İsmail arabaci kiMDİR

KIPÇAK TÜRKLERİ ve ÜLKELERİ

TATARİSTAN ve TATARLAR

Tatarlar, Hun ve Hazar Türklerinin bakiyeleri ile Orta Asya’dan 900’lü yıllarda gelmiş Bulgar Türkleri ve çoğunluklu olarak yine Orta Asya’dan 1000’li yıllarda gelmiş Kıpçak Türklerinden meydana gelmiş bir halktır. Tatarlar, Kıpçak Türk dilinin bir lehçesini konuşmaktadırlar ve yaşam tarzlarında da Kıpçak izleri hakimdir. Altın Orda Devleti ile Rusya İmparatorlukları zamanında tarihsel olarak geniş bir coğrafyaya dağılmışlardır. Ayrıca Kazan’ın 1552’de Ruslar tarafından ele geçirilmesinden sonra, uyguladıkları siyasi ve dini baskılar sonucunda daha doğuya ve güneye göç etmişler, böylece Tataristan’da nüfus Rusların lehine artarken, Tatarların aleyhine olarak gerilemiştir. Tatarlar, Polonya’dan Sibirya’ya kadar geniş bir coğrafya da yaşamaktadırlar. Asıl lokomotif yaşam alanı Rusya Federasyonu içindeki, Tataristan Özerk Cumhuriyeti’dir. Tataristan Özerk Cumhuriyeti’nin:

Yüzölçümü : 68.000km2

Nüfusu : 3.800.000 (2.000.000 Tatar %52, 1.600.000 Rus %42)

Başkenti : Kazan’dır.
Tataristan’da 2.000.000, Komşu cumhuriyet Başkurdistan’da 1.120.000, Kazakistan’da 350.000, Özbekistan’da 300.000, Rusya’nın Çelyabinsk şehrinde 250.000, Yekaterinaburg şehrinde 200.000, Orenburg şehrinde 170.000, Perm şehrinde 175.000, Ulyanovsk şehrinde 150.000, Tümen şehrinde 150.000, Samara şehrinde 120.000, Moskova şehrinde 180.000, Hantı-Mansi eyaletinde 100.000 ve eski Sovyetler Birliği’nin çeşitli yerlerinde 1.500.000 kişi olmak üzere toplamda 7,5 milyona yakın Tatar yaşamaktadır.

Antropolojik bakımdan Tatarlar arasında koyu tenli-Moğol tipi (% 60) ve beyaz tenli-Ural tipi (% 30) ve sarışın-Avrupa tipine (%10) ait olanlar vardır. Güney Sibirya'da Ural ve Moğol tipine çok fazla rastlanır.

Özellikle Astrahan ve Sibirya Tatarları arasında halkın konuşma dili üç şiveden oluşmaktadır: Bunlar; Mişer, Orta (Kazan-Tatar) ve Doğu Sibirya Tatar lehçeleridir. Astrahan Tatarları'nın dilinde bazı özellikler görünür: Astrahan Tatarları'nın dili Nogay ve İdil-Ural şiveleri karışımından oluşmaktadır. Karagaş şivesi temelde Nogay şivesi olup, Tatar dilinin etkisi altında kalmıştır. Litvanya Tatarları'nın Türkçesi ise 16. yy.'da kaybolmuştur. Bunlar, Beyaz Rusların dilinde konuşmaktadır. 19. yy.'ın başında ise bazıları Polonya ve Rus dilini kullanıyorlardı. Genel olarak İdil-Ural, Sibirya ve Astrahan Tatarları'nın dili Ural-Altay Türk dillerinin Kıpçak grubuna dahildir.