Istanbul Üniversitesi Matbaası

19. YÜZYIL OSMANLI TIBBI (1827’ye kadar):

Yenileşme yüzyılı denilebilecek bu yüzyılda Batı’daki yenilikler daha esaslı ve daha devamlı kurumlar aracılığıyla ülkeye girmeye başladı. Artık Osmanlıya 281 yıl gecikmeli olarak gelebilen matbaa ülkede yaygınlaşmaya ve batı dillerinden çeviri eserler ders kitabı olarak basılmaya başlanmıştı. Ancak modern bilimin ülkeye girmesi çok kolay olmadığı gibi eski tarzda yetişmiş bilginler ve hekimler yine eski yöntemlerle kitaplar yazmaya da devam ettiler.

Tıp da bu eski yoldan giderken III. Selim (saltanat yılları 1789-1807) bu bilimin yenileşmesi gereğini anlayan ilk padişahtı. III. Selim 1805’te Dimitri Moruzi adlı bir Rum’a İstanbul Kuruçeşme’de dil, edebiyat ve matematik okutmak üzere açılacak yüksek okula bir de tıp bölümü eklenmesi için izin verdi. O zamana ait bir belgede, günün hekimlerinin ve medrese tıbbının durumu ayrıntılı olarak anlatıldıktan sonra, iyi hekim yetiştirmek için hastanelerde pratik ve otopsi yapılması gerektiği ve Avrupa’dan gelen hekimlerle istenen faydanın sağlanmasının mümkün olmadığı anlatılıyordu. Mutlaka yerinde hekim yetiştirilmeliydi. Anatomi çalışmaları, Avrupa hastaneleri ve hekimleriyle haberleşme ve deneyler çoğaltılmalıydı. Mevcut tıp medreselerinin bu işe uygun olmaması nedeniyle bu okulun Rumlar tarafından açılmasına III. Selim tarafından izin verilmişti. Bu okulun faaliyete geçip geçmediği, geçtiyse ne kadar süre ile hekim yetiştirildiğine dair elimizde henüz sağlıklı veriler yok. Ancak burada ilginç olan konu gerçekten yenileşme taraftarı olan III. Selim’in ya da yanında bulunanların o zamanın tıbbının disseksiyonsuz ve hastanesiz olamayacağını anlamalarıydı. Fakat bunun devlet eliyle yapılmasına cesaret edilemeyip Rumlara tahsisine razı olunmuştu. Gerçekten bin bir türlü zorluk içinde askeri reforma kalkışan devlet bir de o zamana kadar asla izin verilmeyen ölü teşrihi (disseksiyon, anatomi çalışmaları) için başına bir bela daha çıkarmaktan çekinmiş olabilir. Bütün bu girişimlerden sonra Osmanlılarda teşrih yasağı ancak 1841 yılında kaldırılabildi.