İŞ sağLIĞi ve güvenliĞİ 1-7 ÜNİte özeti
Yüklə 0,75 Mb.
|
İş başı eğitimi: Acil durum yönetim ekibi ve müdahale ekipleri aslında acil duruma müdahale görevlerini ifa ederler. Bu faaliyete genelde daha fazla çalışan katılır ve masaya yatırma diye tanımlanan işlemden daha titizdir. Genel tatbikat: Mümkün olduğu kadar gerçek hayatta olabilecek bir acil durum yaratılmalıdır. Bu tatbikat, işletmenin acil durumlara müdahale ekiplerini, yöneticileri, çalışanları ve resmi veya özel kuruluş ekiplerini kapsar. Çalışanların eğitimi: Tüm personeli kapsayan eğitimler aşağıdaki hususları içermelidir: Bireysel görev ve sorumluluklar Tehlikeler, zararlar ve koruma önlemleri Uyarı, alarm ve haberleşme prosedürleri Bir acil durumda aile bireylerinin bulunacağı yerler Acil duruma müdahale prosedürleri Yaygın olarak kullanılan acil durum malzemeleri, bulundukları yerler ve kullanımı Acil ve planlı durdurma talimatları Değerlendirme ve planda düzenlemeler yapılması: Yılda en az bir defa tüm plan gözden geçirilmelidir. Planı gözden geçirirken aşağıdaki hususları göz önünde bulundurunuz:
ÜNİTE 10 İŞ KAZASI Tarihin en önemli dönüm noktalarından biri olan ve 1760 – 1850 yılları arasında İngiltere’de yaşanan Sanayi Devrimi ve 1763 yılında James Watt’ın İskoçya’da buharla çalışan makineyi bulması sonucu buhar gücü ile çalışan makinelerin endüstriye girmesi makinalaşmayı, makinalaşmanın artması da iş kazalarının daha sık gündeme gelmesine yol açmıştır. İŞ KAZASI Genel olarak “kaza” kavramı, kasıt söz konusu olmaksızın meydana gelen, beklenmedik ve sonucu istenmeyen bir olayı belirtmektedir. Kaza, dıştan ve ani bir etkiyle beklenmeyen bir anda meydana gelen ve kişilere zarar veren istenmeyen bir olaydır. İş kazası çeşitli bazı kurum ve kuruluşlar tarafından aşağıda belirtildiği şekillerde de tanımlanmıştır. Uluslar Arası Çalışma Örgütü ( ILO ) Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınmamış olan, etrafa zarar verecek nitelikteki olaylardır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde: 13) Aşağıdaki hâl ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ve ruhen özüre uğratan olaydır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İş yerinde ve işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay. Bu kanunda iş yeri de; mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu, şekilde tanımlanmıştır. İŞ KAZALARININ SINIFLANDIRILMASI İş kazaları olayın meydana gelme şekline, olay sonucu oluşan zararın niteliğine, iş kazasının sonuçlarına bağlı olarak sınıflandırılır.
Yaralanma ile sonuçlanmayan kaza olayları,
Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için, kazayı geçiren kişinin sigortalı olması, sigortalının iş yerinde veya iş yerinden sayılan yerlerde bulunması, olayın işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle meydana gelmesi, kaza ile sonuç arasında uygun bir illiyet bağının bulunması, kaza sonucu bedence veya ruhça özre uğraması ve bu unsurların bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir. İŞ KAZALARININ NEDENLERİ İş kazaları genellikle çalışma ortamı koşullarından, yönetim hatalarından, zamanında ve yeterli bakım yapılmamasından, insan faktörlerinin gözardı edilmesinden, yeterli ve uygun eğitim verilmemesinden, denetim eksikliğinden veya bu etkenlerin birkaçı ya da tamamının birbiri ile etkileşmemesi sonucu ortaya çıkar. Ancak, iş kazalarının oluşmasına neden olan etkenlerin tümü temel iki etkene indirgenebilir. Bunlar işyerlerindeki güvensiz durumlar ile çalışanların yaptığı güvensiz davranışlardır. Güvensiz Davranışlar: Çalışan insanın kişiliği, fizyolojik ve psikolojik yapısı, iş yükü, işin niteliği ve çalışma yöntemleri yanında iş yeri ortamındaki fiziksel ve kimyasal etmenlerde güvensiz davranışların oluşmasına neden olmaktadır. Çalışma ortamı ve yapılan işin türüne göre değişik nitelikler kazanan çevre koşulları çalışan insanın sağlığını geçici ya da sürekli olarak etkilemektedir. Güvensiz Davranışlar;
Güvensiz Durumlar
. ÇALIŞANLARIN ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI Muhtemel bir iş kazasının olabileceği ve hayati tehlikenin varlığı hâlinde çalışan, gerekli önlem alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınma hakkına sahiptir. İş Kazası İstatistikleri Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate) : Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1.000.000 katsayılı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Kaza sıklık oranı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır: Kaza Sıklık Oranı = Toplam Kaza Sayısı x 1.000.000/Toplam İnsan-Saat Çalışma Süresi
Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Kaza ağırlık oranı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır: Kaza Ağırlık Oranı = Kazalardan Dolayı Toplam Kayıp Gün Sayısı/Toplam İnsan-Saat Çalışma Süresi x 1000 Bu oranın hesaplanması sırasında, eğer ölümlü iş kazası veya sürekli iş göremezlik durumu mevcutsa, kazalardan dolayı toplam kayıp gün sayısına, her ölümlü veya sürekli iş göremezlik olayı için, ayrı ayrı 7500 gün eklenmesi gerekmektedir. Geçici iş göremezlik olaylarında ise, tıbbi işlemlerin 1 günden daha az sürmesi durumları dikkate alınmamaktadır. Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Insidence Rate) : Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin toplam sayısına bölünmesiyle elde edilen değerin 100.000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bu oran, istatistik verilerinin elde edilmesi ve değerlendirilmesi açısından daha basit ve sade bir oranı temsil etmektedir. Oran tipleri, çeşitli ülkelerde, istihdam edilen her 100.000 işçi, her 100.000 çalışan veya her 100.000 sigortalı işçi olarak dikkate alınmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Türkiye için, her 100.000 sigortalı işçi sayısına göre değerlendirme yapılmaktadır. Kaza Olabilirlik Oranı = Toplam İş Kazası Sayısı x 100.000/Toplam İşçi Sayısı
İşveren; Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. İş yerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı hâlde iş yeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, iş yeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler. İşveren, Sigortalıların “İş Kazası” geçirmeleri hâlinde kazayı kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, kazadan sonraki üç iş günü içinde de Sosyal Güvenlik Kurumuna ( SGK) bildirmekle yükümlüdür.
İş kazası olduğunda neler yapılır?
Kaza nedenleri neler olabilir?
Yapılan iş nedir? Kaza inceleme ekibi veya kazayı inceleyen kişi şu sorulara cevap arayacaktır.
Kullanılan makine, ekipman ve/veya malzemeler nelerdir? Kullanılan makineler, ekipman ve/veya malzemelerden kaynaklanabilecek muhtemel nedenler araştırılmalıdır. Kazayı inceleyen kişi şu soruları sorabilir;
Yine cevaplar güvenli olmayan koşulların varlığını doğruluyorsa, kazayı inceleyen kişi, bu aksaklığın oluşmasına niçin izin verildiğini sormalıdır. Çevre ve çalışma ortamı koşulları nasıldır? Fiziksel çevre ve özellikle iş yeri ortam koşullarındaki ani değişikliklerin tanımlanması gereklidir. Kazayı inceleyen kişi için genel olarak ortamın nasıl olduğu değil, kazanın olduğu andaki durum önemlidir ve şu hususları bilmek isteyebilir;
Kişisel nedenler nelerdir? Doğrudan olayın içinde yer alan kişilerin fiziksel ve ruhsal durumları anlaşılmaya çalışılmalıdır. Kaza incelemesinde amaç, kişi veya kişileri suçlamak değildir. Görüşmeler kişilerin karakter özellikleri dikkate alınarak yapılmalıdır.
Yönetim faktörünün rolü nedir? Yasal olarak iş yeri güvenliğinden yönetim sorumludur. Bu nedenle iş güvenliği uzmanı ve daha üst düzey yönetimin rolü kaza incelemesinde her zaman dikkate alınmalıdır. Yönetime sorulacak sorular;
Önerilerde bulunmak gereklidir? Bir kaza inceleme raporunun en önemli bölümü, benzer kazaların tekrarını önlemek amacıyla iyi düşünülmüş ve hazırlanmış öneriler listesidir. İş yeri organizasyonundaki genel durum ve kullanılan iş prosedürleri hakkında bilgi mevcut ise gerçekçi, uygulanabilir önerilerde bulunmalı ve genel önerilerde bulunmaktan kaçınılmalıdır. Çalışanların Eğitimi İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır. Türkiye ölümlü kaza sıklığı açısından, 15 Avrupa Birliği ülke ortalamasının 7 katından daha fazla bir kaza sıklığına sahiptir. İş kazaları “GELİYORUM DER” Kazaların % 98’i önlenebilir, %2’si önlenemez kazalardır. İş kazalarının mümkün olan en az düzeye indirilmesinde en önemli etken çalışanlara yeterli ve uygun eğitim verilmesidir. UNITE 11 ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ ÇALIŞMA ORTAMININ GÖZETİMİ TANIMI VE KAPSAMI Çalışanların sağlık gözetimi kapsamda yürütülen faaliyetler çoğunlukla iş yeri hekiminin görevidir, ancak çalışma ortamının gözetimi kapsamında yürütülen faaliyetler çoğunlukla “İş Güvenliği Uzmanı”nın görevleri arasındadır. Elbette ki iş yeri hekiminin de çalışma ortamının gözetimi kapsamında görevleri vardır.
Çalışanların sağlık gözetimine ve çalışma ortamının gözetimine ait bütün bilgiler, iş yeri sağlık ve güvenlik birimi veya ortak sağlık ve güvenlik birimince kayıt altına alınır ve belgeler 15 yıl süreyle saklanır. Sağlık Gözetiminde Yükümlülükler ve Bilgilerin Muhafazası . Çalışanların sağlık bilgileri, yaptığı işler ve çalıştığı ortamdaki maruziyet bilgileri ile bu maruziyetlerin değerlendirme sonuçları kişisel sağlık dosyalarında saklanır. Sağlık birimi, çalışanların kişisel sağlık dosyalarını işten ayrılma tarihinden itibaren 10 yıl boyunca saklamak zorundadır.
yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.
emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.
insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir. Aşındırıcı madde: Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir. Tahriş edici madde: Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddelerdir.
meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddelerdir.
kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran maddelerdir. Mutajen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddelerdir.
çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.
30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır. Biyolojik sınır değeri: Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun üst sınırıdır.
olarak sağlık durumlarının belirlenmesi amacıyla yapılan değerlendirmelerdir. Tehlike: Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyelidir Risk: Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkması olasılığıdır. İş Yeri Ortam Faktörleri Fiziksel Faktörler : Sıcak, soğuk, gürültü, radyasyon, düşük veya yüksek basınç, titreşim en sık karşılaşılan fiziksel faktörlerdir. Sıcak – Soğuk Sıcak çarpmasını ve sıcağa bağlı olarak meydana gelebilecek diğer tabloları önlemek için sıcak ortamda çalışan kişilerin terleme yolu ile kaybettikleri sıvıyı yerine koyabilmek üzere düzenli aralıklarla su içmeleri ve günde aldıkları tuz miktarını da artırmaları gereklidir. Saatte 3-4 bardak su içilmesi ve günde fazladan 3- 4 gram kadar tuz alınması çoğu kez yeterlidir. Kuşkusuz bu önlemlerin yanı sıra sıcağın ortamda kontrolü amacı ila da düzenlemeler yapılmalı ve çalışanların sıcak etkisinden korunmaları için uygun koruyucu giysiler kullanılmalıdır. Sıcak ortamda uzun süreli olarak çalışanlar zaman içinde sıcak ortama alışırlar (aklimatizasyon).
Ortamdaki hava akım hızı anemometre ile ölçülür. Radyan sıcaklık ise bu amaç için özel olarak geliştirilmiş “siyah hazneli termometre” (black globe thermometer) ile ölçülür. Ortamdaki nem ve hava akımını dikkate alan değerlendirmeye “etkin sıcaklık” ve buna ek olarak radyan ısıyı da dikkate alan değerlendirmeye “düzeltilmiş etkin sıcaklık” denir. Bu ölçüm sonuçları önceden hazırlanmış nomogramlar aracılığı ile değerlendirilir ve ortamın sıcaklığı hakkında doğru bilgi edinilmiş olur. Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|