İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

1950- qqKAYYUM •Y±[5 : “Kıyam’dan (fey’ul) vezninde bir siga-i mü­balağa­dır ki, kendi kaim, diğerlerini mukim ve mukavvim demektir.” (E.T. 849)

Başlangıç, nihayet ve yeniden oluş gibi hallerden münezzeh ve ezelden ebede kaim, daim ve var olan manasında Allah’ın bir ismidir. Bütün eşyanın ancak kendisi ile kaim olduğu Cenab-ı Hak. (Bak.229.p.)

1951- “Sırr-ı kayyumiyetin cilvesine bu noktadan bakınız ki: Bütün mev­cudatı ademden çıkarıp, her birisini bu nihayetsiz fezada (13:2)

_«Z«9²—«h«# ¯f«W«2¬h²[«R¬" ¬€~«Y«WÅK7~ «p«4«‡ >¬gÅ7~ ­yÁV7«~ sırrıyla durdurup, kıyam ve beka verip, umumunu böyle sırr-ı kayyumiyetin tecelisine mazhar eyliyor. Eğer bu nokta-i istinad olmazsa; hiçbir şey kendi başıyla durmaz, hadsiz bir boşlukta yuvarlanıp ademe sukut edecek.

Hem nasılki bütün mevcudat, vücudları ve kıyamları ve bekaları cihe­tinde Kay­yum-u Zülcelal’e dayanıyorlar; kıyamları onunladır. Öyle de, mev­cudatın keyfiyat ve ahvalinde binler silsilelerin; (temsilde hata olmasın) tele­fon, telgraf silsilelerinin merkezi ve santral direği hükmünde olan sırr-ı kayyumiyette

­yÇV­6 ­h²8«ž²~ ­p«%²h­< ¬y²[«7¬~«— (ll:123) sırrıyla, uçları bağlıdır. Eğer o nuranî nokta-i isti­nada dayanmazlarsa, ehl-i akılca muhal ve batıl olan binler devirler ve te­selsüller lâ­zım gelecek; belki mevcudat adedince batıl olan devirler ve tesel­süller lâzım gelir. Meselâ: Bu şey (hıfz veya nur veya vücud veya rızık gibi) bir cihette buna dayanır; bu da ötekine; o da ona... gitgide herhalde nihayet­siz olamaz, bir nihayeti buluna­cak. İşte bütün böyle silsilelerin müntehaları; elbette sırr-ı kayyumiyettir. Sırr-ı kayyumiyet anlaşıldıktan sonra, o mevhum silsilelerde birbirine dayanmak rabıtası ve manası kalmaz, kalkar; herşey doğ­rudan doğruya sırr-ı kayyumiyete bakar.” (L.346)