İsim ve Sıfatlar Tevhidinde Ehl-i Sünnet’in Muhaliflere Cevabı

Âcurrî “eş-Şerîa” (sh: 189-190) Cerîr b. Abdillah’tan,

Ahmed (1/319) ve Bezzâr “el-Müsned” (No: 24) İbn-i -i Abbas’tan,

Nesâî (8/101) Ebû Zerr’den.

Hadis ayrıca İbn-i Ömer, Enes b. Mâlik ve Ebû Mâlik el-Eş’arî’den de rivâyet edilmiştir. Ancak bunlar isnâd açısından zayıftırlar.

Suyûtî ve Kettânî hadisin mütevâtir olduğunu belirtmişlerdir. Bk. Katfu’l-Ezhâri’l-Mütenâsire (No: 8) ve Nazmu’l-Mütenâsir (No: 13). Hadis hakkında ayrıca bk. Sünenü’t-Tirmizî (5/8); Şerhu’s-Sünne (1/7-12); Mecmau’z-Zevâid (1/19, 38-41); Fethu’l-Bârî (1/140-152). Ayrıca bk. el-Elbânî Muhtasaru Sahîhi Müslim (No: 2); Mişkâtü’l-Mesâbîh Tahkiki (1/9-10); Sahîhu’l-Câmii’s-Sağîr (No: 2796, 2797, 2798); Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye Tahkiki (sh: 272, 283 nolu dipnot).

319. (SAHİH HADİS): Bu lafız ve siyakla Müslim (No: 35) Ebû Hureyre’den.

Ayrıca bu lafızla Ahmed (2/414, 445); Ebû Dâvûd (No: 4676); Tirmizî (No: 2614); Nesâî (8/110); İbn-i Hibbân (el-İhsân, No: 190, 191); İbn-i Mende “el-İmân” (No: 144) ve Beğavî (No: 17, 18) aynı sahâbîden,

Buhârî (No: 9) ve İbn-i Hibbân (el-İhsân, No: 167): “İman 60 küsür şubedir” lafzıyla aynı sahâbîden,

Müslim (No: 35); İbn-i Ebî Şeybe “el-Musannef” (No: 25330, 26334, 30407); Abdürrezzak “el-Musannef” (No: 20105); İbn-i Hibbân (el-İhsân, No: 166); İbn-i Mende “el-Îmân” (No: 145, 147, 170); Buhârî “el-Edebü’l-Müfred” (No: 598); Ebû Nuaym “Hilyetü’l-Evliyâ” (6/147) ve Tayâlisî “el-Müsned” (No: 2402): “İman 60 küsür ya da 70 küsür şubedir” lafzıyla aynı sahâbîden,

İbn-i Mâce (No: 57): “İman 60 küsür ya da 70 şubedir” lafzıyla aynı sahâbîden,

Ahmed (2/379): “İman 64 şubedir” lafzıyla aynı sahabîden,

İbn-i Hibbân (el-İhsân, No: 181): “İman 70 yada 72 şubedir” lafzıyla aynı sahâbîden,

İbn-i Mende “el-Îmân” (No: 146): “İman 90 küsür ya da 70 şubedir” lafzıyla aynı sahâbîden.

Bundan başka imanın; 76 ve daha başka sayıda şubelere (bölümlere) ayrıldığını gösteren rivâyetler vardır. Ancak bütün bu rivâyetlerin bizce en doğrusu imanın 70 küsür şube olduğunu gösteren rivâyettir. Bunu Halîmî, Kadı ‘İyâz (bk. Fethu’l-Bârî 1/67) ve el-Elbânî gibi âlimler tercih etmişlerdir. Beyhâkî, İbn-i u’s-Salâh ve İbn-i Hacer gibi âlimler ise Buhârî rivâyeti olan “iman 60 küsür şubedir” rivâyetini tercih etmişler, nedenini de bu rivâyetin kesin olup, râvisinin şüpheye düşmemiş olmasına bağlamışlardır. (Bk. Fethu’l-Bârî, 1/67). el-Elbânî ise Silsiletü’l-Ehâdîsi’s-Sahîha (4/370-372) adlı eserinde onların bu tercihine cevap vermiştir.

Hadis sahihtir. Bk. el-Elbânî, Silsiletü’l-Ehâdîsi’s-Sahîha (No: 1769); Sahîhu’l-Edebi’l-Müfred (No: 466); Sahîhu’l-Câmii’s-Sağîr (No: 2800, 2801); Muhtasaru Sahîhi Müslim (No: 30); Mişkâtü’l-Mesâbîh Tahkiki (No: 5); Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye Tahkiki (sh: 339, 406 nolu dipnot ve sh: 341, 412 nolu dipnot).

320. Kur’ân, Sünnet ve Selef-i Sâlihîn’in sözlerinde, imanın; kalp ile tasdîk, dil ile ikrar ve uzuvlar ile amel (eylem) olduğunu, başka bir ifâdeyle amelin imandan bir cüz (parça) olduğunu gösteren daha pek çok delil vardır. Bazıları şunlardır: