Hukukun temel kavramlari
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Bileşik Devlet
Bu devlet, Türkçede karma devlet, mürekkep devlet şeklinde de ifade edilmektedir. Bileşik devlet, iki veya daha fazla devletin sıkı veya gevşek bağlarla birleşmelerinden oluşan devlettir. Bu tür devletlerde, yasama, yürütme ve yargı organlarına sahip birden fazla devlet bulunur. Dolayısıyla bileşik devletlerde birden fazla anayasa ve hukuk düzeni bulunmaktadır. Bileşik devletler, devlet birlikleri ve devlet toplulukları şeklinde ikiye ayrılır. Devlet Birlikleri Devlet birlikleri, iki farklı monarşik devletin farklıklarının bir kısmını koruyarak birleşmesinden oluşan devlettir. Devlet birlikleri de, şahsi birlik ve hakki birlik olarak ikiye ayrılır. Şahsi birlik, iki veya daha fazla monarşik devletin başına aynı monarkın/padişahın/hükümdarın/sultanın/kralın/şahın geçmesiyle meydana gelir. Günümüzde bu tür devlete örnek bulunmamaktadır. Hakiki birlik, temelde bir şahsi birlik olsa da, şahsi birlikten ileri bir aşamadır. Birden fazla devletin içişlerinde egemenliklerini koruyarak dış ilişkileri bakımından bir devlet meydana getirecek şekilde birleşmelerinden oluşur. Bu devletin de günümüzde örneği bulunmamaktadır. 245 Devlet Toplulukları Devlet toplulukları da en az iki devletin bir araya gelmesiyle meydana getirdikleri bir çeşit bileşik devlettir. Devlet toplulukları, konfederasyon ve federasyon olmak üzere ikiye ayrılır. Konfederasyon, birden fazla bağımsız devletin uluslararası hukuksal kişiliklerini koruyarak belli bir amaçla, özellikle savunma amaçlı kurdukları bir devlet şeklidir. Konfederasyon bir uluslararası antlaşmayla kurulur. Konfederasyonu oluşturan devletlere konfedere devlet denir. Bu konfedere devler hem içişlerinde hem de dışişlerinde egemen ve bağımsız birer devlettir. Konfederasyon bir devlet olarak kabul edilmemektedir. Çünkü konfederasyon bir tüzel kişiliğe sahip değildir. Konfederasyonun, konfedere devletler üzerinde bir zorlama yetkisi yoktur. Günümüzde dar ve teknik anlamda konfederasyon olarak nitelendirilebilecek bir devlet yapısı bulunmamaktadır. Bununla birlikte konfederasyon geniş anlamda ele alınacak olursa Britanya Milletler Topluluğunu, Bağımsız Devletler Topluluğunu, NATO’yu konfederasyon olarak kabul etmek mümkündür. Federasyon, federal devlet şeklinde de bilinir. Federasyon, kendi içlerinde belli bir özerkliği muhafaza ederek en az iki devletin aynı merkezi iktidara tabi olmak suretiyle meydana getirdiği bir devlet topluluğudur. Federasyonda, federal devlet ve federe devletler olmak üzere iki tür devlet bulunur. Federe devletlere, devlet (state), eyalet, kanton gibi adlar verilir. Bunlar federasyonun üye veya kurucu parçalarıdır. Federasyonda hem federe devletler, hem federal devlet birer devlettir. Federe birimler birer devlettir çünkü bunların kendisine ait bir ülkesi/toprak parçası, kendisine ait insan topluluğu/halkı ve üzerinde egemen olduğu kendisine ait bir toprak parçası (ülkesi) vardır. Federal devlet de bir devlettir çünkü federal devlet de bir ülkeye, insan topluluğuna ve üzerinde egemen olduğu bir toprak parçasına sahiptir. Hem federe devletlerin hem federal devletin tüzelkişiliği vardır. Federasyonda iki farklı devlet türü bulunduğuna göre, aynı ülke ve insan topluluğu iki ayrı devlet egemenliğine ve dolayısıyla hukuk düzenine tabidir. Federal devlete, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, İsviçre, Rusya Federasyonu örnek olarak gösterilebilir. Genel kamu hukukunun ikinci önemli alanını insan hakları oluşturmaktadır. İnsan hakları, insanın şerefinden kaynaklanan ve kişinin insan olması nedeniyle doğuştan sahip olduğu, devredemeyeceği, vazgeçemeyeceği ve zaman aşımına uğramayan haklar olarak tanımlanmaktadır. İnsan haklarının anlamı ve önemi süreç içinde artmıştır. Öyle ki günümüzde, insan haklarını korumak devletlerin varlık nedenlerinin başında gelmektedir. Bunun bir sonucu olarak günümüzde devletler, insan haklarına gösterdikleri saygıya göre tasnif edilmekte ve buna göre saygı görmektedir (Anayurt 2005: 159-160). İnsan haklarının belli başlı konularını insan hakları kavramı, insan haklarının tasnifi, insan haklarının kuşaklara ayrılması (birinci kuşak, ikinci kuşak, üçüncü kuşak haklar), insan haklarının tarihsel gelişimi (İngiliz haklar bildirgeleri, Amerikan insan hakları bildirgeleri, Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi, İnsan haklarının uluslararası alana geçmesi), insan 246 haklarının sınırlandırılması, insan haklarının ulusal ve uluslararası alanda korunması oluşturur. İnsan haklarının temel belgeleri (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (en temel insan hakları belgesi olan bu belge, diğer bütün insan hakları belgelerinin de temelini oluşturur), Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme, Çocuk Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi, Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı (Sözleşmesi))... İnsan hakları, konularına göre, kullanış şekillerine ve ortaya çıkış sürecine göre farklı sınıflamalara tabi tutulmuştur (Gözler 2017: 152-156): George Jellinek hak ve özgürlükleri, daha önce görüldüğü gibi, negatif, pozitif ve aktif statü hakları olmak üzere üç başlık altında incelemiştir. Bir başka sınıflandırma, fizik özgürlükler, düşünce özgürlükleri ve kolektif özgürlükler şeklindedir. Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|