İnformasiyanın mahiyyəti və xüsusiyyətləri İnformasiya nədir? İnformasiya termini

informasiyalaşdırma - informasiya ehtiyatlarının formalaş-dırılması, təqdim edilməsi, istifadə olunması əsasında dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarə orqanlarının, təşkilati-hüquqi və mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün müəssisə, idarə və təşkilatların, vətəndaşların informasiya tələbatlarının və bu sahədəki hüquqlarının tə`min edilməsinin optimal şəraitinin yaradılması üçün təşkilati, sosial-iqtisadi və elmi-texniki proses.


İnformasiyanın tematik növləri

• 
  Şəxsi
  
• 
  Elmi
  
• 
  Texniki
  
• 
  İstehsal
  
• 
  İdarəetmə
  
• 
  Hüquqi
  
• 
  İctimai-siyasi
  
• 
  İqtisadi
  
• 
  Estetik
  

İnformasiya hansı formalarda ola bilər?

• 
  Mətn
  
• 
  Şəkil
  
• 
  Audio
  
• 
  Video
  
• 
  Çertyoj
  
• 
  İşıq siqnalı
  
• 
  Radiodalğa
  
• 
  Jest və mimika
  
• 
  İy və dad
  
• 
  Xromosom
  

İnformasiyanın qəbulu formaları

• 
  Göz (vizual)
  
• 
  Qulaq (audial)
  
• 
  Burun (iybilmə)
  
• 
  Ağız (dadbilmə)
  
• 
  Lamisə (toxunma)
  
• 
  Hissiyyat
  

İnformasiyanı nə etmək olar?

• 
  Yaratmaq
  
• 
  Toplamaq
  
• 
  Ötürmək
  
• 
  Qavramaq
  
• 
  İstifadə etmək
  
• 
  Emal etmək
  
• 
  Saxlamaq
  
• 
  Qəbul etmək
  
• 
  Yaymaq
  
• 
  Satmaq
  
• 
  Axtarmaq
  
• 
  İtirmək
  
• 
  Birləşdirmək
  
• 
  Bölmək
  
• 
  Sadələşdirmək
  
• 
  Xatırlamaq
  
• 
  Çoxaltmaq
  
• 
  Qiymətləndirmək
  
• 
  Təhrif etmək
  
• 
  Məhv etmək
  

İnformasiyanın xüsusiyyətləri

• 
  Aktuallıq
  
• 
  Operativlik
  
• 
  Tamlıq
  
• 
  Mötəbərlilik
  
• 
  Anlaşıqlılıq
  
• 
  Lakoniklik
  
• 
  Praqmatiklik
  
• 
  Faydalılıq
  
• 
  Adekvatlıq
  
• 
  Əlyetərlilik
  

İnformasiyanın əlyetərliliyinə görə təsnifatı
1. Açıq informasiya:

• 
  Kütləvi informasiya
  
• 
  Mülki hüquq obyekti olan informasiya
  
• 
  Seçkilər, referendumlar haqqında informasiya
  
• 
  Rəsmi sənədlər
  
• 
  Təqdim edilməsi məcburi olan informasiya
  

2. Məhdudlaşdırılan informasiya:

• 
  Dövlət sirri, peşə sirri
  
• 
  Nou-hau (istehsal sirri) və kommersiya sirri
  
• 
  Fərdi məlumatlar
  

1948-ci ildə Amerikalı alim və mühəndis Klod Şennon rabitənin riyazi nəzəriyyəsinin əsasları- informasiya nəzəriyyəsi haqqında elmi işini dərc etdirəndən sonra, həmin nəzəriyyə informasiyanın ötürülməsinin önəm daşıdığı bütün elm sahələrində tətbiq edilməyə başladı. Təxminən həmin illərdə, sonradan informasiyanın işlənməsi üçün universal vasitəyə çevrilən ilk kompüterlər meydana çıxdı. Tədricən informasiya haqqında bu təlim kibernetika və informatikadan fizikaya, kimyaya, biologiyaya, fəlsəfəyə, məntiqə və digər elm sahələrinə keçməyə başladı. “İnformasiya” anlayışı artıq elmin fundamental anlayışlarından birinə çevrilib və alimlərin çoxsaylı elmi işlərində bu anlayışa müxtəlif baxışlar var, ona müxtəlif təriflər verilir.

“İnformasiya-insanlar arasında, insanla avtomat arasında, avtomatla avtomat  arasında məlumat  mübadiləsini ; heyvanlar və bitkilər aləmində siqnalların mübadiləsini; hüceyrədən hüceyrəyə, orqanizmdən orqanizmə ələmətlərin ötürülməsini ( genetik informasiyanı) özündə əks etdirən ümumi elmi anlayışdır”.

 

/4