75-rasm.
A nuqtadan V nuqtagacha nivelirlash
76-rasm.
V nuqtadan A nuqtagacha nivelirlash
adilak o`qi gorizontal holatda
77-rasm.
V nuqtada sozlashgacha bo`lgan holat
1
2
qarshi o`qi gorizontal holatda
78-rasm.
O`rtadagi ipni
sanoqqa o`rnatgandan keyingi holat
Agar ko`rish o`qi tsilindrik adilak o`qiga parallel bo`lmasa,
b
sanoqqa
x
xatolik
kiradi. 3.6-rasmdan to`g`ri yo`nalishda nivelirlashda
x
ning qiymati 4 mm dan kichik
bo`lsa, shart bajarilgan hisoblanadi. Aks holda
h
i
1
b
1
x
(1)
76-rasmdan teskari yo`nalishda nivelirlashda,
h
b
2
x
i
2
(2)
(1) va (2) tenglamalarni echsak,
x
b
1
b
2
i
1
i
2
2
2
(3)
elevatsion vint yordamida to`rning o`rtadagi ipi
b=b
2
-x
sanoqqa yo`naltiriladi, buning
evaziga adilak pufakchasi o`rtadan chiqib ketadi. Adilak tuzatkich (70-rasm) vintlari 9
yordamida pufakcha qaytadan o`rtaga keltiriladi (79-rasmda).
1
2
79-rasm. Silindrik adilakli nivelirda kontaktli
adilakning tuzilishi
80-rasm. Trubaning ko`rish maydoni va
reykadan sanoq 1257
Nivelirlash reykalari, ularning tuzilishi va tekshirish. Texnik nivelirlashda ikki
tomonli yaxlit, uzunligi 3000 mm, qalinligi 2 - 3 sm, kengligi 8 - 10 sm bo`lgan rn-10
reykalari va uzunligi 3000-4000 mm buklanadigan rn-10 reykalari qo`llaniladi. Reyka
egilmaydigan va chidamli bo`lishi uchun qo`shtavir kesimli qilinib, sifatli yog`ochdan
yasaladi va ikki uchida metall qoplanadi.
1
2
Reykalar bir tomonida santimetrli bo`laklar shkalasimon oq va qora, ikkinchi
tomondagilari esa oq va qizil rang bilan bo`yaladi. SHuning uchun reykaning qora
rangli tomoni - qora tomon, qizil rangli tomoni - qizil tomon deb farqlanadi. Sanoq
olish qulay bo`lishi uchun har detsimetrli bo`lakning dastlabki beshta santimetrli
bo`laklari «E» harfi ko`rinishida birlashtiriladi. Reykalarni qora tomonida sanoq,
no`ldan (81-rasm, a), qizil tomonida esa ixtiyoriy sondan, masalan, 4697 mm (81-rasm,
b) dan boshlanadi. Natijada reykaning qora va qizil tomonlaridan olingan sanoqlar
farqi doimiy son bo`lib, nivelirlashni bekatda tekshirish uchun xizmat qiladi.
a)
b)
v)
81-rasm. Nivelirlash reykalari:
a, b, — ikki tomonli butun reyka; v - ikki tomonli buklanadigan reyka
Sanoqlar reykaning quyi qismidan ortib boradi, raqamlar har detsimetrdan
ag`darilgan ko`rinishda yoziladi, truba ko`rish maydonida esa ularning tasviri to`g`ri
bo`ladi. Reykalarni tik holatga keltirish uchun ularga doiraviy adilak o`rnatiladi. Adilak
bo`lmagan taqdirda reykaga qaralganda u oldinga va orqaga asta-sekin og`diriladi, eng
kichik sanoq, reykaning vertikal holatiga tegishli bo`ladi. Nivelirlash vaqtida reykalar
yog`och qoziqlarga, metall boshmoqlarga o`rnatiladi. Ishning bajarilishidan avval
1
2
po`lat lenta yordamida oldin reykaning metrli kesmalari, keyin detsimetrli kesmalari
tekshiriladi.
Detsimetrli bo`laklar xatoligi 1 mm, reykaning hamma uzunligi xatoligi 2 mm dan
oshmasligi kerak.
Dostları ilə paylaş: |