceki düzenlemeyi yürürlükten kaldırması konusunda ilk 
dikkat edilmesi gereken husus, yasaların özel mi genel mi olduğunun tespitidir. Özel veya genel 
düzenleme  ayrımı,  bir  konunun  geniş  kapsamlı  veya  belirli  konularla  sınırlı  (dar)  olarak 
düzenleme  altına  alınması  ayrımıdır.  Kapsamlı  ve  çok  sayıda  konuyu  düzenleyen  içeren 
düzenlemeler  geneldir.  Örneğin  Türk  Borçlar  Kanunu,  hizmet  sözleşmesine  ilişkin 
düzenlemelere yer vermiştir. Fakat aynı zamanda İş Kanunu da aynı konuyu düzenlemiştir. Bu 
durumda  Türk  Borçlar  Kanunundaki  düzenlemeler  genel,  İş  Kanunundaki  düzenlemeler 
özeldir. Benzer bir husus, Devlet Memurları Kanunu ile Yükseköğretim Kanunu için geçerlidir. 
Devlet  Memurları  Kanunundaki  düzenlemeler  genel,  Yükseköğretim  Kanunundaki 
düzenlemeler özeldir.  
Her  iki  yasa  da  genel  nitelikte  olduğu  zaman  daha  sonraki  yasa,  önceki  yasayı 
yürürlükten kaldırdığı kabul edilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu  yürürlüğe girdiğinde 765 
sayılı Türk Ceza Kanununu zımni (örtük) bir biçimde yürürlükten kaldırmıştır. Her iki yasanın 
da genel nitelikte yasalar olduğuna dikkat etmek gerekir. 
Genel  yasayla  düzenlenen  bir  konu  sonradan  özel  yasayla  düzenlenirse  genel  yasa 
tümüyle  yürürlükten kalkmasa da özel  yasayla düzenlenmiş kısımlar  yürürlükten kalkar. Bu 
durumda,  özel  yasada  yer  alan  hususlar,  genel  yasada  yer  alan  hususların  uygulanmasını 
olanaksızlaştırmak suretiyle yürürlükten kaldırmış olmaktadır.  
Önceki  düzenleme  özel  yasa  niteliğindeyken,  sonraki  yasa  genel  yasa  niteliğindeyse 
yeni  genel  yasanın  özel  yasayı  yürürlükten  kaldırmayacağı  konusunda  öğretide  genel  kabul 
gören  bir  yaklaşım  vardır.  Bununla  birlikte  böyle  bir  durum  söz  konusu  olduğunda  yasa 
koyucunun  amacını/niyetini  araştırmak  gerektiği,  yorum  yoluyla  sonraki  genel  yasanın  eski 
tarihli özel yasayı yürürlükten kaldırdığı sonucuna ulaşılabileceği de ileri sürülmektedir. 
Anayasa  değişikliğiyle  bir  yasanın  anayasaya  aykırı  duruma  gelmesi,  bu  yasanın 
kendiliğinden yürürlükten kalkması anlamına gelmez. Anayasaya aykırı yasalara karşı başvuru 
mercii olan Anayasa Mahkemesi tarafından bir yasanın anayasaya aykırılığı tespit edilmedikçe, 


79 
 
o yasa yürürlüktedir. Bu yasanın anayasanın yürürlüğe girmesinden önceki veya sonraki tarihli 
olmasının bir önemi yoktur.  

Yüklə 1,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   324




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin